AYEGHLE 30
ZA 36 Bi baghle minlem mia
É bura meyeghle bia ñong ya bekéza be ya Israel
« Éde mia ye bera yen nkane ô ne é zang sôsôe a môt ye mbia môt, é zang é môr a sèhane Nzame ye é môr aa sèhane ki ñe » (MAL. 3:18).
É DZAM BIA YE YEN
A yeghe aval Jehôva a nga kikh bekéza be ya Israel minsang nfa ye naa, bi tugha wokh é dzam a dzeng ébe bebo bisèñ bèñ be ye melu mèè ma.
1-2. Za dzam Bible a lere nfa bekéza bézing be ya Israel ?
BIBLE a tu befam a lôr 40 be nga djié ane bekéza a Israel a. Minlang mité miaa shuale ki bia é mam mézing bevoo be ye été be nga bo. Éfônan, amben besôsôe bekéza, baa fe, be nga bo é mam me ne abé. N’yeneghan éfônane mbemba kéza David. Jehôva a nga dzô naa : « Mbo ésèñ wom, David [. . .] a nga sèhane ma ye n’nem ôsese wèñ, é bo fave é mam me mbe mvèñ é mis mam » (1 Bed. 14:8). Ve, fam té, a nga bo nsem évakh ye é minenga a mbe nlughan, ye mane kômane mam naa be wiñ n’nôm aluman (2 Sam. 11:4, 14, 15).
2 Nfa mboo ki, abuiñ bekéza be mbe bikoar-koat be nga bo é mam me ne mvèñ. N’ñonghan éfônane Roboam. É mis Jehôva, a nga « bo é mam me mbe abé » (2 Mila. 12:14). Atoo naa, Roboam a nga bo fe mbemba bemam mézing. Éfônan, Roboam a nga bo Jehôva mewokh éyong a nga dzô ñe naa, a taa ke lumane menvokh awôm me ya Israel, ye likh naa, be top kéza nfe. A nga ve fe naa, abuiñ bekisoan be ye édjié déñ, be bo ngu’u (1 Bed. 12:21-24 ; 2 Mila. 11:5-12).
3. Za môra nsili ô ne so, za mam ki bia ye yen ayeghle di été ?
3 Môra nsili ô ne so. Nge bekéza be ya Israel be nga bo mbemba bemam ye fe mbia bemam, Jehôva a nga bembe ébe za mam, naa a kikh naa kéza a mbe sôsôe nge ki kaa é mis mèñ ? Éyalane ye nsili té, é ne bia vole a wokh é dzam Jehôva a dzeng ébe kada môr y’ébe bia. Bia ye yen é mam melal Jehôva a nga fas, me nga vole ñe a kikh nge kéza a mbe sôsôe nge ki kaa : Ôsusua, ye kéza té a mbe é dzing Jehôva ye n’nem wèñ ôsese nge ki kaa. Édi bèè, ye kéza té a nga dzôban ye n’nem wèñ ôsese nge ki kaa. Édi lal, ye kéza té a nga tsini naa a sèhane Jehôva aval da yiène nge ki kaa.
BE NGA SÈHANE JEHÔVA YE N’NEM ÔSESE
4. Za nkane ô mbe ézizang bekéza be mbe sôsôe ye éba be mbe ékoar-koat ?
4 Bekéza be nga ve Jehôva n’nem mbeng, be nga sèhane ñe ye n’nem ôsese b. Mbemba kéza Jehosafat nge ki Josaphat « a mbe é dzeng Jehôva ya n’nem ôsese wèñ » (2 Mila. 22:9). Édi ki da daghe Josias, nlang ya Bible wa dzô naa : « Nfa bekéza besese be nga tare bo, mboo ye été, éé dzi ki bulane ébe Jehôva ye n’nem ôsese wèñ aval a nga bo de » (2 Bed. 23:25). Za dzam ki be ne dzô nfa Salomon, éñi a nga bo mbia bemam amangha ye éning déñ ? « N’nem wéñ wéé mbe ki ngura » (1 Bed. 11:4). Nfa Abiyam, ékoar-koat kéza nfe, nlang ya Bible wa dzô naa : « N’nem wéñ wéé mbe ki ngura ébe Jehôva » (1 Bed. 15:3).
