1. E vakaraitaka vakacava o Mosese nona nuitaki Jiova ni liutaki ira tani na Isireli mai Ijipita?

 E TUKUNI ena ivola na Iperiu e levu na ivakaraitaki ni vakabauta, ia e duatani sara o Mosese. (Iper. 3:​2-5; 11:​23-25) E vakaraitaka na vakabauta ni liutaki ira tani na Isireli mai Ijipita. E sega ni rerevaki Fero kei na nona mataivalu. Nona nuitaki Jiova e liutaki ira kina na Isireli ena Wasa Damudamu, oti ya era yaco sara ina vanua talasiga. (Iper. 11:​27-29) Levu na Isireli era sega ni nuitaka nona rawa ni karoni ira o Jiova, ia o Mosese e nuitaka tu ga nona Kalou. E sega ni matewale nona vakanuinui, ni vakarautaka vakacakamana na Kalou na kakana kei na wai vei ira nona tamata ena vanua talasiga. a​—Lako 15:​22-25; Same 78:​23-25.

2. Na cava e taroga kina na Kalou vei Mosese: “Sa lekaleka na liga i Jiova”? (Tiko Voli Mai na Lekutu 11:​21-23)

² E kaukaua vinaka tu na vakabauta nei Mosese. Ia ni oti e rauta ni dua na yabaki nodra vakabulai vakacakamana na Isireli, e vakatitiqataka nona rawa ni vakarautaka o Jiova na lewe ni manumanu vei ira nona tamata. E sega ni vakasamataka rawa o Mosese se na vakarautaka vakacava o Jiova na lewe ni manumanu me rauti ira e vica na milioni era keba tiko ena vanua talasiga. E tarogi Mosese: “Sa lekaleka na liga i Jiova?” (Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 11:​21-23.) Na matavosa “na liga i Jiova” e dusia na yalo tabu ni Kalou, se nona igu yavala. E vaka me taroga  tiko o Jiova vei Mosese, ‘O nanuma niu na sega ni rawa ni cakava na ka au tukuna?’

3. Na cava eda vulica ena ivakaraitaki nei Mosese kei ira na Isireli?

³ Vakacava o dau leqataka ke na vakarautaka o Jiova na ka o gadreva kei ratou nomu vuvale? Ke o leqataka se sega, meda dikeva mada na ivakaraitaki nei Mosese kei ira na Isireli nira sega ni nuitaka na Kalou me vakarautaka na ka mera bula kina. Ena yaga tale ga na kena ivakavuvuli meda nuitaki Jiova vakalevu ni sega ni lekaleka na ligana me vukei keda.

VULI VEI MOSESE KEI IRA NA ISIRELI

4. Na cava e rairai vakavuna mera lomatarotarotaka kina e levu nona rawa ni vakarautaka o Jiova na ka mera bula kina?

⁴ Meda dikeva mada qo. Nira biuti Ijipita mai na Isireli kei na “dua na ilawalawa levu era duikaikai,” e dede toka nodra tiko ena vanua talasiga nira lako tiko ina Vanua Yalataki. (Lako 12:38; Vkru. 8:15) Era oca na kana mana na duikaikai qori kei na levu na Isireli, era mani vosa kudrukudru vei Mosese. (Tiko 11:​4-6) Era diva tale na lewe ni manumanu kei na kakana era dau kania mai Ijipita. Nira vosa kudrukudru tiko ga, e nanuma kina o Mosese ni nona itavi me vakarautaka qori vei ira.​—Tiko 11:​13, 14.

5-6. Na cava eda vulica ena sala e vakaleqai ira kina e levu na Isireli na ilawalawa duikaikai?

⁵ E rairai vakaleqai ira na Isireli na nodra sega ni dau vakavinavinaka na ilawalawa duikaikai. E rawa ni yacovi keda tale ga qori ke ra sega ni dau vakavinavinakataka eso tale na ka e vakarautaka o Jiova ra qai sega ni lomavakacegu. Ena sala cava? Nida diva tiko ga na ka eda dau marautaka tu e liu, se noda vinakata na ka e tu vei ira eso tale. Ia eda na marau ke da lomavakacegu ena ka sa tu vei keda.

⁶ E dodonu mera nanuma na Isireli nona yalataka na Kalou ni na vakarautaka e levu sara na ka vakayago nira yaco ena nodra vanua vou. Ena qai vakayacori na yalayala qori ena Vanua Yalataki, sega ni vanua talasiga era tiko kina. Vakacava o keda? Meda kua ni nanuma tiko ga na ka eda sega ni taukena ena vuravura ca qo, ia meda vakasamataka ga na ka e yalataka o Jiova ena vuravura vou. Meda vakasamataka tale ga vakatitobu eso na tikinivolatabu ena uqeti keda meda nuitaki Jiova vakalevu.

