ENA iotioti ni vica na yabaki ni nona bula, e vola o noqu tutu o Nikolai Dubovinsky na kena italanoa. E volatukutukutaka na gauna marautaki kei na gauna dredre ena nona veiqaravi vei Jiova. Qori na gauna e vakatabui tu kina noda cakacaka ena matanitu makawa na Soviet Union. E yalodina tu ga ena gauna dredre qai dau marautaka na bula. E dau tukuna o tutu ni vinakata mera rogoca na itabagone na kena italanoa, ya na vuna au via talanoataka kina. A sucu o koya ena 1926 ena dua na vuvale dauteitei ena koro o Podvirivka, mai Chernivtsi Oblast, e Ukraine.

Qo na ka e talanoataka o tutu Nikolai: “Dua na siga ena 1941, e kauta mai o tuakaqu o Ivan na ivola The Harp of God, The Divine Plan of the Ages, kei na so na Vale ni Vakatawa kei na tikidua. Au wilika taucoko na ivola kece qo. Au kurabui meu kila ni sega ni vakavuna na Kalou na leqa ena vuravura, e vakavuna na Tevoro. Au wilika tale ga na Kosipeli qai kila niu sa kunea na ka dina. Au gumatua sara ni vunautaka na noqu nuinui me baleta na Matanitu ni Kalou. Niu vulica na ivola kece qo, e titobu noqu kila na ka dina, e gu tale ga na lomaqu meu qaravi Jiova.

“Au kila niu na sotava na veika rarawa ena vuku ni noqu vakabauta. Qo e gauna sara tu ga ni ivalu, au sega ni vinakata meu vakamatea e dua. Meu vakarautaki au ena veivakatovolei qori, au saga meu vakananuma eso na tikinivolatabu me vaka na Maciu 10:28 kei na 26:52. Au vakadeitaka keu mani vakamatei au na yalodina tiko ga vei Jiova!

“Ena 1944 niu sa yabaki 18, au kacivi ena mataivalu. Qo na imatai ni gauna au sotavi ira kina na noqu itokani vakabauta, so tale ga na tacida keimami tabavata era tiko e kea. Keimami tukuna ena doudou vei ira na vakailesilesi ni keimami na sega ni vakaitavi. E cudru sara ga qai vakarerei keimami. E tukuna ni keimami na sega ni kana, ena vakasaurarataki keimami me keimami kelikeli, se na vanai keimami. Keimami tukuna ena doudou: ‘E tu vei kemuni na lewa. Ia se mani cava oni cakava, keimami na sega ni beca na ivakaro ni Kalou, “Mo kua ni laba.”’—Lako 20:13.

“Au mani vakau i Belarus kei na rua tale na tacida me keitou lai cakacaka ena buca ni valu qai vakavinakataka na vale era vakacacani. Au se nanuma vinaka tu ga na veika vakadomobula e yaco ena ivalu ena taudaku ni korolevu o Minsk. Era tu e gaunisala na vunikau taraqesa. Na yagonimate  kei na ose era davo matemate tu ena ikeli kei na veikau. Au raica na qiqinivalu, na dakai ni vanua kei na tikitiki ni waqavuka. Au raica sara tu ga qori na revurevu ni kena beci na ivakaro ni Kalou.

“E mai cava na ivalu ena 1945, ia keimami bala ga e valeniveivesu me tini na yabaki ni keimami sega ni vakaitavi ena ivalu. Ena imatai ni tolu na yabaki, e sega sara ga na soqoni kei na kakana vakayalo e tabaki. Keimami volavola vei ira na tacida yalewa, ia era vesu tale tu ga qai tau na kedra itotogi me 25 na yabaki ina keba ni veivakacakacakataki.

“Keitou sere mai valeniveivesu ena 1950 ni se vo tu e vica na yabaki. Niu se tiko e valeniveivesu, rau sa iVakadinadina i Jiova o tinaqu kei na ganequ o Maria! Eratou se sega ni iVakadinadina i Jiova o ratou na tuakaqu, eratou se vuli iVolatabu tiko. Ni kilai levu noqu vunau, era via vesuki au tale na ovisa. Sa qai tukuna na tacida e liutaka tiko na cakacaka meu veivuke ena kena vakarautaki vuni na noda ivola. Au se yabaki 24 ena gauna qori.”

“Era dau tukuna ena marau na tacida, ‘Ke vakatabui na cakacaka e cake, ena tomani e lomaniqele.’ (Vkai. 28:28) Ena gauna qori, e caka vakalevu na tabaivola ena dua na rumu e keli e lomaniqele. Na imatai ni noqu ‘rumu ni cakacaka’ e toka ena lomanibai nei tuakaqu o Dmitry. Ena so na gauna au na tu ga ena noqu rumu me rua na macawa. Ke sega na cagi bulabula na oxygen e lomaniqele ena boko na cina tabucagi, ia au na davo tiko ga me yacova ni curu mai loma na cagi bulabula.

