XÓTA NǓKPLƆNKPLƆN TƆN 19
Wanyiyi kpo Nǔjlɔjlɔwiwa kpo Ðò Nǔnyanyawiwa Nukɔn
“A yí wǎn nú daka ǎ. Nǔ nyanya nɔ nɔ gɔ̌n towe ǎ.”—ÐƐH. 5:5.
HAN 142 Mǐ Ni Zunfan Nukúnɖiɖó Mǐtɔn
XÓNUSƆ́ÐÓTE *
1-3. (a) Sɔgbe xá Ðɛhan 5:5-7 ɔ, nɛ̌ nǔnyanyawiwa ka nɔ cí nú Jehovah? (b) Etɛwu mǐ ka sixu ɖɔ ɖɔ xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ sɔ́ ta “Klisu sín sɛ́n ɔ”?
JEHOVAH MAWU gbɛ́ wǎn nú nǔnyanyawiwa alɔkpa lɛ bǐ. (Xà Ðɛhan 5:5-7.) Kpɔ́n lee é ɖó na gbɛ́ wǎn nú xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví, ee nyí nǔ baɖabaɖa e xyɔwǔ tawun é ɖé sɔ́ é! Mǐ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ nɔ xwedó kpɔ́ndéwú tɔn bo nɔ gbɛ́ wǎn nú xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ, lobo nɔ lɛ́ yí gbè nú nǔwalɔ mɔhun ɖò agun Klisanwun tɔn mɛ ǎ.—Hlɔ. 12:9; Ebl. 12:15, 16.
2 Nǔwalɔ e kúnkplá xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ é bǐ wɛ sɔ́ ta “Klisu sín sɛ́n ɔ” bǐ mlɛ́mlɛ́. (Ga. 6:2) Etɛwu mǐ ka sixu ɖɔ mɔ̌? Lee mǐ mɔ gbɔn ɖò xóta e wá yì é mɛ é ɔ, Klisu sín sɛ́n ɔ, ee nyí nǔ e Jezu kplɔ́n mɛ gbɔn xó kpo kpɔ́ndéwú kpo gblamɛ lɛ é é jinjɔn wanyiyi jí, bo nɔ xò nǔjlɔjlɔwiwa kan. Ðó Klisanwun nǔgbo lɛ ɖò sɛ́n enɛ glɔ́ wutu ɔ, ye nɔ wà nǔ xá vǐ kpɛví lɛ ɖò ali ɖé nu, b’ɛ nɔ zɔ́n bɔ vǐ lɛ nɔ nɔ ayijayǐ mɛ, bo nɔ lɛ́ mɔ ɖɔ è yí wǎn nú emi ganji. Amɔ̌, xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ nyí cejɛnnabi núwiwa kpo nǔagɔwaxámɛ kpo, bo nɔ zɔ́n bɔ vǐ ɖé nɔ ɖò xɛsi jí, bo nɔ mɔ ɖɔ è kún yí wǎn nú emi ó.
3 É blawǔ ɖɔ xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ wá huzu awě ɖé bo ɖò gbɛ̀ ɔ bǐ xò wɛ, bo nɔ hɛn nǔ gblé dó Klisanwun nǔgbo lɛ lɔ wu. Etɛwu? Ðó “gbɛtɔ́ dídá awoxotɔ́ lɛ” fɔ́n bo ɖò jijɛji wɛ, bɔ ye mɛ ɖé lɛ sixu tɛ́n kpɔ́n bo na byɔ agun ɔ mɛ. (2 Tim. 3:13) Gɔ́ na ɔ, mɛ e ɖɔ ɖɔ emi ɖò agun ɔ mɛ é ɖé lɛ ko jó yeɖée dó nú cejɛnnabi sín jlǒ agbaza tɔn mɔhun e xyɔwǔ é, bo ɖóxó xá vǐ kpɛví lɛ. Mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó nǔ e wu xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ nyí hwɛhuhu syɛnsyɛn ɖé é jí. Enɛ gudo ɔ, mǐ na gbéjé lee mɛxo agun tɔn lɛ nɔ kpé nukún dó hwɛhuhu syɛnsyɛn lɛ wu, ɖi xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ mɔ̌ gbɔn é, kpo lee mɛjitɔ́ lɛ sixu cyɔn alɔ vǐ yetɔn lɛ jí gbɔn é kpo kpɔ́n. *
HWƐHUHU SYƐNSYƐN ÐÉ
4-5. Etɛwu xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ ka nyí hwɛhuhu dó ye?
