Κεφάλαιο 14

Το Θαύμα που Λέγεται Άνθρωπος

1. Ποιο γεγονός που αφορά τον εγκέφαλο θα φαινόταν να δημιουργεί ένα μεγάλο πρόβλημα γι’ αυτόν;

 ΑΠΟ ΟΛΑ τα θαυμάσια πράγματα που βρίσκονται στη γη, κανένα δεν είναι πιο καταπληκτικό από τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Για παράδειγμα, κάθε δευτερόλεπτο 100 εκατομμύρια περίπου δυαδικά ψηφία (μπιτ) εισρέουν στον εγκέφαλο από τις διάφορες αισθήσεις. Αλλά πώς καταφέρνει ο εγκέφαλος και δεν βυθίζεται απεγνωσμένα μέσα σε αυτή τη σωρεία πληροφοριών; Εφόσον μπορούμε να σκεφτόμαστε ένα μόνο πράγμα κάθε φορά, πώς η διάνοια χειρίζεται πετυχημένα όλα αυτά τα εκατομμύρια μηνύματα, και μάλιστα ταυτόχρονα; Είναι φανερό ότι η διάνοια όχι μόνο επιβιώνει από αυτόν τον καταιγισμό αλλά και τον χειρίζεται με ευκολία.

2, 3. Με ποιους δυο τρόπους χειρίζεται αυτό το πρόβλημα ο εγκέφαλος;

² Το πώς το κάνει αυτό είναι ένα μόνο από τα πολλά θαύματα του ανθρώπινου εγκέφαλου. Περιλαμβάνονται δύο παράγοντες. Πρώτο, στο στέλεχος του εγκέφαλου υπάρχει ένα δίκτυο νεύρων στο μέγεθος του μικρού σας δακτύλου. Αυτό το δίκτυο ονομάζεται δικτυωτός σχηματισμός. Ενεργεί σαν ένα είδος κέντρου ελέγχου της κυκλοφορίας, ελέγχοντας τα εκατομμύρια των μηνυμάτων που καταφτάνουν στον εγκέφαλο, αποβάλλοντας τα ασήμαντα και επιλέγοντας όσα είναι ουσιώδη για να τα προσέξει ο εγκεφαλικός φλοιός. Κάθε  δευτερόλεπτο αυτό το μικρό δίκτυο νεύρων επιτρέπει το πολύ μόνο λίγες εκατοντάδες μηνύματα να μπουν μέσα στη συνειδητή διάνοια.

³ Δεύτερο, όταν θέλουμε να κατευθύνουμε με περαιτέρω ακρίβεια την προσοχή μας αυτό επιτυγχάνεται με ορισμένα κύματα που σαρώνουν τον εγκέφαλο 8 ως 12 φορές το δευτερόλεπτο. Αυτά τα κύματα προκαλούν περιόδους υψηλής ευαισθησίας, στη διάρκεια των οποίων ο εγκέφαλος σημειώνει τα ισχυρότερα σήματα και ενεργεί ανάλογα με αυτά. Πιστεύεται ότι μέσω αυτών των κυμάτων ο εγκέφαλος διερευνά λεπτομερώς τον εαυτό του και με αυτόν τον τρόπο συγκεντρώνεται στα ουσιώδη ζητήματα. Έτσι, ένας καταπληκτικός χείμαρρος δραστηριότητας διενεργείται στο κεφάλι μας κάθε δευτερόλεπτο!

Κάτι «το Οποίο Θαυμάζουμε»

4. Παρά την εντατική επιστημονική έρευνα για να κατανοηθεί ο εγκέφαλος, τι συνεχίζει να παραμένει αληθινό;

⁴ Στα πρόσφατα χρόνια οι επιστήμονες έχουν κάνει τεράστια άλματα στη μελέτη του εγκέφαλου. Και όμως, αυτά που έχουν μάθει δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με εκείνα που παραμένουν άγνωστα. Ένας ερευνητής είπε ότι, μετά από θεωρίες χιλιάδων χρόνων και εντατική επιστημονική έρευνα στις πρόσφατες δεκαετίες, οι εγκέφαλοί μας, μαζί με το σύμπαν, παραμένουν «στην ουσία μυστηριώδεις».¹ Χωρίς αμφιβολία, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το πιο μυστηριώδες μέρος του θαύματος που λέγεται άνθρωπος—μια και «θαύμα» σημαίνει κάτι «το οποίο θαυμάζουμε».

