1-3. Na cava era dau vakataroga eso me baleta na mate? E sauma vakacava na taro qo na veimatalotu?

QO ESO na taro sa vica vata na udolu na yabaki na noda vaqaqa voli mai na tamata na kena isau. Era taro bibi dina. Veitalia se o cei o keda, se vanua cava eda bula kina, e bibi vei keda kece na kena isau.

² Eda dikeva ena wase sa oti ni isoro ni veivoli i Jisu Karisito e dolava na sala meda rawata kina na bula tawamudu. Eda vulica tale ga ni iVolatabu e parofisaitaka na gauna ena ‘sega tale kina na mate.’ (Vakatakila 21:4) Ia, eda se mate tiko ena gauna oqo. E kaya na tui vuku o Solomoni: “Era kila na bula tiko nira na mate.” (Dauvunau 9:5) Eda dau vinakata me dede na noda bula. Ia eda dau vaqaqa tale ga se cava ena yacovi keda nida mate.

³ Eda dau lolosi nira mate na wekada se noda itokani dredre. Eso na gauna eda taroga: Era rarawa tiko? Era vakaraici keda tiko mai? Rawa nida vukei ira? Eda na sotavi ira tale? E duidui sara na nodra ivakamacala na veimatalotu nikua ena vica na taro qo. So era vakavulica ni kevaka o tamata vinaka, o na lako i lomalagi. Ke o tamata ca, o na lai kama ena vanua ni veivakararawataki. Eso era vakavulica ni gauna eda mate kina, eda dewa yani ina vuravura ni yalo meda lai tiko vata kei ira na vuda. Eso tale na lotu era kaya ni gauna eda mate kina, eda na lako ina dua tale na vanua e ruku i vuravura meda lai lewai, oti ena dewa tiko na noda bula meda lai manumanu, se da lai tamata tale.

4. Na ivakavuvuli cava me baleta na mate e tautauvata kina e levu na lotu?

 ⁴ E dua ga na ka era tautauvata kina na ivakavuvuli vakalotu va qo—ya na kena vakabauti ni mate wale ga na yago. Voleka ni lotu kece ena veigauna sa oti kei na gauna qo era vakabauta ni tawavakaiyalayala na bula ni tamata, ena mate beka na yago, ia e dua na ka tawarairai e bula tiko ga, e rawa ni rai, rogo, vakasama tale ga. Ia e rawa vakacava ya? Na noda dau vakila na ka, wili kina na noda vakasama, era vakatau kece tiko ena noda mona. Ena gauna eda mate kina, sa mai cegu na yavala ni noda mona. Sa sega nida vakasamataka tale e dua na ka, eda sega ni vakila e dua na ka. Sa oti vakadua na veika kece qo ni sa cegu na yavala ni noda mona.

5, 6. Na cava e kaya na iVolatabu me baleta na kedra ituvaki na mate?

⁵ E sega ni vou vei Jiova, o koya e bulia na noda mona, na ka e yaco nida mate. E kila o koya na ka dina, e vakamacalataka tale ga na nona Vosa na iVolatabu na kedra ituvaki na mate. Qo na ka e tukuna vakamatata na iVolatabu: E sega tale ni dua na ka e bula tiko ni sa mate na tamata. Na mate e veibasai ni bula. E sega ni rai rawa o koya e mate, e sega ni rogo rawa, e sega tale ga ni vakasama rawa. E sega tale ni dua na ka tawarairai e bula tiko nida sa mate. *

⁶ Ni sa cavuta oti o Solomoni ni o ira na bula era kila nira na mate, sa qai vola: “Ia o ira na mate era sega sara ga ni kila e dua na ka.” E vakamatatataka na ka dina rawarawa qo ena nona kaya ni o ira na mate era sega ni rawa ni loloma se veicati, ni “sega na cakacaka se na vakasama se na kilaka se na vuku ena iBulubulu.” (Wilika Dauvunau 9:5, 6, 10.) E kaya tale ga na Same 146:4 ni siga e mate kina e dua, “sa takali na nona vakanananu.” Eda na mate ga na tamata, e sega tale ni dua na ka e bula tiko nida sa mate. Na noda bula e vaka na yameyame  ni kadrala. Ni boko na kadrala, e lako tale ina dua na vanua na yameyame? Sega! E sa oti ga.