 “Dua na siga e tarogi au na tacida keirau cakacaka vata, ‘Nikolai, o sa papitaiso?’ Au se sega ni papitaiso ena 11 na yabaki ni noqu qaravi Jiova. Keirau mani veitalanoataka na ituvaki qori. Au papitaiso ena bogi tiko ga ya ena dua na drano. Ni oti e tolu na yabaki, au lesi ena so tale na itavi, meu dua na lewe ni Komiti ni Vanua. Ena gauna qori, era lesi na tacida era sega ni vesu mera sosomitaki ira na tacida era tu e valeniveivesu, e tomani tiko ga kina na cakacaka.”

“Ni vakatauvatani kei na valeniveivesu, e dredre sara na tabaivola ena rumu e lomaniqele! Au sega tu ni soqoni me vitu na yabaki nira vaqaqara tiko na ovisa vakalecaleca (KGB), ia au saga meu bulabula tiko ga vakayalo. Au na sotavi ratou noqu vuvale ena gauna ga au sikovi ratou kina. E tu tu yadua meu qai cakava qori. Ia ratou vakayaloqaqataki au tu ga ni ratou kila na kequ ituvaki. E dau vakamalumalumutaki au na noqu nuiqawaqawa kei na noqu qarauna meu kua ni tobo. Ena vinakati me keitou tu vakarau ke yaco e dua na ka. Kena ivakaraitaki, ena dua na yakavi ratou gole yani ena vale au tiko kina e rua na ovisa. Au lade ena katubaleka qai dro e veikau. Niu yaco ena dua na vanua lala, au rogoca e dua na ka e vaka na rorogo ni kalu. Ia qori na rorogo ni sicini ni dakai! Dua vei ratou na ovisa e vodoka na ose qai cicimuri au me yacova ni sa maca nona sicini ni dakai. E lauvana na ligaqu. Eratou cicimuri au tiko me 5 na kilomita, ratou qai cegu ga niu dro i veikau. Ena gauna au veilewai kina, eratou kaya ni ratou vanavana vaka32!

“Au vulaci ena levu ni noqu tiko e lomaniqele. E rawa sara ga ni kilai kina na ka au cakava tiko. Au mani vakacilavi siga ena kena levu duadua au rawata. Noqu tiko e lomaniqele e vakaleqa tale ga noqu bula. Dua na gauna au sega ni tiko ena dua na bose bibi kei ira na vo ni tacida tagane, ni dra na ucuqu kei na gusuqu.

“Au vesu ena Janueri 26, 1957. Oti e ono na vula e vakarogoya na mataveilewai levu e  Ukraine na kequ itotogi meu lauvana mate. Ia sa bokoci na itotogi mate e Ukraine, au mani vesu me 25 na yabaki. Keitou le walu keitou curu ena keba ni veivakacakacakataki me 130 taucoko na yabaki. Keitou vakau ena keba e Mordvinia, na vanua era vesu tiko kina rauta ni 500 na mataveitacini. Keimami dau vulica vuni Na Vale ni Vakatawa ni keimami dau wasewase vakalalai. Ni raica na yadra na neimami mekesini, e kaya: ‘Ke oni wilika tiko ga na mekesini, ena sega ni vakaleqai kemuni e dua na ka!’ Keimami dau yalodina ena neimami cakacaka, qai levu tale na ka keimami cakava. Ia e kaya na komada: ‘E sega ni bibi vei keimami na ka oni cakava eke. E bibi ga moni vakarorogo qai talairawarawa.’”

Ni sere mai na keba ni veivakacakacakataki ena 1967, e veivuke o tutu Nikolai ena kena vakarautaki na ivavakoso mai Estonia kei St. Petersburg mai Rusia. Ena 1991, e veisau na lewa a tau ena 1957 ni lailai na ivakadinadina. Ena gauna qori, era sa sega tale ni vakararawataki ira na tacida o ira na vakailesilesi. Ena 1996, e toki o Nikolai ena korolevu o Velikiye Luki mai Pskov Oblast, rauta ni 500 na kilomita mai St. Petersburg. E volia e dua na vale e lailai toka ga. Ena 2003, e tara e dua na Vale ni Soqoni ena nona qele. Nikua, era sa soqoni tiko kina e rua na ivavakoso.

Keirau veiqaravi tiko vakaveiwatini ena valenivolavola ni tabana e Rusia. Ena Maji 2011, ni vo e vica na vula ni bera ni takali, e sikovi keirau yani o tutu Nikolai. E uqeti keirau sara ga na ka e tukuna: “Mai na ka au raica, au rawa ni kaya ni sa tekivu qo na ikavitu ni siga me wavokiti kina o Jeriko.” (Josua 6:15) Sa yabaki 85 ena gauna qori. E sega ni rawarawa na ka e sotava ena nona bula, e vakamacalataka: “Au marau niu vakatulewataka meu qaravi Jiova niu se gone. Au sega vakadua ni veivutunitaka!”