4 Xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ nɔ wà nǔ dó mɛ wu nú hwenu gegě. É nɔ ɖó wuvɛ̌ nú mɛ e jí é jɛ dó lɛ é kpo mɛ ɖěɖee nɔ kpé nukún dó ye wu lɛ é kpo, ye wɛ nyí hagbɛ̌ xwédo yetɔn tɔn lɛ, gɔ́ nú nɔví sunnu kpodo nɔví nyɔnu kpo yetɔn lɛ. Xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ ɔ, hwɛhuhu syɛnsyɛn ɖé wɛ.
5 Hwɛhuhu dó mɛ e jí é jɛ dó é. * Hwɛhuhu ɖé wɛ bo nɔ ɖó wuvɛ̌ nú mɛ ɖevo lɛ bo nɔ lɛ́ dóya nú ye. Lee mǐ na wá mɔ gbɔn ɖò xóta e bɔ d’ewu é mɛ é ɔ, mɛ e nɔ ɖóxó xá vǐ kpɛví lɛ é nɔ ɖó wuvɛ̌ nú ye ɖò ali nyanya vovo lɛ nu. É nɔ zɔ́n bɔ vǐ lɛ sɔ́ nɔ ɖeji ǎ, lobo nɔ ɖò xɛsi jí. È ɖó na cyɔn alɔ vǐ lɛ jí sín nǔ nyanya mɔhun sí; gɔ́ na ɔ, mɛ ɖěɖee jí nǔ mɔhun jɛ dó lɛ é ɖó hudo gbɔdónúmɛ kpo alɔdó kpo tɔn.—1 Tɛ. 5:14.
6-7. Etɛwu xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ ka nyí hwɛhuhu dó agun ɔ kpo acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é kpo?
6 Hwɛhuhu dó agun ɔ. Enyi mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé ɖóxó xá vǐ kpɛví ɖé hǔn, é kɔn cí dó agun ɔ wu nɛ. (Mat. 5:16; 1 Pi. 2:12) Agɔ tawun wɛ é nyí bɔ è na jɛ dó Klisanwun gbejinɔtɔ́ livi mɔkpan e ɖò gǎn dó wɛ bo ɖò ‘ahwan fun nú nǔɖiɖi’ yetɔn wɛ é. (Ju. 3) Mǐ nɔ yí gbè bonu mɛ e wà nǔ nyanya mɔhun bo ma lɛkɔ sín hwɛ tɔn gudo ǎ, bo kɔn cí dó nyikɔ ɖagbe agun ɔ tɔn wu é ni nɔ agun ɔ mɛ ǎ.
7 Hwɛhuhu dó acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é. Klisanwun lɛ “ɖó na setónú nú acɛkpikpa e ɖò tò ɔ nu lɛ” é. (Hlɔ. 13:1) Mǐ nɔ xlɛ́ ɖɔ mǐ nɔ setónú nú acɛkpikpa lɛ gbɔn sísí e jɛxa é ɖiɖó nú sɛ́n e ɖò tò ɔ mɛ lɛ é gblamɛ. Enyi mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé gbà tosɛ́n lɛ ɖě, ɖi xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví mɔ̌ ɔ, hwɛ wɛ é hu dó acɛkpikpa e ɖò tò ɔ nu lɛ é. (Sɔ́ jlɛ́ dó Mɛsɛ́dó 25:8 wu.) Nǔgbo wɛ ɖɔ è na acɛ mɛxo lɛ, bonu ye na dɔn tó nú mɛ e gbà tosɛ́n é ɖé ǎ, amɔ̌, ye nɔ cyɔn alɔ dakaxovǐkpɛvíwutɔ́ ɖé jí bonu sɛ́nbá e acɛkpikpa lɛ ɖó na sɔ́ dó xò è é nɔ gɔn xixo è ǎ. (Hlɔ. 13:4) Mɛ e hu hwɛ é na ya nǔ e é dó é.—Ga. 6:7.
