‘Mme Usụn̄ Jehovah Ẹnen’
‘Mme Usụn̄ Jehovah Ẹnen’
“Mme usụn̄ Jehovah [ẹnen]; ndinen owo ẹyenyụn̄ ẹsan̄a mmọ ke esịt.”—HOSEA 14:9.
1, 2. Nso orụk ntọn̄ọ ke Jehovah ọkọnọ nditọ Israel, edi nso iketịbe inọ mmọ?
JEHOVAH ama ọnọ nditọ Israel edinen ntọn̄ọ ke eyo prọfet Moses. Nte ededi, etisịm ntọn̄ọ ntọn̄ọ ọyọhọ isua ikie itiaita M.E.N., idaha mmọ ama ọdiọk tutu Abasi obiom mmọ ikpe akwa idiọkn̄kpọ. Ẹkụt emi ke Hosea ibuot 10 esịm 14.
2 Esịt nditọ Israel ama akabade ọyọhọ ye mbubịk. Mbio obio ubọn̄ esien duop oro ‘ẹketọ idiọkn̄kpọ’ ẹnyụn̄ ẹdọk ukwan̄n̄kpọ. (Hosea 10:1, 13) Jehovah ọkọdọhọ ete: “Ke adan̄aoro Israel edide eyenọwọn̄, ami mma enye, nnyụn̄ n̄kot eyen mi, nte enye oto ke Egypt edi.” (Hosea 11:1) Okposụkedi Abasi akanyan̄ade nditọ Israel osio ke ufụn Egypt, mmọ ẹkeda nsu ye abian̄a ẹsio enye usiene. (Hosea 11:12) Mmọdo, Jehovah ama ọnọ mmọ item emi: “Fiak tiene Abasi fo: nịm ima ye ikpe.”—Hosea 12:6.
3. Nso ikenyene nditịbe nnọ ọsọn̄ibuot Samaria, edi didie ke ẹkpeketua nditọ Israel mbọm?
3 Ẹkenyene ndisobo ọsọn̄ibuot Samaria ye edidem esie. (Hosea 13:11, 16) Edi akpatre ibuot ke ntịn̄nnịm ikọ Hosea ọtọn̄ọ ye n̄kpeubọk emi: “O Israel, fiak tiene Jehovah Abasi fo.” Edieke nditọ Israel ẹkpekekabarede esịt ẹyom Abasi efen ọnọ mmimọ, Abasi akpakatua mmọ mbọm. Nte ededi, mmọ ẹkpekenyene ndinyịme ke ‘mme usụn̄ Jehovah ẹnen,’ ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke esịt.—Hosea 14:1-6, 9.
4. Mme edumbet ewe ke ntịn̄nnịm ikọ Hosea ke nnyịn idineme?
4 Ikpehe ntịn̄nnịm ikọ Hosea enye emi ọdọn̄ọ ediwak edumbet emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn isan̄a ye Abasi. Nnyịn imọn̄ ineme mme n̄kpọ emi ẹtienede mi: (1) Jehovah oyom ituak ibuot ye unana mbubịk, (2) Abasi amama ikọt esie kpukpru ini, (3) oyom nnyịn idori enyịn ke Jehovah kpukpru ini (4) mme usụn̄ Jehovah ẹnenen kpukpru ini, ye (5) mme anamidiọk ẹkeme ndifiak ntiene Jehovah.
Jehovah Oyom Ituak Ibuot ye Unana Mbubịk
5. Abasi oyom nnyịn inam n̄kpọ imọ didie?
5 Jehovah oyom ituak ibuot inọ imọ ke edisana usụn̄ oro mîsan̄ake ye mbubịk. Nte ededi, Israel ama akabade “vine eke asiahade,” emi mîn̄wụmke mfri. Mme andidụn̄ ẹma ẹnyene ‘ediwak itie-uwa’ ndida ntuak ibuot nnọ mme nsunsu abasi. Mbon mfiakedem emi ẹma ẹkam ẹnam mme mbiet—eyedi nnyan itiat editi oro ẹdade ẹtuak ibuot ẹnọ mme nsunsu abasi. Jehovah ama ebiere ndiwụri mme itieuwa emi nnyụn̄ mbiat mme utọ mbiet oro mfep.—Hosea 10:1, 2.
