1-3. Nso ufọn ke idibọ edieke ikotde Bible inyụn̄ inamde se ikpepde?

“MMESIKỌM Jehovah kpukpru usenubọk ke ndinam Bible an̄wan̄a mi.” Akamba eyenete an̄wan emi eketịn̄de ikọ emi okot Bible okụre utịm ike 40, ndien ke osụk okokot. Ekpri eyenete an̄wan kiet ekewet ete ke ndikot Bible anam imọ inen̄ede ifiọk ke Jehovah do. Emi anam enye etetịm ekpere Ete esie eke heaven. Enye ọdọhọ ete: “Idahaemi ndien ke nnen̄ede n̄kop inem uwem!”

² Apostle Peter ekesịn udọn̄ ọnọ kpukpru owo ete “ẹnen̄ede ẹyom ata mmọn̄eba emi otode ikọ Abasi.” (1 Pet. 2:2) Mbon emi ẹn̄wọn̄de mmọn̄eba emi otode Ikọ Abasi mi, emi ẹnyụn̄ ẹdade se mmọ ẹkpepde ke Bible ẹdu uwem, ẹnyene edisana ubieresịt ẹnyụn̄ ẹfiọk se mmọ ẹdade uwem mmọ ẹnam. Mmọ ẹnyene mme ufan emi ẹmade ẹnyụn̄ ẹtuakde ibuọt ẹnọ ata Abasi. Kpukpru emi ẹdi ufọn ‘edidara ibet Abasi.’ (Rome 7:22) Edi ikụreke ke emi. Nso idi mme ufọn en̄wen emi ikemede ndibọ nto emi?

³ Nte ekpepde n̄kpọ aban̄a Jehovah ye Eyen esie, ntre n̄ko ke editetịm ima mmọ ye mme owo. Nnennen ifiọk N̄wed Abasi ayanam ọfiọk ke ibịghike Abasi ọmọn̄ anyan̄a mbon n̄kopitem osio ke idiọk ererimbot emi. Emi edi eti mbụk emi ekemede ndikwọrọ nnọ mme owo ke an̄wautom. Jehovah ọyọdiọn̄ fi ke ini ekpepde mbon en̄wen se okotde ke Bible.

4. Nso ke ndikot Bible “ke nsụhọde-uyo” ọwọrọ?

⁴ Jehovah iyomke ikọt esie ẹkot Ikọ esie itọk itọk. Enye ọkọdọhọ Joshua ete: “Kûyak n̄wed ibet emi ọwọrọ ọkpọn̄ inua fo, edi kot enye ke nsụhọde-uyo uwemeyo ye okoneyo.” (Josh. 1:8; Ps. 1:2) Ndi emi ọwọrọ ke ana okot kpukpru ikọ uyo ọwọrọ  ọtọn̄ọde ke Genesis esịm Ediyarade? Ihih. Ọwọrọ ke akpana okot nte edikemede nditie n̄kere se okotde. Ke ini okotde Bible “ke nsụhọde-uyo,” emi ayan̄wam fi owụk ntịn̄enyịn ke mme ufan̄ikọ emi ẹnen̄erede ẹnyene ufọn ẹnyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ fi. Ke ini okụtde utọ udịmikọ, ufan̄ikọ, m̀mê mbụk oro, kot mmọ sụn̄sụn̄; amakam ekeme ndikot mmọ uyo ọwọrọ nnọ idemfo. Emi ekeme ndinam se N̄wed Abasi etịn̄de osụhọde odụk fi esịt onyụn̄ enen̄ede otụk fi. Ntak emi edide akpan n̄kpọ? Koro edieke item Abasi an̄wan̄ade fi, ọyọdọn̄ fi ndinam se okotde.

5-7. Tịn̄ nte ndikot Ikọ Abasi ke nsụhọde-uyo ekemede ndin̄wam fi (a) odu edisana uwem; (b) eme ime ye mbon en̄wen onyụn̄ ọfọn ido ye mmọ; (c) ọbuọt idem ye Jehovah idem ke ini nsọn̄ọn̄kpọ.

