Intanet—Da Enye Nam N̄kpọ Ọniọn̄ Ọniọn̄

KE INI ẹkesiode ifiọk umịn̄n̄wed ẹdi ke ediwak isua ikie emi ẹkebede, emi ama okpụhọde nte mme owo ẹkenyenede nneme ye kiet eken. Ẹdọhọ ke edisio Intanet ndi ke eyomfịn edi ukem ntre. Ẹkot eti n̄kpọutom emi n̄kpọ unyene nneme ofụri ererimbot, ndien enen. Ke ini adade Intanet anam n̄kpọ, afo emekeme ndikụt ntọt, ibat, ye mme ekikere oro ẹnọde ẹban̄a ediwak n̄kpọ.

Ukeme unyene nneme edi utịbe utịbe enọ emi Andibot ọnọde nnyịn. Enye anam nnyịn ikeme ndibuana ifiọk ye mbon en̄wen. Jehovah edi akpa owo emi ekenyenede nneme ye ubonowo, ọnọ mmọ in̄wan̄-in̄wan̄ ntọt aban̄a nte mmọ ẹkemede ndidu uwem emi enyenede se ọwọrọde. (Gen. 1:28-30) Edi nte se iketịbede ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ubonowo owụtde, ẹkeme ndida enọ unyene nneme nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. Satan ama osu ayara nsu ọnọ Eve. Enye ama enịm se Satan eketịn̄de onyụn̄ etịn̄ ọnọ Adam, emi ekesịnde ofụri ubonowo ke fehesan̄.—Gen. 3:1-6; Rome 5:12.

Edi nso kaban̄a edida Intanet nnam n̄kpọ? Intanet ekeme ndinam nnyịn inyene akpan ntọt ye unana ubiatini onyụn̄ enen̄ede enyene ufọn, edi enye ekeme n̄ko ndinọ abian̄a abian̄a ntọt, ada ekese ini nnyịn, onyụn̄ asabade nnyịn. Ẹyak ineme nte ikemede ndida n̄kpọ ofụri ererimbot emi nnam n̄kpọ ke eti usụn̄.

Ndi Se Idude Edi Akpanikọ m̀mê Nsu?

Kûdedei ukere ke kpukpru n̄kpọ oro ẹdude ke Intanet ẹfọn. Ẹkeme ndimen mme ikpehe Intanet emi ẹsidade ẹnam ndụn̄ọde ndomo ye akpakịp owo emi ẹyomde udịp, emi ẹsịnde idem ẹwụbede kpukpru orụk udịp—ata udịp ye udịp ekpo—ẹdọn̄ ke iko kiet. Edieke afo okpoyomde ndidep udịp oro nda mbọk efere, ndi afo ukputịn̄ke enyịn udụn̄ọde mmọ kiet kiet mbemiso edepde? Ke akpanikọ, ekpetịn̄! Mme ikpehe Intanet emi ẹsidade ẹnam ndụn̄ọde ẹda akpakịp kọmputa ẹkọ m̀mê ẹmek ediwak biliọn ikpehe Intanet emi ẹdọn̄ọde kpukpru n̄kpọ, ọtọn̄ọde ke ata eti tutu esịm ata idiọk. Oyom ida ikike inam n̄kpọ nte n̄kpọ eke isatde ibokpot ision̄o ke mbio, mîdịghe ntre nsu ekeme ndibiat ekikere nnyịn.

Ke 1993, magazine kiet emi ẹnen̄erede ẹfiọk ama enyene ndise mbubru emi owụtde nte ebua iba ẹtiede ke iso kọmputa. Ebua kiet ọdọhọ enye eken ete: “Ke Intanet, baba owo kiet ifiọkke ke afo edi ebua.” Anyan ini ko, Satan ama edịbe ke edem urụkikọt ọtọn̄ọ “nneme” ye Eve onyụn̄ ọdọhọ enye ke enye ekeme nditie nte Abasi. Mfịn, owo ekededi emi  enyenede Intanet ekeme ndinam nte idi prọfesọ, anam nte imọfiọk kpukpru n̄kpọ, inyụn̄ isiakke-siak enyịn̄ esie. Ndien owo ikpanke owo ndiwet ekikere, ntọt, m̀mê ndise ekededi.