6. Ewe edu ke ana itre man isan̄a ye Abasi?
6 Mme asan̄autom Jehovah ikpenyeneke ndidi mbon mbubịk. Edi, nso iketịbe inọ nditọ Israel? Kamse, ‘esịt mmọ ama abahade iba,’ oro edi, ọyọhọ ye mbubịk! Okposụkedi mmọ ẹkedụkde ediomi ini kiet ko ye Jehovah nte idụt oro ẹkeyakde idem ẹnọ enye, enye ama obiom mmọ ikpe ke mmọ ndidi mbubịk. Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto emi? Edieke edide ima iyak idem inọ Abasi, inaha nnyịn idi mbon mbubịk! Mme N̄ke 3:32 odụri nnyịn utọn̄ ete: “Mme ọsọn̄-ibuot [ẹdi] se Jehovah asuade: edi enye odụk odu ye mbon edinen ido.” Edieke anade isan̄a ye Abasi, ana nnyịn ima ima “eke otode ke edisana esịt onyụn̄ otode eti ubieresịt ye mbuọtidem eke mîsan̄ake ye mbubịk.”—1 Timothy 1:5.
Abasi Amama Ikọt Esie Kpukpru Ini
7, 8. (a) Nso idinam Abasi aka iso ama nnyịn? (b) Nso ke nnyịn ikpanam edieke inamde akwa idiọkn̄kpọ?
7 Edieke ituakde ibuot inọ Jehovah ke edinen ido ye unana mbubịk, enye ayama nnyịn kpukpru ini. Ẹma ẹsian otụtutọn̄ nditọ Israel ẹte: “Mbufo ẹwari n̄kpasịp ke idem mbufo ke nti ido, ndien mbufo ẹyekpen̄e nte ekemde ke ima (Abasi); mbufo ẹdiọn̄ adan̄dan̄ ke idem mbufo: ndien ekem ke ini eke ẹkpeyomde Jehovah, tutu enye edikpep mbufo eti ido.”—Hosea 10:12.
8 Ubaha-e nditọ Israel ẹkpekekabarede esịt ẹyom Jehovah! Do enye akpakadat esịt ‘ndikpep mmọ eti ido.’ Edieke nnyịn ikanamde akwa idiọkn̄kpọ, ẹyak iyom Jehovah, ibọn̄ akam inọ enye iyom edifen nnọ inyụn̄ iyom un̄wam ito mbiowo esop. (James 5:13-16) Nnyịn ikpakam iyom ndausụn̄ edisana spirit Abasi n̄ko, “koro owo eke ọtọde ọnọ obụkidem ọyọdọk mbiara oto obụkidem, edi owo emi ọtọde ọnọ spirit ọyọdọk nsinsi uwem oto spirit.” (Galatia 6:8) Edieke nnyịn ‘itọde inọ spirit,’ Abasi ayaka iso ama nnyịn.
9, 10. Didie ke Hosea 11:1-4 abuana Israel?
9 Nnyịn imekeme nditịm nnịm ke Jehovah esinam n̄kpọ ke ima ima usụn̄ ye ikọt esie kpukpru ini. Ẹkụt emi ke Hosea 11:1-4, emi ikotde ite: “Ke adan̄aoro Israel edide eyenọwọn̄, ami mma enye, nnyụn̄ n̄kot eyen mi, nte enye oto ke Egypt edi. Mmọ . . . ẹwa uwa ẹnọ Baal, ẹnyụn̄ ẹfọp n̄kpọ ẹnọ ndisọi mbiet. Ndien edi ami n̄kekpep Ephraim ndisan̄a, mmụm mmọ ke ubọk mmọ n̄kama; edi mmọ ifiọkke ite ke edi ami nnam itọn̄ uwem ọsọn̄ mmọ. Nda mme urụk owo, kpa mme ídụ̀t [urụk] ima, ndụri mmọ; ami nnyụn̄ ntie ye mmọ nte mmọ eke ẹdororede ọkpọnọ ke mban̄ ẹfep, nnyụn̄ nnyan udia nnọ enye adia.”