⁵ Ndikot Bible ke nsụhọde-uyo ayan̄wam fi ke ini okotde mme n̄wed Bible emi mûtịmke umehe. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ ita emi. Akpa edi ekpri eyenete eren emi okotde Bible ekesịm n̄wed Hosea. Enye ebet esisịt ke ama okokot ibuot 4, ufan̄ikọ 11 esịm 13, ke nsụhọde-uyo. (Kot Hosea 4:11-13.) Ntak emi enye ebetde? Enye esisobo idomo ndinam oburobụt ido ke ufọkn̄wed ke ndondo emi. Edi nte enye ekerede aban̄a mme ufan̄ikọ oro, enye ọdọhọ idemesie ete: ‘Jehovah esikụt idiọkn̄kpọ oro mme owo ẹnamde, idem mbon oro ẹdịbede-dịbe ẹnam. Nyomke ndiyat enye esịt.’ Eyenete oro ebiere ndika iso ndu edisana uwem ke iso Abasi.

⁶ Ọyọhọ iba edi eyenete an̄wan emi okotde n̄wed Joel edisịm ibuot 2, ufan̄ikọ 13. (Kot Joel 2:13.) Nte enye okotde ufan̄ikọ oro ke nsụhọde-uyo, enye ekere nte imọ ikemede ndikpebe Jehovah, emi “ọfọnde ido onyụn̄ atuade owo mbọm, isọpke iyatesịt onyụn̄ [awakde] ima-mfọnido.” Enye ebiere ke imọ idisitịn̄ke aba ikọ isa isa ye ebe imọ ye mbon en̄wen, ke imọ idinyụn̄ itịn̄ke aba uyat uyat ikọ ye owo.

⁷ Ọyọhọ ita edi eyenete emi ẹsiode ke utom, emi onyụn̄ ekerede nte idisan̄ade ise iban̄a n̄wan ye nditọ imọ. Ke Nahum 1:7, enye okot ke nsụhọde-uyo ete ke Jehovah “ọfiọk mmọ eke ẹyomde ubọhọ ẹto enye,” onyụn̄ ekpeme mmọ nte “ọkpọsọn̄ ebiet ke usen nnanenyịn.” Ufan̄ikọ emi ọdọn̄ enye esịt. Enye ọfiọk ke Jehovah enen̄ede ekere aban̄a imọ inyụn̄ inen̄ekede itịmede esịt aba. Ekem enye okot ufan̄ikọ 15 ke nsụhọde-uyo. (Kot Nahum 1:15.) Enye okụt ke ndikwọrọ eti mbụk ke ini nsọn̄ọn̄kpọ owụt ke imọ inen̄ede ida Jehovah nte ọkpọsọn̄ ebiet, m̀mê ebiet ubọhọ, imọ. Ke adan̄aemi enye akade iso oyom utom, enye ada ekese ini esie etiene ọkwọrọ ikọ ke ufọturua.

8. Nso n̄kpọuto ke okokụt ke ini okokotde Bible?

⁸ Nti uwụtn̄kpọ oro inọde mi ẹto mme n̄wed Bible emi ndusụk owo ẹkemede ndikere ke isisọpke in̄wan̄a owo. Ke ini okotde n̄wed Hosea, Joel, ye Nahum man ekpep n̄kpọ, ọyọdọn̄ fi ndikot mme ufan̄ikọ en̄wen ke mme n̄wed oro ke nsụhọde-uyo. Kere ban̄a adan̄a ifiọk ye ndọn̄esịt emi edibọde ke ini okotde mme n̄wed oro! Ndien nso kaban̄a mme n̄wed Bible eken? Ikọ Abasi etie nte ebiet emi daimọn esịnede. Tịm dụn̄ọde ebiet oro! Kot ofụri Bible man okụt n̄kpọuto—oro edi, ndausụn̄ ye ndọn̄esịt emi Abasi ọnọde.

