Mbu 1924—É ntoo ntet mimbu
Bulletin ye Ngoan ôsua ye mbu 1924, a nga dzô naa : « Mbu wi, ô ne mbemba tam akal bekristen besese be dubaneyang [. . .] naa be dzeng meval mesese be ne bira sèhane Jehôva a. » Mbu té, Beyeghe Bible be nga dzale melepgha meté meval mebèñ : be nga bo ayokh ye kanghle mbemba fuèñ meval abuiñ.
BE NGA LONG NDA AKAL ÉWALA MINKOBE
Bobedzang be ya Betel be nga sèñ a lôr ngura mbu naa ba long nda akal éwala minkobe WBBR a Staten Island, kisoan ye Nueva York nge ki New York. Be nga tare mane kikh bilé, a kôm éfus si, éyong té be nga long môra nda akal bebo bisèñ, ye nda éfe akal a baghle bivole. Niène be nga mane bisèñ melong bité, ane bobedzang be nga sum kôan bivole bi ne éban, nfa ye naa, be sum éwala minkobe. Ve dèè, be nga yiène dang abuiñ minkua.
Bobedzang be nga yen naa, é mbe ndzukh naa be tele antena ôsua. Amu naa, antena té a mbe ayap bemetros 91, atoo naa be nga yiène ñe kele ézizang bilé bibèñ bi too ôyap yô kada mboo ye été bemetros 61. Éyong ôsua be nga ye de bo, be nga vus. Asughlan be nga tuè de, amu be nga ve mebun meba ébe avole Jehôva. Calvin Prosser, éñi a nga vole bisèñ bité a nga dzô naa : « Nge éyong ôsua bi nga ye tare tele antena té, é nga wulu mbeng, bi nge ye kur bia bebién fuas ye dzô naa : ‘Daghan é dzam bi va bo !’ » Bobedzang be nga ve Jehôva duma sese ye ésèñ be nga bo, ve, mindzukh mife mi mbe.
A belan éwala minkobe é mbe nféféñ dzam, ye naa déé mbe ki ébubu naa bi yen bivole bi ye été. Ve, bobedzang be nga yen bébéñ vôm té, évole be ne belane de môr a nga mane long. Ndaane naa ba bera sôm nféféñ micrófono, be nga sia belane éñi be nga yen n’nôm teléfono be nga belane ñe ôkua, été. Alu ézing ye Ngoan bèè, éde bobedzang be nga kikh naa ba vakh bivole be nga mane kôan. Be mbe bé yi nkômane be mbe ve naa bôr be bèè éwala minkobe, éde bobedzang be nga yiè bya bi y’Ékôan. Moadzang Ernest Lowe a simane é wéñ naa, nté bobedzang be mbe bé yiè, ane moadzang b a nga luè be, naa a nga wokh ane ba yiè éwala minkobe a Brooklyn, ôyap bekilómetros 25 yé vôm be mbe.
nkikh minsang RutherfordMoadzang Rutherford a nga dzô be é bo fiang naa : « Simghane bidung bité. Mia yiè ane é bôr ba yônan ! » Ye ôsoan, ane bobedzang be nga dzigha dzim éwala minkobe, ve be nga yem naa be ntoo nkoghane ye naa be ntoo sum lôm éwala minkobe été, é mam bôr be ne bèè.
É Ngoan bèè é too melu 24 ye mbu 1924, atoo naa a mbe éyong ôsua be nga ve naa bôr be bèè éwala minkobe, moadzang Rutherford a nga dzô naa ba ye belan éwala minkobe té « naa be bo ésèñ Christ a nga kee be. » A nga dzô fe naa nsonghane éwala minkobe té é mbe é bele ô mbe naa « môr asese a wokh Bible ye yem metam bi nga ninghang éyong di. »
Éyong ôsua té, mam me nga tugha yem wule mbeng. Be nga belan éwala minkobe WBBR tang mimbu 33 naa bôr be bèè mintaane mi mam ayong Jehôva.
BE NGA BUALÉ YE NGENGÈÈ BETEBE ÔSU BE YE MENDA MENZAME
É Ngoan zangbwa ye mbu 1924, Beyeghe Bible be nga kôan akal môra ésesang é nga boban a Columbus, Ohio. Bôr be nga ke ba so si ése ngura naa ba zu bèè mintun minkobe Arabe, Nges, Folasi, Dzaman, Griego, Hongrois, Italiano, Lituanien, Polonais, Ruso, minkobe Scandinave ye Ukrainien. Bôr be mbe wokh mintun mité éwala minkobe, ye naa, be nga kômane naa, Ohio State Journal a kulu akôbikôrô ye kada môs ye ésesang té.