10 Mi, ẹmen Israel ẹdomo ye ekpri eyenọwọn̄. Jehovah ekekpep nditọ Israel isan̄, omụm mmọ ke ubọk esie. Enye ama aka iso ada “mme ídụ̀t [urụk] ima” odụri mmọ. Nso uwụtn̄kpọ oro otụkde owo ke emi edi ntem! Kere nte afo edide ete m̀mê eka oro an̄wamde ekpri eyen fo ndisio akpa ukot isan̄. Afo emekeme nditat ubọk fo mbiba nnyan. Ke nditịm ntịn̄, afo emekeme ndinyan urụk nnọ ekpri eyen oro omụm mbak enye ediduọ. Ke akpanikọ, ima oro Jehovah amade fi etie ntre. Enye adat esịt ndida “mme ídụ̀t [urụk] ima” nda fi usụn̄.
11. Didie ke Abasi ‘akakabade etie nte owo eke odororede owo ọkpọnọ efep’?
11 Ke ini Jehovah akanamde n̄kpọ ye nditọ Israel, ‘eketie nte n̄kpọ eke enye odororede mmọ ọkpọnọ ke mban̄ efep, onyụn̄ anyan udia ọnọ mmọ ẹdia.’ Abasi akanam n̄kpọ ye mmọ nte owo emi ọkọn̄ọrede ọkpọnọ ke itọn̄ unam efep man unam oro ekeme nditịm ndia udia. Ekedi ke ini nditọ Israel ẹkesọn̄de ibuot ye Jehovah ke mmọ ẹketọn̄ọ ndibiom ọkpọnọ ufịk mme asua mmọ. (Deuteronomy 28:45, 48; Jeremiah 28:14) Akpakam nnyịn iyakke akwa asua nnyịn, kpa Satan, akara nnyịn, inyụn̄ ifep ndutụhọ otode ọkpọnọ ufịk esie. Utu ke oro, ẹyak nnyịn ika iso isan̄a ye Abasi nnyịn ke akpanikọ.
Dori Enyịn ke Jehovah Kpukpru Ini
12. Nte Hosea 12:6 ọdọhọde, nso ke oyom inam man ika iso isan̄a ye Abasi?
12 Ana idori enyịn ke Jehovah kpukpru ini man ika iso isan̄a ye enye. Ẹkedọhọ nditọ Israel ẹte: “Afo ndien fiak tiene Abasi fo: nịm ima ye ikpe, nyụn̄ dori enyịn ye Abasi fo kpukpru ini.” (Hosea 12:6) Nditọ Israel ẹkpekekeme ndiwụt ke imatua n̄kpọfiọk ifiak itiene Jehovah ebe ke ndima ima, ndinam se inende, nnyụn̄ ‘ndori enyịn ke Abasi kpukpru ini.’ Inamke n̄kpọ m̀mê nnyịn isan̄a ye Abasi ebịghi adan̄a didie, ana ibiere ndima ima, inam se inende, inyụn̄ idori enyịn ke Abasi kpukpru ini.—Psalm 27:14.
13, 14. Paul akabuan Hosea 13:14 didie, ndien emi ọnọ nnyịn nso ntak ndidori enyịn ke Jehovah?
