1, 2. (a) Na ivotavota ni qele cava e wasei tani? (Raica na imatai ni iyaloyalo.) (b) Na cava e vakadeitaka na raivotu vei ira na kau vakavesu?

ENA iotioti ni raivotu i Isikeli, e qai kila ni tiko e dua na tikiniqele e wasei tani me baleta na inaki tabu. E sega ni wasei me nodra ivotavota na yavusa e Isireli, me cau ga vei Jiova. E raica tale ga kina e dua na koro totoka e kilai tani na yacana. Na raivotu qo e vakadeitaka sara ga vei ira na kau vakavesu, ni o Jiova ena tiko kei ira nira lesu ina nodra vanua lomani.

² E vakamacalataka vakamatata o Isikeli na cau qori. Meda dikeva sara mada qo, na kena ibalebale vei keda na dausokalou dina i Jiova.

3. Na lima na iwasewase ni qele cava e biuta vakatikitiki o Jiova, na cava e kena inaki? (Raica na kato “Moni Biuta Vakatikitiki na Cau.”)

³ Na tikiniqele e biu vakatikitiki e 25,000 na kiupiti (13 na kilomita) mai na vualiku ina ceva qai 25,000 na kiupiti mai na tokalau ina ra, qai tautauvata na yasana vava. E vakatokai na tikiniqele qori me “cau taucoko.” E wasewasei vakatolu. Na iwasewase e cake e nodra na Livai, i lomadonu me baleta  na valenisoro kei ira na bete. Na rua na iwasewase qori e okati me “cau tabu.” Na tikina lailai e ra se “na vanua e vo,” era na vakayagataka na “tiko” ena koro. Qori e nona na koro.—Isik. 48:15, 20.

4. Na cava eda vulica ena itukutuku me baleta na cau vei Jiova?

⁴ Na cava eda vulica eke me baleta na cau vei Jiova? Dua oya nodra biuta vakatikitiki mada e liu na ivotavota qele me cau tabu, oti sa qai wasei na nodra na yavusa ni Isireli. E vakaraitaka kina o Jiova ni bibi duadua na vanua e vakarautaki me baleta na veika vakayalo. (Isik. 45:1) Era vulica sara ga kina na kau vakavesu ni dodonu mera vakaliuca na nodra sokaloutaki Jiova. Meda vakabibitaka tale ga nikua na veika vakayalo me vaka na vulici ni Vosa ni Kalou, tiko ena soqoni vaKarisito, qai vakaitavi ena cakacaka vakavunau. Nida muria na ivakaraitaki i Jiova ena kena vakaliuci na veika e bibi cake, eda sa vakabibitaka sara tiko ga na veika e vauca na noda sokaloutaki koya.

5, 6. (a) E nei cei na Koro? (b) Na cava e sega ni vakaibalebaletaki ena koro? Na vuna?

⁵ Wilika Isikeli 48:15. Na cava e duatani kina “na koro” kei na kena vanua wavolita? (Isik. 48:16-18) E tukuna o Jiova ena raivotu vei Isikeli: “[Na] ivotavota ni koro . . . ena nodra na vuvale ni Isireli taucoko.” (Isik. 45:6, 7) Na koro kei na vanua yavolita e sega gona ni okati ena “cau tabu” me ‘biu vakatikitiki me nei Jiova.’ (Isik. 48:9) Nida vakasamataka tiko na duidui qori, meda dikeva mada se yaga vakacava nikua na ituvatuva ni koro.

⁶ Me kilai na ka eda rawa ni vulica ena koro qo, e bibi meda kila mada e liu na cava e sega ni vakaibalebaletaki ena koro. E sega ni dusia na kena tara tale na koro o Jerusalemi kei na kena valenisoro. Ni koro e raivotutaka o Isikeli e sega na kena valenisoro. E sega tale ga ni dusia e dua na koro era lai tawana na Isireli. Na vuna? Ni koro e vakamacalataki ena raivotu qo e se sega ni tara e dua vei ira na sereki se nodra kawa. E sega tale ga ni rawa ni tukuni me koro vakalomalagi. Na vuna? Ni tara ena vanua mera vakayagataka na “tiko” ena koro [se ka e sega ni tabu] e duatani duadua mai na itaratara ni vale e vakarautaki me caka kina vakatabakidua na sokalou tabu.—Isik. 42:20.

