1-2. Étɛ́ lɛ́ ka ɖo “azɔ̌ ɖagbe” e mɛxó agun tɔn ɖé nɔ wa é mɛ?

 ÉNYÍ a ko nyí mɛsɛntɔ́ agun tɔn b’ɛ nɔ zaan ɔ, é ɖo wɛn ɖɔ a ko dó gǎn syɛ́nsyɛ́n bo ɖó jijɔ ɖěɖěe mɛxó agun tɔn ɖé ɖó ná ɖó lɛ́ é gěgé. A ka sixú dó gǎn bo kpé “azɔ̌ ɖagbe” énɛ́ wú a?—1 Tim. 3:1.

² Étɛ́ lɛ́ mɛxó agun tɔn ɖé sín azɔ̌ ka nɔ byɔ́? É nɔ nɔ nukɔn nú wɛnjíjlázɔ́ ɔ, nɔ wa azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n dó kpé nukún dó nɔví súnnu lɛ́ kpó nɔví nyɔ̌nu lɛ́ kpó wú, bo nɔ lɛ́ kplɔ́n nǔ yě. Gɔ́ ná ɔ, xó tɔn lɛ́ kpó kpɔ́ndéwú tɔn kpó nɔ hɛn agun ɔ lí dǒ. Yǎyá wú wɛ ǎ bɔ Biblu ylɔ́ mɛxó agun tɔn azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́ lɛ́ ɖɔ ‘súnnu e nyí nǔníná lɛ́ é.’—Efɛ́. 4:8.

3. Nɛ̌ nɔví súnnu ɖé ka sixú jɛxá bá nyí mɛxó agun tɔn gbɔn? (1 Timɔtée 3:1-7; Titu 1:5-9)

³ Nɛ̌ a ka sixú jɛxá bá nyí mɛxó agun tɔn gbɔn? Jijɛxá bá nyí mɛxó agun tɔn nyí nǔ ɖokpó ɔ kpó è ní jɛxá bá wa agbazazɔ́ ɖé kpó ǎ. Hwɛhwɛ ɔ, nǔ e sín hudó a ɖó bo ná mɔ azɔ̌ ɖé é bǐ jɛ́n nyí nǔwúkpíkpé e ba wɛ gǎn ɔ ɖe é. Mɛxó agun tɔn tɔn ka nyí mɔ̌ ǎ; ényí a jló ná nyí mɛxó agun tɔn ɔ, é nɔ byɔ́ nǔ hú nǔwúkpíkpé wɛnjíjlá tɔn kpó mɛkplɔ́nkplɔ́n tɔn kpó ɖíɖó. A ɖó ná ɖó jijɔ ɖěɖěe Biblu ɖɔ ɖɔ mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖó ná ɖó bɔ yě ɖo 1 Timɔtée 3:1-7 kpó Titu 1:5-9 kpó mɛ lɛ́ é. (Xa.) Xóta élɔ́ ná ɖɔ xó dó nǔ e è nɔ ɖó nukún ɖo mɛxó agun tɔn lɛ́ sí é jí ɖo ali tají atɔn nu: nyǐkɔ ɖagbe ɖé ɖíɖó ɖo agun ɔ mɛ kpó agun ɔ  gúdo kpó, tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé nyínyí kpó gbesisɔmɛ ɖiɖe bá wa mɛsɛntɔ́zɔ́ nú agun ɔ kpó.

NYǏKƆ ÐAGBE ÐÉ ÐÍÐÓ

4. Étɛ́ ka nyí tínmɛ è ní nyí “mɛ e wú è ma nɔ mɔ nǔ ɖě ɖɔ dó ǎ é” tɔn?

