Ibuot 20

“Ọniọn̄ ke Esịt”—Edi Osụhọde Idem

1-3. Ntak emi nnyịn ikemede ndinịm ke akpanikọ nte ke Jehovah osụhọde idem?

 ETE oyom ndinọ ekpri eyen esie ata akpan ukpepn̄kpọ. Enye enen̄ede oyom ndisịm esịt. Enye ọkpọtọn̄ọ didie? Nte enye ekpenenen ada ke usụn̄ oro esịnde eyen oro ndịk ke idem onyụn̄ etịn̄ ikọ ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄? Mîdịghe nte enye okpononụhọ man ada ukem ukem ye eyen oro onyụn̄ etịn̄ ikọ sụn̄sụn̄ ye inem inem? Ke akpanikọ enyene-ọniọn̄ ete oro osụhọrede idem edimek sụn̄sụn̄ usụn̄ emi.

² Nso orụk Ete ke Jehovah edi—atan̄-idem m̀mê osụhọde-idem, ọsọn̄-ido m̀mê sụn̄sụn̄ Ete? Jehovah ọfiọk kpukpru n̄kpọ onyụn̄ enyene ofụri ọniọn̄. Nte ededi, nte afo ọmọfiọk ete ke ifiọk ye ọniọn̄ isikam inamke mme owo ẹsụhọde idem? Nte Bible ọdọhọde, “ifiọk anam owo okohode idem.” (1 Corinth 3:19; 8:1) Edi Jehovah emi edide “ọniọn̄ ke esịt” osụhọde idem n̄ko. (Job 9:4, NW) Emi iwọrọke ite ke enye osụhọde itie esie ke usụn̄ ekededi, edi ọwọrọ nte ke enye ikohokede idem. Ntak edide ntre?

³ Jehovah edi edisana. Ntre ntan̄idem, kpa edu oro asabarede owo, idụhe enye ke idem. (Mark 7:20-22) Ke adianade do, tịm fiọk se prọfet Jeremiah eketịn̄de aban̄a Jehovah: “Ukpọn̄ fo [Jehovah ke idemesie] eyeti onyụn̄ onụhọ ofụk mi.” a (N̄wed Eseme 3:20, NW) Kere! Jehovah, Ọbọn̄ Andikara ekondo, ama enyịme ‘ndinụhọ’ m̀mê ndisụhọde idem nnịm ke idaha Jeremiah, man ekeme ndinọ anana-mfọnmma owo emi eti  ntịn̄enyịn. (Psalm 113:7) Ih, Jehovah osụhọde idem. Edi nso ke nsụhọdeidem Abasi abuana? Didie ke enye enyene ebuana ye ọniọn̄? Ndien ntak emi enye edide akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn?

Nte Jehovah Owụtde Nsụhọdeidem

4, 5. (a) Nso idi nsụhọdeidem, didie ke ẹwụt enye, ndien ntak emi owo mîkpenyeneke ndida enye nte mmeme m̀mê unana uko? (b) Didie ke Jehovah okowụt nsụhọdeidem ke edinam esie ye David, ndien nsụhọdeidem Jehovah edi akpan n̄kpọ adan̄a didie ọnọ nnyịn?

⁴ Nsụhọdeidem edi nsụkesịt, unana n̄wụtidem ye ntan̄idem. Nsụhọdeidem edi edu oro otode esịt, emi owụtde idem ke mme utọ edu nte sụn̄sụn̄ ido, ime, ye eti ibuot. (Galatia 5:22, 23) Nte ededi, owo ikpenyeneke ndidede nda mme edu Abasi emi nte mmeme m̀mê unana uko. Mmọ ẹda ẹkekem ye edinen iyatesịt Jehovah m̀mê nte enye adade odudu nsobo esie anam n̄kpọ. Jehovah ada nsụhọdeidem ye sụn̄sụn̄ ido esie owụt akwa odudu ye ukeme esie ndikara idemesie ke mfọnmma usụn̄. (Isaiah 42:14) Didie ke nsụhọdeidem enyene ebuana ye ọniọn̄? N̄wed ndụn̄ọde Bible kiet ọdọhọ ete: “Ke  ofụri ofụri, ẹkabade nsụhọdeidem . . . nte unana ibụk ndien enye edi akpan orụn̄ ofụri ọniọn̄.” Do, owo ikemeke ndinyene ata ọniọn̄ ke nsụhọdeidem mîdụhe. Didie ke nsụhọdeidem Jehovah enyene ufọn ọnọ nnyịn?