5. Ποιο γεγονός για την ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκέφαλου σε ένα αναπτυσσόμενο βρέφος δείχνει το χάσμα μεταξύ αυτού και των εγκέφαλων των ζώων;

⁵ Το θαύμα αρχίζει στη μήτρα. Τρεις εβδομάδες μετά από τη σύλληψη αρχίζουν να σχηματίζονται τα κύτταρα του εγκέφαλου. Η αύξησή τους γίνεται με αλματώδη ρυθμό που μερικές φορές φτάνει μέχρι και 250 χιλιάδες κύτταρα το λεπτό. Μετά από τη γέννηση, ο εγκέφαλος συνεχίζει να αυξάνει και σχηματίζει το δικό του δίκτυο συνδέσεων. Το χάσμα που κάνει τον ανθρώπινο εγκέφαλο να ξεχωρίζει από τον εγκέφαλο οποιουδήποτε ζώου εκδηλώνεται γρήγορα: «Ο εγκέφαλος του ανθρώπινου βρέφους, ανόμοια με οποιοδήποτε άλλο ζώο, τριπλασιάζεται σε μέγεθος στη διάρκεια του πρώτου έτους», αναφέρει το βιβλίο The Universe Within.² Με τον καιρό, περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα,  που ονομάζονται νευρώνες, καθώς και άλλοι τύποι κυττάρων, συσσωρεύονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο, αν και αυτός αποτελεί μόνο το 2 τοις εκατό του βάρους του σώματος.

6. Πώς τα νευρικά σήματα κινούνται από νευρώνα σε νευρώνα;

⁶ Τα κύτταρα-κλειδιά του εγκέφαλου—οι νευρώνες—στην πραγματικότητα δεν αγγίζουν το ένα το άλλο. Χωρίζονται μεταξύ τους με συνάψεις, δηλαδή πολύ μικρές αποστάσεις, μικρότερες από 2,5 εκατομμυριοστά του εκατοστού. Αυτά τα κενά γεφυρώνονται με χημικές ουσίες που ονομάζονται νευροδιαβιβαστές, 30 από τους οποίους είναι γνωστοί, μολονότι ο εγκέφαλος μπορεί να περιέχει πολύ περισσότερους. Αυτά τα χημικά σήματα λαβαίνονται στο ένα άκρο του νευρώνα από ένα λαβύρινθο μικροσκοπικών απολήξεων που ονομάζονται δενδρίτες. Κατόπιν τα σήματα διαβιβάζονται στο άλλο άκρο του νευρώνα μέσω μιας νευρικής ίνας που ονομάζεται νευράξονας. Στους νευρώνες τα σήματα είναι ηλεκτρικά, αλλά μέσα στα κενά είναι χημικά. Έτσι, η μεταβίβαση των νευρικών σημάτων είναι ηλεκτροχημική στη φύση της. Κάθε ερέθισμα έχει την ίδια δύναμη αλλά η ένταση του σήματος εξαρτάται από τη συχνότητα των ερεθισμάτων, που μπορεί να φτάσει μέχρι και χίλια το δευτερόλεπτο.

7. Ποιο χαρακτηριστικό του εγκέφαλου σχολιάζει η Αγία Γραφή, και τι έχουν μάθει οι επιστήμονες που συμφωνεί με αυτό;

⁷ Δεν είναι βέβαιο ποιες ακριβώς αλλαγές λαβαίνουν χώρα στη φυσιολογία του εγκέφαλου όταν μαθαίνουμε. Αλλά οι πειραματικές αποδείξεις δείχνουν ότι καθώς μαθαίνουμε, ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της ζωής μας, σχηματίζονται καλύτερες συνδέσεις και απελευθερώνονται περισσότερες χημικές ουσίες που γεφυρώνουν τα κενά μεταξύ των νευρώνων. Η συνεχής χρήση ενισχύει τις συνδέσεις και έτσι η ικανότητα μάθησης ενδυναμώνεται. «Οι διαβάσεις που συχνά ενεργοποιούνται μαζί ενισχύονται κατά κάποιο τρόπο», αναφέρει το περιοδικό Scientific American. ³ Είναι ενδιαφέρον σε αυτό το σημείο το σχόλιο της Αγίας Γραφής ότι τα βαθύτερα ζητήματα κατανοούνται ευκολότερα από τους ώριμους, ‘που έχουν γυμνασμένες τις δυνάμεις αντίληψής τους μέσω της χρήσης’. (Εβραίους 5:14) Η έρευνα έχει αποκαλύψει ότι οι διανοητικές δυνάμεις που δεν χρησιμοποιούνται σβήνουν. Έτσι ο εγκέφαλος, όπως ένας μυς, ενισχύεται με τη χρήση και εξασθενεί με την αχρησία.

8. Ποιο είναι ένα από τα μεγάλα άλυτα θέματα σχετικά με τον εγκέφαλο;

⁸ Το πολύ μεγάλο πλήθος των μικροσκοπικών νευρικών ινών που αποτελούν αυτές τις συνδέσεις μέσα στον εγκέφαλο  συχνά αναφέρονται σαν η «καλωδίωσή» του. Είναι ακριβώς τοποθετημένες σε έναν καταπληκτικά πολύπλοκο λαβύρινθο. Αλλά το πώς είναι τοποθετημένες στα ακριβή σημεία που απαιτούν «τα διαγράμματα καλωδίωσης» είναι μυστήριο. «Αναμφίβολα, το πιο σημαντικό άλυτο ζήτημα στην ανάπτυξη του εγκέφαλου», είπε ένας επιστήμονας, «είναι το πώς οι νευρώνες σχηματίζουν συγκεκριμένους τρόπους συνδέσεων. . . . Οι περισσότερες συνδέσεις φαίνεται πως είναι με ακρίβεια εδραιωμένες από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης».⁴ Ένας άλλος ερευνητής προσθέτει ότι αυτές οι περιοχές του εγκέφαλου που είναι χαρτογραφημένες με ένα συγκεκριμένο τρόπο «είναι κοινές σε όλο το νευρικό σύστημα, και ότι παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα άλυτα προβλήματα το πώς εκτυλίσσεται αυτή η ακριβής καλωδίωση».⁵

