1, 2. Na cava meda veivosakitaka kina na ka ratou cakava na tui e Juta?

KE O raica e dua e sisi qai lutu e gaunisala, macala ga ni o na qaqarauni ni o muri koya tiko. Nida vakasamataka na nodra cala eso tale, ena uqeti keda meda qaqarauni. E va tale ga qori noda bula vakayalo. Eda na vuli ena nodra cala eso tale, okati kina o ira na volatukutukutaki ena iVolatabu.

² E vulici ena ulutaga sa oti e va na tui e Juta, ratou qaravi Jiova ena lomadratou taucoko. Ia e ratou cakava eso na cala bibi. Na cava eda vulica kina? Eda na qaqarauni vakacava? Nida vakasamataka vakatitobu na ka ratou cakava ena yaga kina vei keda na ka e volai ena iVolatabu.​—Wilika Roma 15:4.

3-5. (a) E qaravi Jiova mai vu ni lomana o Esa, ia na cava e qai cakava? (b) Na cava e rairai vakavuna nona nuitaki ira na tamata o Esa ni via kabai Juta o Pasa?

³ Meda veivosakitaki Esa mada kei na sala e veisautaka kina nona bula na Vosa ni Kalou. A nuitaki Jiova o Esa nira kabai Juta na duanamilioni na kai Iciopea. Ia a sega ni  nuitaki Jiova ni kabai Rama o Tui Pasa mai Isireli, ni a toka ena yalayala kei Juta o Rama. (2 Vei. 16:1-3) E muri e nuitaka ga o Esa nona vuku qai vaqumi Tui Penietati mai Siria me ravuti Pasa. Vakacava e yaga na ka e cakava o Esa? E tukuni ena iVolatabu “ni rogoca ga qori o Pasa” e “cegu sara nona tarai Rama tiko, e mudu tale ga na nona cakacaka.” (2 Vei. 16:5) Nida vakasamataka, e yaga toka na sasaga i Esa!

⁴ Ia e raica vakacava o Jiova na ka e cakava o Esa? E talai Ananai me vunauci Esa ni a sega ni nuitaki Jiova. (Wilika 2 Veigauna 16:7-9.) E kaya o Ananai: “Me tekivu qo oni na valuti tiko ga.” Io, sa gole o Pasa, ia e valuti tiko ga o Esa kei ira na nona tamata ena gauna kece e veiliutaki kina.

⁵ Eda veivosakitaka mai ena ulutaga sa oti ni dikeva na Kalou na loma i Esa, e kila ni taucoko na lomana vua. (1 Tui 15:14) Ena rai i Jiova, e vinaka na sokalou i Esa, e yacova na ivakatagedegede vakalou. Ia ena sotava mada ga na ca ni nona vakatulewa. Na cava e vakavuna me nuitaki koya ga o Esa kei Penietati, sega ni o Jiova? De dua a nanuma ni na yaga cake me nuitaka nodra veitokoni na veimatanitu se nodra mataivalu ni vakatauvatani kei na nona veivuke na Kalou. A rairai muria na ivakasala cala.

6. Na cava eda vulica ena cala i Esa? Vakamacalataka.

⁶ Vakacava e rawa ni uqeti keda na italanoa kei Esa meda dikeva na ka eda dau cakava? E dau rawarawa meda nuitaki Jiova nida sotava e dua na ituvaki ena rairai dredre meda vosota. Ia vakacava ni basika e veisiga eso na ituvaki e rairai sega ni dredre sara? Eda dau muria na rai vakatamata meda walia ga vakataki keda? Se da nuitaka na sala i Jiova nida rai ena ivakavuvuli vakaivolatabu da qai muria sara? Kena ivakaraitaki, ena so na gauna era na rairai tusaqati iko nomu vuvale ni o tiko ena soqoni se soqo lelevu. O na kerea nona veidusimaki o Jiova, me vukei iko tale ga mo vakatulewa vinaka. Vakacava ke o cegu mai na cakacaka, qai dredre mo kunea tale e dua. Ni o veitalanoa kei na boso se itaukei ni cakacaka, vakacava o na tukuna vua ni o na sega ni via calata na soqoni e veimacawa? E duidui na keda ituvaki, ia meda muria mada ga na ka e tukuna na daunisame: “Tataunaka na nomu sala vei Jiova, vakararavi vua, ena qai yavala ena vukumu o koya.”​—Same 37:5.