⁵ Edidem David ama ọkwọ ọnọ Jehovah ete: “Afo omonyụn̄ ọnọ mi otu-ekọn̄ edinyan̄a fo: ubọk nnasia fo onyụn̄ omụm mi akama, [nsụhọdeidem, NW] fo onyụn̄ ofori mi.” (Psalm 18:35) Ke nditịm ntịn̄, Jehovah ama enịm idem ke usụhọde man anam n̄kpọ ye ikpîkpu anana-mfọnmma owo emi, ekpemede onyụn̄ ọbọkde enye ke usen ke usen. David ama ọfiọk ete ke imọ ndinyene edinyan̄a—idem ndikabade ndi ọwọrọiso edidem ke akpatre—ekedi n̄kukụre sia Jehovah ekenyịmede ndisụhọde Idemesie ke utọ usụn̄ emi. Ke akpanikọ, anie ke otu nnyịn ekpenyene idotenyịn edinyan̄a ke Jehovah mîkposụhọkede idem, enyịmede ndinịm idem ke usụhọde man anam n̄kpọ ye nnyịn nte sụn̄sụn̄ ye ima ima Ete?

6, 7. (a) Ntak emi Bible mîdọhọke ke Jehovah ọfiọk ukeme esie? (b) Nso ebuana idu ke ufọt sụn̄sụn̄ ido ye eti ibuot, ndien anie enịm akakan uwụtn̄kpọ ke afan̄ emi?

⁶ Odot ẹtịm ẹfiọk nte ke ukpụhọde odu ke ufọt nsụhọdeidem ye edifiọk ukeme oro owo enyenede. Edifiọk ukeme oro owo enyenede edi eti edu oro anade mme owo oro ẹnamde akpanikọ ẹkọri. Ukem nte nsụhọdeidem, enye enyene ebuana ye eti ibuot. Ke uwụtn̄kpọ, Mme N̄ke 11:2 (NW) ọdọhọ ete: “Eti ibuot odu ye mbon oro ẹfiọkde ukeme mmọ.” Edi, akananam Bible idọhọke ke Jehovah ọfiọk ukeme esie. Ntak-a? Edifiọk ukeme oro owo enyenede, nte ẹdade ẹtịn̄ ikọ ke N̄wed Abasi, ọnọ ekikere aban̄a editịm mfiọk mme adan̄a oro anade owo anam n̄kpọ etre. Ata Ọkpọsọn̄ inyeneke adan̄a ndomokiet oro anade enye anam n̄kpọ etre ke mîbọhọke mbon oro edisana idaha esie anamde enye okokoi enịm ọnọ idemesie. (Mark 10:27; Titus 1:2) N̄ko-n̄ko, nte Ata Edikon̄, enye idụhe ke idak owo ndomokiet. Ntre, ekikere edifiọk ukeme oro owo enyenede ikam inyeneke n̄kpọ ndinam ye Jehovah.

⁷ Nte ededi, Jehovah enyene nsụhọdeidem ye sụn̄sụn̄ ido. Enye ekpep mme asan̄autom esie nte ke oyom sụn̄sụn̄ ido man  ẹnyene ata eti ibuot. Ikọ esie etịn̄ aban̄a “sụn̄-sụn̄ ido eti ibuot.” b (James 3:13) Kere ban̄a uwụtn̄kpọ Jehovah ke afan̄ emi.

Jehovah ke Nsụhọdeidem Esideme Utom Onyụn̄ Akpan̄ Utọn̄

8-10. (a) Ntak emi edide n̄wọrọnda n̄kpọ Jehovah ndinyịme ndideme utom nnyụn̄ n̄kpan̄ utọn̄? (b) Didie ke Ata Ọkpọsọn̄ anam n̄kpọ ke nsụhọdeidem ye mme angel esie?

