E kaya o luvemu tagane ni dau vakasagai e koronivuli. Cava o na cakava? Tukuna vei qasenivuli me totogitaki o koya e veisagai? Vakavulici luvemu me sauma lesu? Ni bera ni o vakatulewa, dikeva mada eso na ka dina me baleta na veivakasagai. a

•  Cava mo kila me baleta na veisagai?

•  Ka o rawa ni cakava

 Cava na veisagai? Qori na veivakararawataki vakayago e caka tu ga. Koya gona na veisagai e sega ni tautauvata sara kei na veivakacacani.

 Vuna mo kauai kina: Eso era vakaibalebaletaka na “veisagai” ina itovo e dau veivakararawataki ke mani ka lailai wale sara. Ke o saga mo taqomaki luvemu ena dua ga na ka lailai sara, ena sega ni vukei koya me walia na veileti. Qori na ka me vulica ena gauna qo kei na gauna era sa uabula kina.

 iVakavuvuli vakaivolatabu: “Mo kua ni cudru totolo.”​—Dauvunau 7:9.

 Bibi me nanumi: Ena so na ituvaki ena vinakati mo taqomaki luvemu, ia ena so na gauna ena vinakati me vulica me valuta na ituvaki dredre qai saga me walia na veileqaleqati.​—Kolosa 3:​13.

 Cava o na cakava ke kaya o luvemu ni vakasagai tiko vakawasoma?

•   Rogoci luvemu. Saga mo kila (1) na ka e yaco tiko kei na (2) vuna e vakasagai tiko kina. Kila rawa mada na dina ni ka kece, ni bera ni o vakatulewa. Tarogi iko mada, ‘E tiko eso tale na ivakadinadina ni ka qo?’ Me rawa ni o kila na dina ni ka kece, de vinaka mo tarogi nona qasenivuli se so tale na itubutubu.

   iVakavuvuli vakaivolatabu: “O koya e tukuna na ka ni bera ni rogoca, e lialia qai vakamadua.”​—Vosa Vakaibalebale 18:13.

•   Ke vakasagai tiko o luvemu, vukei koya me kila ni veika ena sotava, vinaka se ca, e vakatau ena ka e cakava ni vakasagai. Kena ivakaraitaki, e kaya na iVolatabu: “Na vosa vakayalovinaka e vakaseavutaka na cudru.” (Vosa Vakaibalebale 15:1) Ena vakalevutaka na leqa ke saumi lesu na ka e caka, ena kuria tale ga nona katakata na dauveisagai.

   iVakavuvuli vakaivolatabu: “Ni kua ni sauma na ca ena ca se na veivakasewasewani ena veivakasewasewani.”​—1 Pita 3:9.

•   Kaya vei luvemu ni sega ni ivakaraitaki ni malumalumu nona sega ni sauma lesu na ka e caka. Ia ena vakayaloqaqataki ni sega ni vakalaiva me lewai koya o dauveisagai. E vaka ga e vakadrukai koya tiko na dauveisagai.

   E bibi qori ke vakasagai na luvemu ena internet. Na veisa vosa ena internet ena kuria ga nona veivakatotogani na dauveisagai, ena rawarawa tale ga nona vakasagai na luvemu! Na ka vinaka duadua e rawa ni cakava oya, me kua ni sauma lesu. Nona cakava qori ena kila kina na dauveisagai ni sega ni vinaka na ka e cakava, ena rawa ni tinia tale ga kina nona veisagai.

   iVakavuvuli vakaivolatabu: “Ni sega na buka, e boko na yameyame.”​—Vosa Vakaibalebale 26:20.

•   Ena so na gauna, e vinaka me kua sara ga ni veimaliwai o luvemu kei ira na dauveisagai, me kua tale ga ni gole ina vanua e rawa ni vakasagai kina. Kena ivakaraitaki, ke kila na vanua e tiko kina e dua se so na ilala ra dauveisagai, ena vinaka me muria e dua tale na gaunisala.

   iVakavuvuli vakaivolatabu: “O koya e yalomatua e raica na ca qai vunitaki koya, ia na yalowai e lako tu yani qai yacovi koya na leqa.”​—Vosa Vakaibalebale 22:3.

 TOVOLEA QO: Vukei luvemu me kila na vinaka kei na ca ni veisagai. Kena ivakaraitaki:

•  Cava ena yaco ke sega ni sauma lesu na veisagai?

•  Vakacava ke doudou me tarova na ka e cakava o dauveisagai?

•  Cava ena yaco ke tukuna vei qasenivuli?

•  Ena yaga vakacava ke o yalovinaka qai dau veiwali?

 Ke mani vakasagai vakadodonu, se caka ena internet, e duidui ga na iwalewale e caka kina. Vukei luvemu me kila na kena iwali vinaka duadua. Vakadeitaka vua ni o na tokoni koya tiko ga, se mani vakacava sara na dredre e vakila kina.

 iVakavuvuli vakaivolatabu: “Na itokani dina e loloma ena veigauna, e tacida ena gauna ni rarawa.”​—Vosa Vakaibalebale 17:17.