9. Πόσες συνδέσεις υπολογίζουν οι επιστήμονες ότι υπάρχουν μέσα στον εγκέφαλο, και τι είπε κάποια αυθεντία για τη χωρητικότητά του;

⁹ Ο αριθμός αυτών των συνδέσεων είναι αστρονομικός! Κάθε νευρώνας μπορεί να έχει χιλιάδες συνδέσεις με άλλους νευρώνες. Δεν υπάρχουν συνδέσεις μόνο ανάμεσα στους νευρώνες, αλλά υπάρχουν και μικροκυκλώματα τοποθετημένα κατευθείαν ανάμεσα στους ίδιους τους δενδρίτες. «Αυτά τα ‘μικροκυκλώματα’», λέει ένας νευρολόγος, «προσθέτουν μια εντελώς νέα διάσταση στην ήδη μπερδεμένη αντίληψη που έχουμε για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος».⁶ Μερικοί ερευνητές πιστεύουν ότι τα «δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων νευρικά κύτταρα στον ανθρώπινο εγκέφαλο ίσως σχηματίζουν μέχρι ένα τετράκις εκατομμύριο συνδέσεις».⁷ Και με τι χωρητικότητα; Ο Καρλ Σαγκάν αναφέρει ότι ο εγκέφαλος θα μπορούσε να χωρέσει πληροφορίες που «θα γέμιζαν περίπου είκοσι εκατομμύρια τόμους, όσους περιέχουν οι μεγαλύτερες βιβλιοθήκες του κόσμου».⁸

10. (α) Με ποιους τρόπους διαφέρει ο εγκεφαλικός φλοιός του ανθρώπου από εκείνον των ζώων, και με ποια οφέλη για τον άνθρωπο; (β) Τι είπε ένας ερευνητής;

¹⁰ Ο εγκεφαλικός φλοιός είναι εκείνος που κάνει τον άνθρωπο πολύ ξεχωριστό από οποιοδήποτε ζώο. Έχει πάχος λιγότερο από έξι χιλιοστά και σχηματίζει ένα καλούπι γεμάτο σχισμές που προστατεύει τον εγκέφαλο από το κρανίο. Αν απλωνόταν, ο φλοιός θα είχε εμβαδό περίπου ένα τέταρτο του τετραγωνικού μέτρου, με σχεδόν χίλια χιλιόμετρα συνδετικές ίνες για κάθε κυβικό εκατοστό. Ο ανθρώπινος εγκεφαλικός φλοιός δεν είναι μόνο πολύ μεγαλύτερος από εκείνον οποιουδήποτε ζώου, αλλά έχει και μια πολύ πιο μεγάλη αδέσμευτη περιοχή. Δηλαδή, δεν είναι δεσμευμένος για να  χειρίζεται τις φυσικές λειτουργίες του σώματος αλλά είναι διαθέσιμος για τις υψηλότερες διανοητικές διεργασίες που ξεχωρίζουν τους ανθρώπους από τα ζώα. «Δεν είμαστε απλώς εξυπνότεροι πίθηκοι», είπε ένας ερευνητής. Οι διάνοιές μας «μάς κάνουν ποιοτικά διαφορετικούς από όλες τις άλλες μορφές ζωής».⁹

Η Πολύ πιο Μεγάλη Μας Ικανότητα

11. Πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος δίνει στον άνθρωπο ευκαμψία για μάθηση, πράγμα που δεν έχουν τα ζώα;

¹¹ «Αυτό που διακρίνει τον ανθρώπινο εγκέφαλο», είπε ένας επιστήμονας, «είναι η ποικιλία των ειδικευμένων δραστηριοτήτων που μπορεί να μάθει».¹⁰ Η επιστήμη των ηλεκτρονικών υπολογιστών χρησιμοποιεί τον όρο «hardwired» (στερεότυπος προγραμματισμός ή μικροπρογραμματισμός) για να αναφερθεί στα ενσωματωμένα χαρακτηριστικά που βασίζονται σε σταθερά κυκλώματα, σε αντίθεση με τις λειτουργίες που εισάγει ένας προγραμματιστής στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. «Όταν εφαρμοστεί στα ανθρώπινα όντα», γράφει μια αυθεντία, ο «στερεότυπος προγραμματισμός αναφέρεται στις έμφυτες ικανότητες ή, τουλάχιστον, στις προδιαθέσεις».¹¹ Στους ανθρώπους υπάρχουν πολλές έμφυτες ικανότητες για μάθηση, αλλά όχι και η ίδια η μάθηση. Τα ζώα, σε αντίθεση, έχουν στερεότυπα προγραμματισμένη ενστικτώδη σοφία, αλλά περιορισμένες ικανότητες να μαθαίνουν νέα πράγματα.

