Υπήρξε Πράγματι ο Κήπος της Εδέμ;

ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ την ιστορία του Αδάμ και της Εύας στον κήπο της Εδέμ; Άνθρωποι σε όλο τον κόσμο την ξέρουν καλά. Θα μπορούσατε να τη διαβάσετε στα εδάφια Γένεση 1:26–3:24. Η ουσία της έχει ως εξής:

Ο Ιεχωβά Θεός * πλάθει έναν άνθρωπο από το χώμα, τον ονομάζει Αδάμ και τον εγκαθιστά σε έναν κήπο στην περιοχή που λέγεται Εδέμ. Ο ίδιος ο Θεός έχει φυτέψει αυτόν τον κήπο, ο οποίος ποτίζεται από πολλά νερά και είναι γεμάτος ωραία καρποφόρα δέντρα. Στο μέσο του βρίσκεται «το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού». Ο Θεός απαγορεύει να φάνε οι άνθρωποι από αυτό το δέντρο, δηλώνοντας ότι η ανυπακοή θα σημάνει θάνατο. Μεταγενέστερα, ο Ιεχωβά δημιουργεί μια σύντροφο για τον Αδάμ​—την Εύα—​πλάθοντάς την από ένα πλευρό του Αδάμ. Ο Θεός τούς αναθέτει τη φροντίδα του κήπου και τους λέει να πολλαπλασιαστούν και να γεμίσουν τη γη.

Κάποια στιγμή που η Εύα είναι μόνη, της μιλάει ένα φίδι βάζοντάς την στον πειρασμό να φάει από τον απαγορευμένο καρπό, με τον ισχυρισμό ότι ο Θεός τής έχει πει ψέματα και ότι της στερεί κάτι καλό, κάτι που θα την κάνει σαν τον ίδιο. Εκείνη ενδίδει και τρώει τον απαγορευμένο καρπό. Κατόπιν, ο Αδάμ τη μιμείται και παρακούει τον Θεό. Ως επακόλουθο, ο Ιεχωβά καταδικάζει  τον Αδάμ, την Εύα και το φίδι. Αφού οι άνθρωποι διώχνονται από τον παραδεισιακό κήπο, οι άγγελοι αποκλείουν την είσοδό του.

Κάποτε ήταν δημοφιλές να πιστοποιούν οι λόγιοι, οι διανοούμενοι και οι ιστορικοί ότι τα γεγονότα του Γραφικού βιβλίου της Γένεσης είναι αληθινά και ιστορικά. Στις μέρες μας, είναι περισσότερο της μόδας ο σκεπτικισμός για όλα αυτά τα ζητήματα. Αλλά πού βασίζονται οι αμφιβολίες αναφορικά με την αφήγηση της Γένεσης για τον Αδάμ, την Εύα και τον κήπο της Εδέμ; Ας εξετάσουμε τέσσερις συνηθισμένες αντιρρήσεις.

1. Ήταν ο κήπος της Εδέμ υπαρκτό μέρος;

Γιατί υπάρχουν αμφιβολίες ως προς αυτό; Η φιλοσοφία έχει παίξει ενδεχομένως κάποιον ρόλο. Επί αιώνες, οι θεολόγοι πιθανολογούσαν ότι ο κήπος του Θεού εξακολουθούσε να υπάρχει κάπου. Ωστόσο, η εκκλησία δέχτηκε επιρροές από φιλοσόφους όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, οι οποίοι υποστήριζαν ότι τίποτα πάνω στη γη δεν μπορεί να είναι τέλειο. Τελειότητα μπορεί να βρεθεί μόνο στον ουρανό. Επομένως, όπως συμπέραιναν οι θεολόγοι, ο αρχικός Παράδεισος πρέπει να ήταν πιο κοντά στον ουρανό. * Μερικοί έλεγαν ότι ο κήπος βρισκόταν στην κορυφή ενός πανύψηλου βουνού, λίγο πάνω από τα όρια αυτού του υποβαθμισμένου πλανήτη. Άλλοι έλεγαν ότι βρισκόταν στο Βόρειο ή στο Νότιο Πόλο, ενώ άλλοι ότι ήταν στη σελήνη ή κοντά σε αυτήν. Δεν προξενεί έκπληξη που η υπόθεση σχετικά με την Εδέμ πέρασε στη σφαίρα της φαντασίας. Μερικοί σύγχρονοι λόγιοι απορρίπτουν ως ανοησία την απόπειρα να προσδιοριστεί γεωγραφικά η Εδέμ, ισχυριζόμενοι ότι δεν υπήρξε ποτέ τέτοιο μέρος.

