Ibuot 6

Ndiyarade Edisana Ndịben̄kpọ

1. Didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ iban̄a ubọn̄ ubọn̄ n̄kukụt oro ẹwetde ke Ediyarade 1:10-17?

 N̄KUKỤT aban̄ade Jesus emi ẹnọde ubọn̄ enyene uten̄e ke akpanikọ! Nte eyịghe mîdụhe, edieke nnyịn ikpeketienede apostle John idu do, nyayama ubọn̄ oro okpokofụk nnyịn n̄ko, iduọn̄ọde ke isọn̄ nte enye ọkọduọde. (Ediyarade 1:10-17) Ẹketịm utịbe utịbe n̄kukụt eke odudu spirit emi ẹnịm man ekpedemede nnyịn udọn̄ ndinam n̄kpọ mfịn. Ukem nte John, nnyịn ikpenyene ndiwụt esịtekọm nsụhọdeidem ke kpukpru se n̄kukụt emi ọwọrọde. Nnyịn kpukpru ini ikpakam iwụt ukpono oro asan̄ade ye uten̄e inọ idaha oro Jesus enyenede nte Edidem emi ẹdoride ke ebekpo, Akwa Oku, ye Ebiereikpe.—Philippi 2:5-11.

“Mbemiso ye Akpatre”

2. (a) Nso udorienyịn̄ ke Jesus ọnọ idemesie? (b) Ọwọrọ nso ke ini Jehovah ọdọhọde ete: “Ami ndi mbemiso, ami nnyụn̄ ndi akpatre”? (c) Udorienyịn̄ Jesus oro, “Mbemiso ye Akpatre” odụri ntịn̄enyịn owụt nso?

² Nte ededi, inaha ndịk nnyịn akabade edi idiọk ndịk. Jesus afiak ọsọn̄ọ etịn̄ ọnọ John, nte apostle oro akade iso ndibụk. “Ndien Enye odori mi ubọk nnasia Esie ke idem, ete, Kûfehe; Ami ndi Mbemiso ye Akpatre ye Andidu uwem.” (Ediyarade 1:17b, 18a) Ke Isaiah 44:6, Jehovah nte enende etịn̄ aban̄a idaha esiemmọ nte Ata Ọkpọsọn̄ Abasi kierakiet, ọdọhọde ete: “Ami ndi mbemiso, ami nnyụn̄ ndi akpatre; ndien baba owo kiet idụhe ke mîbọhọke ami.” a Ke ini Jesus adade udorienyịn̄ oro “Mbemiso ye Akpatre” owụt idemesie, enye idọhọke ke imọ ida n̄ka-n̄ka ye Jehovah, Akwa Andibot. Enye ada udorienyịn̄ oro Abasi ọnọde enye nte odotde. Ke Isaiah, Jehovah eketịn̄ ikọ aban̄a anana-mbiet idaha Esie nte ata Abasi. Enye edi nsinsi Abasi, ndien ke ẹsiode enye ẹfep Abasi efen idụhe ke akpanikọ. (1 Timothy 1:17) Ke Ediyarade, Jesus etịn̄ aban̄a udorienyịn̄ oro ẹnọde-nọ enye, odụride ntịn̄enyịn owụt anana-mbiet ediset ke n̄kpa esie.

3. (a) Ke nso usụn̄ ke Jesus ekedi “Mbemiso ye Akpatre”? (b) Ndidọhọ ke Jesus enyene “ukpọhọde n̄kpa ye obio ekpo” ọwọrọ nso?

³ Ke akpanikọ Jesus ekedi “Mbemiso” owo oro ẹkenamde eset enyene uwem unana n̄kpa eke spirit. (Colossae 1:18) Adianade  do, enye edi “Akpatre” owo oro Jehovah ke idemesie akanamde eset ntre. Ntem, enye akabade edi ‘Andidu uwem . . . emi odude uwem ke nsinsi.’ Enye enyene uwem eke mîkemeke ndikpa. Ke usụn̄ emi, enye ebiet Ete esie oro mîkemeke ndikpa, emi ẹkotde “Abasi uwem.” (Ediyarade 7:2; Psalm 42:2) Kaban̄a kpukpru ubonowo eken, Jesus ke idemesie edi “ediset ye uwem.” (John 11:25) Ke n̄kemuyo ye emi, enye ọdọhọ John ete: “Mma n̄kabade n̄kpa, ndien sese, ndodu uwem ke nsinsi, nnyụn̄ n̄kama ukpọhọde n̄kpa ye obio ekpo.” (Ediyarade 1:18b) Jehovah ọmọnọ enye odudu ndinam mme akpan̄kpa ẹset. Oro edi ntak Jesus ekemede ndidọhọ ke imọ imenyene mme ukpọhọde ndida ntat usụn̄ nnọ mmọ oro n̄kpa ye Hades (ndobo udi) ẹmụmde ẹkama.—Men Matthew 16:18 domo.