5. A sèhane Jehôva ye n’nem ôsese, da yili yè ?
5 Éde, a sèhane Jehôva ye n’nem ôsese, da yili yè ? É môr a sèhane Jehôva ye n’nem ôsese, aa bo ki de fave amu a yem naa a yiène de bo. Ndaane de, a sèhane ñe amu a bira ñe dzing ye bele abuiñ ngang akal dèñ. Éde a tsini naa a dzing ye bele édoa ngang akal Jehôva nté sese a ngen a ning.
6. Aval avé bi ne tsini ôsu naa bia sèhane Jehôva ye n’nem ôsese ? (Minkana 4:23 ; Matthieu 5:29, 30)
6 Aval avé bi ne tsini naa bia vu bekéza be mbe sôsôe ye tsini ôsu ye sèhane Jehôva ye n’nem ôsese ? Bi ne de bo éyong bia saalé mbia bilat. Éfônan, mbia bingengeng, nge ki metsap me ne abé, me ne likh naa, bi taa bera bele n’nem ô ne ngura ébe Jehôva. Bia yiène fe bo nkee, bi top mbemba mengom nfa ye naa, bi taa sum simane naa mono éñe a dang éban éning. Nge bi yen naa dzôm ézing é nga sumang sibi édzing bi bele akal Jehôva, bia yiène ve mengu’u naa bi vèè de avôô (A lang Minkana 4:23 ; Matthieu 5:29, 30).
7. Amu dzé bia yiène saalé é mam mesese me ne ve naa édzing bi bele akal Jehôva é sibi ?
7 Biaa yiène ki likh naa n’nem wèè ô tobe nkaban. Nge bi bo kaa bo nkee, bi ne dukh bia bebién, bi simane naa, nge bia bira bo mam me ya nsisim, déé se ki éban naa bi fiang saalé é mam me ne ndamane élat dèè ye Jehôva. N’tamane ñong éfônan. Tamane simane naa, mi ne atan é môs ô ne édedèè avep ye abuiñ nfungha. Niène mia kuiñ a nda, mi bua é nduan da ve nda ayông. Ve, ye dzam té da ye mia bo éban nge mia likh mimbéñ mi yoo ? Kaa, amu nfungha ô ne avep wa ye dzigha ñii a nda été. Ayeghle é ne yè ? Biaa yiène ki sughu fave a dzi bidzi bi ya nsisim bia ve naa élat bia be Jehôva é bo ayông, bia yiène fe fet é mam me ne abé mbéñ, nfa ye naa, « nfungha » ô ne avep ye mbia émo di, ô taa bia ñii min’nem été (Beéph. 2:2).
BE NGA DZÔBAN YA MINSEM MIABA
8-9. Éyong be nga kare be é dzam Jehôva a mbe é wôrane nfa nsem wôba, aval avé kéza David ye kéza Hézékias be nga ñong de ? (A daghe évaghle ).
8 Aval bi va lang de abong ôsua, kéza David a nga bo nsem ônen. Ve, éyong nkule medzô Nathan a nga ke ñe bualé nsem té, ane David a nga dzôban ye asili ñuu (2 Sam. 12:13). Éyong bia lang bifiè a nga tsili nten Bya 51, bia yen naa, a nga dzôban ye n’nem ôsese. David éé dzi ki bo ane a dzôban atoo naa déé mbe ki bebela, fave naa Nathan a taa ñe ve akira, a nga dzôban ye n’nem wèñ ôsese (Bya 51:3, 4, 17, encabezamiento nge ki suscription).
9 Kéza Hézékias ñ’a fe, a nga bo nsem ônen asu Jehôva. Nlang ya Bible wa dzô naa : « N’nem wèñ ô nga mane dzèñ ye éngung, ane dzam té é nga ve naa Jehôva a wokh éñe, Juda, ye Jérusalem abé » (2 Mila. 32:25). Amu dzé kéza Hézékias a nga venghan éngung ? Ngeng ézing, a nga simane naa, a dang é bôr bevoo, amu akum dèñ, aluman a nga wun ébe Bassyrien, nge ki amu, a nga let ôkoan a mbe a bele ngalan akengha. Ngeng ézing, éngung té, éde é nga tsini ñe naa, a lere Bebabilonios nge ki Bebabylonien akum déñ, asughlan, nkule medzô Esaïe a nga ke ñe dzô naa, Jehôva a wokh ñe abé étom dzam té (2 Bed. 20:12-18). Ve, ane David, Hézékias ñ’a fe, a nga dzôban ye n’nem ôse (2 Mila. 32:26). Asughlan, Jehôva a nga yen ñe ane é kéza a nga « tsini ôsu ya bo é dzam é ne sôsôe » (2 Bed. 18:3).