7. E vakamatatataka vakacava o Jisu na kedra ituvaki na mate?

⁷ E dau vakamatatataka o Jisu Karisito na kedra ituvaki na mate. A vakayacora qo ena gauna e mate kina o Lasarusa, e dua erau veikilai vinaka. A kaya o Jisu vei iratou na nona tisaipeli: “Sa moce na nodatou itokani o Lasarusa.” Na ka e tukuna eratou lai nanuma kina na tisaipeli ni tauvimate o Lasarusa, e moce tiko me vakacegu. Ia e duatani na ka e vakaibalebaletaka o Jisu. E mani vakamatatataka: “Sa mate o Lasarusa.” (Wilika Joni 11:11-14.) Dikeva ni vakatauvatana tiko o Jisu na mate kei na moce. A sega ni tiko mai lomalagi o Lasarusa, a sega tale ga ni lai kama tiko i eli. E sega ni lai sotavi ira na agilosi, se o ira na vu. A sega tale ga ni lai sucu vou o Lasarusa ena dua tale na yago. Sa vakacegu o koya ena nona sa mate, vaka ga e dua e moce lutu. E tiko eso tale na tikinivolatabu era dau vakatauvatana na mate kei na moce. Me kena ivakaraitaki, ena gauna e vakaviriki mate kina ena vatu o Sitiveni e kaya na iVolatabu ni “sa qai moce.” (Cakacaka 7:60) E kaya tale ga o Paula ni so era mate ena nona gauna era “sa moce” tu.—1 Korinica 15:6.

8. Eda kila vakacava ni sega ni inaki ni Kalou meda mate?

⁸ E inaki taumada ni Kalou me mate na tamata? Sega sara ga! E bulia na tamata o Jiova me bula tawamudu ena dela i vuravura. Me vaka eda sa dikeva oti ena ivola qo, na Kalou a buli rau na imatai ni veiwatini qai biuti rau ena parataisi totoka. E sega ni dua na ka e vakamelei rawa vei rau, erau bula uasivi. E vinakata o Jiova me rau marautaka tiko ga na nodrau bula.  Vakacava, ena vinakata e dua na tama dau loloma me vakila na luvena na rarawa e dau vu mai na bula vaqase kei na mate? Sega! E lomani ira na luvena o Jiova, e vinakata me tawamudu na nodra bula marau e vuravura. E kaya na iVolatabu me baleti keda na tamata: “E biuta mada ga [o Jiova] e lomadra na gauna e sega ni mudu.” (Dauvunau 3:11) E buli keda o Jiova meda via bula tawamudu. E vakarautaka tale ga na sala me vakavatukanataki kina na gagadre qo.

9. Na cava e vakatabuya o Jiova vei Atama, na cava e sega ni dredre kina na ivakaro qo?

⁹ Ia na cava ga eda mate tiko kina na tamata? Eda na sauma na taro qo ke da dikeva lesu na ka e yaco ni rau se bula voli e vuravura e dua na tagane kei na dua na yalewa. E kaya na iVolatabu: “E vakatubura na Kalou o Jiova mai na qele na vunikau kece ga e totoka na kena irairai qai vinaka me laukana.” (Vakatekivu 2:9) Ia e biuta e dua na ivakaro. E tukuna o Jiova vei Atama: “E rawa ni o kana mai na vunikau kece ga e tu ena were, mo mamau kina. Ia mo kua ni kana mai na vunikau e kilai kina na ka vinaka kei na ka ca, ni o na mate dina ena siga o kania kina.” (Vakatekivu 2:16, 17) Qo e sega sara ga ni lawa dredre. E sega ni caka rawa na levu ni kau erau rawa ni kania o Atama kei Ivi. Ia qo e gauna vinaka me rau vakaraitaka kina nodrau vakavinavinaka vei koya e solia vei rau na veika kece, wili kina na nodrau bula uasivi. Na nodrau talairawarawa ena vakaraitaka tale ga nodrau doka na veiliutaki nei koya na Tamadrau vakalomalagi, kei na nodrau vinakata na nona veidusimaki vakayalololoma.

10, 11. (a) Erau beca vakacava na Kalou na imatai ni veiwatini? (b) Na cava e bibi kina na cala erau cakava o Atama kei Ivi?

¹⁰ Ka ni rarawa ni rau digia na imatai ni veiwatini me rau talaidredre vei Jiova. E kaya o Setani vei Ivi ena nona vakayagataka e dua na gata me nona waqawaqa: “E kaya sara ga na Kalou mo drau kua ni kana mai na vunikau kece e tu ena were?” Mani sauma o Ivi: “E rawa ni keirau kania na vuata mai na vunikau ena were. Ia e kaya na Kalou me baleta na vuata mai na vunikau e tu ena lomadonu ni were: ‘Drau kua ni kana mai kina, kua, drau kua ni tara, de drau mate.’”—Vakatekivu 3:1-3.