7. Na cava eda nuidei kina ni sega ni lekaleka na liga i Jiova?

⁷ O na rairai lomatarotarotaka na vuna e taroga kina na Kalou vei Mosese: “Sa lekaleka na liga i Jiova?” De dua e via vukei Mosese o Jiova me kua ni vakasamataka ga na kaukaua ni ligana, ia me vakasamataka tale ga na kena balavu. Ke yawa mada ga na vanua talasiga, e rawa ni vakarautaka vakalevu o Jiova na lewe ni manumanu vei ira na Isireli. E vakaraitaka nona kaukaua ena ‘ligana qaqa kei na ligana sa dodo tu.’ (Same 136:​11, 12) Koya gona nida sotava na veika dredre, meda kua sara ni vakatitiqataka na kena yacovi keda mai na liga i Jiova.​—Same 138:​6, 7.

8. Eda na qarauna vakacava na ka era cakava e levu ena vanua talasiga? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

⁸ E qai vakarautaka vakalevu o Jiova na lewe ni manumanu vei ira nona tamata. Ka ni rarawa nira sega ni vakavinavinakataka na Isireli na cakamana qori. E levu  era kocova na lewe ni manumanu. Era kumuna vakalevu na manumanuvuka ena siga kei na bogi. Cava e cakava o Jiova? E cudruvi ira “na tamata kusikusima era nanumi ira ga” qai totogitaki ira. (Tiko 11:​31-34) Cava eda vulica ena ivakaraitaki qori? Meda qarauna na kocokoco. Ke da vutuniyau se dravudravua, e bibi duadua meda kumuna na “iyau mai lomalagi,” meda veitokani voleka kei Jiova kei Jisu. (Maciu 6:​19, 20; Luke 16:9) Nida cakava qori, eda nuidei ni na vakarautaka o Jiova na ka meda bula kina.

9. Na cava meda nuitaka kina na veitokoni ni Kalou?

⁹ E dodoka o Jiova na ligana me vukei ira nona tamata ena gauna qo. Vakacava kena ibalebale qori ni na sega ni gadrevi na ilavo kei na kakana? b Ena sega vakadua ni biuti keda o Jiova. Ena vakaukauataki keda ena gauna dredre. Eda na vakaraitaka na dina ni ka e tukuni qori nida veivosakitaka e rua na ituvaki eda na vakaraitaka kina noda nuitaki Jiova ni dodoka na ligana me vakarautaka na ka eda gadreva: (1) nida leqa vakailavo, (2) nida vakasamataka tale ga na ka meda bula kina ena gauna se bera mai.

NI O LEQA VAKAILAVO

10. Ena rawa vakacava nida leqa vakailavo?

¹⁰ Ni sa voleka ni cava na vuravura ca qo, meda namaka ni sa na qai ca tiko ga na bula vakailavo. De dua sa na sega  noda cakacaka, noda ilavo se noda vale ena vuku ni tikoyavavala vakapolitiki, na ivalu, leqa tubukoso, se veidewavi eso tale na mate vou. Ena rairai vinakati meda vaqara e dua tale na cakacaka ena vanua eda tiko kina, se vakasamataka meda toki vakavuvale ena dua tale na vanua me rawa nida qaravi ira kina. Eda na vakaraitaka vakacava nida nuitaki Jiova ena noda vakatulewa?

11. Na cava mo cakava ni o leqa vakailavo? (Luke 12:​29-31)

¹¹ E bibi duadua mo masulaka vei Jiova na ka o lomaleqataka. (Vkai. 16:3) Mo kerea na vuku mo vakatulewa vinaka, kei na vakacegu mo kua kina ni ‘lomaocaocataka’ na kemu ituvaki. (Wilika Luke 12:​29-31.) Mo masuti koya tiko ga me vukei iko mo lomavakacegu ena ka sa tu rawa mo bula kina. (1 Tim. 6:​7, 8) Mo vakelia ena ivola ni isoqosoqo na ka mo cakava ni o leqa vakailavo. Levu era kaya ni yaga vei ira na ulutaga kei na vidio e tu ena jw.org me baleta na leqa vakailavo.

12. Na cava me taroga na lotu vaKarisito me vakatulewataka kina na ka e yaga ena nona vuvale?

¹² Era temaki eso mera vakadonuya na cakacaka era na yawa mai kina e vale, levu na gauna e sega ni vakatulewa vakayalomatua qori. Ni bera ni o vakadonuya e dua na cakacaka, kua ni vakasamataka ga na ilavo ena rawati kina, vakasamataka tale ga ke na yaga vakayalo ena nomu vuvale. (Luke 14:28) Mo taroga: ‘Ena vakaleqa vakacava noqu vakawati keu yawaki watiqu? Keu toki, au na rawa ni veimaliwai tiko ga kei ira na mataveitacini qai lako ena cakacaka vakavunau?’ Ke o vakaluveni, e bibi mo taroga tale ga qo: ‘Au na tuberi ratou vakacava na luvequ “ena ivakavuvuli kei na ivakasala i Jiova” keu sega ni tiko kei ratou?’ (Efeso 6:4) E bibi me dusimaki iko na rai ni Kalou, sega ni nodra rai nomu vuvale se itokani era sega ni doka na ivakavuvuli vakaivolatabu. c Kena ivakaraitaki o Tony e dua na tacida ena ra kei Esia, e tukuni vua eso na cakacaka mai vanuatani. Ni masulaka oti qai veivosakitaka kei watina, e vakatulewataka me kua ni vakadonuya na cakacaka qori, ia ratou saga me vakalailaitaki nodratou vakayagataki ilavo. Ni railesu o Tony, e kaya: “Au marau meu vukea e levu mera mai kilai Jiova, rau taleitaka tale ga na dina na luvequ. Keitou vulica vakavuvale ni keitou muria tiko ga na ka e tukuni ena Maciu 6:​33, ena vakarautaka o Jiova na ka keitou gadreva.”