7, 8. Na cala cava e cakava o Josafati? Cava e yaco kina? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁷ Vakacava na luve i Esa o Josafati? E laurai vua e levu na itovo vinaka. Levu tale ga na ka vinaka e cakava o Josafati ni nuitaka na Kalou. Ia a vakatulewa cala tale ga. Kena ivakaraitaki, e bukia na isema ni vakawati kei na tui ca o Eapi ena matanitu ena vualiku. A vakasalataki koya tale ga na parofita o Maikaia, ia e tokoni Eapi mera valuti na kai Asiria. A voleka sara ni mate o Josafati ena veiraravui qori. Oti e mani lesu i Jerusalemi. (2 Vei. 18:1-32) E tarogi koya sara na parofita o Jeu: “Vakaevei, e dodonu moni vukei ira na dau caka ca, moni lomani ira na cati Jiova?”​—Wilika 2 Veigauna 19:1-3.

⁸ Vakacava sa na vuli o Josafati? E via vakamarautaki Jiova dina, ia e veitokani tiko ga kei Eapi, sega tale ga ni  muria na ivakasala i Jeu. E bukia tale e dua na isema ni veitokani kei na meca ni Kalou, na luvei Eapi, na tui ca o Esaia. Rau ta waqa o Josafati kei Esaia, ia e qai voca nodrau waqa, e seva kina na nodrau inaki.​—2 Vei. 20:35-37.

9. Ena rawa ni vakaleqa vakacava noda bula na vakailala ca?

⁹ Nida wilika na italanoa kei Josafati, e dodonu me uqeti keda meda dikeva noda bula. Ena sala cava? Ni dikevi na ka kece me baleti Josafati, eda rawa ni kaya ni tui vinaka. E cakava na ka e dodonu qai “vaqarai Jiova ena lomana taucoko.” (2 Vei. 22:9) Ia e vakaleqai koya na nona vakailala ca. Nanuma na vosa vakaibalebale qo: “O koya e vakailala kei ira na vuku ena vuku, ia o koya e veitokani kei ira na lialia ena tini ca.” (Vkai. 13:20) Eda na rairai nanuma ni noda vakailala kei ira, ena taleitaki kina na ka dina. Ia nona vakailala ca o Josafati kei Eapi e voleka sara kina ni mate. Ena veivakaleqai tale ga na noda veimaliwai tiko kei ira na sega ni qaravi Jiova.

10. (a) Na cava eda vulica me baleta na vakawati ena italanoa kei Josafati? (b) Cava meda nanuma tiko nida temaki meda vakailala ca?

¹⁰ Na cava eda vulica ena italanoa kei Josafati? Ena rairai domona e dua na lotu vaKarisito e dua e sega ni lomani Jiova, ni nanuma ni sega ni tiko ena ivavakoso e dua e veiganiti me watina. Se ra vakasaurarataka e dua na tacida o ira na wekana sega ni tiko ena dina me vakawati ‘de qai bera.’ Eso tale era na rairai vakataki koya e dua na tacida yalewa ni tukuna: “Eda vinakata meda lomani, meda veitokani tale ga.” Na cava me cakava na lotu vaKarisito ena ituvaki kece qori? Ena yaga nida vakasamataka vakatitobu na ka e yaco vei Josafati. E dau qara na veidusimaki ni Kalou. (2 Vei. 18:4-6) Ia na cava e yaco ni vakailala kei Eapi na turaga e sega ni lomani Jiova? A dodonu me kila o Josafati ni o Jiova e dau vakaraici ira e taucoko na lomadra vua. Nikua tale ga, e ‘veiraiyaki tiko e vuravura taucoko’ na Kalou, e tu vakarau me “vakaraitaka na nona kaukaua” ena vukuda.  (2 Vei. 16:9) E kila vinaka o Jiova na keda ituvaki, e lomani keda tale ga. Vakacava o vakabauta ni na vakaceguya na Kalou na noda dau vinakata meda lomani, meda veitokani tale ga? Mo nuidei ni na cakava qori ena dua na gauna!