7. Na koro cava e raica o Isikeli? Na cava e vakaibalebaletaka? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁷ Ia na cava mada na koro e raica o Isikeli? Nanuma tiko ni a raica vata ga ena dua na raivotu na koro kei na vanua. (Isik. 40:2; 45:1, 6) E vakaraitaka na Vosa ni Kalou ni vanua e dusia na vanua vakaivakatakarakara, macala gona ni koro e dusia na koro vakaivakatakarakara. Na cava mada e dau  kilai tu ena vosa “koro”? Qo e dusia na vanua era vakaitikotiko kina na lewe levu ra qai tuvanaki vakavinaka, vakamatau tale ga. Na koro e tuvai vakavinaka e raica o Isikeli, e tautauvata na yasana vava, e rairai dusia na veiliutaki e tuvanaki vakamatau.

8. Na cava e dusimaka na veiliutaki qo? Na vuna?

⁸ Na cava na ituvatuva ni veiliutaki qori? E laurai ena raivotu i Isikeli ni koro e cicivaki tiko ena loma ni vanua vakaitakarakara. Na ituvatuva qo e yaga vei ira kece na tamata ni Kalou nikua, e dusimaka tale ga na nodra cakacaka. Na cava e dusia ni koro qo e tiko ena vanua e sega ni tabu? Kena ibalebale ni koro qo e sega ni koro vakalomalagi, e dusia ga na veiliutaki e vuravura, e yaga vei ira kece na lewe ni parataisi vakayalo.

9. (a) O cei era okati ena veiliutaki e vuravura nikua? (b) Na cava ena cakava o Jisu ena loma ni Duanaudolu na Yabaki?

⁹ O cei gona era okati ena veiliutaki e vuravura? Ena raivotu i Isikeli, o koya na iliuliu ena koro e tukuni ni “turaga.” (Isik. 45:7) E dau vakatawani ira na lewenikoro, e sega ga ni bete se Livai. Eda vakasamataki ira sara kina na ivakatawa ena ivavakoso era sega ni lumuti. O ira na ivakatawa vakayalo dau veikauaitaki qo era lewe ni ‘so tale na sipi’ era veiqaravi ena yalomalumalumu e vuravura, ena matanitu vakalomalagi i Karisito. (Joni 10:16) Ena loma ni Duanaudolu na Yabaki, ena digia qai lesia o Jisu “e vuravura taucoko” o ira na qase nuitaki se “turaga.” (Same 45:16) Ena veidusimaki ni Matanitu vakalomalagi, era na qaravi ira kina na tamata ni Kalou ena loma ni Duanaudolu na Yabaki.

10. Na cava na yaca ni koro? Na cava e vakadeitaka na yaca qori?

¹⁰ Wilika Isikeli 48:35. Na yaca ni koro e “Tiko e Kea o Jiova.” Na yaca qori e vakadeitaka na kena vakilai na nona tiko o Jiova ena koro. Ni vakaraitaka vei Isikeli na rawarawa ni vanua e tiko kina na koro, e vaka sara ga sa tukuna tiko o Jiova vei ira na kau vakavesu: ‘Au na tiko tale kei kemuni!’ Sa bau veivakauqeti dina!