⁴ Cóbónú a ná jɛxá bá nyí mɛxó agun tɔn ɔ, è ɖó ‘ná nɔ mɔ nǔ ɖě ɖɔ dó wǔ we ǎ,’ tínmɛ tɔn wɛ nyí ɖɔ a ná ɖó nyǐkɔ ɖagbe ɖo agun ɔ mɛ, ɖó è nɔ mɔ xó ɖě ɖɔ dó walɔ towe wú ǎ. Gɔ́ ná ɔ, “mɛ e ma ɖo agun ɔ mɛ ǎ lɛ́ é ɖó ná nɔ ɖe kúnnu ɖagbe” nú we. Nǔmaɖitɔ́ lɛ́ sixú mɔ xó ɖɔ dó nǔ e a ɖi nǔ ná lɛ́ é wú, amɔ̌, nǔ ɖěbǔ ɖó ná zɔ́n nú yě ná xo nǔ kpɔ́n ɖɔ a nɔ ɖɔ nǔgbó, alǒ ɖó walɔ ɖagbe a jí ǎ. (Dan. 6:5, 6) Kanbyɔ́ hwiɖée ɖɔ: ‘Un ka ɖó nyǐkɔ ɖagbe ɖo mɛ e ɖo agun ɔ mɛ lɛ́ é kpó mɛ e ma ɖo agun ɔ mɛ ǎ lɛ́ é kpó gɔ́n a?

5. Nɛ̌ a ka sixú ɖe xlɛ́ ɖɔ émí “yí wǎn nú ɖagbewiwa gbɔn”?

⁵ Ényí a “yí wǎn nú ɖagbewiwa” ɔ, a ná nɔ ba jijɔ ɖagbe e mɛ ɖěvo lɛ́ ɖó lɛ́ é, bo ná nɔ kpa yě ɖó énɛ́ wú. Ðagbe wiwa nú mɛ ɖěvo lɛ́ nɔ lɛ́ víví nú we, bɔ a tlɛ nɔ wa nǔ hú nǔ e è byɔ́ ɖo así towe é. (1 Tɛ. 2:8) Étɛ́wú jijɔ énɛ́ ka ɖo tají nú mɛxó agun tɔn lɛ́ sɔmɔ̌? Ðó yě nɔ zán hwenu xɔ akwɛ́ yětɔn lɛ́ gěgé dó kpé nukún dó agun ɔ kpó azɔ̌ e è sɔ́ dó así nú yě lɛ́ é kpó wú. (1 Pi. 5:1-3) Nǔ ná bo tlɛ ɖo mɔ̌ ɔ, awǎjijɛ e mɛsɛntɔ́zɔ́ wiwa nú mɛ ɖěvo lɛ́ nɔ hɛn wá é nɔ zɛ vɔ̌ ɖěbǔ e è sá é wú flaflá tɔn.—Mɛ. 20:35.

6. Ali tɛ́ lɛ́ nu mɔ̌ è ka sixú “nɔ yí mɛ” ɖe? (Eblée lɛ́ 13:2, 16; Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

⁶ A nɔ xlɛ́ ɖɔ émí “nɔ yí mɛ” hwenu e a nɔ wa ɖagbe nú mɛ ɖěvo lɛ́ é, káká jɛ mɛ ɖěɖěe ma tlɛ nyí xɔ́ntɔn vívɛ́ towe ǎ lɛ́ é jí é. (1 Pi. 4:9) Wěma alɔdlɛ́ndónǔ tɔn ɖé ɖɔ nǔ élɔ́ dó mɛ e nɔ yí mɛ é wú: “Hɔn tɔn kpó ayi tɔn kpó ɖó ná ɖo hunhun nú jǒnɔ lɛ́.” Kanbyɔ́ hwiɖée ɖɔ: ‘Mɛ ɖěvo lɛ́ ka tuun mì dó tuun mɛ e nɔ yí jǒnɔ é a?’ (Xa Eblée 13:2, 16.) Mɛ e nɔ yí mɛ é nɔ nyɔ́ xomɛ dó jǒnɔ alɔkpa lɛ́ bǐ wú. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é nɔ nyɔ́ xomɛ dó wamamɔnɔ lɛ́, xóɖɔtɔ́ jǒnɔ lɛ́ kpó mɛ ɖěvo ɖěɖěe ɖo azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n wa wɛ bo nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú nɔví súnnu lɛ́ kpó nɔví nyɔ̌nu lɛ́ kpó é jí, ɖi nukúnkpénǔwútɔ́ lɛ̌dó tɔn lɛ́.—Bǐb. 18:2-8; Nǔx. 3:27; Luk. 14:13, 14; Mɛ. 16:15; Hlɔ̌. 12:13.

