Ekeme nditie nte ke n̄kukụt mme awat enan̄-mbakara inan̄ emi ekeme ndinam owo ndịk inyụn̄ in̄wan̄ake owo. Edi Bible ye mme n̄kpọ emi ẹtịbede ke ererimbot mfịn ẹnam idiọn̄ọ mbon emi mme awat enan̄-mbakara emi ẹdide. Ndien kpa ye oro uwat mmọ anamde afanikọn̄ okpon ke isọn̄ emi, n̄kukụt emi ekeme ndinyene ufọn nnọ fi ye ubon fo. Ntak idọhọde ntre? Yak ibem iso ise se mme awat enan̄-mbakara kiet kiet ẹdade ẹban̄a.

N̄kukụt oro ọtọn̄ọ ntem: “N̄kụt, ndien sese! afia enan̄-mbakara; ndien andidoro enye ke edem akama utịgha; ẹnyụn̄ ẹnọ enye anyanya, ndien enye ọwọrọ aka akakan onyụn̄ okụre edikan esie.”​—⁠Ediyarade 6:⁠2.

Anie awat afia enan̄-mbakara emi? Kpa n̄wed Ediyarade emi anam nnyịn idiọn̄ọ enye. Ediyarade 19:​11-13 anam nnyịn idiọn̄ọ ke andiwat enan̄-mbakara emi odu ke heaven, ndien ẹkot enye “Ikọ Abasi.” Ẹkot Jesus “Ikọ” sia enye esitịn̄ ikọ ke ibuot Abasi. (John 1:​1, 14) Ẹkot enye n̄ko “Edidem ndidem ye Ọbọn̄ mbọn̄,” ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke enye edi “Anam-Akpanikọ ye Akpanikọ.” (Ediyarade 19:​11, 16) Kpa ye oro enye edide Edidem-An̄wanaekọn̄, enye idaha odudu esie inam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. Edi enyene mme n̄kpọ en̄wen oro anade idiọn̄ọ iban̄a Jesus.

Anie ọnọ Jesus odudu ndikan? (Ediyarade 6:⁠2) Ke n̄kukụt, prọfet Daniel ama okụt nte “Andisọn̄ọ Usen,” oro edi, Jehovah * Abasi, ọnọde Messiah, emi ẹkotde “eyen owo,” “ukara ye itie ukpono ye obio ubọn̄.” (Daniel 7:​13, 14) Ntre, Ata Ọkpọsọn̄ Abasi ọnọ Jesus odudu ye unen ndikara nnyụn̄ n̄wot mme idiọkowo. Afia enan̄-mbakara emi ada aban̄a edinen ekọn̄ oro Eyen Abasi an̄wanade, ndien emi odot sia Bible esiwak ndida ‘afia’ ntịn̄ mban̄a n̄kpọ emi enende.​—⁠Ediyarade 3:4; 7:​9, 13, 14.

Ini ewe ke mme awat enan̄-mbakara emi ẹketọn̄ọ uwat? Ti ke Jesus emi awatde akpa enan̄-mbakara ọkọtọn̄ọ uwat esie ke ẹma ẹkenọ enye anyanya nte Edidem. (Ediyarade 6:⁠2) Ini ewe ke ẹkemek Jesus Edidem ke heaven? Ikedịghe ke ndondo oro enye esetde afiak ọnyọn̄ heaven. Bible ọdọhọ ke enye ekenyene ndibet kan̄a. (Mme Hebrew 10:​12, 13) Jesus ama etịn̄ mme n̄kpọ emi ẹdinamde mbet esie ẹdiọn̄ọ ke imọ imọtọn̄ọ ndikara ke heaven. Enye ọkọdọhọ ke ererimbot eyenen̄ede ọdiọk ke ini imọ iditọn̄ọde ndikara, ke ndiọi udọn̄ọ, ekọn̄, ye akan̄ ẹyenyụn̄ ẹdu. (Matthew 24:​3, 7; Luke 21:​10, 11) Ke akpa ekọn̄ ererimbot ama ọkọtọn̄ọ ke 1914, ẹma ẹkụt ke imesịm ini emi Jesus eketịn̄de aban̄a​—⁠ini afanikọn̄ emi Bible okotde “mme akpatre usen.”​—⁠2 Timothy 3:​1-5.