11. Na cava eda rawa ni vulica ena raivotu i Isikeli me baleta na koro kei na kena ibalebale?

¹¹ Na cava eda vulica ena parofisai qo nei Isikeli? Na yaca ni koro qori e vakadeitaka vei keda na dauveiqaravi ni Kalou nikua, ni o Jiova ena tiko kei ira na nona tamata yalodina e vuravura me tawamudu. E vakabibitaka tale ga na yaca vakaibalebale qo e dua na ka dina: Na koro qo e sega ni soli tale vua e dua na tamata me liutaka, ia ena vakilai kina na yalololoma kei na vinaka i Jiova. Me kena ivakaraitaki, e sega ni vakatara o Jiova me vakarautaka na tamata na votavotai ni vanua. E vinakata ga vei ira na veiliutaki mera doka na  ivotavota e soli vei ira na nona tamata, wili kina o ira na “dravudravua.”—Vkai. 19:17; Isik. 46:18; 48:29.

12. (a) Na cava e vakasakiti kina na koro qo? Na cava e vakatayaloyalotaka?(b) Na tikina bibi cava mera nanuma na ivakatawa vaKarisito ena raivotu qo?

¹² Na cava tale na ka vakasakiti ena koro e ‘tiko kina o Jiova’? E 12 na kena matamata ni vakatauvatani kei na so tale na bai ni koro ena gauna makawa, e vica ga na kena matamata! (Isik. 48:30-34) Na levu ni matamata (ya tolu ena yasana vava) e vakatayaloyalotaka ni o ira na veiliutaki ena koro qo era torovi rawarawa ra qai tu vakarau mera rogoci ira na tamata ni Kalou. Ni 12 tale ga na kena matamata e vakaraitaka ni dola tu vei ira “na vuvale ni Isireli taucoko.” (Isik. 45:6) Na kena dau dola tu na matamata ni koro e dusia e dua na ka bibi vei ira na ivakatawa vaKarisito. E vinakata o Jiova mera dau yalorawarawa ra qai tu vakarau mera rogoci ira na tiko ena parataisi vakayalo.

13. Na cava e tukuna o Jiova me baleta na duidui itavi era qarava na lewenivanua?

¹³ Meda lesu tale mada ena gauna i Isikeli, meda raica kina eso tale na itukutuku e vola me baleta na kena votai na vanua. E vakaraitaka o Jiova na duidui itavi era qarava na lewenivanua. O ira na bete, era ‘veiqaravi tiko ena tikina tabu,’ mera vakacaboisoro qai torovi Jiova ena nodra veiqaravi. O ira na Livai, era “veiqaravi ena valenisoro” mera “raica na kena cakacaka, kei na ka kece e dau caka kina.” (Isik. 44:14-16; 45:4, 5) Eso tale ga era cakacaka volekata na lomanikoro. O cei o ira qori?

14. Na cava eda vakasamataka me baleti ira na tamata cakacaka era tiko voleka ena koro?

¹⁴ O ira na tamata cakacaka era volekata na koro era cavutu mai na “yavusa kece ni Isireli.” Era dau veitokoni. E nodra cakacaka mera teivaka na itei “ena kedra na qarava tiko na koro.” (Isik. 48:18, 19) Vakacava na ituvatuva qori eda lai nanuma kina eso na itavi eda rawa ni qarava nikua? Io. O ira kece na lewenikoro ena parataisi vakayalo era rawa ni tokoni ira na taci Karisito lumuti kei ira na “isoqosoqo levu” e lesi ira o Jiova mera liutaka na cakacaka. (Vkta. 7:9, 10) Dua na sala bibi eda vakaraitaka kina noda veitokoni oya noda yalorawarawa ni tokona na veidusimaki ni dauveiqaravi yalodina.

15, 16. (a) Na cava eso tale na itukutuku eda vulica ena raivotu i Isikeli? (b) E tautauvata vakacava kei na itavi eda qarava nikua?