8. Nɛ̌ hwɛhuhu dó gbɛtɔ́ ka nɔ cí nú Jehovah?
8 Nyla hú bǐ ɔ, hwɛhuhu dó Mawu wɛ é nyí. (Ðɛh. 51:4, nwt) Enyi mɛɖé hu hwɛ dó mɛ ɖevo ɔ, hwɛ wɛ é lɛ́ hu dó Jehovah. Mǐ ni kpɔ́n kpɔ́ndéwú ɖé ɖò Sɛ́n e Mawu na Izlayɛli é mɛ. Sɛ́n ɔ ɖɔ ɖɔ mɛ e fin nɔzo tɔn sín nǔɖe, alǒ hízí i é ɔ, é ‘hu hwɛ ɖaxó ɖé dó Jehovah.’ (Lev. 5:21-23) Enɛ wu ɔ, enyi mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖě ɖóxó xá vǐ kpɛví ɖé, bo fin ayijayǐ tɔn, alǒ zɔ́n bɔ é ma sɔ́ sixu nɔ ayijayǐ mɛ ǎ hǔn, hwɛ ɖaxó ɖé wɛ é hu dó Mawu. Dakaxovǐkpɛvíwutɔ́ ɔ kɔn cí dó nyikɔ Jehovah tɔn wu tawun. Enɛ wu ɔ, è ɖó na dóhwɛ ɛ tawun nú nǔ e é wà é; é hu hwɛ ɖaxó ɖé dó Mawu.
9. Ðò xwè lɛ gblamɛ ɔ, wě jinjɔn Biblu jí tɛ lɛ tutoblonunu Jehovah tɔn ka ko ɖè xá mɛ? Etɛwu?
9 Ðò xwè lɛ gblamɛ ɔ, tutoblonunu Jehovah tɔn ɖè wema jinjɔn Biblu jí ee ɖɔ xó dó xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ wu é gegě tɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xóta ɖěɖee ɖò Atɔxwɛ kpo Fɔ́n! kpo mɛ lɛ é ko ɖɔ xó dó lee vǐ kpɛví ɖěɖee è ɖóxó xá lɛ é sixu ɖí xwi xá wuvɛ̌ ɖěɖee nǔ mɔhun nɔ ɖó nú ye lɛ é gbɔn é kpo lee mɛ ɖevo lɛ sixu d’alɔ ye, bo lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú ye gbɔn é kpo wu; xóta enɛ lɛ lɛ́vɔ kɛnu dó lee mɛjitɔ́ lɛ sixu cyɔn alɔ vǐ yetɔn lɛ jí gbɔn é wu. Mɛxo agun tɔn lɛ ko mɔ alixlɛ́mɛ vovo e jinjɔn Biblu jí lɛ é, dó lee ye na sixu kpé nukún dó hwɛhuhu e kúnkplá xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ é wu gbɔn é. Tutoblonunu ɔ kpó ɖò ali e nu agun lɛ sixu kpé nukún dó hwɛhuhu e kúnkplá xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ é wu ɖè é vɔ́ gbéjé kpɔ́n wɛ. Aniwu? Bo na dó kúdeji ɖɔ ali e nu è nɔ kpé nukún dó nǔ mɔhun wu ɖè é sɔgbe xá Klisu sín sɛ́n ɔ.
NUKÚN KPÍKPÉ DÓ HWƐ SYƐNSYƐN LƐ WU
10-12. (a) Enyi mɛxo lɛ ɖò nukún kpé dó hwɛhuhu syɛnsyɛn ɖebǔ wu wɛ ɔ, etɛ ye ka nɔ hɛn dó ayi mɛ? Etɛ lɛ jí ye ka nɔ lin tamɛ dó? (b) Sɔgbe xá Jaki 5:14, 15 ɔ, etɛ ye ka nɔ dó gǎn bo nɔ wà?