É môs nii ye sono ye Ngoan zangbwa é too melu 24, a lôr bobedzang ye bekal bèè 5 000, be nga ke kanghle mbemba fuèñ é kisoan dzam té é nga boban. Be nga kap mebakh bébéñ 30 000, ye sum betoyini a meyeghe Bible. Ô momo ô nga dzô naa, môs té éwô ô mbe éwi « ô nga dang mevakh ésesang té. »
É dzam afe é nga bera bo édedèè éban ésesang té, é nga boban é môs tan yé Ngoan zangbwa é too melu 25, éyong moadzang Rutherford a nga lang afep dé mbe dé bualé betebe ôsu be ye menda menzame. A nga dzô naa, betebe ôsu bepolitik, éba be ye menda menzame, ye bôra bebo ôkira, « be mbe béé ve naa bôr be taa yem bebela, nfa Édjié Nzame a ye belane de, naa a mane so biboran a si ése ngura. » A nga bera fe koghle naa, befam beté ba ku, amu naa ba « sukh Sociedad de Naciones
nge ki Société des Nations ye ban naa, a mbe ‘é dzôm Nzame a mbe é belane de naa a djié si ése ngura.’ » É nga ye sili naa Beyeghe Bible be tobe ngengèè naa be kanghle môra fuèñ té.Ôsu vèè, Ô momo ô nga dzô naa : « Ésesang é nga boban a Colombus, é nga wônô mebun bobedzang ye bekal bèè be mbe ayông, [. . .], ye ve be ayokh naa be kanghle amben bôr be mbe be tele be é ngam ayat. » Léo Claus, éñi a nga tobe ésesang té a simane naa : « Niène ésesang é nga man, bi nga kôre wéñ ye nsaza naa bia ke kanghle fuèñ té. »
É Ngoan awôm, Beyeghe Bible be nga sum kap bakuru be nso afep Eclesiásticos denunciados nge ki Acte d’accusation, été, be mbe lang bifiè moadzang Rutherford a nga dzô ésesang. É moan kisoan ba luè naa Cleveland, Oklahoma, Frank Johnson a nga mane kap minso mefep meté ébe bibuk 20, kaa naa bekare fuèñ bevoo be zu ñe ñong. Déé mbe ki nkee naa a yane é vôm ô mbe ébubu naa be yen ñe, amu naa, kisoan té, é bôr be mbe bé vini ésèñ a mbe é bo, be mbe bé dzeng ñe. Éde moadzang Johnson a nga ñong nkighane naa a ke sobe é nda nzame é mbe bébéñ vôm té. A nga kuane nda nzame té é too ékukuèñ, éde a nga ke a bui kada éto ye nda nzame té, becopias be ye nso afep Eclesiásticos denunciados nge ki Acte d’accusation. A nga bo dzam té avôô, ane a nga dzigha kuiñ. Amu abong té a ngene a bele ôyôm tam, éde a nga bo fe aval daa ye menda menzame mebèñ mefe.
Frank a nga dzigha ke avôô é vôm a mbe kuane bobeñang. A nga sobe é vôm ba ñong combustible nge ki carburant a mvus, é momo é bôr be mbe bé dzeng ñe. Bôr beté be nga lôr metua été, ve be kaa ñe yen. Niène be nga ke, ane é bobeñang Frank be mbe bé kanghle vôm té, be nga zu ñe ñong ye ke ye ñe.
Moadzang mboo y’été a simane naa : « Nté bi mbe bi kôre kisoan té, bi nga lôr bébéñ menda menzame melal Frank a nga likh minso mefep. Bôr bébéñ 50 be mbe be tele kada nda nzame té ôsu. Abim y’été be mbe bé lang nso afep, éba bevoo bé lere de ntebe ôsu ye nda nzame naa a yen de. Bi nga ke faa é tam da yiène naa bi mare mintsiè ! Ve, bi nga ve é Nzame wèè Jehôva akiba naa a nga kame bia yé fakh a nga ve bia naa bi taa ku é mo minzizing mi ye Édjié dèñ. »
BEYEGHE BIBLE BE MBE BÉ KANGHLE YE NGENGÈÈ MESI MEFE
Mesi mefe, Beyeghe Bible be nga kanghle fe aval dèè ye ngengèè. Nfa ôkuiñ ye Fala, Józef Krett a nga kanghle Bepolonais be ne beyeng ba sèñ beminas nge ki bemine été. A nga yiène tebe ntun ô too nlô adzô naa : « Awômô bewu é ntoo bébéñ. » Éyong be nga ke ba kap bôr be ye kisoan té afep nluèn, ntebe ôsu ye nda nzame ézing a nga dzô bôr be yé nda nzame dzèñ naa be taa ke bèè ntun té. Mbamane wèñ ô nga vane tsini bôr naa be ke abuiñ. Bôr a lôr 5 000 be nga ke bèè ntun té, bia lang fe été, fara té ! Moadzang Krett a nga bane fara té naa a zu kame mebun mèñ, ve a nga tep. Moadzang Krett a nga mane kap mebakh mesese a mbe a bele, ye yen naa, é bôr a nga kanghle be mbe bé kômô yem Nkobe Nzame (Amos 8:11).