12. Σε αντίθεση με τα ζώα, με ποια ικανότητα είναι προ-προγραμματισμένοι οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι, και ποια ελευθερία δίνει αυτό στους ανθρώπους;

¹² Το βιβλίο The Universe Within σημειώνει ότι το πιο ευφυές ζώο «ποτέ δεν αναπτύσσει διάνοια όπως εκείνη του ανθρώπου. Κι αυτό γιατί δεν έχει ό,τι έχουμε εμείς: τον προ-προγραμματισμό του νευρικού μας εξοπλισμού που μας κάνει να μπορούμε να σχηματίζουμε ιδέες από ό,τι βλέπουμε, ομιλία από ό,τι ακούμε και σκέψεις από τις εμπειρίες μας». Αλλά πρέπει να προγραμματίζουμε τον εγκέφαλο από τα δεδομένα του περιβάλλοντός μας, αλλιώς, καθώς αναφέρει το βιβλίο, «τίποτα δεν θα μπορούσε να αναπτυχτεί που να μοιάζει με την ανθρώπινη διάνοια . . . χωρίς αυτό το τεράστιο μίγμα εμπειρίας, σπάνια θα εμφανιζόταν κάποιο ίχνος νοημοσύνης».¹² Έτσι, η ικανότητα που είναι έμφυτη μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο μας κάνει να μπορούμε να οικοδομούμε την ανθρώπινη νοημοσύνη. Και, ανόμοια με τα ζώα, έχουμε την ελεύθερη βούληση να προγραμματίζουμε τη νοημοσύνη  μας όπως επιθυμούμε, βασισμένοι στη γνώση μας, στις αξίες μας, στις ευκαιρίες και στους στόχους μας.

Η Γλώσσα Μοναδική στους Ανθρώπους

13, 14. (α) Ποιο παράδειγμα προ-προγραμματισμού αφήνει μεγάλη ευκαμψία για τους ανθρώπους να προγραμματίζουν τη νοημοσύνη τους όπως επιθυμούν; (β) Έχοντας υπόψη αυτό, τι είπε ένας φημισμένος γλωσσολόγος για τα ζώα και τη γλώσσα;

¹³ Ένα εξέχον παράδειγμα ικανοτήτων που είναι στερεότυπα προγραμματισμένες και που μπορούμε με μεγάλη ευκαμψία να τις προγραμματίσουμε είναι η γλώσσα. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι «ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι γενετικά προγραμματισμένος για ανάπτυξη της γλώσσας»,¹³ και ότι η ομιλία «μπορεί να εξηγηθεί μόνο με δεδομένο ότι υπάρχει μια έμφυτη ικανότητα μέσα στον εγκέφαλό μας για τη λειτουργία της γλώσσας».¹⁴ Ωστόσο, ανόμοια με την ακαμψία που διακρίνεται στην ενστικτώδη συμπεριφορά των ζώων, ένας άνθρωπος μπορεί να χρησιμοποιεί με τεράστια ευκαμψία αυτή τη στερεότυπα προγραμματισμένη ικανότητα να μιλάει γλώσσες.

¹⁴ Μια συγκεκριμένη γλώσσα δεν είναι στερεότυπα προγραμματισμένη στον εγκέφαλό μας, αλλά είμαστε προ-προγραμματισμένοι με την ικανότητα να μαθαίνουμε γλώσσες. Αν μιλιούνται δυο γλώσσες στο σπίτι, ένα παιδί μπορεί να μάθει και τις δύο. Αν ακούει συνεχώς μια τρίτη γλώσσα, το παιδί μπορεί να τη μάθει κι αυτή. Ένα κορίτσι άκουγε συνεχώς αρκετές γλώσσες από τη νηπιακή του ηλικία. Μέχρι να γίνει πέντε ετών το κορίτσι μιλούσε οχτώ γλώσσες με ευχέρεια. Έχοντας υπόψη τέτοιες έμφυτες ικανότητες, δεν προκαλεί  έκπληξη αυτό που είπε ένας γλωσσολόγος ότι πειράματα που έγιναν σε χιμπατζήδες για να τους διδάξουν με νοήματα κάποια γλώσσα «απόδειξαν πραγματικά ότι οι χιμπατζήδες είναι ανίκανοι να μάθουν ακόμη και τις πιο στοιχειώδεις μορφές της ανθρώπινης γλώσσας».¹⁵

15. Τι δείχνει η επιστήμη σχετικά με τις πιο αρχαίες γλώσσες;