7. Nɛ̌ mɛxó agun tɔn ɖé ka nɔ ɖe xlɛ́ ɖɔ émí kún nyí mɛ e “yí wǎn nú akwɛ́” ó é gbɔn?

⁷ “É ɖó ná nyí mɛ e yí wǎn nú akwɛ́ é ǎ.”  Tínmɛ énɛ́ tɔn wɛ nyí ɖɔ a kún nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ agbaza tɔn lɛ́ jí ó. A jɛ dɔkun oo, alǒ wamamɔnɔ wɛ a nyí ɔ, a nɔ sɔ́ nǔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ ɖo akpáxwé gbɛzán towe tɔn lɛ́ bǐ mɛ. (Mat. 6:33) A nɔ zán hwenu, hlɔ̌nhlɔ́n kpó nǔɖókan towe lɛ́ kpó dó sɛn Jexóva, kpé nukún dó xwédo towe wú, bo nɔ lɛ́ wa mɛsɛntɔ́zɔ́ nú agun ɔ. (Mat. 6:24; 1 Jaan 2:15-17) Kanbyɔ́ hwiɖée ɖɔ: ‘Linlin tɛ́ un ka nɔ ɖó dó akwɛ́ wú? Dandannú e un ɖó lɛ́ é ka nɔ kpé mì a? Alǒ un nɔ sɔ́ ayi ɖó akwɛ́ gěgé biba kpó nǔɖókan gěgé xixokplé kpó jí?’—1 Tim. 6:6, 17-19.

8. Ali tɛ́ lɛ́ nu mɔ̌ a ka nɔ ɖe xlɛ́ ɖɔ émí nɔ “nɔ jlɛ̌ jí ɖo walɔ mɛ” bo ‘nɔ lɛ́ ɖu ɖo émíɖée jí’ ɖe?

⁸ A ‘nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɖo walɔ towe lɛ́ mɛ’ bo ‘nɔ ɖu ɖo hwiɖée jí,’ énɛ́ wɛ nyí ɖɔ a nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɖo gbɛzán towe sín akpáxwé lɛ́ bǐ mɛ. Énɛ́ byɔ́ ɖɔ a ní nyi alɔ nú nǔ ɖu zɛ xwé wú, ahan nu zɛ xwé wú, nǔsísɔ́ kpó acɔ́biba kpó e zɛ kpá lɛ́ é kpó ayiɖeɖayǐ e zɛ kpá lɛ́ é kpó. A nɔ zán gbɛ mɛ e ma nɔ sɛn Jexóva ǎ lɛ́ é ɖɔhun ǎ. (Luk. 21:34; Ja. 4:4) Ényí mɛ ɖěvo lɛ́ ná bo ma tlɛ wa nǔ xá we kpó xomɛnyínyɔ́ kpó ǎ ɔ, a nɔ cí xwíí. A nyí “ahannumúnɔ ǎ”; mɔ̌ jɛ́n mɛ ɖěvo lɛ́ ma tuun we dó tuun mɛ e nɔ nu ahan zɛ xwé wú é ǎ é nɛ́. Kanbyɔ́ hwiɖée ɖɔ: ‘Lěe un nɔ zán gbɛ gbɔn é ka nɔ xlɛ́ ɖɔ un nɔ nɔ jlɛ̌ jí ɖo walɔ ce lɛ́ mɛ, bo nɔ lɛ́ ɖu ɖo nyiɖée jí a?’

