1, 2. (a) Eda kila vakacava ni rawa nida veitokani kei na Kalou? (b) Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

MAI na gauna eda sucu kina me yacova nida mate, eda dau vinakata vakalevu meda lomani. Qo e sega ni loloma ga ni veidomoni, nida dau vinakata na veitokani kei na veimaliwai. Ia e tiko e dua na mataqali loloma eda vinakata sara vakalevu, oya me lomani keda o Jiova. E dredre mera vakabauta e levu ni rawa nira veitokani voleka kei na Kalou Kaukaua Duadua mai lomalagi. Vakacava e va tale ga qori noda rai? Sega!

² Eda kila ni tukuni ena iVolatabu eso era veitokani kei na Kalou. E bibi meda muria nodra ivakaraitaki. Na vuna? Ni bibi duadua noda veitokani kei na Kalou. Meda raica mada na ivakaraitaki i Eparama. (Wilika Jemesa 2:23.) Rau veitokani voleka vakacava o Eparama kei Jiova? Nodrau veitokani e yavutaki ena vakabauta. E kaya  mada ga na iVolatabu ni o Eparama e “tamadra kece na vakabauta.” (Roma 4:11) Nida veivosakitaka nona ivakaraitaki meda taroga, ‘Au na vakatotomuria vakacava na ivakaraitaki i Eparama? Au na vaqaqacotaka vakacava noqu veitokani kei Jiova?’

3, 4. (a) Na cava na veivakatovolei levu duadua ni vakabauta i Eparama? (b) Cava e yalorawarawa kina o Eparama me cabori Aisake?

³ Raitayaloyalotaka mada ni cabe tiko ena ulunivanua e dua na kenaturaga. Qo e rairai ilakolako dredre duadua ena nona bula. E sega ni baleta nona yabaki ni bula. Sa rairai yabaki 125 o Eparama, ia se kaukaua vinaka tu. ^[1] E muri koya tiko yani na luvena o Aisake, sa rairai yabaki 25, e cola tiko na buka. E taura tiko o Eparama e dua na isele kei na ka me waqa kina na buka. E tukuna vua o Jiova me lai cabori luvena!—Vkte. 22:1-8.

⁴ Qo e rairai veivakatovolei levu duadua ni nona vakabauta. Era kaya eso ni tawayalololoma na Kalou me tukuna vei Eparama me cabori luvena. Era kaya eso tale ni muria tu vakamataboko o Eparama na ivakaro qori. Era cavuta qori ni sega vei ira na vakabauta, era sega tale ga ni kila na kena bibi. (1 Kor. 2:14-16) E sega ni muria vakamataboko o Eparama na ivakaro ni Kalou. E talairawarawa ni tiko vua na vakabauta. Ena vuku ni nona vakabauta e kila kina ni sega ni rawa ni tukuna na Tamana vakalomalagi o Jiova me cakava na ka ena vakaleqai koya vakadua. E kila o Eparama ni rau na vakalougatataki kei luvena ke talairawarawa vei Jiova. E yavutaki ena cava nona vakabauta? Ena ka e kila kei na ka e sotava.

5. E rairai kilai Jiova vakacava o Eparama? E uqeti koya vakacava na ka e kila?

⁵ Ka e kila. E mai kilai Jiova o Eparama ena vanua e susu kina o Uri, na koro dau qaravi matakau mai Kalitia. E kilai Jiova vakacava ni dau qaravi matakau na tamana o Tira? (Josua 24:2) E sega ni tukuna sara vakamatata na iVolatabu, e kaya ga ni turaga vakabauta na tukai Eparama vakaciwa o Semi na luvei Noa. Se bula tiko o Semi rauta ni yabaki 150 o Eparama. De dua e vakavulici ratou nona vuvale o Semi me baleti Jiova. E rairai mai vulica tale ga qori o Eparama, e tara sara na lomana me lomani Jiova. E uqeti koya na veika e kila qori me bucina kina na vakabauta.

6, 7. E vaqaqacotaka vakacava na vakabauta i Eparama na ka e sotava?

⁶ Ka e sotava. E uqeti koya vakacava qori me vaqaqacotaka nona vakabauti Jiova? E dau tukuni ni ka eda vakasamataka ena tara na lomada, ena uqeti keda sara meda cakava kina e dua na ka. Na ka e vulica o Eparama me baleta na Kalou e tara na lomana, e uqeti koya me doka qai vakalagilagi “Jiova na Kalou Cecere Duadua, na Dauveibuli ni lomalagi kei vuravura.” (Vkte. 14:22) E vakatoka qori na iVolatabu me “rerevaka na Kalou,” nida na veitokani voleka kina kei koya. (Iper. 5:7; Same 25:14) E uqeti Eparama nona rerevaka na Kalou me cakava kina e dua na ka.