10 Enyi mɛxo lɛ ɖò nukún kpé dó hwɛ syɛnsyɛn ɖebǔ wu wɛ ɔ, ye nɔ flín ɖɔ Klisu sín sɛ́n ɔ byɔ ɖɔ ye ni wà nǔ xá lɛngbɔ̌ lɛ kpo wanyiyi kpo, bo wà nǔ e sɔgbe, lobo jlɔ́ ɖò Mawu nukúnmɛ é. Enɛ wu ɔ, enyi è ɖó hwɛhuhu syɛnsyɛn ɖé sín gbè nú ye ɔ, ye nɔ lin tamɛ dó nǔ gegě jí. Nǔ e nɔ ɖu ayi mɛ nú mɛxo lɛ hugǎn é wɛ nyí nyikɔ Mawu tɔn hinhɛn ɖó mimɛ̌ jí. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Ganjininɔ nɔví e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é tɔn ɖò gbigbɔ lixo nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ nú ye tawun, bɔ ye nɔ ba na d’alɔ mɛɖebǔ e è wà nǔ nyanya xá é.
11 Gɔ́ na ɔ, enyi mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖě wɛ wà nǔ ɔ nyi dò ɔ, mɛxo lɛ nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na d’alɔ ɛ b’ɛ na lɛ́ jɛ ganji, enyi é byɔ ɖó mɔ̌ ɔ nɛ. (Xà Jaki 5:14, 15.) Klisanwun e jó éɖée dó nú jlǒ nyanya bo hu hwɛ syɛnsyɛn ɖé é ɔ, azɔn jɛ wɛ é ɖè ɖò gbigbɔ lixo. Enɛ xlɛ́ ɖɔ é kún sɔ́ ɖó kancica ɖagbe ɖé xá Jehovah ó. * Ðò ali ɖé nu ɔ, mɛxo lɛ nyí dotóo ɖé ɖò gbigbɔ lixo. Ye nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ “hwlɛn azinzɔnnɔ [alǒ nǔwanyidotɔ́] ɔ gán.” Wěɖexámɛ jinjɔn Biblu jí yetɔn lɛ sixu d’alɔ ɛ, bɔ é na vɔ́ kancica e ɖò é kpo Mawu kpo tɛntin é blóɖó, amɔ̌, enyi é lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo nǔgbo nǔgbo ɔ jɛn nǔ na nyí mɔ̌.—Mɛ. 3:19; 2 Kɔ. 2:5-10.
12 É ɖò wɛn ɖɔ mɛxo lɛ ɖó azɔ̌ syɛnsyɛn ɖé bo na wà. Ye nɔ kpé nukún dó lɛngbɔ̌ e Mawu sɔ́ d’así nú ye lɛ é wu ganji. (1 Pi. 5:1-3) Ye nɔ ba ɖɔ nɔví lɛ bǐ ni mɔ ɖɔ emi ɖò ayijayǐ mɛ ɖò agun ɔ mɛ. Enɛ wu ɔ, enyi è wá ɖó hwɛhuhu syɛnsyɛn ɖé, ɖi xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví mɔ̌ sín gbè nú ye ɔ, ye nɔ yawǔ wà nǔɖe. Mǐ ni lin tamɛ dó nǔ e è kanbyɔ ɖò bǐbɛ̌mɛ akpáxwé 13, 15 kpo 17gɔ́ ɔ kpo tɔn lɛ é jí.
13-14. Mɛxo lɛ ka nɔ setónú nú tosɛ́n lɛ, bo nɔ ɖó xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví sín gbè à? Tinmɛ.
13 Mɛxo lɛ ka nɔ setónú nú tosɛ́n lɛ, bo nɔ ɖó xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví sín gbè nú acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é à? Ɛɛn. Ðò tò ɖěɖee mɛ è dó sɛ́n mɔhun ɖè lɛ é ɔ, mɛxo lɛ nɔ tɛ́n kpɔ́n, bo nɔ nyi, lobo nɔ yì ɖó xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ sín gbè nú ye. (Hlɔ. 13:1) Sɛ́n mɔhun lɛ gbà Mawu sín sɛ́n ɔ ǎ. (Mɛ. 5:28, 29) Enɛ wu ɔ, enyi mɛxo lɛ sè ɖɔ è dó xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví sín hwɛ mɛɖé ɔ, ye nɔ yawǔ ba alixlɛ́mɛ alaxɔ tɔn dó lee ye na setónú nú sɛ́n ɖěɖee ɖɔ è ni ɖó gbè tɔn é gbɔn é wu.