9. Nɛ̌ a ka sixú “nɔ ɖ’ayi te” bo nɔ lɛ́ “nɔ tuto jí” gbɔn?

⁹ Ényí a nɔ “ɖó ayi te” ɔ, a ná nɔ xwe sɔ dó zán nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ dó gbéjé nǔ lɛ́ kpɔ́n. A ko lin tamɛ dó nǔgbódodó énɛ́ lɛ́ jí yi gɔngɔn mɛ, bɔ énɛ́ zɔ́n bɔ a ɖó nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e gɔ́ngɔ́n é, bo nɔ wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé lɛ́ é kɔn. A nɔ zɔn kplakpla jí dó wá gbeta lɛ́ kɔn ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, a nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ɖó mɔjɛmɛ e sín hudó a ɖó lɛ́ é bǐ. (Nǔx. 18:13) Wǎgbɔ tɔn ɔ, a nɔ wá gbeta e ɖo jlɛ̌ jí, bo ɖe lěe Jexóva nɔ lin nǔ gbɔn é xlɛ́ lɛ́ é kɔn. Ényí a “nɔ nɔ tuto jí” ɔ, a ná nɔ to nǔ e wa gbé a ja lɛ́ é, bo ná nɔ lɛ́ nɔ ganmɛ jí. Mɛ ɖěvo lɛ́ tuun ɖɔ a nyí mɛ ɖejidéwú, bo nɔ lɛ́ xwedó wěɖexámɛ. Jijɔ énɛ́ lɛ́ ná gɔ́ so nú nyǐkɔ ɖagbe e ɖo ta towe é. Din ɔ, mi nú mǐ ní ɖɔ xó dó jijɔ ɖěɖěe Biblu ɖɔ ɖɔ mɛxó agun tɔn ɖé ɖó ná ɖó bá dó nyí tatɔ́ xwédo tɔn ɖagbe ɖé lɛ́ é jí.

NYǏ TATƆ́ XWÉDO TƆN ÐAGBE ÐÉ

10. Nɛ̌ súnnu ɖé ka nɔ kpé nukún dó “xwédo éɖésúnɔ tɔn wú ɖo ali ɖagbe nu” gbɔn?

¹⁰ Ényí asú wɛ nú we, bɔ a ba ná nyí mɛxó agun tɔn ɔ, xwédo towe lɔ ɖó ná nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe nú mɛ ɖěvo lɛ́. Énɛ́ wú ɔ, a ɖó ná “nɔ kpé nukún dó xwédo [towe] wú ɖo ali ɖagbe nu.” Énɛ́ ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ a ɖó ná kpé nukún dó xwédo towe wú kpó wǎnyíyí kpó, bo nɔ lɛ́ wá gbeta ɖagbe lɛ́ kɔn dó xwédo ɔ tamɛ. Énɛ́ byɔ́ ɖɔ a ní nɔ nɔ nukɔn nú xwédo ɔ ɖo mawusinsɛn mǐtɔn sín akpáxwé lɛ́ bǐ mɛ. Étɛ́wú énɛ́ ka ɖo tají sɔmɔ̌? Mɛsɛ́dó Pɔ́lu zɔ́n tamɛ lin mɛ gbɔn lě: “Ényí súnnu ɖé ma tuun lěe é ná kpé nukún dó xwédo éɖésúnɔ tɔn wú gbɔn é ǎ ɔ, nɛ̌ é ka ná kpé nukún dó agun Mawu tɔn wú gbɔn?”—1 Tim. 3:5.

11-12. Ényí nɔví súnnu ɖé ba ná nyí mɛxó agun tɔn ɔ, étɛ́wú xwédo tɔn sín walɔ ka ɖo tají tawun? (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

¹¹ Ényí vǐtɔ́ wɛ nú we, bɔ vǐ towe lɛ́ ma ko ɖó mɛxóxwe ǎ ɔ, a ɖó ná bló bɔ yě ná “nɔ hwíhwɛ́ yěɖée dó nǔjɔnǔ mɛ bǐ mlɛ́mlɛ́.” A ɖó ná kplɔ́n nǔ yě, bo lɛ́ kplɔ́n azɔ̌ yě kpó wǎnyíyí kpó. É ɖo wɛn ɖɔ a nɔ ba ɖɔ yě ní ɖó awǎjijɛ, ko nǔ, bo lɛ́ d’ayihún vǐ bǐ ɖɔhun. Ðó a nɔ kplɔ́n yě ganjí wútu ɔ, yě ná nɔ se tónú, nɔ sí mɛ, bo ná nɔ lɛ́ zán gbɛ ɖagbe. Gɔ́ ná ɔ, a ɖó ná wa nǔ e wú a kpé é bǐ dó d’alɔ vǐ towe lɛ́ bɔ yě ná zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva, nɔ zán gbɛ sɔgbe xá nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́, bo lɛ́ yi nukɔn bá bló batɛ́mu.