Ωστόσο, η Γραφή δεν παρουσιάζει έτσι τον κήπο. Στα εδάφια Γένεση 2:8-14, μαθαίνουμε αρκετές λεπτομέρειες για αυτόν. Βρισκόταν στο ανατολικό τμήμα της περιοχής που ονομαζόταν Εδέμ. Τον πότιζε ένας ποταμός από τον οποίο πήγαζαν τέσσερις άλλοι. Αναφέρονται τα ονόματα των τεσσάρων ποταμών, ενώ περιγράφεται εν συντομία και ο ρους τους. Αυτές οι λεπτομέρειες εξάπτουν εδώ και καιρό την περιέργεια των λογίων, πολλοί εκ των οποίων ερευνούν επισταμένα την εν λόγω Γραφική περικοπή για να καταλάβουν πού βρισκόταν εκείνη η αρχαία τοποθεσία. Ωστόσο, έχουν καταλήξει σε αμέτρητες αντιφατικές απόψεις. Μήπως αυτό σημαίνει ότι η γεωφυσική περιγραφή της Εδέμ, του κήπου της και των ποταμών της είναι ψευδής ή μυθική;

Σκεφτείτε: Τα γεγονότα της αφήγησης σχετικά με τον κήπο της Εδέμ εκτυλίχθηκαν πριν από 6.000 περίπου χρόνια. Καταγράφηκαν προφανώς από τον Μωυσή, ο οποίος ενδεχομένως χρησιμοποίησε προφορικές αφηγήσεις ή ίσως ακόμη και προϋπάρχοντα κείμενα. Εντούτοις, ο Μωυσής έγραψε περίπου 2.500 χρόνια μετά τα εξιστορούμενα γεγονότα. Η Εδέμ ανήκε ήδη στο αρχαίο παρελθόν. Είναι άραγε δυνατόν να μεταβάλλονται κάποια οροθέσια, όπως οι ποταμοί, με το πέρασμα δεκάδων αιώνων; Ο φλοιός της γης παρουσιάζει δραστηριότητα, είναι συνεχώς σε κίνηση. Η περιοχή όπου πιθανότατα βρισκόταν η Εδέμ είναι σεισμογενής​—σε αυτήν καταγράφεται το 17 περίπου τοις εκατό των ισχυρότερων σεισμών του κόσμου. Σε τέτοιες περιοχές, οι μεταβολές αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση. Επιπλέον, ο Κατακλυσμός των ημερών του Νώε μπορεί να άλλαξε την τοπογραφία με τρόπους τους οποίους απλώς δεν γνωρίζουμε σήμερα. *

 Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κάποια δεδομένα τα οποία γνωρίζουμε: Η αφήγηση της Γένεσης αναφέρεται στον κήπο ως υπαρκτό μέρος. Δύο από τους τέσσερις ποταμούς που μνημονεύονται στην αφήγηση​—ο Ευφράτης και ο Τίγρης ή Χιδδέκελ—​υπάρχουν μέχρι σήμερα, και μερικές από τις πηγές τους είναι πολύ κοντά μεταξύ τους. Η αφήγηση κατονομάζει ακόμη και τους τόπους μέσα από τους οποίους έρρεαν οι ποταμοί και προσδιορίζει τους φυσικούς πόρους που ήταν γνωστοί στην περιοχή. Για το λαό του αρχαίου Ισραήλ, το κοινό που διάβαζε αρχικά το συγκεκριμένο υπόμνημα, αυτές οι πληροφορίες ήταν κατατοπιστικές.

Είναι αυτή η τυπική δομή των μύθων και των παραμυθιών; Ή μήπως τέτοια έργα δεν περιλαμβάνουν συνήθως λεπτομέρειες που θα μπορούσαν εύκολα να επιβεβαιωθούν ή να διαψευστούν; Πολλά παραμύθια αρχίζουν ως εξής: «Μια φορά και έναν καιρό σε κάποια μακρινή χώρα». Οι ιστορικές διηγήσεις, όμως, αναφέρουν συνήθως σχετικές πληροφορίες, όπως κάνει και η αφήγηση για την Εδέμ.