¹⁵ Θα μπορούσε μια τέτοια καταπληκτική ικανότητα να έχει εξελιχτεί από τους γρυλισμούς και τα μουγκρητά των ζώων; Οι μελέτες των πιο αρχαίων γλωσσών αποκλείουν οποιαδήποτε παρόμοια εξέλιξη της γλώσσας. Ένας ειδικός είπε ότι «δεν υπάρχουν πρωτόγονες γλώσσες».¹⁶ Ο ανθρωπολόγος Άσλεϋ Μόνταγκιου συμφώνησε ότι οι λεγόμενες πρωτόγονες γλώσσες «είναι συχνά πολύ πιο περίπλοκες και πιο αποτελεσματικές από τις γλώσσες των λεγόμενων ανώτερων πολιτισμών».¹⁷

16. Τι λένε μερικοί ερευνητές για την προέλευση της γλώσσας, όμως για ποιους δεν είναι μυστήριο;

¹⁶ Ένας νευρολόγος συμπεραίνει: «Όσο προσπαθούμε να ερευνήσουμε το μηχανισμό της γλώσσας, τόσο η διεργασία γίνεται πιο μυστηριώδης».¹⁸ Ένας άλλος ερευνητής λέει: «Προς το παρόν η προέλευση του συντακτικού λόγου παραμένει μυστήριο».¹⁹ Και ένας τρίτος δηλώνει: «Η δύναμη της ομιλίας, που κινεί τους ανθρώπους και τα έθνη όσο καμιά άλλη δύναμη, κάνει τους ανθρώπους να ξεχωρίζουν με μοναδικό τρόπο από τα ζώα. Όμως, η προέλευση της γλώσσας παραμένει ένα από τα πιο δυσνόητα μυστήρια του εγκέφαλου».²⁰ Δεν είναι μυστήριο, ωστόσο, για εκείνους που βλέπουν σε αυτήν το χέρι ενός Δημιουργού που «προγραμμάτισε στερεότυπα» περιοχές του εγκέφαλου για την ανάπτυξη γλωσσικών ικανοτήτων.

Πράγματα που Μόνο η Δημιουργία Μπορεί να Εξηγήσει

17. (α) Ποιο γεγονός για τον εγκέφαλο δημιουργεί στην εξέλιξη ένα ανεξήγητο πρόβλημα; (β) Πώς θα εξηγούνταν λογικά ότι ο άνθρωπος έχει τέτοια καταπληκτική εγκεφαλική ικανότητα;

¹⁷ Η Encyclopædia Britannica αναφέρει ότι ο εγκέφαλος του ανθρώπου «είναι προικισμένος με αξιοσημείωτα περισσότερες δυνατότητες από εκείνες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου».²¹ Επίσης έχει αναφερθεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα μπορούσε να δεχτεί οποιοδήποτε φορτίο μάθησης και μνήμης του δοθεί τώρα, και ένα δισεκατομμύριο φορές ακόμη! Αλλά γιατί η εξέλιξη να παρήγαγε ένα τέτοιο πλεόνασμα; «Αυτό είναι, πραγματικά, το μόνο παράδειγμα που υπάρχει όπου ένα είδος έχει εφοδιαστεί με  ένα όργανο το οποίο ακόμη δεν έχει μάθει πώς να χρησιμοποιεί», παραδέχτηκε ένας επιστήμονας. Κατόπιν ρώτησε: «Πώς μπορεί αυτό να συμβιβαστεί με την πιο θεμελιώδη θέση της εξέλιξης: Η φυσική επιλογή προχωρεί με μικρά βήματα, καθένα από τα οποία πρέπει να παρέχει στο φορέα του ένα ελάχιστο, αλλά ωστόσο σημαντικό, πλεονέκτημα;» Πρόσθεσε ότι η ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκέφαλου «παραμένει η πιο ανεξήγητη πλευρά της εξέλιξης».²² Εφόσον η εξελικτική διεργασία δεν θα παρήγε και δεν θα μεταβίβαζε τέτοια πλεονάζουσα εγκεφαλική ικανότητα που ποτέ δεν θα χρησιμοποιόταν, δεν είναι πιο λογικό να συμπεράνουμε ότι ο άνθρωπος, με την ικανότητα της ατέλειωτης μάθησης, προοριζόταν να ζει για πάντα;

18. Ποιο ήταν το συμπέρασμα ενός επιστήμονα για τον ανθρώπινο εγκέφαλο, και τι δείχνει τις ικανότητες του εγκέφαλου;