¹¹ “Drau na sega dina ni mate,” e kaya o Setani. “E kila na Kalou ni siga ga drau kana kina, ena rai na matamudrau, drau na vaka na Kalou, drau na kila na ka vinaka kei na ka ca.” (Vakatekivu 3:4, 5) E saga o Setani me vakabauta o Ivi ni na yaga vua na nona kania na vuanikau vakatabui. E vakaraitaka vei Ivi ni sega ni dodonu me dua tale e lewa vua na ka e vinaka kei na ka e ca; e dodonu me cakava ga na ka e vinakata. E beitaki Jiova  tale ga o Setani ena nona kaya ni sega ni tukuna na ka dina ena yaco ke laukana na vuanikau. Mani vakabauti Setani o Ivi. Betia na vuanikau, kania sara. Oti e solia eso vei watina, kania tale ga o Atama. Na ka erau cakava qo erau a sega ni cakava ena lecaika. Erau kila vinaka ni rau sa cakava na ka sara ga a tukuna na Kalou me rau kua ni cakava. Na nodrau kania na vuanikau e vakaraitaka ni rau sa nakita sara ga me rau beca na ivakaro rawarawa qai matata a vakaroti rau kina na Kalou. Erau vakaraitaka ni rau beca na Tamadrau vakalomalagi, erau beca tale ga na nona veiliutaki. E sega sara ga ni dua na nodrau iulubale!

12. Na ivakaraitaki cava eda na kila kina na ivakarau ni yalo i Jiova ena gauna erau tusaqati koya kina o Atama kei Ivi?

¹² Dua mada na kena ivakaraitaki: Kaya mada ke o susuga, o  qarava voli mai e dua na luvemu ena nomu vinaka kece, ia e qai talaidredre vei iko. O raica ni sa sega ni dokai iko, sa sega tale ga ni lomani iko. Cava ena yacovi iko? Ena vakamosia sara ga na yalomu se vakaevei? Vakasamataka mada na mosi ni yalo i Jiova ni raica na nodrau tusaqati koya o Atama kei Ivi.

13. Na cava e kaya o Jiova ni na yaco vei Atama ena gauna e mate kina? Na cava e kena ibalebale ya?

¹³ Ni rau talaidredre o Atama kei Ivi, sa sega tale na yavu me vakalaiva kina o Jiova me rau bula tiko ga. Erau mani mate me vaka ga e yalataka o Jiova. Ia ni rau sa mate, erau sega ni lai bula tale tiko ena dua na vanua ni yalo. Eda kila qo mai na vosa e tauca o Jiova vei Atama ena vuku ni nona talaidredre. E kaya na Kalou: “O [na] suka ina qele, ni o vu ga mai kina. Ni o kuvuniqele ga, o na suka mo kuvuniqele tale.” (Vakatekivu 3:19) A buli Atama na Kalou mai na kuvuniqele. (Vakatekivu 2:7) Ni bera ni buli, a sega tu ni dua na ka o koya. Ni kaya gona na Kalou ni sa na suka o Atama me kuvuniqele, e vakaibalebaletaka ni sa na suka o Atama me sega tale ni dua na ka me vaka ga e liu. Sa na sega ni kabula tale o Atama me vaka ga na kuvuniqele a buli mai kina.

14. Na cava eda mate kina?

¹⁴ Ke rau a sega ni talaidredre vua na Kalou o Atama kei Ivi, ke rau bula tu ga nikua. Ia na nodrau talaidredre e vakavuna me rau ivalavala ca, rau tini mate sara. Eda sa mai mate ni vakadewa o Atama na bula ivalavala ca kei na mate vei keda kece na nona kawa. (Wilika Roma 5:12.) Na ivalavala ca ya e vaka e dua na matedewa e takavi keda kece. Na vua ni ivalavala ca na mate. Na mate e keda meca, e sega ni noda itokani. (1 Korinica 15:26) Eda marau dina ni vakarautaka o Jiova na ivoli me sereki keda kina mai na nona ivesu na meca dau veivakalolomataki qo!