¹⁵ Eda vulica e dua tale na itukutuku matailalai ena raivotu i Isikeli na veika e vauca na cakacaka vakaitalatala. Na itukutuku cava ya? E tukuna o Jiova ni o ira na lewe ni 12 na yavusa era sega ni Livai era na cakacaka tiko ena rua na vanua: ena raranivale ni valenisoro kei na were ena koro. Na cava era cakava tiko? Ena raranivale ni valenisoro, era gole mai na  yavusa kece mera “curu yani . . . mera sokalou” nira cabora nodra isoro vei Jiova. (Isik. 46:9, 24) Ia ena lomanikoro, era mai veitokoni na lewe ni yavusa kece mera teivaka na qele. Na cava eda vulica vei ira qo?

¹⁶ Nikua tale ga e dua na isoqosoqo levu era vakaitavi tiko ena cakacaka vata ga e raivotutaka o Isikeli. Era qaravi Jiova “ena nona valenisoro” nira cabora na isoro ni veivakacaucautaki. (Vkta. 7:9-15) Era cakava qori nira vakaitavi ena cakacaka vakavunau ra qai tusanaka na nodra vakabauta ena soqoni vaKarisito. Era raica ni nodra sokaloutaki Jiova e dua na itavi bibi. (1 Vei. 16:29) Levu tale ga na tamata ni Kalou era tokona na isoqosoqo ni Kalou ena levu tale na sala. Me kena ivakaraitaki, era veivuke ena taravaki kei na vakavinakataki ni Vale ni Soqoni kei na valenivolavola ni tabana, era veivuke tale ga ena so tale na taba ni cakacaka e tuvanaka na isoqosoqo i Jiova. Eso tale era veitokoni ena nodra cau vakailavo. E vaka sara ga era teivaka na qele “me vakalagilagi kina na Kalou.” (1 Kor. 10:31) Era gumatuataka na nodra cakacaka ra qai marautaka nira kila ni ‘taleitaka na isoro va qori’ o  Jiova. (Iper. 13:16) Vakacava o sa vakaitavi tiko vakalevu ena gauna qo?

17. (a) Ena vakayacori vakacava ena ivakatagedegede levu sara na raivotu i Isikeli? (b) Ena loma ni Duanaudolu na Yabaki, o cei ena yaga vua na veiliutaki?

¹⁷ Ena gauna se bera mai, vakacava eda na raica na kena vakayacori ena ivakatagedegede levu sara na raivotu i Isikeli me baleta na cau? Io! Vakasamataka mada qo: E raica o Isikeli ni tiko e lomadonu na ivotavota ni qele e vakatokai na “cau tabu.” (Isik. 48:10) Ni oti tale ga na Amaketoni ena tiko kei keda o Jiova ena vanua eda vakaitikotiko kina. (Vkta. 21:3) Ena loma ni Duanaudolu na Yabaki o ira na veiliutaki se o ira na lesi, era na vakatawani ira na tamata ni Kalou. Ena vakilai e vuravura taucoko na veiliutaki qori, nira na dusimaki kina vakayalololoma na lewenivanua kece era na bula ena “vuravura vou.”—2 Pita 3:13.

18. (a) Eda kila vakacava ni na salavata na veiliutaki ni Kalou kei na veiliutaki ena koro? (b) Na cava eda vakadeitaka ena yaca ni koro?

¹⁸ Eda kila vakacava ni na salavata tiko ga kei na nona veiliutaki na Kalou na veiliutaki ena koro? E vakamatatataki ena Vosa ni Kalou ni koro e 12 na kena matamata e vuravura, qo e vakatayaloyalotaka na koro vakalomalagi o Jerusalemi Vou, e veiliutaki kina o Karisito kei ira na 144,000. (Vkta. 21:2, 12, 21-27) Qori e dusia ni veiliutaki e vuravura ena muria vinaka na vakatulewa kece e vakarautaka na Matanitu ni Kalou mai lomalagi, ena laurai tale ga me muri vinaka sara. Io e vakadeitaka na yaca ni koro ni “Tiko e Kea o Jiova,” nida na bulabula vinaka kece na dausokalou savasava me tawamudu ena Parataisi. Sa na dua na gauna totoka dina!