9. Nso ke ikpanam man uduak Abasi enen̄ede an̄wan̄a nnyịn?

⁹ Ke adan̄aemi edide akpan n̄kpọ ndikot Bible kpukpru usen, akpana okụt ete ke se okotde an̄wan̄a fi. Ntre, nam ndụn̄ọde ke mme n̄wed esop Abasi man ọfiọk n̄kpọ aban̄a mme owo, mme ebiet,  ye mme n̄kpọ oro okotde aban̄a. Edieke mûtịmke ufiọk nte akpadade se okotde ke Bible esịn ke edinam, bụp ebiowo m̀mê eyenete en̄wen emi ọkọride esịm ọyọhọ idaha. Enyene Christian kiet ke eyo mme apostle emi akanade ẹn̄wam man enen̄ede ọfiọk akpanikọ. Enye ekekere Apollos.

10, 11. (a) Didie ke ẹken̄wam Apollos ọkọri nte ọkwọrọ eti mbụk? (b) Nso ke mbụk Apollos ekpep nnyịn? (Se ekebe oro “Ndi Se Ekpepde Owo Ekem ye Se Nnyịn Idiọn̄ọde Idahaemi?”)

¹⁰ Apollos ekedi Christian oro edide Jew, emi ‘eketịmde ọfiọk N̄wed Abasi’ onyụn̄ “enyenede ifiopesịt ke spirit.” N̄wed Utom ọdọhọ ke enye ama “etịn̄ onyụn̄ ekpep n̄kpọ aban̄ade Jesus nte enende, edi [ke] enye ekemehe ye baptism John kpọt.” Edi Apollos ikọfiọkke mbufa n̄kpọ emi Jesus ekekpepde mbet esie aban̄a baptism. Ke ebe ye n̄wan emi ẹkekerede Aquila ye Priscilla ẹma ẹkekop nte enye ekpepde mme owo n̄kpọ ke Ephesus, mmọ ẹma ẹnam “usụn̄ Abasi an̄wan̄a enye ata nnennen nnennen.” (Utom 18:24-26) Didie ke emi akan̄wam Apollos?

¹¹ Ke Apollos ama ọkọkwọrọ ikọ ama ke Ephesus, enye ama ebe aka Achaia. “Ke ini enye esịmde do, enye enen̄ede an̄wam mbon oro ẹkenịmde ke akpanikọ oto ke mfọnido Abasi oro owo mîdotke; koro enye enen̄erede owụt an̄wan̄wa ete mme Jew ẹdue, ke adan̄aemi enye adade N̄wed Abasi owụt ete Jesus edi Christ.” (Utom 18:27, 28) Idahaemi, Apollos ama ekeme nditịn̄ nnennen nnennen se baptism mme Christian ọwọrọde. Sia ifiọk esie ama okokpon idahaemi, enye ama “enen̄ede an̄wam” mbufa owo ẹkọri ke utuakibuot akpanikọ. Nso ke mbụk emi ekpep nnyịn? Ukem nte Apollos, akpana idomo ndinam se ikotde ke Bible an̄wan̄a nnyịn.  Edi edieke eyenete emi enyenede mbufiọk etemede nnyịn nte ikemede ndikpep owo n̄kpọ uforo uforo, akpana isụhọde idem inyịme un̄wam oro inyụn̄ ikọm enye. Edieke inamde ntre, iyenen̄ede idot nte mme ọkwọrọ eti mbụk.

12, 13. Tịn̄ nte ẹkemede ndida N̄wed Abasi ke mbufiọk n̄n̄wam eyen ukpepn̄kpọ Bible ọkọri.