Kûnana mbufiọk nte Eve ke ini adade Intanet anam n̄kpọ. Tịn̄ enyịn etieti nyụn̄ dụn̄ọde kpukpru n̄kpọ. Mbemiso enịmde se okụtde, bụp ete: (1) Anie owo ewet n̄kpọ emi? Nso ye nso iwụt ke owo emi odot ndiwet n̄kpọ emi? (2) Ntak emi ẹkewetde n̄kpọ emi? Nso ikanam andiwet ewet n̄kpọ emi? Ndi ẹwet ke ntak asari? (3) Andiwet akada m̀mọ̀n̄ se enye ewetde? Ndi enye ọnọ ebiet emi owo ekemede ndika n̄kodụn̄ọde se enye ewetde? (4) Ndi se ẹwetde ekem ye ifiọk idahaemi? Ke akpa isua ikie, apostle Paul ama ọnọ Timothy item emi enyenede ufọn mfịn n̄ko. Paul ekewet ete: “Kpeme se ẹkeyakde ẹsịn fi ke ubọk, wọn̄ọde kpọn̄ ikpîkpu ndutịn̄ oro ẹsabarede se isanade ye mme ntuaha oro ẹdude ke se ẹkotde ke nsu ẹte ‘ifiọk.’”—1 Tim. 6:20.

Ndi Afafam m̀mê Adada Ini?

Edieke ẹdade Intanet ẹnam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄, enye ekeme ndinam owo afam ini, odudu, ye okụk. Nnyịn imekeme nditie ke ufọk nnyịn ndep n̄kpọ ifụre ifụre. Imekeme ndifam okụk ke ndimen nsio nsio ekọmurua ndomo. Ndida Intanet nsio m̀mê nsịn okụk ke ban̄k amanam uwem efere ediwak owo, imekeme nditie ke ufọk nnyịn nnam mbubehe okụk ini ekededi. Intanet ekeme ndinam idiomi isan̄ oro iyomde ndika ifụre ifụre inyụn̄ idep tiket oro ememde urua akan. Onyụn̄ edi mmemmem ndiyom mme nọmba telefon, adres, ye nsio nsio usụn̄ ndisan̄a n̄ka ebiet oro iyomde ndika. Ke ofụri ererimbot, mme n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah ẹda mme ikpehe emi ẹnam n̄kpọ man ẹfam ini ye okụk ẹnyụn̄ ẹsụhọde ibat mbonutom.

Edi enye enyene idiọk esie, oro anade ikere iban̄a. Enye aban̄a ini oro ẹsibiatde ke Intanet. Intanet edidi n̄kpọmbre ọnọ ndusụk owo, utu ke ndidi eti n̄kpọutom. Mmọ ẹsibiat ekese ini ẹbre mbre, ẹdep n̄kpọ, ẹneme nneme, ẹwet leta, ẹyom n̄kpọ, ẹnyụn̄ ẹnam ndụn̄ọde. Ke akpatre, mmọ ẹkeme nditọn̄ọ ndifụmi mme ata akpan n̄kpọ oro ẹban̄ade ubon mmọ, mme ufan, ye esop. Owo ekeme ndinyene mbumehe edida Intanet nnam n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, se ẹkemịn̄de ke 2010 owụt ke n̄kpọ nte uyen 19 ke otu 100 ke Korea ẹma ẹnyene mbumehe Intanet. Mme anam-ndụn̄ọde ke Germany ẹma ẹwet ẹte ke “ata ediwak iban ke ẹtọhọ ẹban̄a nte mme ebe mmọ ẹnyenede mbumehe” Intanet. Mma kiet ama ọdọhọ ke ọkpọsọn̄ editie ke Intanet anam ebe imọ enen̄ede okpụhọde tutu abiat ndọ mmimọ.

Owo kiet emi ọdọhọde ke imenyene mbumehe Intanet ama ọnọ leta ẹsọk n̄kọk itieutom Mme Ntiense Jehovah. Ndusụk ini enye ama esibiat esịm hour duop ke usen ke Intanet. Ke ama ọkọdọhọ nte ‘ke akpa, ke eketie nte inyeneke se idiọkde do,’ enye ama adian ete: “Nte ini akakade, n̄kesidụkke aba mbono esop kpukpru ini ndien mma ntre ndisibọn̄ akam.” Ke ini enye akakade mbono esop, enye ikesiben̄eke idem ndien ekikere esie ama esiwọrọ ọnyọn̄ ufọk onyụn̄ ọdọn̄  enye “ndifiak ndụk kọmputa.” Enye ama okụt nte mfịna emi ọdiọkde onyụn̄ anam n̄kpọ man ọkọk enye. Ẹyak nnyịn ikûdedei inyene mbumehe Intanet.

