1, 2. (a) A kidavaki Meri vakacava na vulagi? (b) Na vakatulewa cava ena vakayacora o Meri, ia ena veisautaka vakacava nona bula?

E KURABUI o Meri ni curu yani i vale e dua na vulagi. A sega ni lai raici rau nona itubutubu, ia e gole yani ena vuku i Meri! E kila o Meri ni sega ni kai Nasareci na vulagi, ni dau kilai levu o ira na vulagi yani. Ia na vulagi qo e duatani sara ga. E ka vou vei Meri ni kidavaki koya ena nona kaya: ‘Sa tiko vata kei iko na Turaga! O sa lomani vakalevu.’—Wilika Luke 1:26-28.

² Qori na sala e vakamacalataki kina ena iVolatabu o Meri na luve i Ili, ena tauni o Nasareci e Kalili. E kilai o Meri ena so na ka bibi a vinakati me vakatulewataka ena nona bula. Erau sa veimusumusuki tu kei Josefa na matai, e sega ni vutuniyau, ia e vakabauta na Kalou. E vaka me sa tuvai oti tu na ka ena cakava o Meri—me bula rawarawa ga kei Josefa qai tokoni koya ena nodrau bula vakavuvale. Ia qo sa mai vakasavuya vua na nona vulagi e dua na ilesilesi vakalou ena veisautaka nona bula.

3, 4. Meda kilai Meri vinaka, na cava meda kua ni kauaitaka, na cava ga meda vakabauta?

³ Levu era kurabuitaka ni sega ni tukuna na iVolatabu e levu na ka me baleti Meri. E lailai na ka e tukuni me baleta nona isususu kei na nona itovo, qai sega sara ga ni tukuni e dua na ka me baleta na kena irairai. Ia e vakavotui ena iVolatabu na ka e kilai me baleti koya.

⁴ Ke da via kilai Meri vinaka, meda kua ni kauaitaka na veika era vakavuvulitaka tu na veimatalotu me baleti koya, okati kina na kena “iyaloyalo se ivakatakarakara” e droinitaki, ceuti ena vatu, se kabi e lalaga. Qo e wili tale ga kina na ivakavuvuli vereverea kei na icavuti e vakacerecerei kina na goneyalewa yalomalumalumu o Meri, me vaka na “Tina ni Kalou” kei na “Ranadi ni Lomalagi.” Meda veivosakitaka mada ga na ka e tukuna na iVolatabu me baleti Meri. Eda na vulica kina eso na ka talei me baleta na nona vakabauta kei na sala e rawa nida vakadamurimuria kina.

5. (a) Na cava eda vulica me baleti Meri ni kidavaki koya o Keperieli? (b) Na lesoni cava eda vulica vei Meri?

⁵ O sa na rairai kila tiko ni sega ni tamata na vulagi i Meri, ia e agilosi, na yacana o Keperieli. Ni tukuni vua ni “sa vakadonui,” dua na ka nona ‘lomaleqa’ o Meri qai veinanuyaka e lomana se cava na ibalebale ni nona veikidavaki va ya o Keperieli. (Luke 1:29) O cei e vakadonui koya? Sega ni namaka o Meri mera vakadonui koya na tamata. A vakaibalebaletaka tiko na agilosi na nona vakadonui koya o Jiova. Qori e bibi vei Meri. Ia e sega ni tu vua na yalodokadoka me nanuma ni sa vakadonui koya oti tu na Kalou. O keda tale ga me kua ni va ya noda rai ke da vinakata me vakadonui keda na Kalou. Eda vulica e ke e dua na ka bibi e kila vinaka o Meri. Na Kalou e cati ira na viavialevu, e lomana qai tokoni ira na yalomalua kei na yalomalumalumu.—Jeme. 4:6.