Edi ntak emi n̄kpọ akade-ka iso ọdiọk ke ererimbot emi, ke ini edide Jesus ama ọtọn̄ọ ndikara ke 1914? Ntak edi ke Jesus ọkọtọn̄ọ ndikara ke heaven, idịghe mi ke isọn̄. Ekem ekọn̄ ama asiaha ke heaven, ndien Jesus emi ẹkotde Michael, ama ada odudu esie nte Edidem osio Satan ye mme demon esie ọduọk mi ke isọn̄. (Ediyarade 12:​7-9, 12) Satan ikemeke ndika heaven aba, ndien esịt ayat enye etieti sia enye ọfiọkde ke ini imọ edi ibio. Ibịghike Jehovah oyosobo Satan efep ke isọn̄ emi. (Matthew 6:10) Idahaemi, yak ise nte mme andidoro ke edem enan̄-mbakara ita eken ẹnamde nnyịn ikụt ke idu ke “mme akpatre usen.” Mmọ idịghe owo nte andiwat akpa enan̄-mbakara oro, edi ẹda ẹban̄a nsio nsio n̄kpọ emi ẹtịbede ke ofụri ererimbot.

“Enan̄-mbakara efen ọwọrọ edi, ididuot enan̄-mbakara; ndien ẹnọ andidoro enye ke edem odudu ndisio emem mfep ke isọn̄ man mmọ ẹkpewot kiet eken; ẹnyụn̄ ẹnọ enye akwa akan̄kan̄.”​—⁠Ediyarade 6:⁠4.

Andidoro ke enan̄-mbakara emi ada aban̄a ekọn̄. Enye isioho emem ifep ke idụt ifan̄ kpọt, edi osio ke ofụri isọn̄. Ke 1914, akpa ekọn̄ ererimbot ama asiaha. Ke isua ifan̄ ẹbede, ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama ọtọn̄ọ, ndien ẹma ẹwot mme owo ẹkan nte ẹkewotde ke akpa ekọn̄ ererimbot. Ẹdọhọ ke ekọn̄ owot se ibede owo miliọn 100 ọtọn̄ọde ke 1914. Ata ediwak owo ẹnyụn̄ ẹda unan mîdịghe ẹbiomo ndo ke ntak ekọn̄.

Ndi ekọn̄ ọsọn̄ ubọk mfịn akan nte akanam edide? Akpa ini edi emi ke ofụri mbụk ubonowo emi etiede nte ke ẹnyene n̄kpọ emi ẹkemede ndida n̄wot kpukpru owo ke ererimbot emi. Mme n̄ka emi ẹsiakde man mme idụt ẹdu ke emem ye kiet eken, utọ nte Esop Edidiana Mme Idụt, ikemeke nditre uwat ididuot enan̄-mbakara emi.

“N̄kụt, ndien sese! obubịt enan̄-mbakara ọwọrọ edi; ndien andidoro enye ke edem akama udomon̄kpọ ke ubọk. Ndien n̄kop uyo emi etiede nte ọwọrọ ke ufọt mme odu-uwem edibotn̄kpọ inan̄ oro, ọdọhọde ete: ‘Udomo wheat kiet ke denarius kiet, ye udomo barley ita ke denarius kiet; ẹkûbiat aran olive ye wine.’ ”​—⁠Ediyarade 6:​5, 6.

Andidoro ke enan̄-mbakara emi ada aban̄a akan̄. Uwat obubịt enan̄-mbakara emi anam udia anana tutu udomo wheat kiet (emi mîyọhọke kilogram kiet) akpa denarius kiet, emi ekedide okụk utom usen kiet ke eyo Jesus. (Matthew 20:⁠2) Udomo barley ita (emi edide n̄kpọ nte kilogram iba) akpa n̄ko denarius kiet sia mme owo ẹma ẹsima wheat ẹkan barley. Utọ ekpri wheat m̀mê barley oro ikemke n̄kpọ ndomokiet ke ubon emi mme owo ẹwakde! Ntak edi oro ẹkedọhọde ẹkûbiat aran olive ye wine sia se ẹkesidade ẹnam udia ke usen ke usen edi oro.

Ọtọn̄ọde ke 1914, ndi imokụt mme n̄kpọ emi ẹwụtde ke andidoro ke obubịt enan̄-mbakara emi ke awat aka iso iso? Ih! Akan̄ ama owot n̄kpọ nte owo miliọn 70 ọtọn̄ọde ke isua 1901 esịm 2000. Ndụn̄ọde kiet oro ẹkenamde owụt ke owo miliọn 805, oro edi, n̄kpọ nte owo kiet ke otu kpukpru owo usụkkiet emi ẹdude ke ererimbot, ikenyeneke eti udia idia ke 2012 esịm 2014. Ndụn̄ọde en̄wen owụt ke “ibat mbon oro biọn̄ owotde kpukpru isua awak akan ibat mbon oro AIDS, utoenyịn, ye akpaikpai ikọn̄ owotde.” Kpa ye oro ẹnen̄erede ẹsịn ukeme man mme owo ẹnyene se ẹdiade, andidoro ke obubịt enan̄-mbakara emi ke awat aka iso iso.