11, 12. (a) E vakaraitaka vakacava o Esekaia na ka e tu e lomana? (b) Na cava e sega ni cudruvi Esekaia kina na Kalou?

¹¹ Na veika eda vulica vei Esekaia e okati kina na ivakarau ni lomada. Ni dau dikeva na lomada o Jiova, dua na gauna a vakatakila na ka e tu ena loma i Esekaia. (Wilika 2 Veigauna 32:31.) Ni tauvimate bibi o Esekaia, a tukuna vua na Kalou na ivakatakilakila ni na bula, oya na kena suka i muri na iyaloyalo. E mani talai ira nodra mata na turaga ni Papiloni mera vaqaqa na ivakatakilakila qori. (2 Tui 20:8-13; 2 Vei. 32:24) Ni “biuti koya” na Kalou me tu taudua ga, e vakatakila o Esekaia na ka e tu e lomana ni vakaraitaka vei ira na kai Papiloni na “nona valeniyau taucoko.” Nona cakacaka vakalialia e kilai kina “na ka kece e tu e lomana.”

¹² E sega ni tukuna na iVolatabu na vuna e sa lai viavialevu kina o Esekaia. De rairai vakavuna nona vakadrukai ira na Asiria se nona vakabulai koya vakacakamana na Kalou. Se na ‘levu ni nona iyau kei na nona rogo vakalevu.’ Ena nona viavialevu, a “sega ni vakavinavinakataka o Esekaia na ka vinaka e caka vua.” E rarawataki dina! Macala ga ni rawa ni tukuna o Esekaia vua na Kalou ni dau qaravi koya mai lomana taucoko, ia a vakararawataki Jiova tale ga ena dua na gauna. E muri e “vakamalumalumutaki koya,” e sega kina ni sotava kei ira nona tamata na cudru ni Kalou.​—2 Vei. 32:25-27; Same 138:6.

13, 14. (a) Gauna cava ena rairai ‘biuti keda taudua’ o Jiova me ‘vakatovolei’ keda? (b) Na cava meda cakava nida vakacaucautaki?

¹³ Ena yaga vakacava noda wilika kei na noda vakasamataka vakatitobu na italanoa kei Esekaia? E qai laurai nona viavialevu ni oti nona vakadrukai Senakaripi o Jiova kei na nona vakabulai vakacakamana o Esekaia ena kena mate. Ke o dau qarava vinaka nomu itavi, e rawa ni ‘biuti iko taudua’ o Jiova me ‘vakatovolei’ kina na ka e tu e lomamu. Kena ivakaraitaki, ena rairai sasaga e dua na tacida tagane me vakarautaka vinaka nona ivunau. Levu era na vakacaucautaki koya ena totoka ni nona itavi. Ia na cava ena cakava?

¹⁴ Nida vakacaucautaki, eda na muria na ka e tukuna o Jisu: “Ni dou sa cakava na ka kece e lesi vei kemudou, mo dou qai kaya: ‘Keitou dauveiqaravi tawayaga. Na ka keitou cakava e dodonu ga me keitou cakava.’ ” (Luke 17:10) Eda rawa ni vuli ena ivakaraitaki i Esekaia. E laurai nona viavialevu ni a “sega ni vakavinavinakataka . . . na ka vinaka e caka vua.” Nida vakasamataka vakatitobu na levu ni ka e cakava ena vukuda na Kalou, eda na qarauna kina na itovo e cata o koya. Me laurai ena ka eda tukuna nida vakavinavinakataki Jiova. E vakarautaka na iVolatabu kei na yalona tabu me tokoni ira na nona tamata.

15, 16. Na cava e sega ni taqomaki kina o Josaia?