6. Na itavi lagilagi cava e mai vakasavuya vei Meri na agilosi?

⁶ Ena vinakati me yalomalumalumu o Meri ni vakasamataki na itavi lagilagi e vakasavuya vua na agilosi. A tukuni vua ni na vakasucuma e dua na gone ena yaco me tamata rogo duadua vei ira na tamata kece ga. E kaya o Keperieli: “Ena solia vua na Kalou o Jiova na idabedabe vakatui i Tevita na tamana, ena lewa na vuvale i Jekope me tawamudu, ena sega ni mudu na nona matanitu.” (Luke 1:32, 33) E kila o Meri ni a yalataka na Kalou vei Tevita rauta na dua na udolu na yabaki sa oti, ni dua na nona kawa ena lewa me tawamudu. (2 Sam. 7:12, 13) Na gonetagane gona ena vakasucuma ena vakatokai me Mesaia, era vakanuinui tu kina na tamata ni Kalou ena veisenitiuri sa oti!

7. (a) Na itukutuku cava me baleti Meri e vakavotui ena nona taro? (b) Na cava era rawa ni vulica vei Meri na itabagone nikua?

⁷ Kuria oya, e tukuna na agilosi vei Meri ni na vakatokai tale ga o luvena me “Luve i Koya e Cecere Duadua.” E rawa vakacava me vakasucuma e dua na yalewa na luve ni Kalou? E rawa ni vakasucuma vakacava e dua na gone o Meri, ni rau se veimusumusuki tu ga kei Josefa, rau se bera ni vakamau? Mani taroga vakadodonu o Meri: “Ena yaco vakacava qori niu se sega ni veiyacovi kei na dua na tagane?” (Luke 1:34) Sega ni madualaka o Meri nona se sega ni tara tagane, ia e mareqeta nona savasava. E levu na itabagone nikua era vakawalena na savasava ni nodra bula vagoneyalewa ra qai vakalialiai ira era se savasava tu. Sa veisau na ituvaki ni vuravura,  ia e sega ni veisau o Jiova. (Mala. 3:6) E taleitaki ira era ucui Meri, era muria na nona ivakatagedegede savasava.—Wilika Iperiu 13:4.

8. Ena rawa vakacava vei Meri me vakasucuma e dua na gone uasivi, ni ivalavala ca o koya?

⁸ E dauveiqaravi yalodina ni Kalou o Meri, ia e tamata ivalavala ca o koya. Ena vakasucuma gona vakacava e dua na kawa uasivi e Luve ni Kalou? E kaya o Keperieli: “Ena sobuti iko na yalo tabu, ena vakaruguti iko na kaukaua i koya e Cecere Duadua. Oya na vuna ena vakatokai kina o koya o na vakasucuma me yalosavasava, na Luve ni Kalou.” (Luke 1:35) Na ka tabu e dusia na ka e tawavakamelei na kena savasava. Nira ivalavala ca na itubutubu, era na vakadewa tale ga qori vei ira na luvedra. Ia ena cakava o Jiova e dua na ka veivakurabuitaki vei Meri. Ena tokitaka na bula nei Luvena mai lomalagi ina katonigone i Meri qai vakayagataka nona igu tawarairai se yalona tabu me “vakaruguti” Meri, me kua kina ni takava na gone na ivalavala ca. Vakacava, e vakabauta o Meri na ka e yalataka na agilosi? Na cava e kaya?

9. (a) Na cava e cala kina nodra sega ni vakabauta na italanoa kei Meri na dauvakatitiqa? (b) E vakaukauataka vakacava na vakabauta i Meri o Keperieli?