¹⁸ Ο Καρλ Σαγκάν, έκπληκτος από το γεγονός ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να χωρέσει πληροφορίες που «θα γέμιζαν περίπου είκοσι εκατομμύρια τόμους», ανάφερε: «Ο εγκέφαλος είναι ένας πολύ μεγάλος τόπος σε πολύ μικρό χώρο».²³ Και αυτό που συμβαίνει σε αυτόν το μικρό χώρο είναι απρόσιτο για την ανθρώπινη αντίληψη. Για παράδειγμα, φανταστείτε τι θα πρέπει να συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός πιανίστα που παίζει μια δύσκολη μουσική σύνθεση και όλα τα δάκτυλά του πετάνε πάνω από τα πλήκτρα. Τι καταπληκτική αίσθηση της κίνησης θα πρέπει να έχει ο εγκέφαλός του, για να κατευθύνει τα δάκτυλα να χτυπάνε τα σωστά πλήκτρα στο σωστό χρόνο με τη σωστή δύναμη έτσι ώστε η κίνηση να ανταποκρίνεται στις νότες που έχει στο κεφάλι του! Και αν χτυπήσει μια λάθος νότα, ο εγκέφαλος αμέσως του το λέει! Όλη αυτή η απίστευτα πολύπλοκη λειτουργία έχει προγραμματιστεί στον εγκέφαλό του με πολύχρονη εξάσκηση. Αλλά αυτό γίνεται δυνατό μόνο επειδή η μουσική ικανότητα ήταν προ-προγραμματισμένη στον ανθρώπινο εγκέφαλο από τη γέννηση.

19. Τι εξηγεί τις διανοητικές ιδιότητες και άλλες θαυμάσιες ικανότητες που κατέχει ο ανθρώπινος εγκέφαλος;

¹⁹ Κανένας εγκέφαλος ζώου δεν διανοήθηκε ποτέ τέτοια πράγματα, και πολύ λιγότερο δεν είναι ικανός να τα επιτελέσει. Ούτε καμιά εξελικτική θεωρία παρέχει κάποια εξήγηση. Δεν είναι φανερό ότι οι διανοητικές ιδιότητες του ανθρώπου αντανακλούν εκείνες που κατέχει κάποια Υπέρτατη Νοημοσύνη; Αυτό εναρμονίζεται με το εδάφιο Γένεσις 1:27, το  οποίο αναφέρει: «Και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον κατ’ εικόνα εαυτού». Τα ζώα δεν δημιουργήθηκαν κατ’ εικόνα Θεού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν έχουν τις ικανότητες που έχει ο άνθρωπος. Αν και τα ζώα κάνουν καταπληκτικά πράγματα με προκαθορισμένα, άκαμπτα ένστικτα, δεν μπορούν να συγκριθούν καθόλου με τους ανθρώπους που έχουν ευκαμψία στις σκέψεις και στις πράξεις τους και ικανότητα να οικοδομούν συνεχώς πάνω στην προγενέστερη γνώση τους.

20. Με ποιον τρόπο είναι ασυνεπής με την εξέλιξη ο αλτρουισμός του ανθρώπου;

²⁰ Η ανθρώπινη ικανότητα του αλτρουισμού—το να δίνει κανείς με ανιδιοτέλεια—δημιουργεί άλλο ένα πρόβλημα για την εξέλιξη. Όπως παρατήρησε ένας εξελικτής: «Οτιδήποτε έχει εξελιχτεί με τη φυσική επιλογή θα έπρεπε να είναι ιδιοτελές». Και ασφαλώς πολλοί άνθρωποι είναι ιδιοτελείς. Αλλά όπως παραδέχτηκε αργότερα: «Είναι αληθινό ότι άλλη μια μοναδική ιδιότητα του ανθρώπου είναι η ικανότητα του γνήσιου, ανιδιοτελή, πραγματικού αλτρουισμού».²⁴ Ένας άλλος επιστήμονας πρόσθεσε: «Ο αλτρουισμός είναι έμφυτος μέσα μας».²⁵ Μόνο οι άνθρωποι τον εφαρμόζουν με επίγνωση της δαπάνης, ή της θυσίας, που μπορεί να περιλαμβάνει.

Εκτίμηση για το Θαύμα που Λέγεται Άνθρωπος

21. Ποιες ικανότητες και ιδιότητες του ανθρώπου τον διαχωρίζουν πάρα πολύ από οποιοδήποτε ζώο;

²¹ Απλώς σκεφτείτε: Ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να συλλαμβάνει ιδέες, συνειδητά θέτει σκοπούς, κάνει σχέδια για να τους φτάσει, εργάζεται για να τους πραγματοποιήσει και βρίσκει ικανοποίηση στην εκπλήρωσή τους. Δημιουργημένος με μάτια που εκτιμούν την ομορφιά, με αυτιά που απολαμβάνουν τη μουσική, με φυσική κλίση για την τέχνη, με παρόρμηση για μάθηση, με ακόρεστη περιέργεια και με φαντασία που εφευρίσκει και δημιουργεί—ο άνθρωπος βρίσκει χαρά και ικανοποίηση ασκώντας αυτά τα χαρίσματα. Δέχεται τις προκλήσεις των προβλημάτων και ευχαριστιέται να χρησιμοποιεί τις διανοητικές και φυσικές του δυνάμεις για να τα λύνει. Μια ηθική αίσθηση που καθορίζει το σωστό και το εσφαλμένο και μια συνείδηση που τον ελέγχει όταν παρεκτρέπεται—κι αυτά επίσης έχει ο άνθρωπος. Βρίσκει ευτυχία στο να δίνει και χαρά στο να αγαπάει και να αγαπιέται. Όλες αυτές οι δραστηριότητες αυξάνουν την ευχαρίστησή του και δίνουν σκοπό και νόημα στη ζωή του.