4. Nso ewụhọ ke Jesus afiak ọnọ, ndien ke ufọn mmanie?

⁴ Mi Jesus afiak ọnọ ewụhọ esie ete ẹwet n̄kukụt oro, ọdọhọde John ete: “Men se ama okụt ndien, ye se idude kemi, ye se idisude ke ini iso, wet.” (Ediyarade 1:19) Nso n̄kpọ nduaidem ke John osụk oyom ndiwet nnịm nnọ nnyịn nte item?

Mme Ntantaọfiọn̄ ye Mme Udiọk-utuenikan̄

5. Didie ke Jesus anam “ntantaọfiọn̄ itiaba” ye “udiọk-utuenikan̄ itiaba” oro an̄wan̄a?

⁵ John ama okokụt Jesus ke ufọt udiọk-utuenikan̄ o-gold itiaba ẹmi ye ntantaọfiọn̄ itiaba ke ubọk nnasia esie. (Ediyarade 1:12, 13, 16) Idahaemi Jesus anam emi an̄wan̄a: “Ndịben̄kpọ emi odude ke ntantaọfiọn̄ itiaba oro okụtde Mi ke ubọk nnasia, ye udiọk-utuenikan̄ o-gold itiaba oro. Ntantaọfiọn̄ itiaba oro ẹdi mme angel ufọk Abasi mbitiaba: udiọk-utuenikan̄ itiaba ẹnyụn̄ ẹdi ufọk Abasi mbitiaba.”—Ediyarade 1:20.

6. Ntantaọfiọn̄ itiaba oro ẹda ẹban̄a nso, ndien ntak emi ẹkenọde mme etop oro san̄asan̄a ẹsọk mmọemi?

⁶ ‘Mme ntantaọfiọn̄’ oro ẹdi “mme angel ufọk Abasi mbitiaba.” Ke Ediyarade, ndusụk ini mme ntantaọfiọn̄ ẹsida ẹban̄a mme ata angel, edi Jesus ikpekemeke-keme ndida owo n̄wet n̄wed nnọ ẹsọk mme edibotn̄kpọ eke spirit oro enyịn mîkwe. Ntre ‘mme ntantaọfiọn̄’ oro ẹnyene ndidi mme esenyịn m̀mê mbiowo oro ẹdide owo, ke mme esop, oro ẹdade nte mme isụn̄utom Jesus. b Ẹnọ mme etop ẹmi ẹsọk ‘mme ntantaọfiọn̄’ ẹmi, koro mmọemi ẹnyenede mbiomo ndikpeme otuerọn̄ Jehovah.—Utom 20:28.

7. (a) Nso iwụt ite ke Jesus nditịn̄ ikọ nnọ angel kiet kpọt ke esop kiet kiet iwọrọke ite ke esop kiet kiet enyene ebiowo kiet kpọt? (b) Ke nditịm ntịn̄, mmanie ẹda ẹban̄a ntantaọfiọn̄ itiaba oro ke ubọk nnasia Jesus?

