O Jiova na Kalou dina e cavuti ena iVolatabu, e bulia na ka kece. (Vakatakila 4:11) Eratou sokaloutaki koya o Eparama, Mosese, kei Jisu. (Vakatekivu 24:27; Lako Yani 15:1, 2; Joni 20:17) E Kalou e “vuravura taucoko,” sega ni dua ga na matatamata.​—Same 47:2.

 E tukuna na iVolatabu ni yaca ni Kalou o Jiova. (Lako Yani 3:15; Same 83:18) E yavutaki na yaca qori ena dua na vu vakaIperiu e kena ibalebale “me yaco.” Era kaya tale ga eso na vuku ni yaca, Jiova, e kena ibalebale “O Koya e Vakavuna me Yaco.” Qori e veiganiti vinaka kei na nona kilai o Jiova me Dauveibuli, qai dau vakayacora na nona inaki. (Aisea 55:10, 11) E vakatakila vei keda na iVolatabu eso tale na ka me baleti Jiova, vakabibi nona itovo qoroi na loloma.—Lako Yani 34:5-7; Luke 6:35; 1 Joni 4:8.

 Na yaca Jiova ena vosa vakaIperiu e volai ena va na matuavosa יהוה (YHWH). E sega ni kilai na icavucavuti dina ni yaca ni Kalou ena vosa makawa vakaIperiu. Ia na kena vakadewa vakaViti “Jiova” sa vakayagataki voli mai ena dua na gauna balavu.

Cava e sega ni kilai kina na icavucavuti ni yaca ni Kalou ena vosa makawa vakaIperiu?

 Na vosa vakaIperiu makawa e sega na kena votu (a, e, i, o, u), e vakayagataki ga na matuavosa. Ni vakayagataki e veisiga na vosa vakaIperiu makawa, era biuta na votu veiganiti na dauwiliwili. Ia ni vakacavari na volai ni iVolatabu vakaIperiu (“Veiyalayalati Makawa”), era vakabauta eso na Jiu ni cala me cavuti na yaca ni Kalou. Nira wilika e dua na tikinivolatabu e volai kina na yaca ni Kalou, era sosomitaka ena vosa me vaka na “Turaga” se “Kalou.” A tete na vakabauta vakaJiu qori ena veisenitiuri e muri, mani yali yani vakadua na kena icavucavuti ena gauna makawa. a

 Era nanuma eso ni icavucavuti ni yaca ni Kalou na “Yahweh,” eso tale e duidui na ka era nanuma. Dua na ivolavivigi ni Waitui Mate e tiko kina e dua na wase ni Vunau ni Soro ena vosa vaKirisi e vakadewataka na yaca ni Kalou me Iao. Era vakatututaka tale ga na dauvolaivola makawa ni Kirisi na icavucavuti Iae, I·a·beʹ, kei na I·a·ou·eʹ. Ia e sega ni dua vei ira na icavuti qori e vakadinadinataki me kena icavucavuti dina ena vosa makawa vakaIperiu. b

Rai cala me baleta na yaca ni Kalou ena iVolatabu

 Rai cala: Me kua ni vakayagataki ena iVolatabu na yaca ni Kalou ni sega ni kilai na kena icavucavuti vakaIperiu.

 Ka dina: E laurai ena vakasama qori ni vinakata na Kalou me tautauvata na nodra cavuta na yacana na duidui matatamata. Ia e kaya na iVolatabu ni duidui na nodra icavucavuti ni yaca na tamata ni Kalou ena gauna makawa, qai vakatau qori ena nodra dui vosa ni vanua.

 Kena ivakaraitaki, na dauveilewai e Isireli o Josua. O ira na lotu vaKarisito era vosa vakaIperiu ena imatai ni senitiuri era na rairai cavuta na yaca i Josua me Yehoh·shuʹaʽ, o ira na vosa vaKirisi era na rairai kaya I·e·sousʹ. E yaca vakaIperiu na Josua, ia e vakayagataka na iVolatabu na kena vakadewa vaKirisi. Kena ibalebale era muria na lotu vaKarisito na kena icavucavuti e matau ena nodra vanua.​—Cakacaka 7:45; Iperiu 4:8.

 E rawa ni muri tale ga na ivakavuvuli qori ena kena vakadewataki na yaca ni Kalou. Na vakalesui ni yaca ni Kalou ena vanua e dodonu me volai kina ena iVolatabu, e bibi cake mai na kena via kilai na kena icavucavuti dodonu.