⁷ E tukuna na Kalou vei Eparama kei Sera me rau biuti Uri me rau toki i vanuatani. Rau na vakaitikotiko ena valelaca ena nodrau bula taucoko. Ena vakalougatataki rau o Jiova ni rau  talairawarawa vua, ena taqomaki rau tale ga. Kena ivakaraitaki, e leqataka o Eparama ni na vakamatei koya e dua qai kauta na watina rairai totoka. E tiko na vuna vinaka e lomaleqa kina o Eparama, ia e sega ni tarova qori me talairawarawa vei Jiova. E vakavica nona vakabulai rau vakacakamana o Jiova. (Vkte. 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Na ka e yaco qori e vaqaqacotaka nona vakabauta.

8. Ena dei vakacava noda veitokani kei Jiova?

⁸ Vakacava e rawa nida veitokani kei Jiova? Io! Me vakataki Eparama, ena vinakati meda kilai Jiova. E rawati ga qori nida vulica na iVolatabu. E levu sara na ka eda kila ni vakatauvatani kei Eparama. (Tani. 12:4; Roma 11:33) Dua na ka na levu ni iyau ena vosa ni Kalou, ena vakalevutaka noda kilai koya na “Dauveibuli ni lomalagi kei vuravura,” ena uqeti keda meda dokai koya meda lomani koya tale ga. Na loloma qori kei na noda doka na Kalou ena uqeti keda meda talairawarawa vua. Eda kila ni taqomaki keda nona ivakasala, e veivakalougatataki qai veivakaukauataki. Eda vulica nida na lomavakacegu da qai marau nida qaravi Jiova mai vu ni lomada. (Same 34:8; Vkai. 10:22) Na levu ga ni noda kilai Jiova da qai raica nona veivakalougatataki, ena dei noda vakabauta kei na noda veitokani.

9, 10. (a) Na cava e vinakati me vaqaqacotaki kina na veitokani? (b) E vakamareqeta qai vaqaqacotaka vakacava o Eparama nona veitokani kei Jiova?

⁹ Na veitokani e vaka na iyau talei. (Wilika Vosa Vakaibalebale 17:17.) E sega ni vaka na iyaya eda volia me iukuuku tu ga. Na veitokani e vaka na senikau e vinakati me qaravi me bulabula. O Eparama e vakamareqeta qai vaqaqacotaka tiko ga nona veitokani kei Jiova. Ena sala cava?

¹⁰ E talairawarawa tiko ga o Eparama qai rerevaka na Kalou. E vinakata me dusimaki koya o Jiova ena vakatulewa lalai se lelevu ni ratou gole vakavuvale i Kenani. Ni vo e dua na yabaki me sucu o Aisake, e vakarota o Jiova mera cili na tagane kece ena vuvale i Eparama, qo sa yabaki 99 kina o koya. Vakacava e lomatarotarotaka o Eparama na ivakaro qori se vakaiulubale me kua ni cakava? Sega, e nuitaki Jiova qai talairawarawa “ena siga sara ga oya.”—Vkte. 17:10-14, 23.

11. Na cava e lomaleqataki Sotoma kina kei Komora o Eparama? E vukei koya vakacava o Jiova?

¹¹ E dau talairawarawa o Eparama ena ka lalai mada ga, oya na vuna e dei tiko ga kina nodrau veitokani kei Jiova. E rawarawa ni talaucaka vei Jiova na  lomana, e kerea mada ga me vukei koya ni sega ni matata vua eso na ka. Kena ivakaraitaki, ni kila ni vakarau vakarusa na Kalou na koro o Sotoma kei Komora, e leqataka o Eparama de ra vakarusai tale ga na yalododonu. De dua e lomaleqataki vugona o Loti kei na nona vuvale eratou tiko e Sotoma. E taro ena yalomalumalumu o Eparama qai nuitaka na Kalou, na “Turaganilewa ni vuravura taucoko.” E yalovosovoso o Jiova me vakaraitaka vei Eparama ni dauyalololoma, e dikeva na lomada qai vakasaqarai ira na yalododonu me vakabula, ena gauna mada ga e tauca kina nona lewa.—Vkte. 18:22-33.

12, 13. (a) E uqeti Eparama vakacava na ka e kila kei na ka e vakadinadinataka? (b) E nuitaki Jiova vakacava o Eparama?

¹² E matata vinaka ni ka e kila kei na ka e vakadinadinataka o Eparama e uqeti koya me dei nona veitokani kei Jiova. Na gauna e qai tukuna kina o Jiova me cabori luvena, e kila ni dau yalovosovoso na Tamana vakalomalagi, e dau yalololoma, e nuitaki qai dau veitaqomaki. Meda lesu tale mada vua na turaga yalodina e cabeta tiko na ulunivanua o Moraia. Vakacava e nanuma ni na veisau vakasauri o Jiova me voravora qai tawayalololoma? E kila o Eparama ni sega ni rawa ni cakava qori o Jiova! Eda kila vakacava?