13 Ntịn̄nnịm ikọ Hosea aban̄ade nditọ Israel ọnọ nnyịn akpan ntak ndidori enyịn ke Abasi. Jehovah ọdọhọ ete: “Nyafak mmọ nsio ke ubọk udi; nyanyan̄a mmọ nsio ke n̄kpa; nyedi idiọk udọn̄ọ fo, O n̄kpa; nyedi nsobo fo, O udi.” (Hosea 13:14) Jehovah ikaduakke ndinyan̄a nditọ Israel nsio ke n̄kpa ini oro, edi ke akpatre, enye eyemen n̄kpa ke nsinsi onyụn̄ abiat edikan oro n̄kpa enyenede efep.
14 Ke etịn̄de ikọ ọnọ ekemmọ mme Christian oro ẹkeyetde aran, Paul ama okot oto ntịn̄nnịm ikọ Hosea onyụn̄ ewet ete: “Ke ini se ikemede ndibiara esịnede se mîkemeke ndibiara, se ikemede ndikpa onyụn̄ esịnede se mîkemeke ndikpa, adan̄aoro ikọ ọyọwọrọ osu emi ẹwetde ẹte: ‘Ẹmen n̄kpa ke nsinsi.’ ‘N̄kpa, edikan fo enye? N̄kpa, ifọt fo enye?’ Ifọt n̄kpa edi idiọkn̄kpọ, edi odudu idiọkn̄kpọ edi Ibet. Edi ekọm enyene Abasi, koro enye ọmọnọ nnyịn edikan ebe ke Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ!” (1 Corinth 15:54-57) Jehovah ama anam Jesus eset ke n̄kpa, ọnọde ọnọ-ndọn̄esịt nsọn̄ọ nte ke ẹyenam mbon oro Abasi etide ẹset. (John 5:28, 29) Nso eti ntak ke emi edi ntem ndidori enyịn ke Jehovah! Nte ededi, ke adianade ye idotenyịn ediset ke n̄kpa, odu n̄kpọ efen emi anamde nnyịn isan̄a ye Abasi.
Mme Usụn̄ Jehovah Ẹnenen Kpukpru Ini
15, 16. Nso ke ẹkebem iso ẹtịn̄ ẹban̄a Samaria, ndien didie ke ntịn̄nnịm ikọ oro okosu?
15 Nnyịn ika iso isan̄a ye Abasi sia inịmde ọyọhọ ọyọhọ ke ‘mme usụn̄ Jehovah ẹnen.’ Mme andidụn̄ Samaria ikasan̄ake ke edinen usụn̄ Abasi. Mmọdo, mmọ ẹkenyene ndikpe utịp ndiọi edinam mmọ ye unana mbuọtidem ke Jehovah. Ẹma ẹbem iso ẹtịn̄ ẹte: “Samaria oyosio isop; koro enye ọsọn̄de ibuot ye Abasi esie: mmọ ẹyeduọn̄ọ ke ofụt: ẹyesuok abak-inua mmọ mbai-mbai, ẹnyụn̄ ẹsiak iban mmọ eke ẹyomode idịbi.” (Hosea 13:16) Mbụk owụt ke mbon Assyria, emi ẹkekande Samaria, ẹma ẹkeme ndinam utọ enyene-ndịk ibak oro.
16 Samaria ekedi ibuot obio ukara obio ubọn̄ esien Israel duop. Nte ededi, ida enyịn̄ oro Samaria ikot ofụri obio ubọn̄ oro. (1 Ndidem 21:1) Edidem Assyria oro Shalmaneser V ama akan Samaria okụk ke isua 742 M.E.N. Ke ini Samaria ọkọduọde ke isua 740 M.E.N. ke akpatre, ẹma ẹtan̄ ediwak mme ọwọrọiso owo emi ẹkedụn̄de do ẹka ntan̄mfep ke Mesopotamia ye Media. Owo itịmke ifiọk m̀mê Shalmaneser V m̀mê Sargon II emi akadade itie esie akakan Samaria. (2 Ndidem 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) Nte ededi, mme n̄wetnnịm n̄kpọ Sargon ẹtịn̄ ke ẹma ẹtan̄ nditọ Israel 27,290 ẹka mme obio emi ẹkedude ke Enyọn̄ Enyọn̄ Euphrates ye Media.