⁷ Sia Jesus etịn̄de ikọ ọnọ “angel” kiet kpọt ke esop kiet kiet, nte emi ọwọrọ ke esop kiet kiet enyene ebiowo kiet kpọt? Baba. Ke ini eset oro nte eyo Paul, esop mbon Ephesus ama enyene ediwak mbiowo, ikedịghe kiet kpọt. (Ediyarade 2:1; Utom 20:17) Ntre ke eyo John, ke ini ẹkenọde mme etop ẹsọk ntantaọfiọn̄ itiaba oro man ẹkpekot ẹnọ mme esop (esịnede enyeoro okodude ke Ephesus), anaedi mme ntantaọfiọn̄ ẹmi ẹkeda ẹban̄a kpukpru mmọemi  ẹkedude ke mme otu mbiowo ke esịt esop Jehovah oro ẹyetde aran. Ke ukem usụn̄ oro, mme esenyịn mfịn ẹsikot mme leta oro ẹbọde ẹto Otu Ukara, ẹmi ẹdide mme esenyịn ẹmi ẹyetde aran oro ẹnamde utom ke idak itie ibuot Jesus, ẹnọ mme esop mmọ. Mme otu mbiowo n̄kann̄kụk ẹnyene ndikụt nte ke mme esop mmimọ ẹtiene item Jesus. Ke akpanikọ, item emi edi ke ufọn kpukpru mmọ oro ẹbuanade ke mme esop ẹmi, idịghe mbiowo ikpọn̄.—Se Ediyarade 2:11a.

8. Mbiowo oro ndidu ke ubọk nnasia Jesus owụt nso?

⁸ Sia Jesus edide Ibuot esop, ẹtịn̄ nte odotde ẹte ke mbiowo ẹdu enye ke ubọk nnasia, oro edi, ke idak ukara ye ndausụn̄ esie. (Colossae 1:18) Enye edi Etubom Ekpemerọn̄, ndien mmọ ẹdi udiana ekpemerọn̄.—1 Peter 5:2-4.

9. (a) Udiọk-utuenikan̄ itiaba oro ẹda ẹban̄a nso, ndien ntak emi udiọk-utuenikan̄ ẹdide se idotde ndida mban̄a mmọemi? (b) Nso ke anaedi n̄kukụt oro ama eti apostle John aban̄a?

⁹ Udiọk-utuenikan̄ itiaba oro ẹdi ufọk Abasi mbitiaba oro John ewetde n̄wed Ediyarade ọnọ ẹsọk: Ephesus, Smyrna, Pergamum, Thyatira, Sardis, Philadelphia, ye Laodicea. Ntak ẹdọhọde ke mme esop ẹda ẹban̄a mme udiọk-utuenikan̄? Koro mme Christian, edide owo kiet m̀mê otu nte mme esop, ẹnyene ‘ndinam un̄wana mmọ ayama ke iso owo’ ke n̄kịmn̄kịm ererimbot emi. (Matthew 5:14-16) Adianade do, mme udiọk-utuenikan̄ ẹma ẹdu ke otu n̄kpoduoho temple Solomon. Ndikot mme esop oro udiọk-utuenikan̄ etie nte eyeti John, se oro ọwọrọde ke uwụtn̄kpọ, nte ke esop n̄kann̄kụk kiet kiet eke mbon oro ẹyetde aran ẹdi “temple Abasi,” kpa ebietidụn̄ spirit Abasi. (1 Corinth 3:16) Akande oro, ke mbiet ndutịm temple mme Jew oro, mme andibuana ke esop oro ẹyetde aran ẹnam utom nte “mme oku edidem” ke akwa ndutịm temple Jehovah eke spirit, emi Jesus edide Akwa Oku ye ebiet emi Jehovah ke idemesie odụn̄de ke Ata Edisana eke heaven.—1 Peter 2:4, 5, 9; Mme Hebrew 3:1; 6:20; 9:9-14, 24.

Akwa Nsọn̄ibuot Oro

10. Nso ikotịbe inọ editịm n̄kpọ mme Jew ye mme andin̄wam enye oro mîkakabakede esịt ke 70 E.N.?

¹⁰ Ke ini John ekewetde Ediyarade, Ido Ukpono Christ ọkọsọn̄ isua 60. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, enye ama ọbọhọ isua 40 oro ọkọyọhọde ye n̄kaiso ubiọn̄ọ otode Ido Ukpono mme Jew. Ekem akwa nsobo ama osịm editịm n̄kpọ mme Jew ke 70 E.N. ke ini mme Jew oro mîkakabakede esịt ẹkeduọkde se ẹkedade ẹdiọn̄ọ idụt mmọ ye se ikayakde esisịt nditie nte ndem nnọ mmọ—kpa temple oro ke Jerusalem.