⁸ Ẹkụt eti uyarade nsụhọdeidem Jehovah ke enye ndinyịme ndideme utom nnọ mbon efen nnyụn̄ n̄kpan̄ utọn̄. Enye ndinam ntre edi n̄kpọ n̄kpaidem; sia Jehovah iyomke un̄wam m̀mê item. (Isaiah 40:13, 14; Rome 11:34, 35) Kpa ye oro, Bible owụt ediwak ini nte ke Jehovah esisụhọde idemesie ke mme usụn̄ emi.

⁹ Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a n̄wọrọnda n̄kpọntibe kiet ke uwem Abraham. Abraham ama enyene isenowo ita, oro enye okokotde kiet ke otu mmọ “Jehovah.” Isenowo emi ẹkedi mme ata angel, edi kiet ke otu mmọ ekedi ke enyịn̄ Jehovah okonyụn̄ anam n̄kpọ ke enyịn̄ Esie. Ke ini angel emi eketịn̄de ikọ onyụn̄ anamde n̄kpọ, ke nditịm ntịn̄, Jehovah eketịn̄ ikọ onyụn̄ anam n̄kpọ oro. Ebede ke usụn̄ emi, Jehovah ama ọdọhọ Abraham nte ke Imọ ima ikop ọkpọsọn̄ “mfiori Sodom ye Gomorrah.” Jehovah ama ọdọhọ ete: “Yak n̄kam nsụhọde n̄kese m̀mê mmọ ẹnenam kpukpru n̄kpọ ke uyo mfiori emi esịmde mi; ndien mîdịghe ntre, nyọfiọk.” (Genesis 18:3, 20, 21) Nte ededi, ikọ Jehovah ikọwọrọke ite ke Ata Ọkpọsọn̄ ekenyene ‘ndisụhọde’ n̄ka ke idemesie. Utu ke oro, enye akafiak ọdọn̄ mme angel ẹka ke ibuot esie. (Genesis 19:1) Ntak-a? Nte Jehovah oro okụtde kpukpru n̄kpọ ikekemeke ‘ndifiọk’ nte n̄kpọ eketiede ke ikpehe oro ke idemesie? Enye ama ekeme. Kpa ye oro, Jehovah ke nsụhọdeidem ama ọnọ mme angel emi utom edika n̄kodụn̄ọde idaha oro okodude nnyụn̄ n̄kese Lot ye ubon esie ke Sodom.

 ¹⁰ N̄ko-n̄ko, Jehovah esikpan̄ utọn̄. Ini kiet enye ama ọdọhọ mme angel esie ẹnọ ekikere ẹban̄a nsio nsio usụn̄ ndida nnam idiọk Edidem Ahab ọduọ. Jehovah ikoyomke utọ un̄wam oro. Edi enye ama enyịme ekikere angel kiet onyụn̄ ọdọhọ enye aka akanam kpa ntre. (1 Ndidem 22:19-22) Nte oro ikedịghe nsụhọdeidem?

11, 12. Didie ke Abraham ekedi edifiọk aban̄a nsụhọdeidem Jehovah?

¹¹ Jehovah akam enyịme ndikpan̄ utọn̄ nnọ mme anana-mfọnmma owo oro ẹyomde nditịn̄ se ifịnade mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke akpa ini oro Jehovah eketịn̄de uduak Esie ndisobo Sodom ye Gomorrah ọnọ Abraham, idem ama akpa anam-akpanikọ eren emi. Abraham ama ọdọhọ ete: “Nsa fo O!” Onyụn̄ adian do ete: “Nte Ebiereikpe ofụri ererimbot idinamke se inende?” Enye ama obụp m̀mê Jehovah eyetre ndisobo obio oro edieke okpokụtde ndinen owo 50 do. Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ enye ete ke Imọ idisoboke. Edi Abraham ama afiak obụp, osụhọrede ibat oro edinịm ke 45, ekem osụhọde edinịm ke 40, ye ntre ntre. Kpa ye nsọn̄ọ oro Jehovah ọkọnọde, Abraham ama eyịre tutu ibat oro osụhọde edisịm duop. Eyedi Abraham iketịmke ifiọk nte mbọm Jehovah okponde. Ke idaha ekededi, Jehovah ke ime ye nsụhọdeidem ama ayak ufan ye asan̄autom esie emi, Abraham, etịn̄ mfịna esie ke usụn̄ emi.—Genesis 18:23-33.