Ndi Etop Emi Odot m̀mê Idotke?

Akpa Thessalonica 5:21, 22 ọdọhọ ete: “Ẹdụn̄ọde kpukpru n̄kpọ ẹfiọk; ẹsọn̄ọ ẹmụm se ifọnde ẹkama. Ẹbet kpukpru orụk idiọkido.” Oyom nnyịn ibiere m̀mê Abasi ama se ikụtde ke Intanet, m̀mê onyụn̄ ekem ye ndinen edumbet esie. Ikpenyeneke ndidi oburobụt, edi ekpenyene ndidot ye Christian. Ndise idan̄ Intanet ẹyọyọhọ kpukpru ebiet, ndien edieke nnyịn mîkpemeke, imekeme ndiduọ ke afia esie.

Ọfọn ibụp idem nnyịn ite, ‘Ndi se n̄kụtde ke Intanet edi se n̄kpọsọpde-sọp ndịp nsan̄a ndọ mi, ete ye eka mi, m̀mê nditọete Christian mi edieke mmọ ẹdụkde ẹdi ubet emi idahaemi?’ Edieke ibọrọ edide ih, ọkpọfọn nnyịn ida Intanet inam n̄kpọ ke ini mbon eken ẹdude. Ke akpanikọ, Intanet okpụhọde nte nnyịn isinyenede nneme inyụn̄ idepde n̄kpọ. Ke adianade do, enye omosio ata obufa usụn̄ edi ndida ‘nsịn efịbe ke esịt.’—Matt. 5:27, 28.

Ndi Akpana Nnọ Mbon Efen m̀mê N̄kûnọ?

Ndida Intanet nnam n̄kpọ abuana ndibọ etop nnyụn̄ nnọ ẹsọk mbon en̄wen. Okposụkedi emi nnyịn ikemede ndibọ nnyụn̄ nnọ mbon en̄wen etop, nnyịn imenyene mbiomo n̄ko ndidụn̄ọde mfiọk m̀mê edi akpanikọ onyụn̄ ọfọn. Ndi imekeme ndisọn̄ọ ke se iwetde m̀mê inọde ẹsọk mbon en̄wen oro enen? Ndi imenyene unen ndisuan etop oro? * Ndi etop oro odot se ẹsuande onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mbon en̄wen? Ntak emi isuande enye? Ndi isuan enye man mbon en̄wen ẹma nnyịn?

Leta Intanet esifọn edieke ẹdade ẹnam n̄kpọ nte odotde. Enye ekeme ndinam nnyịn inyene akpakịp etop. Ndi nnyịn imesinọ ata ediwak iman ye mme ufan nnyịn mbụk n̄kpọntịbe m̀mê mme n̄kpọ mbubru ndondo emi, inyụn̄ ibiat ekese ini mmọ? Ndi nnyịn ikpetịmke ikere ntak emi inọde mbemiso inọde mme etop emi? Nso ke inen̄ede iyom ndinam? Mme owo ẹma ẹsiwet leta nditịn̄ ifiọkutom mmọ nnọ mme iman ye ufan mmọ, man mmọ ẹfiọk se ikade iso ke uwem mmimọ. Ndi nnyịn ikpadaha leta ilektrọnik inam ukem emi? Ufọn ndinọ mbon en̄wen se nnyịn mîkemeke ndisọn̄ọ m̀mê edi akpanikọ?

Mmọdo, nso ke ikpanam iban̄a Intanet? Ndi akpana itetre ndida enye nnam n̄kpọ ofụri ofụri? Ke ndusụk idaha, ọkpọfọn ẹtre ofụri ofụri. Se owo oro ekenyenede mbumehe Intanet oro iketịn̄de iban̄a akanamde edi oro man akan mbumehe oro enye ekenyenede ke ediwak isua. Edi, Intanet ekeme ndinyene ufọn nnọ nnyịn edieke iyakde ‘ukeme ukere n̄kpọ ye mbufiọk ẹkpeme nnyịn.’—N̄ke 2:10, 11.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 4]

Nso ke akpanam mbak ẹdida abian̄a abian̄a etop ẹbian̄a fi?

[Ndise ke page 5]

Nso ke ekpekere aban̄a mbemiso ọnọde owo etop?