“N̄kụt, ndien, sese! ntọn̄ntọn̄ enan̄-mbakara; ndien andidoro enye ke edem ekere N̄kpa. Udi onyụn̄ etiene enye ke edem. Ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ odudu ke ubak isọn̄ kiet ke itie inan̄, ẹte, ẹda anyan akan̄kan̄ ye akan̄ ye udọn̄ọ n̄kpa ye ndiọi unam isọn̄ ẹwot mmọ.”​—⁠Ediyarade 6:⁠8.

Andidoro ke ọyọhọ enan̄-mbakara inan̄ emi ada aban̄a n̄kpa emi udọn̄ọ ye nsio nsio n̄kpọ en̄wen ẹdade ẹdi. Esisịt ini ke 1914 ama ekebe, udọn̄ọ efiomnsa ama owot ediwak miliọn owo. Ndien n̄kpọ nte owo miliọn 500 ẹma ẹmen udọn̄ọ emi. Ọwọrọ n̄kpọ nte owo kiet ke otu kpukpru owo ita emi ẹkedude uwem ini oro ẹma ẹnyene udọn̄ọ emi!

Edi udọn̄ọ efiomnsa oro akakam edi ntọn̄ọ. Ntaifiọk ẹdọhọ ke mfatito owot ediwak miliọn owo ke mme isua emi ẹsụk ẹbede. Tutu esịm mfịn, utoenyịn, akpaikpai ikọn̄, ye AIDS ẹwot ata ediwak owo, kpa ye oro ntaifiọk ẹsion̄ode nsio nsio ibọk ẹdi.

Ekọn̄, akan̄, ye udọn̄ọ ẹwot ata ediwak owo, Udi onyụn̄ emen mme owo ọkwọkudịm.

Mfịna ererimbot emi ọmọn̄ etetre. Ti ke Jesus ama “ọwọrọ aka akakan” ke 1914, onyụn̄ osio Satan ọduọk mi ke isọn̄, edi Jesus ikokụreke edikan esie. (Ediyarade 6:2; 12:​9, 12) Ibịghike, ke Armageddon, Jesus ọyọkọbi Satan onyụn̄ owot kpukpru owo emi ẹdade ye Satan. (Ediyarade 20:​1-3) Jesus eyetre uwat mme awat enan̄-mbakara ita eken onyụn̄ ọdiọn̄ kpukpru se mmọ ẹkebiatde. Didie ke enye edinam emi? Yak ineme se Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam.

Utu ke ndin̄wana ekọn̄, kpukpru owo ẹdidu ke emem. Jehovah ayanam “ekọn̄ etre tutu esịm utịt isọn̄. Obụn̄ utịgha onyụn̄ okpok eduat n̄ken̄e n̄ken̄e; ọfọp mme chariot ekọn̄ ke ikan̄.” (Psalm 46:⁠9) “Ediwak emem oyonyụn̄ adat [mme ama emem] esịt.”​—⁠Psalm 37:⁠11.

Akan̄ ididụhe aba. “Uwak n̄kpasịp [udia] ẹyedu ke isọn̄; ọyọyọhọ ọduọhọ ke mme enyọn̄ obot.”​—⁠Psalm 72:⁠16.

Udọn̄ọ ye n̄kpa ididụhe aba. Idem ọyọsọn̄ kpukpru owo, ndien mmọ ẹdidu uwem ke nsinsi. Abasi “ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep, n̄kpa idinyụn̄ idụhe aba, mfụhọ m̀mê ntuan̄a m̀mê ubiak idinyụn̄ idụhe aba.”​—⁠Ediyarade 21:⁠4.

Ke ini Jesus okodude mi ke isọn̄, enye ama ananam owụt nte n̄kpọ editiede ke ini imọ idikarade. Enye ama ekpep mme owo ndidu ke emem, ọnọ ata ediwak owo udia, ọkọk mme owo udọn̄ọ, onyụn̄ anam mme akpan̄kpa ẹset.​—⁠Matthew 12:15; 14:​19-21; 26:52; John 11:​43, 44.

Mme Ntiense Jehovah ẹkpema ndida Bible fo n̄wụt fi se akpanamde man ọbọhọ utịt ererimbot emi. Ndi ayama ndifiọk se akpanamde?