14 Mɛxo lɛ nɔ na ganjɛwu mɛ e jí nǔ ɔ jɛ dó lɛ é, mɛjitɔ́ yetɔn lɛ kpo mɛ ɖevo e mɔ nǔ jɛ ninɔmɛ ɔ wu lɛ é kpo ɖɔ ye vo bo sixu ɖɔ nǔ e jɛ é nú acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é. Amɔ̌, nú xó ɔ ka kan mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé, bo ko gbakpé xá ɔ mɛ ɔ ka lo? Klisanwun e ɖó gbè ɔ é ka ɖó na mɔ ɖɔ emi kɔn cí dó nyikɔ Mawu tɔn wu wɛ à? Eǒ! Nǔwanyidotɔ́ ɔ kɛɖɛ wɛ nyí mɛ e kɔn cí dó nyikɔ Mawu tɔn wu é.
15-16. (a) Sɔgbe xá 1 Timɔtée 5:19 ɔ, etɛwu é hwe bǐ ɔ, kúnnuɖetɔ́ we ka ɖò dandan cobɔ mɛxo lɛ na ɖó wěɖegbɛ́ hwɛɖiɖɔ tɔn ɖé ayǐ? (b) Enyi mɛxo lɛ sè ɖɔ è dóhwɛ mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé ɖɔ é ɖóxó xá vǐ kpɛví ɖé ɔ, etɛ ye ka ɖó na wà?
15 Ðò agun ɔ mɛ ɔ, cobonu mɛxo lɛ na ɖó wěɖegbɛ́ hwɛɖiɖɔ tɔn ɖé ayǐ ɔ, aniwu é hwe bǐ ɔ ye ɖó na mɔ kúnnuɖetɔ́ we hwɛ̌? Ðó nǔ e sɔgbe bɔ Biblu byɔ ɖɔ è ni wà é nɛ. Enyi mɛ e wà nǔ nyi dò é ma yí hwɛ gbè ǎ ɔ, mɛxo lɛ ɖó na mɔ kúnnuɖetɔ́ we cobo ɖó wěɖegbɛ́ hwɛɖiɖɔ tɔn ɖé ayǐ. (Sɛ́n. 19:15; Mat. 18:16; xà 1 Timɔtée 5:19.) Enɛ xlɛ́ ɖɔ cobonu è na yì ɖɔ nú acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é ɔ, è ɖó na mɔ kúnnuɖetɔ́ we hwɛ̌ wɛ à? Eǒ. É byɔ ɖɔ mɛxo lɛ alǒ mɛ ɖevo lɛ ni mɔ kúnnuɖetɔ́ we cobo yì ɖó nǔ e jɛ é sín gbè nú acɛkpikpa e ɖò ayǐ ɔ jí lɛ é ǎ.
16 Nú mɛxo lɛ sè ɖɔ mɛ e ɖò agun ɔ mɛ é ɖé wɛ è dóhwɛ ɖɔ é ɖóxó xá vǐ kpɛví ɖé ɔ, ye ɖó na tɛ́n kpɔ́n bo setónú nú sɛ́n ɖebǔ e tò ɔ dó ɖɔ è ni wá ɖó gbè tɔn é, enɛ gudo ɔ, ye na zán Biblu dó ba dò nú nǔ e jɛ tawun é. Enyi mɛ ɔ ma yí gbè ǎ ɔ, mɛxo lɛ na sè xó ɖò mɛ ɖěɖee nyí kúnnuɖetɔ́ nǔ e jɛ é tɔn é sín nu. Nú é hwe bǐ ɔ, gbɔn vo nú mɛ e dóhwɛ ɔ mɛ é ɔ, mɛ ɖevo lɛ́ ɖekúnnu ɖɔ mɛ e è dóhwɛ é ɖóxó xá vǐ kpɛví enɛ, alǒ ko ɖóxó xá vǐ kpɛví ɖevo ɖ’ayǐ ɔ, è ɖó na ɖó wěɖegbɛ́ hwɛɖiɖɔ tɔn ɖé ayǐ. * Enyi è ma mɔ kúnnuɖetɔ́ ɖevo ǎ ɔ, é ko xlɛ́ ɖɔ mɛ e dóhwɛ mɛ é ɖó nǔvú ǎ. Nú è na bo ma tlɛ mɔ kúnnuɖetɔ́ we bonu ye na ɖekúnnu ɖɔ mɛ ɔ hu hwɛ ǎ ɔ, mɛxo lɛ nɔ tuùn ɖɔ mɛ e è dóhwɛ é sixu ko hu hwɛ syɛnsyɛn e na ɖó wuvɛ̌ nú mɛ ɖevo lɛ tawun é ɖé. Mɛxo lɛ nɔ kpó ɖò alɔ dó mɛɖebǔ e wu nǔ mɔhun jɛ dó é wɛ. Gɔ́ na ɔ, mɛxo lɛ nɔ nɔ acéjí dó mɛ e è dó xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví sín hwɛ é wu, bo na dó cyɔn alɔ agun ɔ jí sín awovínú mɔhun sí.—Mɛ. 20:28.