¹² “Vǐ tɔn lɛ́ ɖó ná nyí nǔɖitɔ́ e è ma dó hwɛ ɖɔ yě nɔ zán gbɛ kwíjikwíji alǒ fɔ́n gǔ ǎ lɛ́ é.” Ényí vǐ nǔɖitɔ́ e ɖo mɛjitɔ́ tɔn lɛ́ sín acɛ mɛ é ɖé hu  hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɔ, nɛ̌ é ka nɔ kunkplá tɔ́ ɔ gbɔn? Ényí mɛjitɔ́ ɔ ko dó vɛ̌ nú nǔ ɖo vǐ ɔ kplɔ́nkplɔ́n kpó nǔ gbɛ́ n’i kpó sín akpáxwé ɔ, é ná jɛxá bá nyí mɛxó agun tɔn dóó ǎ.—Kpɔ́n Atɔxwɛ (Flanségbe) 15 octobre 1996, wěx. 21, akpá. 6-7.

MƐSƐNTƆ́ZƆ́ WIWA NÚ AGUN Ɔ

13. Nɛ̌ a ka sixú ɖe xlɛ́ ɖɔ émí nɔ nɔ “jlɛ̌ jí,” bo kún “nyí tasyɛ́ntɔ́” ó gbɔn?

¹³ Nyɔ̌ná ɖé wɛ nɔví súnnu ɖěɖěe nɔ ɖe jijɔ ɖagbe klisánwun tɔn lɛ́ xlɛ́ lɛ́ é nyí nú agun ɔ. Súnnu e “nɔ nɔ jlɛ̌ jí” é nɔ jɛ hun dó fífá jí. Ényí a ba ɖɔ mɛ lɛ́ ní tuun ɖɔ a nɔ nɔ jlɛ̌ jí hǔn, nɔ ɖótó mɛ ɖěvo lɛ́, bo nɔ lɛ́ tɛ́n kpɔ́n bo mɔ nukúnnú jɛ lěe yě nɔ lin nǔ gbɔn é wú. Ðo kplé ɖé jí ɔ, a ka ná ɖo gbesisɔmɛ bá nɔ gǔdo nú gbeta e kɔn gěgé mɛ lɛ́ tɔn wá b’ɛ ma t’afɔ sɛ́n, alǒ nǔgbódodó Biblu tɔn ɖé jí ǎ é a? “É ɖó ná nyí tasyɛ́ntɔ́ ǎ.” Tínmɛ tɔn wɛ nyí ɖɔ a ɖó ná ɖɔ ɖɔ lěe émí lɛ́ ba gbɔn é jɛ́n è ná wa nǔ lɛ́ gbɔn dandan ǎ. A tuun ɖɔ é ɖo tají ɖɔ è ní nɔ ɖótó linlin mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn. (Bǐb. 13:8, 9; Nǔx. 15:22) A nyí “jlɛɖɔtɔ́” alǒ “xomɛsinnɔ ǎ.” Tínmɛ énɛ́ tɔn wɛ nyí ɖɔ a nɔ dó mɛmasígbe nú mɛ ɖěvo lɛ́, alǒ wa mɛmasínú xá yě, kabǐ dɔn nǔ xá yě ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, a nɔ nyɔ́ xomɛ dó yě wú. Ðó a nyí fífákanxotɔ́ wútu ɔ, a nɔ dó gǎn syɛ́nsyɛ́n bo nɔ bló bɔ fífá nɔ tíin, ényí ninɔmɛ lɛ́ ná bo tlɛ syɛ́n tawun ɔ nɛ́. (Ja. 3:17, 18) A nɔ ɖɔ xó kpó xomɛnyínyɔ́ kpó nú mɛ ɖěvo lɛ́, bo nɔ d’alɔ yě bɔ yě nɔ jɛmɛ, káká jɛ mɛ ɖěɖěe tlɛ klán gbe xá nǔ e mǐ ɖi nǔ ná lɛ́ é syɛ́nsyɛ́n é jí.—Hwɛ. 8:1-3; Nǔx. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.

14. Étɛ́ ka nyí tínmɛ è “húzú nǔɖitɔ́ yɔ̌yɔ́” ǎ kpó “gbejínɔtɔ́” kpó tɔn?