2. Μπορούμε πράγματι να πιστέψουμε ότι ο Θεός έπλασε τον Αδάμ από χώμα και την Εύα από ένα πλευρό του Αδάμ;

Η σύγχρονη επιστήμη έχει επιβεβαιώσει ότι το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από διάφορα στοιχεία​—όπως το υδρογόνο, το οξυγόνο και ο άνθρακας—​τα οποία βρίσκονται στο φλοιό της γης. Αλλά πώς συγκεντρώθηκαν αυτά τα στοιχεία για να σχηματιστεί ένα ζωντανό πλάσμα;

Πολλοί επιστήμονες διατυπώνουν τη θεωρία ότι η ζωή προέκυψε μόνη της, αρχίζοντας από πολύ απλές μορφές οι οποίες βαθμιαία, σε διάστημα εκατομμυρίων ετών, γίνονταν ολοένα και πιο πολύπλοκες. Ωστόσο, ο όρος «απλός» μπορεί να είναι παροδηγητικός, επειδή όλα τα έμβια όντα​—ακόμη και οι μικροσκοπικοί μονοκύτταροι οργανισμοί—​είναι απίστευτα πολύπλοκα. Τίποτα δεν αποδεικνύει ότι οποιοδήποτε είδος ζωής προέκυψε ποτέ τυχαία ή ότι θα μπορούσε να γίνει ποτέ κάτι τέτοιο. Αντιθέτως, όλα τα ζωντανά πλάσματα φέρουν αδιάψευστες αποδείξεις σχεδιασμού από μια διάνοια πολύ ανώτερη της δικής μας. *​—Ρωμαίους 1:20.

Θα ήταν ποτέ δυνατόν να ακούσετε μια σπουδαία μουσική συμφωνία, να θαυμάσετε έναν υπέροχο πίνακα ή κάποιο επίτευγμα της τεχνολογίας και μετά να επιμένετε ότι τα συγκεκριμένα έργα δεν είχαν δημιουργό; Ασφαλώς όχι! Αυτά τα αριστουργήματα, όμως, δεν πλησιάζουν καν την πολυπλοκότητα, την ομορφιά ή την επινοητικότητα που χαρακτηρίζουν το σχέδιο του ανθρώπινου σώματος. Πώς θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι αυτό δεν έχει Δημιουργό; Επιπλέον, η αφήγηση της Γένεσης εξηγεί ότι, από όλες τις μορφές ζωής στη γη, μόνο οι άνθρωποι πλάστηκαν κατά την εικόνα του Θεού. (Γένεση 1:26) Συνεπώς, μόνο  οι άνθρωποι πάνω στη γη είναι σε θέση να αντανακλούν τη δημιουργικότητα του Θεού, παράγοντας μερικές φορές εντυπωσιακά μουσικά, καλλιτεχνικά και τεχνολογικά έργα. Γιατί, λοιπόν, να μας εκπλήσσει το ότι ο Θεός έχει ασύγκριτα ανώτερες δημιουργικές ικανότητες από εμάς;

Όσον αφορά τη δημιουργία της γυναίκας από ένα πλευρό του άντρα, πού έγκειται η δυσκολία; * Ο Θεός θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει άλλα μέσα, ο τρόπος, όμως, με τον οποίο έπλασε τη γυναίκα περιλάμβανε έναν ωραίο συμβολισμό. Εκείνος επιθυμούσε να παντρευτούν ο άντρας και η γυναίκα και να αναπτύξουν στενό δεσμό, σαν να ήταν «μία σάρκα». (Γένεση 2:24) Δεν αποδεικνύει περίτρανα την ύπαρξη ενός σοφού και στοργικού Δημιουργού ο τρόπος με τον οποίο ο άντρας και η γυναίκα μπορούν να αλληλοσυμπληρώνονται, αναπτύσσοντας έναν σταθερό και αμοιβαία εποικοδομητικό δεσμό;

Επιπλέον, οι σύγχρονοι γενετιστές παραδέχονται ότι όλοι οι άνθρωποι πιθανότατα προήλθαν από ένα μόνο αρσενικό και ένα θηλυκό άτομο. Τι μπορούμε να πούμε λοιπόν; Είναι όντως εξωπραγματική η αφήγηση της Γένεσης;

3. Το δέντρο της γνώσης και το δέντρο της ζωής φαντάζουν μυθικά.