17-18. Tinmɛ azɔ̌ e wěɖegbɛ́ hwɛɖiɖɔ tɔn ɖé ɖó na wà é.
17 Azɔ̌ tɛ wěɖegbɛ́ hwɛɖiɖɔ tɔn ɔ ka ɖó na wà? Xókwín “hwɛɖiɖɔ” ɔ ɖò xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ mɛxo lɛ nɔ dá kpɔ́n, alǒ wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é ɖó na dɔn tó nú mɛ e è dóhwɛ é, alǒ gbɔ, ɖó sɛ́n e é gbà é wu ǎ. Mɛxo lɛ nɔ ɖó nu ɖò lee è na nyi sɛ́n ɔ gbɔn é mɛ ǎ; é nyɔ́ wà ɔ, ye nɔ jó nǔ e kan tosɛ́ngbigba lɛ é dó nyi alɔ mɛ nú acɛkpikpa e ɖò tò nu lɛ é. (Hlɔ. 13:2-4; Ti. 3:1) Mɛxo lɛ nɔ dá kpɔ́n ɖɔ mɛ ɔ ka jɛxa bo na nɔ agun ɔ mɛ à jí.
18 Enyi mɛxo lɛ ɖò wěɖegbɛ́ hwɛɖiɖɔ tɔn ɖé mɛ ɔ, azɔ̌ gbigbɔ tɔn ɖé wɛ ye ɖó bo na wà. Ye nɔ zán Biblu dó kpɔ́n ɖɔ dakaxovǐkpɛvíwutɔ́ ɔ ka lɛkɔ sín hwɛ tɔn gudo alǒ gbɔ à jí. Enyi é ma lɛkɔ sín hwɛ tɔn gudo ǎ ɔ, è nɔ ɖè è sín agun ɔ mɛ, bo nɔ ɖɔ nú agun ɔ. (1 Kɔ. 5:11-13) Nú é ka lɛkɔ sín hwɛ tɔn lɛ gudo ɔ, é sixu nɔ agun ɔ mɛ. É ɖò mɔ̌ có, mɛxo lɛ na ɖɔ n’i ɖɔ é kún sɔ́ jɛxa bɔ è na sɔ́ wǔjɔmɛzɔ́ agun ɔ tɔn lɛ d’así n’i ó kaka nú xwè gegě, vlafo nú gbɛhwenu tɔn e kpò é bǐ. Ðó ganjininɔ vǐ kpɛví lɛ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú mɛxo lɛ wutu ɔ, ye sixu gb’akpá nú mɛjitɔ́ e ɖò agun ɔ mɛ lɛ é ɖò nǔglɔ, ɖɔ enyi vǐ yetɔn lɛ ɖò dakaxovǐkpɛvíwutɔ́ enɛ lɛ kpá ɔ, ye ni nɔ nɔ acéjí. Nú mɛxo lɛ ɖò akpá gbà nú mɛjitɔ́ lɛ wɛ ɔ, ye nɔ nɔ acéjí bo nɔ ɖɔ vǐ kpɛví e è ko ɖóxó xá é nú ye ǎ.