¹² Ukem nte Priscilla, Aquila, ye Apollos, nnyịn imekeme ndin̄wam mbon en̄wen. Esitie fi didie ke idem ke ini an̄wamde owo emi enyenede udọn̄ akan n̄kpọ emi mîkayakke enye ọkọri ke n̄kan̄ eke spirit? Mîdig̣he edieke edide ebiowo, esitie fi didie ke ini eyenete ọkọmde fi ke item emi akadade N̄wed Abasi ọnọ enye, emi akan̄wamde enye ọyọ nsọn̄ọn̄kpọ? Ke akpanikọ, esinen̄ede enem nnyịn ke ini idade Ikọ Abasi in̄wam mbon en̄wen. * Kere nte ekemede ndinam emi.

¹³ Ediwak nditọ Israel ke eyo Elijah ikamaha ndibiere m̀mê ida inọ utuakibuot akpanikọ m̀mê ida inọ eke nsu. Item oro Elijah ọkọnọde mmọ ekeme ndin̄wam eyen ukpepn̄kpọ Bible emi mîbiereke kan̄a ndinam n̄kpọ Jehovah. (Kot 1 Ndidem 18:21.) Onyụn̄ ekeme ndidi owo emi enyenede udọn̄ do imaha ndinam ubiere sia ekerede ke mme ufan ye ubon imọ idinemke esịt ye imọ. Emekeme ndin̄wam enye ebiere ndinam n̄kpọ Jehovah ke nditie ye enye nneme Isaiah 51:12, 13.—Kot.

14. Nso idin̄wam fi eti mme itie N̄wed Abasi ke ini oyomde mmọ man ada an̄wam mbon en̄wen?

¹⁴ Ke akpanikọ, ediwak n̄kpọ ẹdu ke Bible emi ẹkemede ndisịn udọn̄ nnọ nnyịn, nnen̄ede nnyịn, m̀mê ọsọn̄ọ nnyịn idem. Edi emekeme ndibụp ete, ‘Ndisan̄a didie nti mme itie N̄wed Abasi ke ini nyomde mmọ?’ Kot Bible nyụn̄ tie kere se okotde kpukpru usen. Ntem ke edifiọk ediwak itie N̄wed Abasi emi spirit Jehovah ekemede ndinam eti ke ini oyomde mmọ.—Mark 13:11; kot John 14:26. *

15. Nso idin̄wam fi etịm ọfiọk Ikọ Abasi?

¹⁵ Ukem nte Edidem Solomon, ben̄e Jehovah ọnọ fi ọniọn̄ ada anam utom esie. (2 Chron. 1:7-10) ‘Tịm bụp nyụn̄ tịm dụn̄ọde’ Ikọ Abasi yom nnennen ifiọk emi aban̄ade Jehovah ye uduak esie, kpa nte mme prọfet ke eset ẹkenamde. (1 Pet. 1:10-12) Apostle Paul ama esịn udọn̄ ọnọ Timothy ete ada “ikọ mbuọtidem ye eti ukpepn̄kpọ” ọbọk idemesie. (1 Tim. 4:6) Afo eyekeme ndin̄wam mbon en̄wen ke n̄kan̄ eke spirit edieke anamde ntem. Emi ọyọsọn̄ọ mbuọtidem fo n̄ko.

16. (a) Didie ke mbon Beroea ẹkebọ ufọn ẹto ‘edinen̄ede ndụn̄ọde N̄wed Abasi ke usen ke usen’? (b) Ntak emi enen̄erede edi akpan n̄kpọ ndikot Bible ke usen ke usen mfịn?

¹⁶ Mme Jew oro ẹkedude ke Beroea ẹma “[ẹsinen̄ede] ẹdụn̄ọde N̄wed Abasi ke usen ke usen.” Ke ini Paul ọkọkwọrọde eti mbụk ọnọ mmọ, mmọ ẹma ẹmen se enye eketịn̄de ẹdomo ye se mmọ ẹkefiọkde ke N̄wed Abasi. Emi ama anam ediwak mmọ ẹkụt ke se enye ekekpepde edi akpanikọ, ndien mmọ ẹma “ẹkabade ẹdi mme andinịm ke akpanikọ.” (Utom 17:10-12) Emi owụt ke ndisikot Bible ke usen ke usen esinam owo enen̄ede  ọbuọt idem ye Jehovah. Imenen̄ede iyom mbuọtidem edieke iyomde ndibọhọ ndụk obufa ererimbot Abasi.—Heb. 11:1.