22. Ποιες σκέψεις κάνουν τον άνθρωπο να αισθάνεται πόσο μικρός είναι και τον κάνουν να ψάχνει για κατανόηση;

 ²² Ένας άνθρωπος μπορεί να εξετάζει τα φυτά και τα ζώα, τη μεγαλοπρέπεια των βουνών και των ωκεανών που είναι γύρω του, την απεραντοσύνη των έναστρων ουρανών πάνω από αυτόν, και να αισθάνεται πόσο μικρός είναι. Έχει συναίσθηση του χρόνου και της αιωνιότητας, αναρωτιέται για το πώς έφτασε εδώ και πού πηγαίνει και ψάχνει να κατανοήσει τι υπάρχει πίσω από όλα αυτά. Κανένα ζώο δεν κάνει τέτοιες σκέψεις. Αλλά ο άνθρωπος ζητάει να μάθει τα γιατί και τα διότι στο καθετί. Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα του ότι έχει προικιστεί με ένα θαυμάσιο εγκέφαλο και παρουσιάζει την «εικόνα» Εκείνου που τον έφτιαξε.

23. Πώς ο Δαβίδ εξέφρασε την πίστη για την προέλευσή του, και τι είχε να πει για τη διαμόρφωσή του στη μήτρα;

²³ Δείχνοντας καταπληκτική διορατικότητα, ο αρχαίος ψαλμωδός Δαβίδ απόδωσε δόξα σε Εκείνον που σχεδίασε τον εγκέφαλο και τον οποίο θεωρούσε ότι είναι υπεύθυνος για το θαύμα της ανθρώπινης γέννησης. Είπε: «Θέλω σε υμνεί, διότι φοβερώς και θαυμασίως επλάσθην· θαυμάσια είναι τα έργα σου· και η ψυχή μου κάλλιστα γνωρίζει τούτο. Δεν εκρύφθησαν τα οστά μου από σου, ενώ επλαττόμην εν τω κρυπτώ και διεμορφονόμην εν τοις κατωτάτοις της γης. Το αδιαμόρφωτον του σώματός μου είδον οι οφθαλμοί σου· και εν τω βιβλίω σου πάντα ταύτα ήσαν γεγραμμένα».—Ψαλμός 139:14-16.

24. Ποιες επιστημονικές ανακαλύψεις κάνουν τα λόγια του Δαβίδ να είναι πιο καταπληκτικά;

²⁴ Πραγματικά, μπορούμε να πούμε ότι το γονιμοποιημένο ωάριο στη μήτρα της μητέρας περιέχει όλα τα μέρη του σχηματιζόμενου ανθρώπινου σώματος σαν να ‘είναι γεγραμμένα’. Η καρδιά, τα πνευμόνια, τα νεφρά, τα μάτια και τα αυτιά, τα χέρια και τα πόδια, και ο φοβερός εγκέφαλος—αυτά και όλα τα άλλα μέρη του σώματος «ήσαν γεγραμμένα» στο γενετικό κώδικα του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα της μητέρας. Σε αυτόν τον κώδικα περιέχονται τα εσωτερικά χρονοδιαγράμματα για την εμφάνιση αυτών των μερών, το καθένα στην κατάλληλη θέση του. Αυτό το γεγονός ήταν καταγραμμένο στην Αγία Γραφή σχεδόν τρεις χιλιάδες χρόνια προτού η σύγχρονη επιστήμη ανακαλύψει τον γενετικό κώδικα!

25. Σε ποιο συμπέρασμα μας οδηγούν όλα αυτά;

²⁵ Δεν είναι η ύπαρξη του ανθρώπου με τον καταπληκτικό του εγκέφαλο πραγματικά ένα θαύμα, μια αιτία για θαυμασμό; Δεν είναι επίσης φανερό ότι ένα τέτοιο θαύμα μπορεί να αποδοθεί μόνο στη δημιουργία, όχι στην εξέλιξη;

[Ερωτήσεις Μελέτης]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 168]

Πώς μπορεί ο εγκέφαλος να χειρίζεται πετυχημένα 100 εκατομμύρια μηνύματα που εισρέουν σε αυτόν κάθε δευτερόλεπτο;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 169]

Ο εγκέφαλος διερευνά λεπτομερώς τον εαυτό του περίπου κάθε δέκατο του δευτερολέπτου για να συγκεντρωθεί στα ουσιώδη ζητήματα

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 169]

Οι εγκέφαλοί μας παραμένουν «στην ουσία μυστηριώδεις»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 173]

«Δεν είμαστε απλώς εξυπνότεροι πίθηκοι». Οι διάνοιές μας «μάς κάνουν ποιοτικά διαφορετικούς από όλες τις άλλες μορφές ζωής»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 175]

«Η προέλευση της γλώσσας παραμένει ένα από τα πιο δυσνόητα μυστήρια του εγκέφαλου»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 175]

Η ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκέφαλου «παραμένει η πιο ανεξήγητη πλευρά της εξέλιξης»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 177]