LEE A NA CYƆN ALƆ VǏ TOWE LƐ JÍ GBƆN É
19-22. Etɛ lɛ mɛjitɔ́ lɛ ka sixu wà bo cyɔn alɔ vǐ yetɔn lɛ jí? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)
19 Mɛ̌ mɛ̌ e ka ɖó na cyɔn alɔ vǐ lɛ jí bonu è ma xò daka ye wu ó? Mɛjitɔ́ lɛ wɛ. * Vǐ lɛ ɔ, ‘dɔkun wɛ ye nyí bɔ Jehovah dó nú mɛ.’ (Ðɛh. 127:3) Hwi wɛ ɖó na cyɔn alɔ vǐ towe lɛ jí. Etɛ a ka sixu wà bo cyɔn alɔ vǐ towe lɛ jí, bonu è ma xò daka ye wu ó?
20 Nukɔntɔn, kplɔ́n bonu hwiɖesunɔ ni tuùn nǔ ɖé lɛ dó dakaxovǐkpɛvíwutɔ́ lɛ wu. Tuùn mɛ alɔkpa e dakaxovǐkpɛvíwutɔ́ lɛ nyí é kpo wlɛnwín e ye nɔ zán bo nɔ blɛ́ vǐ lɛ é kpo. Nɔ acéjí dó nǔ nyanya e sixu jɛ lɛ é wu. (Nǔx. 22:3; 24:3) Flín ɖɔ ɖò ninɔmɛ gegě mɛ ɔ, mɛ e vǐ ɔ ko tuùn bo ɖeji dó wǔtu tɔn é ɖé wɛ nɔ xò daka wǔtu tɔn.
21 Wegɔ́ ɔ, nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá vǐ towe lɛ ganji. (Sɛ́n. 6:6, 7) Enɛ nɔ byɔ ɖɔ è ni nyí tóɖómɛtɔ́ ɖagbe ɖé. (Ja. 1:19) Flín ɖɔ hwɛhwɛ ɔ, vǐ e wu è xò daka lɛ é kún nɔ ba na ɖɔ nǔ e jɛ é ó. Xɛsi sixu ɖi ye ɖɔ mɛɖé kún na ɖi xó yetɔn ó, alǒ mɛ e xò daka ye wu é sixu dó xɛsi ye ɖɔ ye ni hɛn nǔ e jɛ é dó xomɛ. Enyi a ɖó ayi wu ɖɔ nǔ nyanya ɖé jɛ hǔn, kan nǔ byɔ ɛ kpo xomɛnyínyɔ́ kpo, enɛ gudo hǔn, xwè sɔ bo ɖótó xósin e é na na lɛ é.
22 Atɔngɔ́ ɔ, kplɔ́n vǐ towe lɛ. Ðɔ xó dó xó e kúnkplá xóɖóxámɛ bo sɔgbe xá xwè yetɔn lɛ é jí xá ye. Kplɔ́n ye nǔ e ye ɖó na ɖɔ alǒ wà hwenu e mɛɖé na tɛ́n kpɔ́n, bo na ɖ’alɔ ye wu ɖò ali e ma sɔgbe ǎ é nu é. Zǎn wěɖexámɛ e tutoblonunu Mawu tɔn sɔnǔ na dó lee è sixu cyɔn alɔ vǐ lɛ jí gbɔn é wu é.—Kpɔ́n gbaví “ Kplɔ́n Hwiɖesunɔ kpo Vǐ Towe lɛ Kpo.”
23. Etɛ mǐ ka nɔ lin dó xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví lɛ wu? Nǔkanbyɔ tɛ mǐ ka na mɔ xósin na ɖò xóta e bɔ d’ewu é mɛ?
23 Ðó mǐ nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ wutu ɔ, mǐ nɔ kpɔ́n xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví dó mɔ hwɛ syɛnsyɛn ɖé kpo nǔ nyanya ɖé kpo. Klisu sín sɛ́n e ɖò ali xlɛ́ mǐ wɛ é zɔ́n bɔ mǐ nɔ cyɔn alɔ dakaxovǐkpɛvíwutɔ́ lɛ jí, bonu ye na gɔn xɔxɔ e hwɛhuhu yetɔn dɔn wá lɛ é tɔn sè ǎ. Dìn ɔ, etɛ mǐ ka sixu wà bo na d’alɔ mɛ ɖěɖee wu è xò daka lɛ é? Xóta e bɔ d’ewu é na na sinkɔn nǔkanbyɔ enɛ tɔn.