Kéza David ye kéza Hézékias be nga dzôban ye asili ñuu éyong be nga puène be minsem be nga bo (A daghe mebong 8-9)
10. Aval avé kéza Amasías nge ki Amazia a nga ñong akira be nga ve ñe ?
10 Nfa mboo ki, kéza Amasías nge ki Amazia ye Juda, a nga bo é mam me mbe sôsôe « ve n’nem wéñ wéé mbe ki ngura » (2 Mila. 25:2). Za dzam a nga bo é too abé ? Niène Jehôva a nga vole ñe naa a mane wun Beedomitas nge ki Beédomite, ane Amasías nge ki Amazia a nga ke kur mebong asu benzame beba c. Ôsu vèè, éyong nkule medzô Jehôva a nga ke kobe ñe, kéza Amasías nge ki Amazia, éé dzi ki ñe kômô bèè, ve, a nga vane tsirane ñe (2 Mila. 25:14-16).
11. Aval ane nten 2 Becorinthien 7:9, 11 wa lere de, za dzam bia yiène bo nfa ye naa Jehôva a djii bia ? (A daghe fe bivaghle).
11 Za dzam bia yeghe ye bifônane bité ? Bia yiène dzôbane minsem mia ye n’nem wèè ôsese ye bo é dzam ésese bi ne bo naa bi taa bera ku minsem mité été. Za dzam bia yiène bo nge bemvene be ye ékôan dèè ba ve bia melepgha, amben éyong bia tem naa a ne boan bemam ? Biaa yiène ki wôrane naa Jehôva nge ki bemvene be tepang bia. Amben mbemba bekéza be ya Israel, é nga yiène naa be ve be melepgha ye songhane bo (Behéb. 12:6). Éyong ba ve bia akira, bia yiène (1) yebe akira té ye asili ñuu, (2) tsen é mam ma yiène, ye (3) tsini naa bia sèhane Jehôva ye n’nem wèè ôsese. Nge bi dzôban minsem mia ye n’nem ôsese, Jehôva a ye bia djii (A lang 2 Becorinthien 7:9, 11).
Éyong ba ve bia akira, bia yiène (1) yebe akira té ye asili ñuu, (2) tsen é mam ma yiène, ye (3) tsini naa bia sèhane Jehôva ye n’nem wèè ôsese (A daghe abong 11) f
BE NGA VE JEHÔVA ÉKANG DA YIÈNE
12. Za mam me nga dang selane é zang bekéza be mbe sôsôe ye éba be mbe ékoar-koat ?
12 Bekéza be mbe sôsôe a mbe éba be nga sèhane Jehôva aval da yiène. Be nga saghe fe é bôr bevoo naa be bo ane be. É ne été, be mbe be bele bikop ane bi va yen de. Ve, be nga wume fave Jehôva ye ve mengu’u mesese meba naa be man tsam évus ékang d.
13. Amu dzé Jehôva a nga kikh naa kéza Achab a mbe ékoar-koat ?
13 Za dzam ki bi ne dzô nfa bekéza Jehôva a nga kikh naa be ne ékoar-koat ? É ne été naa, é mam mesese be nga bo méé mbe ki ve abé. Amben mbia kéza Achab, a nga lere abim asili ñuu ye dzôban nfa awu Nabot (1 Bed. 21:27-29). A nga long fe bekisoan ye wun meluman akal Israel (1 Bed. 20:21, 29 ; 22:39). Ve, é dzam bia dang yem de Achab, é ne amu a nga ve naa évus ékang é vem, amu ngal éñe a mbe é djié ñe. Nfa té, éé dzi ki vaghle dzôban (1 Bed. 21:25, 26).
14. (a) Amu dzé Jehôva a nga yen naa kéza Roboam a mbe ékoar-koat ? (b) Za mbia bemam abuiñ bekéza be mbe ékoar-koat, be nga dang bo ?