Στην πραγματικότητα, η αφήγηση της Γένεσης δεν λέει ότι τα συγκεκριμένα δέντρα είχαν αυτά καθαυτά κάποιες ξεχωριστές ή υπερφυσικές δυνάμεις. Αντιθέτως, επρόκειτο για κανονικά δέντρα στα οποία ο Ιεχωβά είχε προσδώσει συμβολικό χαρακτήρα.

Δεν κάνουν και οι άνθρωποι κάτι παρόμοιο μερικές φορές; Για παράδειγμα, ένας δικαστής μπορεί να απευθύνει προειδοποίηση για το αδίκημα της ασέβειας προς το δικαστήριο. Ο δικαστής δεν θέλει να προστατέψει από την ασέβεια τα έπιπλα, τα αντικείμενα και τους τοίχους της αίθουσας του δικαστηρίου, αλλά το δικαστικό σύστημα που αντιπροσωπεύει το δικαστήριο. Πολλοί μονάρχες έχουν χρησιμοποιήσει επίσης το σκήπτρο και το στέμμα ως σύμβολα της κυριαρχίας τους.

Τι συμβόλιζαν, λοιπόν, τα δύο δέντρα; Έχουν παρουσιαστεί πολλές περίπλοκες θεωρίες. Η σωστή απάντηση, μολονότι απλή, έχει βαθύ νόημα. Το δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού αντιπροσώπευε ένα αποκλειστικό προνόμιο του Θεού​—το δικαίωμα που έχει να καθορίζει τι είναι καλό και τι κακό. (Ιερεμίας 10:23) Διόλου παράξενο που η κλοπή από εκείνο το δέντρο συνιστούσε αδίκημα! Το δέντρο της ζωής, από την άλλη πλευρά, αντιπροσώπευε ένα δώρο το οποίο μπορεί να χορηγήσει μόνο ο Θεός​—την αιώνια ζωή.​—Ρωμαίους 6:23.

 4. Μόνο στα παραμύθια θα μπορούσε να βρει κανείς ένα φίδι που μιλάει.

Ομολογουμένως, αυτή η πτυχή της αφήγησης της Γένεσης μπορεί να μας προβληματίσει, ιδιαίτερα αν δεν λάβουμε υπόψη την υπόλοιπη Γραφή. Ωστόσο, η Γραφή διευκρινίζει σταδιακά αυτό το αξιοπερίεργο μυστήριο.

Ποιος ή τι έκανε να φανεί ότι μιλούσε εκείνο το φίδι; Οι αρχαίοι Ισραηλίτες ήξεραν κάποια άλλα διαφωτιστικά στοιχεία όσον αφορά το ρόλο εκείνου του φιδιού. Παραδείγματος χάρη, γνώριζαν ότι, αν και τα ζώα δεν μιλούν, ένα πνευματικό πρόσωπο μπορεί να κάνει να φανεί ότι μιλάει ένα ζώο. Επίσης, ο Μωυσής έγραψε την αφήγηση σχετικά με τον Βαλαάμ. Ο Θεός έστειλε έναν άγγελο ο οποίος έκανε το γαϊδούρι του Βαλαάμ να μιλάει σαν άνθρωπος.​—Αριθμοί 22:26-31· 2 Πέτρου 2:15, 16.

Μπορούν άλλα πνεύματα, μεταξύ των οποίων εκείνα που εχθρεύονται τον Θεό, να εκτελούν θαύματα; Ο Μωυσής είχε δει τους μάγους ιερείς της Αιγύπτου να αντιγράφουν κάποια θαύματα του Θεού, όπως το να κάνουν να φανεί ότι ένα ραβδί έγινε φίδι. Η δύναμη για τέτοια κατορθώματα δεν μπορεί παρά να προήλθε από τους εχθρούς του Θεού στο πνευματικό βασίλειο.​—Έξοδος 7:8-12.

Προφανώς, ο Μωυσής ήταν ο θεόπνευστος συγγραφέας και του βιβλίου του Ιώβ. Αυτό το βιβλίο μάς λέει πολλά για τον κυριότερο εχθρό του Θεού, τον Σατανά, ο οποίος αμφισβήτησε την ακεραιότητα όλων των υπηρετών του Ιεχωβά λέγοντας ψέματα. (Ιώβ 1:6-11· 2:4, 5) Συμπέραναν άραγε οι Ισραηλίτες της αρχαιότητας ότι ο Σατανάς είχε μεταχειριστεί το φίδι στην Εδέμ, κάνοντας να φανεί ότι μιλούσε αυτό, και είχε εξαπατήσει την Εύα ώστε να διαρρήξει την ακεραιότητά της στον Θεό; Μάλλον αυτό συμπέραναν.