HAN 103 Lɛngbɔ̌nyitɔ́ lɛ Nyí Nǔnina Ðé
^ akpá. 5 Xóta elɔ na ɖɔ xó dó lee è sixu cyɔn alɔ vǐ kpɛví lɛ jí, bonu è ni ma ɖóxó xá ye ó gbɔn é jí. Mǐ na ɖɔ xó dó lee mɛxo agun tɔn lɛ nɔ cyɔn alɔ agun ɔ jí gbɔn é jí, bo na lɛ́ kɛnu dó lee mɛjitɔ́ lɛ sixu cyɔn alɔ vǐ yetɔn lɛ jí gbɔn é wu.
^ akpá. 3 TINMƐ ÐÉ LƐ: Nú mɛxo ɖé wà nǔɖe nú vǐ kpɛví ɖé bo mɔ tɛn dó gbɔ jlǒ xóɖóxámɛ tɔn e é ɖó é ɔ, xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví wɛ. Nǔ e ɖò xó ɖiɖó xá vǐ kpɛví mɛ lɛ é ɖíe: Xó ɖiɖó xá ɛ tlɔlɔ; xó ɖiɖó xá ɛ gbɔn nu mɛ alǒ gbɔn yonu; alɔ bliblí mɛ̌ tɔn, anɔ̌ tɔn alǒ yonu tɔn wu; kabǐ nǔbliblí ɖevo lɛ wiwa xá ɛ. Nǔgbo wɛ ɖɔ vǐ nyɔnu lɛ wɛ nyí mɛ e jí é nɔ jɛ dó hugǎn é, amɔ̌, é nɔ lɛ́ xá sunnuví lɛ gegě. Sunnu lɛ wɛ nyí mɛ e nɔ ɖóxó xá vǐ kpɛví lɛ hugǎn é, amɔ̌, nyɔnu ɖé lɛ lɔ nɔ wà mɔ̌.
^ akpá. 5 TINMƐ ÐÉ LƐ: Ðò xóta elɔ kpo ee bɔ d’ewu é kpo mɛ ɔ, xógbe “mɛ e jí nǔ ɔ jɛ dó é” ɖò gesí dó vǐ kpɛví e è ɖóxó xá é ɖé wɛ. Mǐ zán xógbe enɛ, bo dó ɖò xíxlɛ́ nyi wɛn wɛ ɖɔ è xò daka vǐ ɔ wu bo táfú i, alǒ ɖɔ é nyí xomɛvɔnɔ.
^ akpá. 11 Azɔn jijɛ ɖò gbigbɔ lixo nyí hwɛjijɔ ɖé, bonu è na ba nú hwɛ syɛnsyɛn lɛ ǎ. Nǔwanyidotɔ́ ɔ sín kɔ wɛ nǔ e é wà nyi dò é ɖè, bɔ é na ɖó gbè tɔn nú Jehovah.—Hlɔ. 14:12.
^ akpá. 16 È na byɔ vǐ kpɛví ɖé gbeɖé ɖɔ é na ɖò te bɔ è na ɖɔ xó kpo mɛ e è dóhwɛ ɖɔ é ɖóxó xá ɛ é kpo ǎ. Mɛjitɔ́ ɖé alǒ mɛ ɖevo e wu vǐ ɔ ɖeji dó é ɖé sixu ɖɔ xó ɖó vǐ ɔ tɛnmɛ xá mɛxo lɛ dó nǔ e jɛ é wu, bonu é ni ma wá sè wuvɛ̌ gegě ɖò lanmɛ ó.
^ akpá. 19 Nǔ ɖěɖee è ɖɔ dó mɛjitɔ́ lɛ wu é kan mɛ e ɖò tɔ́ alǒ nɔ domɛ nú vǐ kpɛví ɖé é lɔ.