14 N’yeneghan ékoar-koat kéza nfe, Roboam. Aval bi tareya de yen, a nga bo abuiñ mbemba bemam éyong a mbe é djié. Ve, niène a nga bo é kéza a ne ngu’u, ane a nga lame Atsing Jehôva, ye sum naa a wume bivus benzame (2 Mila. 12:1). Ôsu vèè, biyong bizing, a mbe é kang Jehôva, biyong bivoo, a nga kang bivus benzame (1 Bed. 14:21-24). Roboam ba Achab, béé mbe ki bekéza étam be nga ke ña ékang ôyap. Bebela a ne naa, môra ngap ye bekéza be mbe ékoar-koat, baa fe, be nga sukh bivus benzame. Bebela, é mis Jehôva, a kang ñe aval a kômô é mbe édedèè éban naa a kikh naa kéza a mbe sôsôe nge ki ékoar-koat.
15. Amu dzé a ve Jehôva ña ékang é ne édedèè éban akal dèñ ?
15 Amu dzé, a ve Jehôva ña ékang é ne édedèè éban akal dèñ ? Akalgha avoo ye été é ne naa, bekéza be mbe be bele ayem naa ba vole ayong naa é kang Jehôva aval da yiène. Ye fe naa, éyong bôr be mbe bé kang bivus benzame, dzam té é nga ve naa be bo bura minsem ye tsible é bôr bevoo (Osée 4:1, 2). Édi da dang éban é ne naa, bekéza beté ye fe ayong, be mbe nvehane akal Jehôva. Éde, éyong be mbe bé wule ékoar-koat ye Jehôva, Bible a dzô naa, é mbe ane ba bo medzian (Jér. 3:8, 9). Éyong môr a bo medzian, a wule ékoar-koat ye é môr a yiène dang tobe sôsôe ye ñe, éde a bira ñe dzughu. Aval dèè fe, é moan kristen a wule ékoar-koat atoo naa a vehang Jehôva éning dèñ, a bira ñe ve n’nem mintèñ e (Deut. 4:23, 24).
16. É mis Jehôva, za mam ma dang kane mbemba bebôt ye mbia be bôt ?
16 Za Meyeghle bi ne ñong ? Bebela a ne naa, biaa yiène ki saalé fave é mam ma laran évus ékang. Ve, bia yiène fe bo mban a kang Jehôva aval a sili bia de, ye ve mengu’u naa bi tobe mban éséñ a va kee bia. Nkule medzô Malachi a nga tugha lere é dzam da selan é zang mbemba môt ye mbia môt é mis Jehôva. A nga tsili naa : « Éde mia ye bera yen nkane ô ne é zang sôsôe a môt ye mbia môt, é zang é môr a sèhane Nzame ye é môr aa sèhane ki ñe » (Mal. 3:18). Bia kômô naa Jehôva a ñong bia ane besôsôe bebôt, éde bia yiène bo édedèè nkee naa dzam ézing, amben nsem ye bikop bia, bi taa bia ve naa bi sim naa bia sèhane Jehôva. Amu a sim naa bia sèhane Jehôva, a ne nsem ônen.
17. Amu dzé bia yiène bo nkee éyong bia top é môr bia lukh ?
17 Nge mi ne nkuéñ, ye naa mia kômô lughan, bifiè Malachi bi ne mia vole a yem top é môr a yiène mia akal alukh ? Tughane fas é dzam di : Môr a ne bele mbemba mefulu, ve, nge aa sèhane ki ña Nzame, ye a ne faa bo sôsôe é mis Jehôva ? (2 Becor. 6:14) Nge mi lughane ye môr té, ye a ye mia vole naa mi tsini naa mia tobe sôsôe ye Jehôva ? N’fasane é dzam di : É binenga kéza Salomon, béé mbe ki bé kang Jehôva, ngeng ézing be mbe be bele mbemba mefulu. Ve, béé mbe ki bé kang Jehôva, éde ôtetak-ôtetak be nga ve naa Salomon a sum kang bivus benzame (1 Bed. 11:1, 4).