Ο θαυμάσιος εγκέφαλος του ανθρώπου παρουσιάζει την «εικόνα» Εκείνου που τον έφτιαξε

 [Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 171]

Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ—Ένα ‘Άλυτο Μυστήριο’;

«Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το πιο θαυμαστό και μυστηριώδες αντικείμενο σε όλο το σύμπαν».—Ανθρωπολόγος Χένρυ Φ. Όσμπορν^α

«Πώς ο εγκέφαλος παράγει σκέψεις; Αυτή είναι η θεμελιώδης ερώτηση και δεν έχουμε ακόμη καμιά απάντηση σε αυτήν».—Φυσιολόγος Τσαρλς Σέρινγκτον^β

«Παρά τη σταθερή συσσώρευση λεπτομερειακής γνώσης, το πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος λειτουργεί παραμένει ανεξιχνίαστο μυστήριο».—Βιολόγος Φράνσις Κρικ^γ

«Οποιοσδήποτε αποκαλεί έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή ‘ηλεκτρονικό εγκέφαλο’ δεν έχει ποτέ του δει εγκέφαλο».—Επιστημονικός συγγραφέας Δρ Ίρβινκ Σ. Μπένγκελσντορφ^δ

«Η δραστήρια μνήμη μας περιέχει πολλά δισεκατομμύρια φορές περισσότερες πληροφορίες από ένα μεγάλο σύγχρονο ερευνητικό ηλεκτρονικό υπολογιστή».—Επιστημονικός συγγραφέας Μόρτον Χουντ^ε

«Αφού ο εγκέφαλος είναι διαφορετικός και αναρίθμητες φορές πιο πολύπλοκος από οτιδήποτε άλλο μέσα στο γνωστό σύμπαν, ίσως θα πρέπει να αλλάξουμε μερικές ιδέες που τόσο ζωηρά υποστηρίζαμε προτού μπορέσουμε να εμβαθύνουμε στη μυστηριώδη δομή του εγκέφαλου».—Νευρολόγος Ρίτσαρντ Μ. Ρέστακ^ς

Σχετικά με το τεράστιο χάσμα μεταξύ ανθρώπων και ζώων, ο Άλφρεντ Ρ. Γουάλας, ‘συνεργάτης στην ανακάλυψη της εξέλιξης’, έγραψε στον Δαρβίνο: «Η φυσική επιλογή θα μπορούσε μόνο να έχει προικίσει τους πρωτόγονους με έναν εγκέφαλο λίγο ανώτερο από εκείνον του πιθήκου, ενώ ο πρωτόγονος έχει έναν εγκέφαλο πολύ λίγο κατώτερο από εκείνον ενός μέσου μέλους της μορφωμένης κοινωνίας μας». Ο Δαρβίνος, αναστατωμένος από αυτή την παραδοχή, απάντησε: «Ελπίζω ότι δεν έχεις δολοφονήσει ακόμα το παιδί μας».^ζ

Το να λέμε ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος εξελίχτηκε από τον εγκέφαλο οποιουδήποτε ζώου είναι σαν να αψηφούμε τη λογική και τα γεγονότα. Πολύ πιο λογικό είναι αυτό το συμπέρασμα: «Δεν έχω άλλη εκλογή παρά να αναγνωρίσω την ύπαρξη μιας Ανώτερης Νοημοσύνης, υπεύθυνης για το σχέδιο και την ανάπτυξη της απίστευτης σχέσης εγκέφαλου-διάνοιας—κάτι που απέχει πολύ από την ικανότητα του ανθρώπου να το καταλάβει. . . . Είμαι υποχρεωμένος να πιστέψω ότι αυτό είχε μια νοήμονα αρχή, ότι Κάποιος το έκανε να γίνει».—Νευροχειρούργος Δρ Ρόμπερτ Τζ. Γουάιτ^η

[Διάγραμμα στη σελίδα 170]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Ο εγκέφαλος, όπως ένας μυς, ενισχύεται με τη χρήση και εξασθενεί με την αχρησία

Δενδρίτες

Νευρώνας

Νευράξονας

Σύναψη

Νευρώνας

Νευράξονας

[Εικόνα στη σελίδα 172]

Ο εγκέφαλος θα μπορούσε να χωρέσει πληροφορίες που «θα γέμιζαν περίπου είκοσι εκατομμύρια τόμους»

[Εικόνες στη σελίδα 174]

Ο εγκέφαλος ενός παιδιού είναι προ-προγραμματισμένος να μάθει γρήγορα περίπλοκες γλώσσες, αλλά «οι χιμπατζήδες είναι ανίκανοι να μάθουν ακόμη και τις πιο στοιχειώδεις μορφές της ανθρώπινης γλώσσας»

[Εικόνα στη σελίδα 176]

Οι άνθρωποι έχουν πολύ πιο μεγάλες ικανότητες από εκείνες οποιουδήποτε ζώου

[Εικόνα στη σελίδα 178]

«Εν τω βιβλίω σου πάντα ταύτα ήσαν γεγραμμένα»