¹³ Ni bera ni biuti rau nona dauveiqaravi o Eparama, e kaya: “Drau tiko ga i ke kei na asa, ia o yau kei na cauravou keirau na lako i kea me keirau lai sokalou, oti keirau na lesu mai vei kemudrau.” (Vkte. 22:5) Na cava e vakaibalebaletaka o Eparama? Vakacava e lasutaki rau nona dauveiqaravi ni na lesu mai o Aisake, ni kila vinaka tu ni na cabori koya? Sega. E tukuna na iVolatabu na ka e vakasamataka tiko o Eparama. (Wilika Iperiu 11:19.) E “vakadinata o Eparama ni rawa vua na Kalou me vakaturi [Aisake] mai na mate.” Io, e vakabauta o Eparama na veivakaturi. E kila ni o Jiova e solia vei rau kei Sera na kaukaua me rau vakaluveni ni rau sa qase. (Iper. 11:11, 12, 18) E kila o Eparama ni sega ni dua na ka e dredre vei Jiova. E nuidei gona ni ka e yaco ena siga ya, ena vakaturi luvena lomani me rawa ni vakayacori na loma i Jiova. Sa rauta me vakatokai o Eparama me “tamadra kece na vakabauta”!

14. Na veika dredre cava o sotava ni o qaravi Jiova? Ena uqeti iko vakacava na ivakaraitaki i Eparama?

¹⁴ Vakacava o keda? E sega ni tukuna o Jiova meda cabori luveda. Ia e vinakata meda talairawarawa ena nona ivakaro, ke dredre mada ga meda muria se kila na vuna meda  talairawarawa kina. Vakacava, o vakasamataka e dua na ka e tukuna vei iko o Jiova qai dredre mo cakava? De dua e dredre vei ira eso na cakacaka vakavunau. Era madua mera wasea na itukutuku vinaka vei ira era sega ni kila. Eso tale ena rairai dredre toka mera duatani e koronivuli se vanua ni cakacaka. (Lako 23:2; 1 Ces. 2:2) Eso na gauna eda vakataki Eparama, e dredre meda cabeta na ulunivanua o Moraia, na itavi eda nanuma nida sega ni rawata. Meda yaloqaqa qai vakabauta me vakataki Eparama! Nida vakasamataka vakatitobu nodra ivakaraitaki na tagane kei na yalewa yalodina, ena uqeti keda meda vakatotomuri ira da qai volekati Jiova me noda iTokani.—Iper. 12:1, 2.

15. Na cava eda kaya kina ni sega ni veivutunitaka o Eparama nona talairawarawa vei Jiova?

¹⁵ Vakacava e veivutunitaka o Eparama nona talairawarawa vei Jiova? Wilika na ka e tukuna na iVolatabu: E “solia na iotioti ni nona icegu o Eparama qai mate ni sa qase sara, e marautaka na nona bula.” (Vkte. 25:8) Sa malumalumu o Eparama ni yabaki 175, ia e raica lesu nona bula qai marautaka. E bibi duadua vua nona veitokani kei Jiova. Nida wilika na malanivosa “ni sa qase sara, e marautaka na nona bula,” meda kua ni nanuma ni sa nona ivotavota ya, se sega ni vinakata me bula ena gauna se bera mai.

16. Na cava ena marautaka o Eparama ena Parataisi?

¹⁶ E kaya na iVolatabu me baleti Eparama: “Ni a waraka tiko na koro e dei na kena yavu, na koro e tauyavutaka qai tara na Kalou.” (Iper. 11:10) E vakabauta o Eparama ni na raica na koro ya, na Matanitu ni Kalou, ni lewa mai na vuravura! Vakasamataka mada nona marau ni bula ena vuravura Parataisi qai vaqaqacotaka tiko ga nona veitokani kei Jiova. Ena marautaka mada ga me kila ni nona ivakaraitaki ni vakabauta e uqeta e levu na dauveiqaravi i Jiova me vica vata na udolu na yabaki! Ena kila tale ga ena gauna qori ni nona cabori Aisake e “vakatakarakarataka” e dua na ka e talei sara. (Iper. 11:19) Ena kila tale ga ni ka mosimosi e vakila ni cabori Aisake, e uqeta e vica vata na milioni na dausokalou yalodina mera vakasamataka na mosi e vakila o Jiova ni vakarautaki Luvena o Jisu Karisito me isoro. (Joni 3:16) E uqeti keda kece na ivakaraitaki i Eparama meda vakavinavinakataka vakalevu na isoro, na ivakaraitaki levu duadua ni loloma!

17. Na cava o vakadeitaka mo cakava? Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga tarava?

¹⁷ Meda vakadeitaka mada ga meda vakatotomuria na vakabauta i Eparama. Nida saga tiko ga meda kilai Jiova qai talairawarawa vua, eda na vakadinadinataka nona veivakalougatataki kei na veitaqomaki. (Wilika Iperiu 6:10-12.) Me noda itokani mada ga me tawamudu na Kalou o Jiova! Eda na veivosakitaka ena ulutaga tarava nodratou ivakaraitaki e le tolu na dausokalou yalodina eratou veitokani voleka kei na Kalou.