¹² Nta ọfiọkn̄wed ifan̄ ẹkpenyene ime ntre ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ owo oro enyenede ata esisịt ifiọk? c Nte Abasi nnyịn osụhọrede idem edi oro. Ke ini nneme oro okosụk akade iso, Abraham ama edifiọk n̄ko ete ke Jehovah enyene “anyan ime.” (Exodus 34:6) Eyedi ke edide edifiọk ete ke imọ ikenyeneke unen ndomokiet ndibụp mbụme mban̄a se Ata Edikon̄ anamde, Abraham ama ekpe ubọk ikaba ete: “Mbọk, esịt okûyat Ọbọn̄ mi.” (Genesis 18:30, 32) Nte ededi, Jehovah ikayatke esịt. Enye enen̄ede enyene “sụn̄-sụn̄ ido eti ibuot.”

 Jehovah Enyene Eti Ibuot

13. Nso ke ikọ oro “eti ibuot” ọwọrọ nte ẹdade enye ẹtịn̄ ikọ ke Bible, ndien ntak emi ikọ emi etịmde owụt se Jehovah edide?

¹³ Odu eti edu efen oro owụtde nsụhọdeidem Jehovah—kpa eti ibuot. Ke mfụhọ, edu emi iwakke ke otu mme anana-mfọnmma owo. Ke adianade ye Jehovah ndinyịme ndikpan̄ utọn̄ nnọ mme enyene-ifiọk edibotn̄kpọ esie, enye n̄ko esinyịme nditre ndisọn̄ọ nyịre ke n̄kpọ ke ini n̄kpọ oro mîtuahake ye ndinen edumbet esie. Nte ẹdade ẹtịn̄ ikọ ke Bible, ikọ oro “eti ibuot” ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “ndinyịme nnọ.” Edu emi n̄ko edi idiọn̄ọ ọniọn̄ Abasi. James 3:17 (NW) ọdọhọ ete: “Ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄ . . . enyene eti ibuot.” Ke nso usụn̄ ke Jehovah oro enyenede ofụri ọniọn̄ enyene eti ibuot? N̄kpọ kiet edi-o, enye ekeme ndikpụhọde nda ekekem ye idaha. Ti ete ke enyịn̄ esie ekpep nnyịn nte ke Jehovah esikabade edi se ededi oro enye oyomde man osu mme uduak esie. (Exodus 3:14, NW) Nte oro iwụtke edu edikpụhọde nda ekekem ye idaha ye eti ibuot?

14, 15. Nso ke n̄kukụt Ezekiel oro aban̄ade chariot Jehovah eke enyọn̄ ekpep nnyịn aban̄a esop Jehovah eke heaven, ndien didie ke enye okpụhọde ye mme esop owo?

¹⁴ Odu n̄wọrọnda itie Bible oro an̄wamde nnyịn itọn̄ọ ndinyene ifiọk mban̄a nte Jehovah ekemede ndikpụhọde nda ekekem ye idaha. Ẹma ẹwụt prọfet Ezekiel n̄kukụt esop Jehovah eke heaven oro esịnede mme edibotn̄kpọ eke spirit. Enye ama okụt chariot oro okokponde etieti, kpa “n̄kpọisan̄” Jehovah oro Enye ọnọde ndausụn̄ kpukpru ini. Se ikedemerede owo udọn̄ ikan ekedi nte enye asan̄ade. Ikpọ wheel emi ẹkedude ke edem mbinan̄ ẹkeyọhọ ye enyịn man mmọ ẹkeme ndikụt kpukpru ebiet ẹnyụn̄ ẹkeme ndikpụhọde usụn̄ isan̄ ke ediyịp enyịn, ye unana edituak nda m̀mê ediwọn̄ọde iso. Ndien ata akamba chariot emi inyeneke ndinyọnyọni isan̄ nte akaka ubomisọn̄ oro owo anamde. Enye ekeme ndisọp nte emịnen̄mịnen̄, idem ọwọn̄ọrede inikiet inikiet! (Ezekiel 1:1, 14-28) Ih, esop Jehovah, kpa nte ata ọkpọsọn̄ Andikara emi akarade enye, ekeme ndinen̄ede n̄kpụhọde nda ekekem ye idaha, anamde n̄kpọ aban̄a mme idaha oro ẹkpụhọrede ke ubọk ke ubọk ye mme udọn̄ oro oyomde enye ese aban̄a.