18. Za mam bebyèñ ba yiène yeghle é boan beba ?
18 A bebyèñ, mi ne belane bifônan bekéza be ne a Bible été, naa mi vole é boan benan a veme nkômane wôba ya sèhane Jehôva. Volghan é boan benan a wokh naa, bekéza Jehôva a mbe é ñong ane sôsôe a mbe éba be mbe bé kang ñe ye saghe ayong naa é kang fe ñe. Yeghlan é boan benan ye é mam mia dzô ye bo, nfa ya lere be naa, é mam ma ve naa mi tobe élar ya Jehôva, ane a yeghe Bible, a tobe bisulan bi ye ékôan ye minkanghle, me ne é mam ma dang éban éning denan (Mat. 6:33). Nge mi boo kaa de bo, é boan benan be ne ñong naa a bo moan Bengaa Jehôva, a ne é dzam ba yiène bo amu « bebyèñ beba be ne Bengaa », se ki amu bebién ba kômô de bo. Asughlan, be ne simane naa daa dang ki éban naa be kang Jehôva, édi da dang abé, be ne fe sim naa ba sèhane ñe.
19. Za ôyane ô ne akal é bôr be nga sim naa ba sèhane Jehôva ? (A daghe fe nkaalé « Mi ne bulan ébe Jehôva ! »)
19 Nge môr ézing a va sim naa a sèhane Jehôva, ye da yili naa éé se ki fe vaghle bera tobe angom dèñ ? Kaa, amu naa, a ne dzôban ye bera ñe sum kang aval da yiène. Naa a bo de, a yiène bo asili ñuu ye yebe avole bemvene be ye ékôan (Jacq. 5:14). Dzam té daa ye ki yene édedèè ndzukh akal déñ, nge a kômô bera bele mbemba élar ye Jehôva !
20. Nge bi vu besôsôe bekéza, aval avé Jehôva a ye bia yen ?
20 Za meyeghle bi va ñong ye bekéza be ya Israel ? Bi ne bo ane bekéza be mbe sôsôe, nge bi baghle n’nem wèè ngura ébe ékang bia ve Jehôva. N’ñonghane meyeghle ébe bikop bia, bi dzôban ye tsen mam mézing aval da yiène. N’kaan ôsu ye siman amu dzé é ne édedèè éban naa bi kang fave Jehôva, ña Nzame, aval da yiène. Nge ô tsini naa wa tobe sôsôe ye Jehôva, a ye wô yen ane é môr a ne mban a bo é mam me ne sôsôe é mis méñ.
ZA 45 Osiman wa so me nlem
a Ayeghle di été, nsama bifiè « bekéza be ya Israel » bia daghe bekéza besese be nga djié ayong Jehôva, a bo naa, be nga djié Juda a mbe é lang menvokh mebèñ, a bo naa, be nga djié menvokh awôm, nge ki faa menvokh 12 mesese.
b AYILGHA ÉFIÈ : Bible a wôla belan éfiè « n’nem » naa kobe é môr bi ne a n’em été. Dzam té da daghe é mam bia kômô ye siman, aval bia ñong mam, é mam ma tsini bia naa bi bo dzam ézing ye minsonghan bia kômô dzale.
c Metam meté, bekéza béé mbe ki Bisraélite, be mbe bé wume benzame be ye meyong be ga wun.
d Kéza Asa, a nga bo bura minsem (2 Mila. 16:7, 10). Ve, Bible a dzô naa, Asa a nga bo é mam me ne sôsôe é mis Jehôva. Éyong nkule medzô Jehôva a nga ve Asa akira, ôsusua éé dzi ki de yeme ñong. Ve, é ne kuiñ naa, ôsu a nga dzôban. Jehôva a nga yen é mam mesese me mbe ñe mbeng a dang éma me mbe ñe abé. Da tugha lerebane naa, Asa a mbe é kang fave Jehôva, ye dzeng naa a mane vèè évus ékang édjié dèñ asi (1 Bed. 15:11-13 ; 2 Mila. 14:2-5).
e Bi ne yen naa, ékang é ne édedèè éban akal Jehôva, amu metsing mebèñ ma tare, ébe Atsing Moisés, é mbe dé kili naa be sèhane môt nge ki dzôm ézing nge se ve Jehôva (Akô. 20:1-6).
f AYILGHA FÔRÔ : Étong mvene a yep a n’nem akal maonñang a bele fulu naa a ñuu meyok. Moanñang a yebe ye asili ñuu melepgha a ve ñe, éde a tsen é mam ma yiène, ye tsini naa a sèhane Jehôva ye sôsôe.