11. Ntak ekedide ekemini ntre Etubom Ekpemerọn̄ ndidụri mme esop oro utọn̄ mban̄a idiọkido oro ẹketọn̄ọde?

¹¹ Nte ededi, apostle Paul ama ebem iso etịn̄ ete ke nsọn̄ibuot eyedu ke otu mme Christian oro ẹyetde aran, ndien etop Jesus ẹwụt ẹte ke isua usọn̄ John, nsọn̄ibuot emi ama ọtọtọn̄ọ. John ekedi akpatre owo ke otu mbon oro ẹkenamde n̄kpọ nte ọkọ-ukpan ke ofụri ukeme emi Satan ekesịnde ndibiat mfri  an̄wan oro. (2 Thessalonica 2:3-12; 2 Peter 2:1-3; 2 John 7-11) Ntre ekedi ata n̄kemn̄kem ini ọnọ Etubom Ekpemerọn̄ Jehovah ndiwet n̄wed nnọ ẹsọk mbiowo ke mme esop, odụride mmọ utọn̄ aban̄a mme idiọkido oro ẹketọn̄ọde onyụn̄ esịnde udọn̄ ọnọ mbon eti esịt ndisọn̄ọ nda nnọ edinen ido.

12. (a) Didie ke nsọn̄ibuot ọkọtọn̄ọ ke mme isua ikie ke John ama akakpa? (b) Didie ke Christendom ekedidu?

¹² Nnyịn ifiọkke nte mme esop ke 96 E.N. ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a mme etop Jesus. Edi nnyịn imọfiọk ite ke nsọn̄ibuot oro ama ọkọri usọp usọp ke John ama akakpa. “Mme Christian” ẹma ẹtre ndikot enyịn̄ Jehovah ẹnyụn̄ ẹda “Ọbọn̄” m̀mê “Abasi” ẹsịn ke itie esie ke mme uwetn̄kpọ Bible. Etisịm ọyọhọ isua ikie inan̄, nsunsu ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet ama ebebe odụk mme esop. Ke ukem ini emi, ẹma ẹnyịme ekikere ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi. Ke akpatre, Constantine, Andikara Rome ama onyịme ido ukpono “Christian,” ndien emi ama ada okosụn̄ọ ke owo ndisiak Christendom, emi Ufọkederi ye Ukara ẹkebuanade ukara ẹkara ke tọsịn isua kiet. Ekedi mmemmem n̄kpọ ndikabade ndi “Christian” obufa ido. Kpukpru ekpụk ubonowo ẹma ẹkpụhọ akpa ekikere ukpono ndem mmọ man ẹtiene mme ndutịm ido ukpono emi. Ediwak mme adaiso ke Christendom ẹma ẹkabade ẹdi mbon ufịk ukaraidem, ẹdade ofụt ẹnyịk owo ndinyịme mme ekikere nsọn̄ibuot mmọ.

13. Kpa ye oro Jesus okodụride owo utọn̄ aban̄a usiak isio n̄ka, nso ke mme Christian nsọn̄ibuot ẹkenam?

¹³ Mme Christian nsọn̄ibuot ẹma ẹsịn ikọ oro Jesus ọkọnọde ẹsọk esop itiaba oro ofụri ofụri. Jesus ama odụri mbon Ephesus utọn̄ ndifiak nnyene akpa ima mmọ. (Ediyarade 2:4) Nte ededi, mbon Christendom, sia mîdianake kiet aba ke ima ẹnyenede ẹnọ Jehovah, ẹma ẹn̄wana mme afai afai ekọn̄ ẹnyụn̄ ẹkọbọ kiet eken ke enyene-ndịk usụn̄. (1 John 4:20) Jesus ama odụri esop oro ke Pergamum utọn̄ aban̄a usiak isio n̄ka. Kpa ye oro, nsio nsio n̄ka ẹma ẹbiọn̄ọde, idem ke ọyọhọ isua ikie iba, ndien mfịn Christendom enyene ediwak tọsịn nsio nsio n̄ka ye ido ukpono oro ọyọhọde ye utọk.—Ediyarade 2:15.

14. (a) Okposụkedi Jesus okodụride owo utọn̄ aban̄a edikpa ke n̄kan̄ spirit, nso edinam ke mbon oro ẹdọhọde ke idi Christian ẹkenam? (b) Ke mme usụn̄ ewe ke mbon oro ẹdọhọde ke idi Christian ẹkekpu ndinam se Jesus okodụride owo utọn̄ aban̄a ukpono ndem ye oburobụt ido?