 ¹⁵ N̄kukụre se mme owo ẹkemede ndinam edi ndidomo ndikpebe utọ mfọnmma edikpụhọde nda ekekem ye idaha oro. Nte ededi, ke ata ediwak idaha, mme owo ye mme esop mmọ ẹsinen̄ede ẹtie ukpọtiọ ukpọtiọ utu ke ndikpụhọde nda ekekem ye mme idaha, ẹnen̄erede ẹsọn̄ọ ẹyịre ke ekikere idemmọ utu ke ndinyịme ekikere mbon en̄wen. Ke ndinam an̄wan̄a: Akwa nsụn̄ikan̄ umen aranisọn̄ m̀mê tren umen mbiomo ekeme ndinen̄ede nnyene uten̄e ke ubom ye odudu. Edi nte mmọ ndomokiet ẹkeme ndikpụhọde inikiet inikiet ntiene mme ukpụhọde idaha? Edieke n̄kpọ ọduọde ọbiọn̄ọ usụn̄ tren umen mbiomo, tren oro idikemeke ndiwọn̄ọde iso. Idịghe mmemmem tren ndituak nda inikiet inikiet. Tren oro emende ndodobi mbiomo ekeme ndisụk n̄wat ke n̄kpọ nte kilomita 2 mbemiso atuakde ada ke ẹma ẹkefịk brek! Kpasụk ntre, akamba nsụn̄ikan̄ umen aranisọn̄ ekeme ndisụk n̄wat n̄ka iso nsịm kilomita 8 ke ẹma ẹkenịme engine. Idem ke ini ẹsịnde gear ẹyom afiak aka edem edem, nsụn̄ikan̄ emi ekeme ndisụk n̄wat n̄ka iso iso nsịm kilomita 3. Kpa ntre ke edi ye mme esop owo oro ẹtiede ukpọtiọ ukpọtiọ ẹsinyụn̄ ẹsọn̄ọde ẹyịre ke ekikere idemmọ. Ke ntak ntan̄idem, mme owo ẹsiwak ndisịn ndikpụhọde nda ekekem ye se ẹyomde. Utọ ukpọtiọ ukpọtiọ edu oro amabiat mme n̄ka onyụn̄ anam mme ukara ẹduọ. (Mme N̄ke 16:18) Esịt enem nnyịn didie ntem nte ke Jehovah m̀mê esop esie itiehe ntre!

Nte Jehovah Owụtde Eti Ibuot

16. Didie ke Jehovah okowụt eti ibuot ke edinam esie ye Lot mbemiso nsobo Sodom ye Gomorrah?

¹⁶ Fiak kere ban̄a nsobo Sodom ye Gomorrah. Lot ye ubon esie ẹma ẹbọ in̄wan̄-in̄wan̄ ntọt ẹto angel Jehovah: “Bọhọ ka ke obot.” Nte ededi, Lot ikamaha emi. Enye ama eben̄e ete: “Mbọk, Ọbọn̄ mi kûyak edi ntre.” Ke ekerede ete ke imọ iyakpa edieke ifehede ika obot oro, Lot ama eben̄e ete ẹyak imọ ye ubon imọ ifehe ika n̄kpet n̄kpet obio oro ekekerede Zoar. Ti ete ke Jehovah ama aduak ndisobo obio oro. N̄ko-n̄ko, ndịk Lot ikenyeneke eti ntak. Ke akpanikọ Jehovah ekpekekeme ndinịm Lot uwem ke obot oro! Kpa ye oro, Jehovah ama enyịme eben̄e Lot onyụn̄ etre ndisobo Zoar. Angel oro ama ọdọhọ Lot ete:  “Sese, mmenyịme fi n̄kpọ emi nde.” (Genesis 19:17-22) Nte oro ikowụtke eti ibuot oro Jehovah enyenede?