17. Nso ke nnyịn ikpanam utu ke ndise ndinen edumbet Abasi ke mbio?
17 Mme andidụn̄ Samaria ẹma ẹnen̄ede ẹbọ ufen ke ntak emi ẹketrede ndisan̄a ke usụn̄ Jehovah. Sia idide mme Christian oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ, nnyịn n̄ko iyenen̄ede ibọ ufen edieke isịnde idem inam idiọkn̄kpọ inyụn̄ isede ndinen edumbet Abasi ke mbio. Akpakam nnyịn idehede idu utọ idiọk uwem oro! Utu ke oro, ẹyak nnyịn owo kiet kiet inam item apostle Peter emi: “Yak owo mbufo ekededi okûkụt ukụt nte owotowo m̀mê inọ m̀mê anamidiọk m̀mê andinọhọ ke mbubehe mbon en̄wen. Edi edieke enye okụtde ukụt nte Christian, yak enye okûkop bụt, edi yak enye aka iso ọnọ Abasi ubọn̄ ke enyịn̄ emi.”—1 Peter 4:15, 16.
18. Didie ke nnyịn ikeme ‘ndika iso nnọ Abasi ubọn̄’?
18 Nnyịn ‘ika iso inọ Abasi ubọn̄’ ke ndisan̄a ke ndinen usụn̄ esie utu ke ndisọn̄ ibuot nnam n̄kpọ ke usụn̄ idem nnyịn. Cain okowot owo sia enye akanamde n̄kpọ ke usụn̄ esie onyụn̄ okpude ndinam n̄kpọ mban̄a ntọt oro Jehovah ọkọnọde ete ke idiọkn̄kpọ ọmọn̄ akan enye. (Genesis 4:1-8) Balaam ama enyịme enọ emi edidem Moab ọkọnọde enye edi ikekemeke ndisụn̄i Israel. (Numbers 24:10) Ndien Abasi ama owot Korah, kpa owo Levi, ye mbon eken ke ntak emi mmọ ẹkesọn̄de ibuot ẹbiọn̄ọ odudu ukara Moses ye Aaron. (Numbers 16:1-3, 31-33) Ke akpanikọ, nnyịn iyomke ndisan̄a ke “afan̄ Cain” mbak idiwot owo, inyụn̄ iyomke ndibụmede ndụk “idiọk usụn̄ Balaam,” m̀mê nditak ke “ikọ nsọn̄ibuot Korah.” (Jude 11) Edi edieke inamde idiọkn̄kpọ, ntịn̄nnịm ikọ Hosea ọnọ nnyịn ndọn̄esịt.
Mme Anamidiọk Ẹkeme Ndifiak Ntiene Jehovah
19, 20. Nso orụk uwa ke nditọ Israel oro ẹketuade n̄kpọfiọk ẹkekeme ndiwa?
19 Idem mbon oro ẹma ẹketuak ukot ẹduọn̄ọ ke ndinam akwa idiọkn̄kpọ ẹkeme ndifiak ntiene Jehovah. Nnyịn ikụt n̄kpeubọk emi ke Hosea 14:1, 2: “O Israel, fiak tiene Jehovah Abasi fo: koro afo ọmọduọ ke idiọk ido fo. Mbufo ẹmen ikọ mbufo ẹfiak ẹtiene Jehovah: ẹdọhọ enye ẹte, Men kpukpru idiọkn̄kpọ fep, nyụn̄ da eti: ndien nnyịn iyọnọ fi uwa n̄kpọkinua nnyịn.”