¹⁴ Nɔví súnnu e jɛxá bá nyí mɛxó agun tɔn é “ɖó ná nyí mɛ e húzú nǔɖitɔ́ yɔ̌yɔ́ é ǎ.” A bló batɛ́mu é ɔ, é byɔ́ ɖɔ xwe mɔ̌kpán ní to wá yi hwɛ̌ ǎ có, é ka byɔ́ hwenu cóbɔ a ná húzú klisánwun e zin é. Cóbónú è ná sɔ́ we mɛxó agun tɔn ɔ, a ɖó ná ɖe xlɛ́ Jezu ɖɔhun ɖɔ émí nɔ sɔ́ émíɖée hwe, bɔ te ninɔ kpɔ́n Jexóva bónú é ná sɔ́ wǔjɔmɛzɔ́ ɖěbǔ d’así nú we nɔ víví nú we. (Mat. 20:23; Filí. 2:5-8) A sixú xlɛ́ ɖɔ émí nyí  “gbejínɔtɔ́” gbɔn Jexóva kpó nǔgbódodó jlɔ́jlɔ́ tɔn lɛ́ kpó wú títɛ́dó gblamɛ, bo nɔ lɛ́ xwedó wě ɖěɖěe é nɔ ɖe xá mɛ gbɔn tutoblónúnǔ tɔn gblamɛ lɛ́ é.—1 Tim. 4:15.

15. Mɛxó agun tɔn ɖé ɖó ná nyí xóɖɔtɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ ɖé wɛ a? Tínmɛ.

¹⁵ Mawuxówéma ɔ ɖɔ nyi wɛn ɖɔ nukúnkpénǔwútɔ́ lɛ́ ɖó ná “ɖó nǔwúkpíkpé bo ná kplɔ́n nǔ mɛ.” Tínmɛ énɛ́ tɔn wɛ nyí ɖɔ a ɖó ná nyí xóɖɔtɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ ɖé a? Éǒ. Mɛxó agun tɔn nǔwúkpétɔ́ gěgé tíin, bo nyí xóɖɔtɔ́ ɖagbe hú gǎn lɛ́ ǎ có, yě ka nɔ kplɔ́n nǔ mɛ kpó azɔ̌tuuntuun kpó ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ, bo nɔ lɛ́ wa mɔ̌ ɖo mɛbakpɔ́n lɛ̌ngbɔ́nyitɔ́ tɔn lɛ́ hwenu. (Sɔ́ jlɛ́ dó 1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 12:28, 29 kpó Efɛ́zinu lɛ́ 4:11 kpó wú.) É byɔ́ ɖɔ a ní nyí xóɖɔtɔ́ alɔsekpɛ́nnánɔ ɖé ǎ có, a ka ɖó ná kpo ɖo gǎn dó wɛ bá nyí nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖagbe ɖé. Nɛ̌ a ka sixú nyí nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖagbe ɖé gbɔn?

16. Nɛ̌ a ka sixú nyí nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖagbe ɖe gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

¹⁶ “Nɔ tɛ́ dó xó nǔgbó ɔ wú gbánwúngbánwún.” Bo ná dó nyí nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖagbe ɖé hǔn, nɔ sɔ́ nǔ e a nɔ kplɔ́n mɛ ɖo agbawungba lɛ́ é kpó wě e a nɔ ɖe xá mɛ ɖo nǔglɔ́ lɛ́ é kpó jínjɔ́n Xó Mawu tɔn jí. Nɔ kplɔ́n Biblu kpó wěma mǐtɔn lɛ́ kpó ganjí. (Nǔx. 15:28; 16:23) Ée a ná ɖo nǔ kplɔ́n wɛ é ɔ, nɔ ɖ’ayi lěe wěma mǐtɔn lɛ́ tínmɛ wěmafɔ Biblu tɔn lɛ́ bónú a ná zán yě ganjí gbɔn é wú. Gɔ́ ná ɔ, ényí a ɖo nǔ kplɔ́n mɛ wɛ hǔn, nɔ tɛ́n kpɔ́n bónú nǔ e kplɔ́n mɛ wɛ a ɖe é ní nɔ byɔ́ tóɖówetɔ́ lɛ́ sín ayi mɛ. Ényí a nɔ kan nǔ byɔ́ mɛxó agun tɔn e ko mɔ nǔ kpɔ́n lɛ́ é, bo nɔ lɛ́ zán wěɖexámɛ yětɔn lɛ́ ɔ, nǔwúkpíkpé mɛkplɔ́nkplɔ́n tɔn towe sixú lɛ́ kpɔ́n te d’é jí. (1 Tim. 5:17) Mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖó ná “kpé wú bo ná nɔ ná akɔ́nkpinkpan” nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó yětɔn lɛ́; é ɖo mɔ̌ có, hweɖélɛ́nu ɔ, mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖó ná ɖe wě xá yě, alǒ tlɛ “gbɛ́ nǔ nú” yě. Ðo ninɔmɛ énɛ́ lɛ́ bǐ mɛ ɔ, mɛxó agun tɔn lɛ́ ɖó ná nɔ nyɔ́ xomɛ hwebǐnu. Ényí a jɔ gbɛtɔ́, yí wǎn nú mɛ, bo nɔ lɛ́ sɔ́ nǔkplɔ́nmɛ towe lɛ́ jínjɔ́n Xó Mawu tɔn jí ɔ, a ná nyí nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖagbe ɖé, ɖó a ná ɖo kpɔ́ndéwú nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖaxó ɔ, Jezu tɔn xwedó wɛ.—Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.