15. Na cava e veivakacegui kina na noda kila na ka dina me baleti ira na mate?

¹⁵ E veivakacegui noda kila na ka e tukuna na iVolatabu me baleta na kedra ituvaki na mate. Me vaka eda sa raica mai, era  sega ni rarawa tale tiko na mate. E sega ni dua na vuna meda rerevaki ira kina nira sega ni rawa ni vakaleqai keda. Era sega ni gadreva na noda veivuke, era sega tale ga ni rawa ni vukei keda. E sega ni rawa nida vosa vei ira, e sega tale ga ni rawa nira vosa vei keda. Levu na iliuliu ni lotu era kaya ni rawa nira vukei ira na mate. O ira na vakabauta na lasu qo era sa dau soli ilavo vei ira. Ia na noda kila na ka dina e taqomaki keda, eda na sega ni dabuitaki kina vei ira na dau vakavulica na lasu vaka oya.

16. O cei e vakasesea na ivakavuvuli ni levu sara na lotu, ena sala cava?

¹⁶ Vakacava na nomu lotu, e tautauvata na ka e vakavulica kei na ka e vakavulica na iVolatabu me baleta na kedra ituvaki na mate? Levu na lotu e duatani na ka era vakavulica. Ena vuku ni cava? Ni sa vakasesea o Setani na nodra ivakavuvuli. E vakayagataka o koya na lotu lasu me saga kina mera vakabauta na tamata ni mate ga na yagodra, ia ena lai bula tale tiko ena vuravura ni yalo e dua na ka tawarairai e vakatokai na yalodra. Qo e dua wale ga vei ira e levu sara na lasu e vakayagataka o Setani me vakacalai keda kina meda kua ni qarava na Kalou o Jiova. Na cava eso tale na lasu?

17. Na cava e beci kina o Jiova ena nodra vakavulica eso ni na vakararawataka na tamata me tawamudu?

¹⁷ Me vaka eda sa raica mai, eso na lotu era vakavulica ni kevaka e mate e dua e ca na nona ivakarau ni bula, sa na lako o koya ena dua na vanua katakata caucaudre me lai kama tawamudu kina. Na ivakavuvuli qo e beci sara ga kina na Kalou. E Kalou dauloloma o Jiova, o koya gona ena sega vakadua ni vakararawataka va qo na tamata. (Wilika 1 Joni 4:8.) Na cava mada o nanuma ke o raica e dua na turaga ni totogitaka e dua na gone e talaidredre ena nona taura na ligana qai vakama ena buka? O na dokai koya? O na vinakata mo drau veikilai? Sega sara ga! Macala ga ni o na cata na nona ivalavala ni sa rui veivakalolomataki. Ia e vinakata o Setani meda vakabauta ni o Jiova ena vakararawataka na tamata ena bukawaqa me tawamudu!

18. Na nodra qaravi na mate e vu mai na lasu vakalotu cava?

¹⁸ E uqeta tale ga eso na lotu o Setani mera vakavulica ni  gauna e mate kina e dua, sa na vuki me dua na kabula vakayalo qai dodonu mera rokovi koya o ira na bula tiko. Era vakavuvulitaka ni yalodra na mate e rawa nira itokani nuitaki, se ra keda meca nabadua. Levu era vakabauta sara ga na lasu qo. Era rerevaki ira na mate, sa ra qai dau rokovi ira, ra qaravi ira. Ia e tukuna vakamatata na iVolatabu ni o ira na mate era sega sara tu ga ni vakila e dua na ka, me vaka ga e dua e mocelutu. Kena ikuri ni dodonu ga meda qarava na Kalou dina o Jiova, o koya e buli keda, e vakarautaka tale ga na ka meda bula kina.—Vakatakila 4:11.

19. Noda kila na ka dina me baleta na mate ena vakarawarawataka na noda kila na ivakavuvuli vakaivolatabu cava tale?

¹⁹ Nomu kila na ka dina me baleti ira na mate ena taqomaki iko mo kua ni vakacalai ena levu sara na ivakavuvuli lasu vakalotu. E vakarawarawataka tale ga na nomu kila eso tale na ivakavuvuli ena iVolatabu. Kena ivakaraitaki, ni o kila ni gauna eda mate kina eda sega ni lai bula tale tiko ena dua na vuravura ni yalo, e vakaibalebale vakalevu sara vei iko na vosa ni yalayala me baleta na bula tawamudu ena parataisi e vuravura.

20. Na taro cava eda na dikeva ena wase tarava?

²⁰ Ena dua na gauna balavu sa oti, a taroga na taro qo na turaga yalodina o Jope: “Ke mate e dua na tamata, ena bula tale?” (Jope 14:14) Ena bula tale e dua sa mate? E veivakacegui dina na ka e kaya na iVolatabu ena tikina qo, me vaka eda na dikeva ena wase tarava.