VAKASAMATAKA NA GAUNA SE BERA MAI

13. Na cava meda cakava ena gauna qo me rawa nida vakarautaka na ka meda bula kina nida sa qase?

¹³ E rawa tale ga ni vakatovolei noda nuitaka na liga i Jiova nida vakasamataka na keda ituvaki nida sa qase tiko. E uqeta na iVolatabu meda cakacaka vakaukaua me rawa nida vakarautaka na ka meda bula kina ena gauna se bera mai. (Vkai. 6:​6-11) Ke rawa, ena vinaka mo maroroya eso na ilavo me baleta na gauna se bera mai. E rawa ni yaga na ilavo ena gauna ni leqa. (Dauv. 7:12) Ia meda qarauna me kua ni bibi duadua ena noda bula.

14. Na cava meda dikeva kina na Iperiu 13:5 nida maroroi ilavo me baleta na gauna se bera mai?

¹⁴ E tukuna o Jisu e dua na vosa vakatautauvata me vakaraitaka ni ka vakalialia  meda binia na noda ilavo, ia eda sega ni “vutuniyau ena mata ni Kalou.” (Luke 12:​16-21) Eda sega ni kila na ka ena yacovi keda nimataka. (Vkai. 23:​4, 5; Jeme. 4:​13-15) Qo e dua na ka eda vakatovolei kina na imuri i Karisito. E tukuna o Jisu ni vinakati meda tu vakarau meda “vakanadakuya” na noda iyau kece me rawa nida nona tisaipeli. (Luke 14:33) Kena ivakaraitaki, era yalorawarawa na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri mera cakava qori, ia era marau tiko ga. (Iper. 10:34) Ena noda gauna, levu na tacida era vosota me kau tani na nodra ilavo ia mera kua ga ni tokona na matanitu vakapolitiki. (Vkta. 13:​16, 17) Na vuna? Era nuitaka vakatabakidua na yalayala i Jiova: “Au na sega sara ni laivi iko, au na sega tale ga ni biuti iko.” (Wilika Iperiu 13:5.) Eda na cakava na ka eda rawata meda vakarautaka na ka meda bula kina ena gauna se bera mai, ia ke yaco na leqa tawanamaki, eda na nuitaka na veitokoni i Jiova.

15. Na rai donu cava me tiko vei ira na itubutubu lotu vaKarisito me baleti ira na luvedra? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁵ Eso na vanua era dau via vakaluveni na veiwatini me rawa nira qaravi nira sa qase. Kena ibalebale ena nodrau rai  mera veiqaravi na gone ni rau sa qase. Ia e kaya na iVolatabu ni nodra itavi na itubutubu mera vakarautaka na ka mera bula kina na luvedra. (2 Kor. 12:14) E macala ni rawa nira vukei na itubutubu ni rau sa qase mai, era marautaka na gone mera veivuke. (1 Tim. 5:4) Ia era kila na itubutubu lotu vaKarisito nira na marau vakalevu ke ra vukei luvedra mera qaravi Jiova, sega nira veisusu mera qaravi kina.​—3 Joni 4.

16. Ena vukei luvena vakacava na itubutubu me qaravi koya ga? (Efeso 4:28)

¹⁶ Ni o vukei luvemu tiko ena ka me cakava me qaravi koya kina, me vuli ena nomu ivakaraitaki ni nuitaki Jiova. Ni se gone, vakaraitaka vua na yaga ni cakacaka vakaukaua. (Vkai. 29:21; wilika Efeso 4:28.) Ni qase mai, vukei koya me gumatua na vuli e koronivuli. Me vakekeli na itubutubu qai vakayagataka na ivakavuvuli vakaivolatabu me vukei luvena me vakatulewataka na vuli ena digia. Qori ena rawa ni qaravi koya ga kina, ena levu tale ga nona gauna ena cakacaka vakaitalatala.

17. Na cava eda nuidei kina?

¹⁷ Era nuitaki Jiova na nona dausokalou yalodina me vukei ira ena veika vakayago. Ni sa voleka ni cava na ituvaki ni vuravura ca qo, meda namaka ni na vakatovolei noda nuitaki Jiova. Ia se cava ga ena yaco, meda vakadeitaka ni na vakayagataka o Jiova nona kaukaua me vakarautaka na ka meda bula kina. Eda nuidei ni na sega ni lekaleka na ligana qaqa kei na ligana sa dodo tu me vukei keda se vanua cava eda tiko kina.