ΤΟ ΑΠΟΚΟΣΜΟ μοιρολόι του είναι ένας ήχος που δύσκολα ξεχνιέται. Απηχώντας τη μοναξιά της ερημιάς, η μακρόσυρτη κραυγή του είναι οικείο άκουσμα σε απομακρυσμένες λίμνες και ποτάμια του Καναδά, της Ευρώπης και των βόρειων Ηνωμένων Πολιτειών.

Πρόκειται για το παγοβούτι, ένα γοητευτικό υδρόβιο πουλί που είναι ένα από τα σύμβολα της πολιτείας της Μινεσότα στις ΗΠΑ και απεικονίζεται στο κέρμα του ενός δολαρίου Καναδά. Είναι αποδημητικό και περνάει το χειμώνα κυρίως σε νοτιότερες παράκτιες περιοχές. Αλλά αυτό που το κάνει τόσο ιδιαίτερο είναι το πλούσιο ρεπερτόριό του.

Το παγοβούτι είναι προικισμένο με εντυπωσιακούς ήχους. Η απόκοσμη κραυγή του, που θυμίζει μοιρολόι, ακούγεται το σούρουπο ή το βράδυ και φτάνει χιλιόμετρα μακριά. Το χουχούτισμα είναι ένας πιο σιγανός ήχος τον οποίο χρησιμοποιεί για να επικοινωνεί με το ταίρι του, τα μικρά του ή άλλα παγοβούτια στην ίδια λίμνη. Το τρέμολο είναι σήμα κινδύνου. Έχει περιγραφτεί ως «παρανοϊκό γέλιο», και είναι ο μόνος ήχος που βγάζουν τα παγοβούτια όταν πετούν.

Η τρίλια είναι αποκλειστικότητα των αρσενικών και «φαίνεται πως σχετίζεται με την υπεράσπιση της περιοχής τους», λέει το περιοδικό BirdWatch Canada. «Κάθε αρσενικό έχει τη δική του χαρακτηριστική τρίλια», και «όσο βαρύτερο είναι το παγοβούτι, τόσο χαμηλότερο τόνο βγάζει». Επιπλέον, όταν ένα αρσενικό «αλλάζει περιοχή, αλλάζει και τρίλια», και «προσπαθεί να την κάνει όσο το δυνατόν πιο διαφορετική από του προηγούμενου ενοίκου», σύμφωνα με το περιοδικό.

Το παγοβούτι έχει πολύ σκούρο κεφάλι, σχεδόν μαύρο, με μια ιριδίζουσα πράσινη απόχρωση. Τα μάτια του είναι κόκκινα και το ράμφος του μαύρο, μακρύ και αιχμηρό. Το φτέρωμά του αλλάζει ανάλογα με την εποχή.

Χάρη στα μεμβρανώδη πόδια τους, τα παγοβούτια είναι άριστοι κυνηγοί, δεινοί κολυμβητές και επιδέξιοι δύτες. Μπορούν μάλιστα να βουτήξουν μέχρι και σε 60 μέτρα βάθος και να μείνουν κάτω από το νερό κάμποσα λεπτά!

 Υπάρχει όμως και κάτι για το οποίο το παγοβούτι δεν καμαρώνει καθόλου​—η απογείωση και η προσγείωσή του. Εξαιτίας του βάρους του, χρειάζεται ολόκληρο «αεροδιάδρομο» για να πάρει φόρα και να πετάξει, και μπορεί να τρέχει φτεροκοπώντας στην επιφάνεια του νερού για εκατοντάδες μέτρα προτού καταφέρει να απογειωθεί. Γι’ αυτό προτιμάει τους μεγάλους υδάτινους όγκους. Όταν προσγειώνεται, έρχεται ολοταχώς και με τα πόδια τεντωμένα πίσω, λες και του έχει χαλάσει το «σύστημα προσγείωσης». Έπειτα σκάει με την κοιλιά στο νερό και στη συνέχεια αναπηδάει στην επιφάνειά του μέχρις ότου τελικά σταματήσει.

Αν και για το κολύμπι είναι άριστα εξοπλισμένο, τα μεγάλα μεμβρανώδη πόδια του και η θέση τους στο πίσω μέρος του σώματός του κάνουν το περπάτημά του​—αλλά ακόμα και τον τρόπο με τον οποίο στέκεται—​εντελώς αδέξιο. Γι’ αυτό τα παγοβούτια χτίζουν τις φωλιές τους σε μέρη από όπου μπορούν εύκολα να γλιστρήσουν στο νερό.

Και οι δύο γονείς κλωσσούν με βάρδιες τα αβγά τους (συνήθως δύο τον αριθμό), που έχουν χρώμα λαδί με σκούρα στίγματα για καμουφλάζ. Τα αβγά εκκολάπτονται κατά μέσο όρο σε 29 μέρες. Όταν είναι μόλις δύο ημερών, τα μικρά είναι πανέτοιμα για κολύμπι και για σύντομες καταδύσεις. Αν κουραστούν, σκαρφαλώνουν για μια βόλτα στη ράχη του μπαμπά ή της μαμάς. Ύστερα από δυο τρεις μήνες, όταν είναι πλέον σε θέση να πετάξουν, «αποχαιρετούν» τους γονείς τους.

Αλλά το παγοβούτι έχει και εχθρούς, μεταξύ των οποίων οι αετοί, οι γλάροι, τα ρακούν και​—ο μεγαλύτερος όλων—​ο άνθρωπος. Τα μολυβένια βαρίδια του ψαρέματος και οι πετρελαιοκηλίδες το δηλητηριάζουν. Η χημική ρύπανση από την όξινη βροχή μειώνει τα αποθέματα ψαριών από τα οποία εξαρτάται η επιβίωσή του. Κύματα από διερχόμενα σκάφη πλημμυρίζουν τις φωλιές του. Η δε ανάπτυξη που παρατηρείται πλέον στις όχθες των λιμνών διώχνει αυτόν τον ερημίτη από το φυσικό του περιβάλλον.

Παρ’ όλα αυτά, ο πληθυσμός τους παραμένει σε φυσιολογικά επίπεδα. Ως εκ τούτου, το παγοβούτι με τη φινετσάτη ομορφιά, τους μοναδικούς ήχους και τα διασκεδαστικά φερσίματα θα συνεχίσει να σαγηνεύει τους απανταχού φίλους των πουλιών για πολλά πολλά χρόνια.