Africa, moadzang Claude Brown a nga kanghle mbemba fuèñ a Gold Coast, éñi ba luè ému naa Ghana. Mintun mièñ ye mebakh a mbe é kap, me nga ve naa mbemba fuèñ é dzigha mane miamane si té ngura. John Blankson, éñi a mbe é yeghe ésèñ farmacéutico nge ki pharmacien, a nga bèè ntun mboo ye mintun moadzang Brown. Avôô-avôô, a nga wokh naa a yenang bebela. John a simane naa : « Bebela é nga ve ma ngu’u. Éde me nga kobe adzô bebela
té é sikôlô me mbe méé yeghe ésèñ farmacéutico nge ki pharmacien. »Môs ézing, John a nga ke ñii nda nzame Anglicana ézing, naa a ke sili fara minsili adzô trinidad nge ki trinité, amu a nga wokh naa meyeghle meté méé mbe ki mé so a Bible été. Ane fara a nga tsirane ñe, é dzô naa : « Wéé se ki moan kristen ; ô ne é moan Debele. Kuiñ atan ! »
Éyong a nga bulan a nda, John a nga tsili fara té kalare é bane ñe naa a kamane mebun mèñ nfa trinidad éyong ba ye kôan a bôr été. Fara té a nga yalane John é luè ñe naa be ke tubane oficina n’yeghle a tele ôsu a sikôlô befarmacéuticos nge ki bepharmacien, é vôm be nga sili ñe nge a nga tsili faa fara té kalare.
John a nga yalane naa : « Ôwé me nga tsili ñe. »
Ane môr té a nga dzô John naa a sili fara té bidzamgha. Éde John a nga tsili naa :
« A fara, n’yeghle wom a va dzô me naa me sili wô bidzamgha, éde me ne nkoghane naa me sili wa bidzamgha fave nge wa yebe naa wa yeghle é mam me ne évus. »
Amu n’yeghle a mbe a vôô éde a nga sili ñe naa : « A Blankson, ye dzam té faa wa kômô tsili ? »
John a yalane naa : « Ôwé a n’yeghle. Dzam té étam éde me ne tsili. »
N’yeghle a dzô naa : « Amu dzé ô ne kobe fara ye édjié aval té wé tem fe naa édjié da ye wô baghle ? »
Ve, John a nga dzô naa : « A n’yeghle, [. . .] éyong mia ve bia meyeghle ye naa mam mézing biaa tugha ki me wokh, ye biaa sili ki mia minsili ? »
Ane n’yeghle a nga yalane naa : « Ôwé aka. »
« Éde a n’yeghle, dzam té faa é va boban. Fara té a mbe é yeghle bia Bible, éde me va sili ñe minsili. Nge éé se ki yalane nsili wom, amu dzé ma yiène ñe sili bidzamgha ? »
Béé dzi ki tsirane Blankson a sikôlô. Bidzamgha bia, éé dzi ki sili.
BEYEGHE BIBLE BE MBE ÉDEDÈÈ MEVAKH AKAL ÉSÈÑ É MBE DÉ YANE BE ÔSU
É bo ôkobikôrô ye ésèñ é nga boban mbu, Ô momo wa dzô naa : « Ane David bi ne faa dzô é dzam di : “Wa ye me ve ngu’u akal aluman” (Bya 18:39). Mbu wi ô mbe mbu ô nga bira bia saghe, amu naa, bi nga yen é wo Nti wèè [. . .]. Besôsôe bebo-bisèñ bèñ [. . .] be nga kanghle ye mevakh. »
Amanegha ye mbu, bobedzang be nga kômane naa be bera wiè éwala minkobe éfe. Bi suma long nda akal éwala minkobe éfe bébéñ Chicago. Be nga luè nféféñ éwala minkobe té naa WORD. Tam té, be nga belane bivole bia dang ngu’u, bi ne ve naa be tugha yem bera wokh mbemba fuèñ ye Édjié Nzame mevôm ma bera dang ôyap, amben ya ke kuiñ nfa ôkuiñ ye Canada.
Mbu 1925, ô nga ye so minféféñ minwoghane mi mam, dé ve naa be tugha wokh ayilgha ye nten Melere abong 12. Amu minféféñ minwoghane mi mam mité, abuiñ be nga tele naa ba sèhane Jehôva. Ve, abuiñ befe be nga vakh ye nwoghane mam wa daghe é mam me nga boban a dzôp été, ye aval nwoghane mam té, ô nga ye name ayong Nzame a si vana.
a Ému, a ne Kalare akal ésulan éning moan kristen ye ésèñ minkanghle.
b J.F Rutherford éñe a mbe é wule beyeghe Bible. Be mbe bé luè ñe naa « nkikh minsang » Rutherford. Kaa naa a sum sèñ ô Bethel, a mbe ngura aval nkikh minsang ye Tribunal del octavo circuito judicial nge ki Huitième court de circuit judiciaire ye Missuri.