Βρισκόταν πράγματι ο Σατανάς πίσω από το φίδι; Ο Ιησούς αποκάλεσε αργότερα τον Σατανά “ψεύτη και πατέρα του ψέματος”. (Ιωάννης 8:44) «Ο πατέρας του ψέματος» πρέπει να ήταν και ο εμπνευστής του πρώτου ψέματος που ειπώθηκε ποτέ, έτσι δεν είναι; Το πρώτο ψέμα το βρίσκουμε στα λόγια του φιδιού προς την Εύα. Το φίδι αντέκρουσε την προειδοποίηση του Θεού, σύμφωνα με την οποία αν έτρωγαν από τον απαγορευμένο καρπό θα πέθαιναν, με τα λόγια: «Οπωσδήποτε δεν θα πεθάνετε». (Γένεση 3:4) Όπως είναι σαφές, ο Ιησούς ήξερε ότι ο Σατανάς είχε μεταχειριστεί το φίδι. Η Αποκάλυψη που έδωσε ο Ιησούς στον απόστολο Ιωάννη διασαφηνίζει το ζήτημα, λέγοντας ότι ο Σατανάς είναι «το αρχικό φίδι».​—Αποκάλυψη 1:1· 12:9.

Είναι άραγε εξωπραγματικό να πιστεύουμε ότι ένα ισχυρό πνευματικό πρόσωπο θα μπορούσε να μεταχειριστεί κάποιο φίδι, κάνοντας να φανεί ότι μιλάει αυτό; Ακόμη και οι άνθρωποι, αν και διαθέτουν πολύ λιγότερη δύναμη από τα πνεύματα, μπορούν να παρουσιάζουν παραπλανητικά τρικ εγγαστριμυθίας και να δημιουργούν πειστικά ειδικά εφέ.

Η Πιο Πειστική Απόδειξη

Δεν συμφωνείτε ότι ο σκεπτικισμός για την αφήγηση της Γένεσης στερείται ουσιαστικής βάσης; Αντιθέτως, υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι η  αφήγηση αναφέρεται σε ένα αληθινό ιστορικό γεγονός.

Για παράδειγμα, ο Ιησούς Χριστός αποκαλείται «ο πιστός και αληθινός μάρτυρας». (Αποκάλυψη 3:14) Ως τέλειος άνθρωπος, δεν είπε ποτέ ψέματα ούτε παραποίησε με οποιονδήποτε τρόπο την αλήθεια. Επιπρόσθετα, δίδαξε ότι ο ίδιος υπήρχε πολύ προτού ζήσει ως άνθρωπος στη γη​—μάλιστα, ζούσε δίπλα στον Πατέρα του, τον Ιεχωβά, «προτού υπάρξει ο κόσμος». (Ιωάννης 17:5) Άρα ζούσε όταν ξεκίνησε η ζωή στη γη. Τι είχε να καταθέσει αυτός ο πιο αξιόπιστος μάρτυρας από όλους;

Ο Ιησούς αναφέρθηκε στον Αδάμ και στην Εύα ως πραγματικά πρόσωπα. Μίλησε για το γάμο τους όταν εξήγησε το πρότυπο της μονογαμίας που έθεσε ο Ιεχωβά. (Ματθαίος 19:3-6) Αν αυτοί δεν υπήρξαν ποτέ και αν ο κήπος στον οποίο κατοικούσαν ήταν απλώς μύθος, τότε ο Ιησούς είτε είχε εξαπατηθεί είτε έλεγε ψέματα. Δεν ισχύει, όμως, τίποτα από τα δύο! Ο Ιησούς βρισκόταν στον ουρανό και παρακολουθούσε την εξέλιξη των τραγικών γεγονότων στον κήπο. Θα μπορούσε να υπάρξει πιο πειστική απόδειξη;

Στην πραγματικότητα, η δυσπιστία για την αφήγηση της Γένεσης υποσκάπτει την πίστη στον Ιησού. Αυτή η δυσπιστία δεν μας επιτρέπει επίσης να καταλάβουμε μερικά από τα σπουδαιότερα θέματα της Γραφής και μερικές από τις πιο ενθαρρυντικές υποσχέσεις της. Ας δούμε πώς συμβαίνει αυτό.

[Υποσημειώσεις]