 KPO ÐO GǍN DÓ WƐ

17. (a) Étɛ́ ka sixú d’alɔ mɛsɛntɔ́ agun tɔn lɛ́ bɔ yě ná kpo ɖo gǎn dó wɛ? (b) Étɛ́ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka ɖó ná hɛn dó ayi mɛ hwenu e yě ná ɖo nɔví súnnu lɛ́ gbéjé kpɔ́n wɛ é? (Kpɔ́n gbǎví “ Mi ní nɔ nɔ jlɛ̌ jí hwenu e mi ɖo mɛ ɖěvo lɛ́ gbéjé kpɔ́n wɛ é.”)

¹⁷ Ée mǐ gbéjé nǔ ɖěɖěe sixú zɔ́n bɔ è ná nyí mɛxó agun tɔn lɛ́ é kpɔ́n gúdo din é ɔ, mɛsɛntɔ́ agun tɔn ɖé lɛ́ sixú mɔ ɖɔ émí lɛ́ kún sixú jɛxá gbeɖé ó. Amɔ̌, flín ɖɔ Jexóva kpó tutoblónúnǔ tɔn kpó kún nɔ ɖó nukún ɖɔ a ní ɖe jijɔ énɛ́ lɛ́ xlɛ́ bónú nǔ bǐ ní vɔ ɖ’é wú ó. (1 Pi. 2:21) Gɔ́ ná ɔ, gbigbɔ Jexóva tɔn hlɔ̌nhlɔ́nnɔ ɔ wɛ ná d’alɔ we bɔ a ná ɖó jijɔ énɛ́ lɛ́. (Filí. 2:13) Jijɔ ɖé ɖe bɔ a mɔ ɖɔ émí ɖó ná dó gǎn bo ɖe xlɛ́ d’é jí a? Xo ɖɛ sɛ́dó Jexóva d’é wú. Ba do nú nǔ dó jijɔ ɔ wú, bo lɛ́ kan nǔ byɔ́ mɛxó agun tɔn ɖé dó lěe a ná nɔ ɖe xlɛ́ gbɔn é wú.

18. Étɛ́ sín wǔsyɛ́n è ka dó lanmɛ nú mɛsɛntɔ́ agun tɔn lɛ́ bǐ ɖɔ yě ní wa?

¹⁸ Mi nú mǐ bǐ, káká jɛ mɛ e ko nyí mɛxó agun tɔn lɛ́ é jí ní kpo ɖo gǎn dó wɛ bá ɖe jijɔ ɖěɖěe xó mǐ ɖɔ ɖo xóta élɔ́ mɛ lɛ́ é xlɛ́. (Filí. 3:16) Mɛsɛntɔ́ agun tɔn wɛ nú we a? Kpo ɖo gǎn dó wɛ! Byɔ̌ Jexóva ɖɔ é ní kplɔ́n azɔ̌ we bónú a ná nyɔ́ zán n’i d’é jí, bo lɛ́ nyɔ́ zán ɖo agun ɔ mɛ d’é jí. (Eza. 64:7) Jexóva ní kɔn nyɔ̌ná dó gǎn e dó wɛ a ɖe bá jɛxá bá nyí mɛxó agun tɔn é jí nú é ní túnflá.