¹⁴ Jesus ama odụri esop oro ke Sardis utọn̄ aban̄a edikpa ke n̄kan̄ spirit. (Ediyarade 3:1) Ukem nte mbon oro ke Sardis, mbon oro ẹkedọhọde ke idi Christian ẹma ẹsọsọp ẹfre ẹban̄a mme utom Christian ndien ibịghike ẹma ẹkpọnọde utom ukwọrọikọ oro edide ata akpan n̄kpọ ẹnọ ekpri otu mme ọkwọrọ ederi ke ukpeokụk. Jesus ama odụri esop oro ke Thyatira utọn̄ aban̄a ukpono ndem ye use. (Ediyarade 2:20) Kpa ye oro, Christendom onyịme an̄wan̄wa ete ẹkama ndisọi mbiet, onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ ata n̄kari n̄kari usụn̄ ukpono ndem emi edide ufreidụt ye uyom inyene obụkidem. Ndien oburobụt ido, ke adan̄aemi ẹsikwọrọde ẹte ke ifọnke ke ndusụk ini, edi se ẹnyịmede ntatara ntatara kpukpru ini.

15. Ikọ oro Jesus eketịn̄de ọnọ esop itiaba oro ayarade nso kaban̄a mme ido ukpono Christendom, ndien mme ọkwọrọ ederi Christendom ẹwụt ke mmimọ idi nso?

¹⁵ Mmọdo, ikọ oro Jesus eketịn̄de ọnọ esop itiaba oro ayarade ofụri edikpu oro kpukpru ido ukpono Christendom ẹkpude ndidi san̄asan̄a ikọt Jehovah. Ke akpanikọ, mme ọkwọrọ ederi Christendom ẹdi mme ata ọwọrọiso owo ke mfri Satan. Ke etịn̄de aban̄a mmọemi nte “abiatibet oro,” apostle Paul ama ebem iso etịn̄ ete ke edidu mmọ “oto ke ubọkutom Satan, asan̄a ye kpukpru odudu ye mme idiọn̄ọ ye nsunsu mme utịben̄kpọ, ye kpukpru abian̄a eke ẹtode ukwan̄ido.”—2 Thessalonica 2:9, 10.

16. (a) Mmanie ke mme adaiso Christendom ẹkenyene ata akpan usua ẹban̄a? (b) Nso ikada itie ke Christendom ke Ntọn̄ọ Eyo Ntatenyịn? (c) Nte nsọn̄ibuot eke mbon Protestant, m̀mê Unam-Ukpụhọde, ama okpụhọde mme usụn̄ nsọn̄ibuot eke Christendom?

¹⁶ Ke adan̄aemi ẹdọhọde ke idi mme ekpemerọn̄ Abasi, mme adaiso Christendom, ke ido ukpono ye ke ukara obio, ẹnyene ata akpan usua ẹban̄a owo ekededi oro odomode ndisịn udọn̄ nnọ edikot Bible m̀mê owo ekededi oro ayararede mme edinam mmọ oro mîkemke ye n̄wed Abasi. Ẹma ẹkọbọ ẹnyụn̄  ẹwot John Hus ye William Tyndale, akabade a-Bible. Ke n̄kịmn̄kịm Ntọn̄ọ Eyo Ntatenyịn, ukara nsọn̄ibuot ama osịm etịn̄e ke ubi ubi Ukara Ufịk eke mbon Catholic. Ye unana esịtmbọm ẹma ẹtụhọrede owo ekededi oro akafan̄ade mme ukpepn̄kpọ m̀mê odudu ufọkederi, ndien anana-ibat ọ-tọsịn owo oro mmọ ẹkedọhọde ke ẹdi mbon isio isio ekikere ẹdi se ẹketụhọrede ẹwot m̀mê ẹkebọpde ẹdian ke eto ẹfọp. Ntre Satan ama odomo ndikụt nte ke ata mfri ekededi ke esop mbiet-an̄wan Abasi edi se ẹwotde iwiwa. Ke ini nsọn̄ibuot eke mbon Protestant, m̀mê Unam-Ukpụhọde akadade itie, (ọtọn̄ọde ke 1517 akaiso), ediwak ufọkederi Protestant ẹma ẹwụt mbiet edu nsọn̄ido emi. Mmọ n̄ko ẹma ẹnyene ubiomikpe iyịp ke ndiwot mbon oro ẹkedomode ndinam akpanikọ nnọ Abasi ye Christ. Ke akpanikọ, ẹma ẹduọk “iyịp nti ikọt [Abasi]” ata ifụre ifụre!—Ediyarade 16:6; men Matthew 23:33-36 domo.