⁹ E dredre mera vakabauta eso na dauvakatitiqa kei na daunicioloji ni lotu ni Veivanua vaKarisito ni rawa ni vakasucuma e dua na gone na yalewa se sega ni tara tagane. Era tamata vuli, ia era sega ni vakabauta e dua na ka a yaco dina. A tukuna o Keperieli “ni sega ni dredre vua na Kalou me vakayacora nona vosa.” (Luke 1:37) E goneyalewa vakabauta o Meri, e vakadeitaka kina ni dina na ka e tukuna vua o Keperieli. Ia e sega ni vakabauta na ka kece ga e tukuni vua. Me vaka ga e dua e vakayagataka nona vakasama, a vinakata o Meri me dua na ivakadinadina me yavutaka kina nona vakabauta. A sega ni tusuka o Keperieli me vakuria vei Meri na veika sa kila rawa tu ni dina. E tukuna vei Meri na italanoa kei Ilisapeci na wekana, a sega ni vakaluveni tu ena dua na gauna balavu. Ia a kunekune rawa ena cakamana ni Kalou!

10. Na cava meda kua ni nanuma kina ni na rawarawa vei Meri na nona ilesilesi?

¹⁰ Na cava ena cakava o Meri? Sa vakaraitaki oti vua nona ilesilesi kei na ivakadinadina ni na vakayacora na Kalou na veika a tukuna o Keperieli. Meda kua ni nanuma ni na sega ni sotava o Meri na veika dredre se ituvaki rivarivabitaki. Dua mada ga na ka ena vakasamataka, na nodrau sa veimusumusuki tu kei Josefa. Ke kila ni sa bukete o Meri, ena via vakamautaki koya tiko ga? Kena ikuri, ena rairai lomaleqataka o Meri na nona ilesilesi. Oya ena nona kunekunetaka na gone vakamareqeti duadua vei ira na ibulibuli  kece ni Kalou—na Luvena lomani! Ena vinakati me qaravi ni se gonedramidrami qai taqomaki mai na vuravura ca ena susugi kina. E bibi dina na itavi e vakacolati vei Meri!

11, 12. (a) Na cava era cakava eso na tamata momoqaqa qai yalodina ena nodra ilesilesi vakalou? (b) Na cava e kilai me baleti Meri ni vosa vei Keperieli?

¹¹ E vakamacalataki ena iVolatabu ni so sara mada ga na tagane momoqaqa qai yalodina era lomalomarua ni vakayacora eso na ilesilesi vakalou. A tukuna o Mosese ni sega ni ganiti koya me vosa ena vuku i Jiova ni sega ni matai ena vosa. (Lako 4:10) A vakaiulubale o Jeremaia ni se “gone ga,” e sega ni rawa ni vakayacora kina na nona ilesilesi vakalou. (Jere. 1:6) O Jona a drovaka nona ilesilesi! (Jona 1:3) Vakacava o Meri?

¹² E bibi dina na vosa a cavuta o Meri vei ira kece na tamata vakabauta, qai vakavotui tale ga kina na nona yalomalumalumu kei na nona talairawarawa. A kaya vei Keperieli: “Raica! Au yalewa dauveiqaravi i Jiova! Me yaco mada ga vei au na nomuni vosa.” (Luke 1:38) Na yalewa dauveiqaravi e lolovira duadua vei ira era veiqaravi, ni vakatau nona bula vua na nona turaga. E va sara ga qori na rai i Meri me baleta na nona Turaga o Jiova. A kila o Meri ni dauveitaqomaki o Jiova qai yalodina vei ira na yalodina vua, ena vakalougatataki gona ke vakayacora na nona ilesilesi ena kena vinaka duadua, se mani vakacava na kena dredre.—Same 18:25, NW.

13. Ena yaga vakacava na ivakaraitaki i Meri ke sa rui dredre se da nanuma nida na sega ni rawata na veika e kerei keda kina o Jiova?

¹³ Ena so na gauna ena kerei keda o Jiova meda cakava e dua na ka e rairai dredre se da nanuma nida na sega ni rawata. Ia o Jiova e vakaraitaka ena nona Vosa na vuna meda vakararavi kina vua, meda nuitaki koya vakatabakidua me vakataki Meri. (Vkai. 3:5, 6) Eda na cakava beka ya? Ke vaka kina eda na vakalougatataki, sa na qai qaqaco ga kina noda vakabauti Jiova.