¹⁵ Na cava eda vulica ena ka e yaco vei Tui Josaia? Meda dikeva mada se cava e  vakavuna nona druka kei nona mate. (Wilika 2 Veigauna 35:20-22.) E gole o Josaia “me valuti” Tui Niko e Ijipita, ia sa tukuna vei Josaia o Tui Niko ni rau sega ni veileqaleqati. Na iVolatabu tale ga e tukuna ni ka e cavuta qori o Niko e “cavuta na gusu ni Kalou.” Ia na cava e gole ga kina o Josaia me vala? E sega ni tukuni ena iVolatabu.

¹⁶ Ena kila vakacava o Josaia ni vu vakalou na vosa i Niko? A rawa sara ga ni tarogi Jeremaia e dua na parofita yalodina. (2 Vei. 35:23, 25) E sega ni tukuni ena iVolatabu ni a cakava qori. Kena ikuri, a gole o Niko e Kakimisi me valuta “e dua tani na mataqali,” sega ni vala kei Jerusalemi. A sega tale ga ni okati ena ivalu qo na yaca ni Kalou, ni a sega ni vakalialiai Jiova se o ira na tamata i Niko. A vakatulewa cala o Josaia me valuti Niko. Na cava eda vulica e ke? Nida sotava e dua na ituvaki dredre, meda qara mada ga na rai i Jiova me baleta na tikina qori.

17. Nida sotava e dua na leqa, eda na qarauna vakacava meda kua ni vakatotomuri Josaia?

¹⁷ Ni basika na leqa, meda qara na ivakavuvuli vakaivolatabu e tiko kina na kena iwali da qai muria sara. Ena so na gauna, de dua eda na via tarogi ira na qase. Eda na rairai vakasamataka na ka eda kila me baleta na ituvaki qori, de dua eda na vakekeli tale ga ena noda ivola. E tiko eso tale na ivakavuvuli vakaivolatabu meda kauaitaka, era rawa ni vukei keda kina na qase. Kena ivakaraitaki, ena kila e dua na tacida yalewa ni nona itavi me vunautaka na itukutuku vinaka. (Caka. 4:20) Ia vakacava ke nanuma me lako ena cakacaka vakavunau ena dua na siga, ia e vinakata o watina me tiko ga e vale. Ni sega ni levu na gauna erau dau vakayagataka, nanuma kina o tagane me rau cakava vata vakaveiwatini eso na ka. De dua ena gole mai na vakasama i yalewa na tikinivolatabu veiganiti, me vaka na noda talairawarawa ina ivakaro ni Kalou kei na noda vakaroti meda veivakatisaipelitaki. (Maciu 28:19, 20; Caka. 5:29) Ia ena vinakati me vakasamataka tale ga nona vakamalumalumu vei watina kei na bibi ni yalorawarawa. (Efeso 5:22-24; Fpai. 4:5) Vakacava e dau tusaqata o watina nona gole ena cakacaka vakavunau, se vinakata ga me rau cakava vata e dua na ka ena siga ga ya? Bibi me veiraurau noda rai nida cakava na loma ni Kalou, meda guta tale ga me vinaka noda lewaeloma.

18. Ena yaga vakacava na nomu dikeva na kedratou italanoa na va na tui ena ulutaga qo?

¹⁸ Nida sega ni uasivi, de dua eda na cakava tale ga ena so na gauna na cala ratou cakava na va na tui eda veivosakitaka mai. Eda na rairai (1) sega ni nakita noda nuitaka na vuku vakatamata, (2) vakailala ca, (3) viavialevu, se (4) sega ni dikeva e liu na rai ni Kalou nida vakatulewa. Sa bau Kalou yalololoma dina o Jiova me raica na ka eda vinaka kina, me vaka ga e raica vei ratou na va na tui! E raica tale ga na levu ni noda lomani koya, kei na levu ni noda via qaravi koya mai vu ni lomada. E vakarautaka na ivakaraitaki meda qaqarauni kina, meda kua ni cala bibi. Meda vakasamataka mada ga vakatitobu na italanoa vakaivolatabu qori, da qai vakavinavinakataka vei Jiova nona vakarautaka ena vukuda!