Mfri Oro Akaiso Odu

17. (a) N̄ke Jesus oro aban̄ade ibokpot ye idiọk n̄kpasịp ekebem iso etịn̄ aban̄a nso? (b) Nso ikada itie ke 1918, osụn̄ọde ke editop nso nduọk, ye edimek nso?

¹⁷ Ke n̄ke esie oro aban̄ade ibokpot ye idiọk n̄kpasịp, Jesus ama ebem iso etịn̄ aban̄a n̄kịmn̄kịm ini oro edidude ke adan̄aemi Christendom adade ubọn̄. Nte ededi, ke ofụri ediwak isua ikie eke nsọn̄ibuot oro, mme Christian oro ẹbietde ibokpot ẹyedu, kpa ata mbon oro ẹyetde aran. (Matthew 13:24-29, 36-43) Ntem, ke ini usen Ọbọn̄ ekesierede ke October 1914, mme ata Christian ẹkesụk ẹdodu ke isọn̄. (Ediyarade 1:10) Etie nte Jehovah ama edi temple esie eke spirit ndinọ ubiereikpe ke n̄kpọ nte isua ita ye ubak ke ukperedem, ke 1918, asan̄a ye Jesus nte “angel [“isụn̄utom,” NW] ediomi” esie. (Malachi 3:1; Matthew 13:47-50) Ini ama ekem Eteufọk oro nditop mme nsunsu Christian nduọk ofụri ofụri nnyụn̄ mmek “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ndidi “andikara kpukpru se enye enyenede.”—Matthew 7:22, 23; 24:45-47.

18. Nso “ini” ikedisịm ke 1914, ndien enye ekedi ini ọnọ asan̄autom oro ndinam nso?

¹⁸ Ini n̄ko ama ekem asan̄autom emi ndinọ san̄asan̄a ntịn̄enyịn ke mme n̄kpọ oro ẹkewetde ke mme etop oro Jesus ọkọnọde ẹsọk esop  itiaba oro, nte nnyịn ikụtde ito se ẹwetde ke mme n̄wed oro. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus etịn̄ aban̄a nte imọ ididide ndikpe ikpe nnọ mme esop ẹmi, emi ikpe oro ọkọtọn̄ọde ke 1918. (Ediyarade 2:5, 16, 22, 23; 3:3) Enye etịn̄ nte idikpemede esop Philadelphia ke “ini idomo, emi ọmọn̄ edisịm ofụri ererimbot.” (Ediyarade 3:10, 11) “Ini idomo” emi edisịm ye usen Ọbọn̄ ndisiere ke 1914, emi ke oro ebede ẹkedomode mme Christian nte mmọ ẹnamde akpanikọ ẹnọ Obio Ubọn̄ Abasi oro ẹma ẹkewowụk.—Men Matthew 24:3, 9-13 domo.

19. (a) Ufọk Abasi itiaba oro ẹda ẹban̄a nso mfịn? (b) Mmanie ẹbuana ke akwa ibat ye mme Christian oro ẹyetde aran, ndien ntak emi item Jesus ye mme idaha oro enye etịn̄de aban̄a abuanade mmọ n̄ko? (c) Didie ke nnyịn ikpese etop oro Jesus ọkọnọde ufọk Abasi itiaba eke akpa isua ikie oro?