17, 18. Ke edinam esie ye mbon Nineveh, didie ke Jehovah okowụt ke imọ imenyene eti ibuot?

¹⁷ Jehovah n̄ko esikop editua n̄kpọfiọk ofụri esịt, okop mbọm onyụn̄ anam se inende kpukpru ini. Kere se iketịbede ke ini ẹkedọn̄de prọfet Jonah aka idiọk, afai afai obio Nineveh. Ke ini Jonah akasan̄ade akanade mme efak ke Nineveh, etop odudu spirit oro enye akatan̄ade ekedi ata in̄wan̄-in̄wan̄: Ẹyesobo akwa obio emi ẹfep ke usen 40 emi ẹdide. Nte ededi, mme idaha ẹma ẹkpụhọde ke ndyọ ndyọ usụn̄. Mbon Nineveh ẹma ẹkabade esịt!—Jonah, ibuot 3.

¹⁸ Ẹkeme ndikpep n̄kpọ nto nsio nsio usụn̄ oro Jehovah ye Jonah ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a ukpụhọde idaha emi. Ke nde emi, Jehovah ama okpụhọde ada ekekem, anamde idemesie akabade edi Andifen mme idiọkn̄kpọ utu ke ndidi “owo ekọn̄.” d (Exodus 15:3) Ke n̄kan̄ eken, Jonah ikenyịmeke ndinam ukpụhọde ndien ama enen̄ede anana esịtmbọm. Utu ke ndiwụt eti ibuot ebietde eke Jehovah, enye akanam n̄kpọ ukem ukem nte tren umen mbiomo m̀mê akamba nsụn̄ikan̄ umen aranisọn̄ oro iketịn̄de iban̄a ke mbemiso. Enye ama atatan̄a nsobo, ntre nsobo akana ada itie! Nte ededi, Jehovah ke ime ama ọnọ anana-ime prọfet esie emi ukpep oro enye mîkefreke aban̄a eti ibuot ye mbọm.—Jonah, ibuot 4.

19. (a) Ntak emi nnyịn ikemede ndinịm ke akpanikọ nte ke Jehovah owụt eti ibuot ke se enye oyomde oto nnyịn? (b) Didie ke Mme N̄ke 19:17 owụt ke Jehovah edi Eteufọk oro ‘ọfọnde ido, enyenede eti ibuot,’ onyụn̄ enen̄erede osụhọde idem?

¹⁹ Ke akpatre, Jehovah owụt eti ibuot ke se enye oyomde oto nnyịn. Edidem David ọkọdọhọ ete: “Koro enye ọfiọkde nte iborode; emeti ete ke nnyịn idi ntan.” (Psalm 103:14) Jehovah ọfiọk mme mmeme ye unana-mfọnmma nnyịn akan nte nnyịn ke idem nnyịn ifiọkde. Akananam enye iyomke  nnyịn inam se nnyịn mîkemeke ndinam. Bible owụt ukpụhọde ke ufọt mme eteufọk emi “ẹfọnde ido ẹnyụn̄ [ẹnyenede eti ibuot, NW]” ye mbon oro “ẹkwan̄ade ido.” (1 Peter 2:18) Nso utọ Eteufọk ke Jehovah edi? Tịm fiọk se Mme N̄ke 19:17 ọdọhọde: “Atua-ubuene mbọm ọbuọt Jehovah n̄kpọ.” Nte an̄wan̄ade, sụk eti eteufọk oro enyenede eti ibuot ekeme ndikụt kpukpru mfọnido oro ẹwụtde mme ubuene. Ke akande oro, itie N̄wed Abasi emi, ke nditịm ntịn̄, ọnọ ekikere nte ke Andibot ekondo ada nte ke imọ imakama mme ikpîkpu owo oro ẹfọnde ido ntre isọn! Emi edi ata ntotụn̄ọ nsụhọdeidem.