14, 15. (a) E vakalougatataki Meri vakacava o Jiova ni sikovi Ilisapeci kei Sakaraia? (b) Na cava e kilai me baleti Meri ena veika e tukuni ena Luke 1:46-55?

¹⁴ A vakauqeti Meri na italanoa kei Ilisapeci a tukuna vua o Keperieli. O cei tale na yalewa e vuravura ena kila vinaka na ituvaki kei Meri? Mani gole o Meri ina yasayasa veidelana o Juta, na ilakolako qo e rairai rauta na tolu se va na siga na kena dede. Ni curu yani ena nodrau vale o Ilisapeci kei Sakaraia na bete, e vakalougatataki Meri o Jiova ena nona vakaraitaka vua e dua tale na  ivakadinadina me vaqaqacotaka nona vakabauta. E vakila o Ilisapeci ni lade ena marau na gone e tiko e ketena ni kidavaki koya o Meri. A vakasinaiti ena yalo tabu o Ilisapeci qai vakatokai Meri me “tinai noqu Turaga.” E vakatakila na Kalou vei Ilisapeci ni na nona Turaga na luvei Meri, na Mesaia. A uqeti tale ga me vakacaucautaki Meri ena nona talairawarawa ena yalodina, e kaya: “Mo marau tale ga, ni o vakadinata.” (Luke 1:39-45) E sega ni vakabekataki ni na yaco dina na veika a yalataka o Jiova vei Meri!

¹⁵ E qai vosa o Meri. E maroroi ena Vosa ni Kalou na veika a cavuta. (Wilika Luke 1:46-55.) E vosa balavu duadua i Meri e volai ena iVolatabu, qai vakatakilai kina e levu na ka me baleti koya. E  vakavotui na nona vakavinavinaka kei na marau ni vakacaucautaki Jiova ni vakalougatataki koya ena itavi dokai me tina ni Mesaia. E vakaraitaka na levu ni nona vakabauta ena nona tukuna ni o Jiova e vakalolovirataki ira na viavialevu kei na rogo, ia e lomani ira na yalomalua kei na dravudravua era via qaravi koya. E laurai tale ga ena vosa i Meri na levu ni nona kilaka. E tukuni ni sivia na 20 na nona cavuta eso na tikina mai na iVolatabu vakaIperiu! *

16, 17. (a) Erau vakaraitaka vakacava o Meri kei na luvena na rai meda vakadamurimuria? (b) Na veivakalougatataki cava eda vakasamataka ena nona sikovi Ilisapeci o Meri?

¹⁶ E macala vakasigalevu, ni dau vakananuma vakatitobu o Meri na Vosa ni Kalou. E yalomalumalumu ni yavutaka ena iVolatabu na ka e tukuna, sega ni ka ga e nanuma. Na gone a kunekunetaka tiko ena gauna ya, a vakaraitaka tale ga na yalo vata qori ena nona kaya ena dua na gauna e muri: “E sega ni noqu na ka au vakavulica, e nei koya ga e talai au mai.” (Joni 7:16) E vinaka meda tarogi keda: ‘E va tale ga oya na noqu doka na Vosa ni Kalou, seu dau muria na noqu nanuma qai lewa ga na ka au vakavuvulitaka?’ E matata vinaka na itavi i Meri.

¹⁷ E rauta ni tolu na vula nona tiko vata voli kei Ilisapeci o Meri, e veivakayaloqaqataki dina vei rau na gauna qori. (Luke 1:56) Eda vulica kina na bibi ni veitokani. Io eda na toso vakayalo qai veitokani voleka kei Jiova ke da veitokani kei ira na lomani koya dina. (Vkai. 13:20) A lesu i vale o Meri. Na cava ena kaya o Josefa ni sa na tukutuku vua o Meri?