¹⁹ Ke ntak emi, ikọ oro Jesus eketịn̄de ọnọ mme esop oro ẹma ẹnyene akpan edisu mmọ toto ke 1914. Ke n̄kpọntịbe emi, esop itiaba oro ẹda ẹban̄a kpukpru esop mme Christian oro ẹyetde aran ke usen Ọbọn̄. Akande oro, ke isua 50 ẹmi ẹkebede m̀mê awakde akan oro, akwa ibat mme andinịm ke akpanikọ oro idotenyịn mmọ edide ndidu uwem nsinsi ke Paradise ke isọn̄ ẹma ẹdiana ye mme Christian oro ẹyetde aran, ẹmi John akadade aban̄a. Item Jesus Christ oro ẹnọde ubọn̄ mi ye mme idaha oro enye okụtde ke esop itiaba ke ntak ndụn̄ọde emi enye anamde abuana mmọemi ukem ukem, sia edumbet edinen ido ye edinam akpanikọ kiet kpọt odude ọnọ kpukpru ikọt Jehovah. (Exodus 12:49; Colossae 3:11) Ntem, etop oro Jesus ọkọnọde esop itiaba eke akpa isua ikie ke Asia Minor idịghe ikpîkpu mbụk oro edemerede udọn̄. Mmọ ẹwọrọ uwem m̀mê n̄kpa ẹnọ nnyịn owo kiet kiet. Ẹyak nnyịn ndien ikpan̄ utọn̄ mfọn mfọn inọ ikọ Jesus.

[Mme ikọ idakisọn̄]

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ekebe ke page 32]

Ini Udomo ye Ubiereikpe

Ẹma ẹnịm Jesus baptism ẹnyụn̄ ẹyet aran nte Mmeknnịm-Edidem ke Akpa Jordan ke n̄kpọ nte October 29 E.N. Isua ita ye ubak ke ukperedem, ke 33 E.N., enye ama edi temple eke Jerusalem onyụn̄ ebịn mbon oro ẹkenamde enye akabade edi itie mbon n̄wo efep. Etie nte mbiet edinam emi odu ke iduọk isua-ita-ye-ubak oro ọtọn̄ọde nte ẹkedori Jesus ke ebekpo ke heaven ke October 1914 tutu osịm ini enye edide ndidụn̄ọde mbon oro ẹdọhọde ke idi Christian nte ikpe ọkọtọn̄ọde ye ufọk Abasi. (Matthew 21:12, 13; 1 Peter 4:17) Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ 1918 akwa ukọbọ ama osịm utom Obio Ubọn̄ eke ikọt Jehovah. Enye ekedi ini udomo ke ofụri isọn̄, ndien ẹma ẹken̄ mbon esịt ndịk ẹsion̄o. Ke May 1918 mme ọkwọrọ ederi Christendom ẹma ẹsịn nsọk ke n̄kpọkọbi oro ẹkebierede ẹnọ mme akama-utom Watch Tower Society, edi ọfiọn̄ usụkkiet ke ukperedem ẹma ẹsana mmọemi ẹyak. Ekem, ẹma ẹbiat nsunsu edori ikọ oro ẹkedoride mmọ ẹfep. Ọtọn̄ọde ke 1919 esop ikọt Abasi, oro ẹma ẹkedomo ẹse ẹnyụn̄ ẹnam ọfọn, ama akaiso ifịk ifịk ke ndikwọrọ Obio Ubọn̄ Jehovah ke ubọk Christ Jesus nte idotenyịn odude ọnọ ubonowo.—Malachi 3:1-3.

Nte Jesus ọkọtọn̄ọde ndinam ndụn̄ọde esie ke 1918, nte eyịghe mîdụhe, mme ọkwọrọ ederi Christendom ẹma ẹbọ ndot-ndot ubiereikpe. Ikụreke ke mmọ ndikọkọbọ ikọt Abasi, edi mmọ n̄ko ẹma ẹbọ ndodobi ubiomikpe iyịp ke ndin̄wam mme idụt oro ẹken̄wanade en̄wan ke akpa ekọn̄ ererimbot. (Ediyarade 18:21, 24) Mme ọkwọrọ ederi oro ndien ẹma ẹkọn̄ idotenyịn mmọ ke Esop Ediomi M’idụt oro ubọkowo anamde. Adianade ye ofụri ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono, Christendom ama ọduọ ofụri ofụri ọkpọn̄ mfọn Abasi ke 1919.

[Ndise obio ke page 28, 29]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

EPHESUS

SMYRNA

PERGAMUM

THYATIRA

PHILADELPHIA

SARDIS

LAODICEA

[Mme ndise ke page 31]

Ido ukpono Christendom enyene ndodobi ubiomikpe iyịp ke ndikọbọ nnyụn̄ n̄wot mbon oro ẹkekabarede, ẹkekotde, m̀mê ẹkekam ẹnyenede Bible