17, 18. (a) Didie ke ọkpọsọn̄ mbuọtidem ye ima ẹkpeme ndamban̄a esịt Christian? (b) Didie ke idotenyịn ekpeme nnyịn?

¹⁷ Paul ọkọdọhọ ke imoyom mbuọtidem, ima, ye idotenyịn. Enye ekewet ete: “Amaedi nnyịn emi idide mbon uwemeyo, ẹyak nnyịn inyene ikike inyụn̄ isịne mbuọtidem ye ima nte ukwak ikpanesịt inyụn̄ iyara idotenyịn edinyan̄a nte ndụn.” (1 Thess. 5:8) Owoekọn̄ ekesida ukwak ikpanesịt ekpeme ikpanesịt esie mbak n̄kpọ edinam enye esịt. Kpasụk ntre, oyom ikpeme ndamban̄a esịt nnyịn. Ke ini Christian enen̄erede ọbuọt idem ke mme un̄wọn̄ọ Abasi onyụn̄ enen̄erede ama Abasi ye mme owo, enye ekpeme ndamban̄a esịt esie. Enye ayanam ofụri se ekekeme man Abasi aka iso ama enye.

¹⁸ Paul ama asiak ndamban̄a ndụn oro anade iyara. Enye edi “idotenyịn edinyan̄a.” Mbonekọn̄ ke eyo Bible ẹma ẹsiyara ndụn mbak n̄kpọ edinam mmọ ibuot. Edieke inen̄erede idori enyịn ke Jehovah ekeme ndinyan̄a nnyịn, idotenyịn oro ekeme ndikpeme ekikere nnyịn. Idotenyịn emi ayanam ifep mbon mfiakedem ye idiọk ikọ mmọ, emi ekemede nditara nte ndọk. (2 Tim. 2:16-19) Idotenyịn nnyịn ọyọsọn̄ọ nnyịn idem onyụn̄ anam ifep idiọk edinam.

19, 20. Ntak emi nnyịn inen̄erede ima Ikọ Abasi, ndien didie ke iwụt ke imama enye? (Se ekebe oro “Jehovah Ọnọ Mi Ata Nnennen Se Nyomde.”

¹⁹ Nte utịt editịm n̄kpọ emi enen̄erede ekpere, ntre n̄ko ke enen̄ede oyom iberi edem ke Ikọ Jehovah. Item oro Ikọ Abasi ọnọde nnyịn ayan̄wam nnyịn itre idiọk edu inyụn̄ ikpep ndikara udọn̄ nnyịn ndinam idiọk. Nsịnudọn̄ ye ndọn̄esịt N̄wed Abasi ẹyen̄wam nnyịn ikan mme idomo emi Satan ye ererimbot esie ẹnịmde nnyịn ke iso. Ndausụn̄ oro Jehovah adade Ikọ esie ọnọ nnyịn ayan̄wam nnyịn ika iso isan̄a ke usụn̄ oro adade esịm uwem.

²⁰ Ti ke Abasi aduak ete “kpukpru orụk owo ẹnyene edinyan̄a.” Mme asan̄autom Jehovah ẹsịne ke otu “kpukpru orụk owo” oro. Mbon oro nnyịn in̄wamde ke utom edikwọrọ ye edikpep owo n̄kpọ ẹsịne do n̄ko. Edi ana kpukpru mbon oro ẹyomde ndinyene edinyan̄a ẹnyene “nnennen ifiọk akpanikọ.” (1 Tim. 2:4) Ntem, ndibọhọ mme akpatre usen ye edikot Bible ẹtie nte itai ye aban̄. Ndikot Bible kpukpru usen owụt adan̄a nte imade ọsọn̄urua Ikọ Jehovah.—John 17:17.