20. Nso nsọn̄ọ idu nte ke Jehovah esikop mme akam nnyịn onyụn̄ eyere mmọ?

²⁰ Jehovah ke osụk ọfọfọn ido onyụn̄ owụt eti ibuot ke nte enye anamde n̄kpọ ye mme asan̄autom esie mfịn. Ke ini nnyịn ibọn̄de akam ke mbuọtidem, enye esikpan̄ utọn̄. Ndien idem okposụkedi enye mîdisioho mme isụn̄utom oro ẹdide mme angel idọn̄ ẹditịn̄ ikọ ye nnyịn, nnyịn ikpenyeneke ndibiere nte ke Enye ibọrọke akam nnyịn. Ti ete ke ini apostle Paul ọkọdọhọde ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ “ẹbọn̄ akam” man ẹsio imọ ke ufọk-n̄kpọkọbi, enye ama adian do ete: “Man ẹkpenam n̄wara mfiak ntiene mbufo.” (Mme Hebrew 13:18, 19) Ntem akam nnyịn ekeme ndinụk Jehovah ndinam se enye mîkpanamke!—James 5:16.

21. Nso ke nnyịn mîkpenyeneke ndibiere kaban̄a nsụhọdeidem Jehovah, edi utu ke oro, nso ke nnyịn ikpọfiọk iban̄a enye?

 ²¹ Nte ededi, ndomokiet ke otu uyarade nsụhọdeidem Jehovah emi—sụn̄sụn̄ ido esie, enye ndinyịme ndikpan̄ utọn̄, ime esie, eti ibuot esie—iwọrọke ite ke Jehovah asiak mmọn̄ ke ndinen edumbet esie. Mme ọkwọrọ ederi Christendom ẹkeme ndikere nte ke mmimọ ikam iwụt eti ibuot ke ini mmọ ẹnamde mme anditiene mmọ ẹkop se mmọ ẹmade ndikop ebe ke ndisiak mmọn̄ ke mme idaha ido uwem Jehovah. (2 Timothy 4:3) Edi edu oro owo enyenede ndinyịme ndisụhọde idaha man ọbọ ufọn isan̄ake n̄kpọ ye eti ibuot Abasi. Jehovah edi edisana; tutu amama enye idisabakede ndinen idaha esie. (Leviticus 11:44) Do, ẹyak nnyịn ima eti ibuot Jehovah koro enye enen̄ede edi uyarade nsụhọdeidem esie. Nte afo ukopke nduaidem ndifiọk nte ke Jehovah Abasi, kpa Enye emi enyenede ọniọn̄ akan ke ofụri ekondo, enyene nsụhọdeidem n̄ko ke n̄wọrọnda usụn̄? Nso n̄kpọ idatesịt ke edi ntem ndisan̄a n̄kpere enyene-uten̄e Abasi nnyịn emi etiede sụn̄sụn̄, enyenede ime ye eti ibuot!

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Mme Mbụme Nditie N̄kere

Exodus 32:9-14 Didie ke Jehovah okowụt nsụhọdeidem ke ndikanam n̄kpọ mban̄a eben̄e Moses ke ibuot Israel?

Judges 6:36-40 Didie ke Jehovah ekenyene ime onyụn̄ owụt eti ibuot ke ndikọbọrọ eben̄e Gideon?

Psalm 113:1-9 Didie ke Jehovah owụt nsụhọdeidem ke edinam esie ye ubonowo?

Luke 1:46-55 Mary ekenịm ke akpanikọ ete ke Jehovah ese didie mbon nsụhọdeidem ye mme ubuene? Didie ke nte enye esede n̄kpọ okpotụk nnyịn?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 200]

Ete oro enyenede ọniọn̄ esida nsụhọdeidem ye sụn̄sụn̄ ido anam n̄kpọ ye nditọ esie

[Ndise ke page 208]

Jehovah enyene eti ibuot onyụn̄ ọfiọk mme mmeme nnyịn