18. Na cava e vakarogoya vei Josefa o Meri, na cava e cakava kina o Josefa?

¹⁸ A sega ni waraka o Meri me qai tukutuku vei Josefa ni sa kilai ni bukete. A via raici koya sara ga ena gauna totolo duadua. E turaga vinaka qai rerevaka na Kalou o Josefa, a rairai veinanuyaka gona o Meri se cava ena tukuna ni sa na vakarogoi vua na itukutuku. Ia a sega ni tusuka o Meri, e lai raici Josefa ga qai tukuna kece vua na ka a yaco. Ke o nanuma ni lomaleqa vakalevu o Josefa, qori sara ga na ka a yaco. A via vakabauti Meri, ia na ka e tukuna vua e sega ni se yaco vakadua. E sega ni tukuna na iVolatabu na ka e vakasamataka o Josefa se na nona nanuma. E tukuna ga ni a vinakata me rau sere. Ni rua erau veimusumusuki ena gauna oya, e vaka ga rau sa vakamau. A vinakata gona o Josefa me rau cakava vuni nodrau veisere me kua kina ni vakamadualaki se totogitaki o  Meri. (Maciu 1:18, 19) E rairai mositi Meri dina nona raica na rarawa i Josefa ena vuku ni dua na ituvaki se sega ni bau yaco e liu. Ia e sega ni lomaca kina o Meri.

19. E vukei Josefa vakacava o Jiova me muria na sala vinaka duadua?

¹⁹ A tarovi Josefa o Jiova mai na nona cakava na ka e rairai nanuma ni vinaka duadua me caka. A rairai vei Josefa ena tadra na agilosi ni Kalou qai tukuna vua ni bukete vakacakamana o Meri. Qori e vakacegui Josefa, sa qai muria na veidusimaki i Jiova me vaka ga a cakava voli mai o Meri. A vakamautaki Meri, qai tu vakarau me colata na itavi dokai me baleta na nona qaravi na Luve i Jiova.—Maciu 1:20-24.

20, 21. Na cava era rawa ni vulica vei Meri kei Josefa na vakawati kei ira era lalawataka tiko mera vakawati?

²⁰ Na nodrau ivakaraitaki na veiwatini gone qori ena rauta na 2,000 na yabaki sa oti e ka ni vuli vei ira na vakawati kei ira era nanuma tiko mera na vakawati. A marautaka dina o Josefa nona veidusimaki na agilosi i Jiova, ni raica nona qarava vinaka o Meri nona itavi vakatina. E rairai vulica kina o Josefa ni bibi me nuitaki o Jiova ni vakatulewataki eso na ka bibi. (Same 37:5; Vkai. 18:13) Ni ulunivale, e dau yalomatua o Josefa ni vakatulewa qai veinanumi tale ga.

²¹ Na cava eda vulica ena nona yalorawarawa o Meri me vakamautaki Josefa? E dredre vei Josefa ena imatai ni gauna me vakabauti Meri, ia e waraki koya ga o Meri me qai vakatulewa ena ka me caka ni ulu ni nodrau vuvale. Qori e dua na lesoni bibi vei Meri, e ka ni vuli tale ga vei ira na yalewa lotu vaKarisito nikua. Kena ilutua, na veika a yaco ena nodrau bula o Josefa kei Meri a vakavulici rau ni bibi na daudina kei na veivosaki vakadodonu.—Wilika Vosa Vakaibalebale 15:22.

22. Na cava na yavu ni nodrau bula vakawati o Meri kei Josefa, na itavi cava erau na cakava?

²² A vinaka na yavu ni nodrau bula vakawati o Josefa kei Meri. Erau lomani Jiova ruarua rau qai via vakamarautaki koya ena nodrau vakayacora vinaka nodrau itavi vakaitubutubu. Rau na sotava eso na ka dredre, ia rau na vakalougatataki vakalevu. E dua dina na itavi lagilagi rau vakacolati kina, me rau susugi Jisu na tamata rogo duadua a bau bula e vuravura.