20 Nditọ Israel oro ẹketuade n̄kpọfiọk ẹma ẹkeme ndiwa ‘uwa n̄kpọkinua mmọ’ nnọ Abasi. Uwa emi ẹkedi uwa itoro ofụri esịt. Paul eketịn̄ aban̄a ntịn̄nnịm ikọ emi ke ini enye ekesịnde udọn̄ ọnọ mme Christian ete ‘ẹwa uwa ekọm ẹnọ Abasi ebe ke enye, oro edi, mfri n̄kpọkinua emi ẹdade ẹtan̄a enyịn̄ esie an̄wan̄wa.’ (Mme Hebrew 13:15) Nso akwa ifet ke nnyịn inyene ntem ndisan̄a ye Abasi nnyụn̄ n̄wa utọ uwa oro mfịn!
21, 22. Didie ke ẹkekọk nditọ Israel oro ẹketuade n̄kpọfiọk?
21 Nditọ Israel emi ẹkekpọn̄de idiọk usụn̄ uwem mmọ ẹfiak ẹtiene Abasi ẹma ẹwa ‘uwa n̄kpọkinua mmọ’ ẹnọ enye. Ke ntem, ẹma ẹkọk mmọ ke n̄kan̄ eke spirit, kpa nte Abasi ọkọn̄wọn̄ọde. Hosea 14:4-7 ọdọhọ ete: “[Ami Jehovah] nyanam mfiak-edem mmọ okụre; nyada ima-esịt mma mmọ; koro iyatesịt mi amakabade ọkpọn̄ mmọ. Nyanam ye Israel nte mbara: enye ayasiaha nte lily, onyụn̄ omụm orụn̄ esie nte Lebanon. Nsehe esie ayasiaha, uyai esie oyonyụn̄ ebiet eke olive, ufuọn̄ esie oyonyụn̄ ebiet eke Lebanon. Mmọ eke ẹdụn̄de ke idak mfụt esie ẹyefiak ẹdi; mmọ ẹyefiari nte ibokpot, ẹnyụn̄ ẹsiaha nte vine; etop esie eyebiet eke wine Lebanon.”
22 Amaedi nditọ Israel oro ẹketuade n̄kpọfiọk, ẹkenyene ndikọk mmọ ke n̄kan̄ eke spirit ndien Abasi ama afiak ama mmọ. Jehovah eketie nte mbara ọnọ mmọ sia enye ekenen̄erede ọdiọn̄ mmọ. Ikọt esie oro ẹkọkde ‘ẹkeye nte eto olive,’ ẹnyụn̄ ẹsan̄a ke usụn̄ Abasi. Sia nnyịn ibierede ndisan̄a ye Jehovah Abasi, nso ke ẹyom ẹto nnyịn?
Ka Iso San̄a ke Ndinen Usụn̄ Jehovah
23, 24. N̄wed Hosea eberi ye ewe ọnọ-nsịnudọn̄ ntịn̄nnịm ikọ, ndien didie ke emi ebehe nnyịn?
23 Edieke anade ika iso isan̄a ye Abasi, ana nnyịn inyene “ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄,” inyụn̄ inam n̄kpọ ekekem ye ndinen usụn̄ Abasi kpukpru ini. (James 3:17, 18) Akpatre ufan̄ikọ ke ntịn̄nnịm ikọ Hosea ọdọhọ ete: “Anie owo enyene ibuot, man enye etịm ese n̄kpọ emi? Anie owo edi ọniọn̄, man enye ọfiọk mmọ? Koro mme usụn̄ Jehovah ẹnende; ndinen owo ẹyenyụn̄ ẹsan̄a mmọ ke esịt: ndien mmọ eke ẹduede ẹyeduọn̄ọ ke esịt.”—Hosea 14:9.
24 Utu ke ndiyak ọniọn̄ ye mme idaha ererimbot emi ẹda nnyịn usụn̄, ẹyak ibiere ndisan̄a ke ndinen usụn̄ Abasi. (Deuteronomy 32:4) Hosea ama asan̄a ke ndinen usụn̄ Abasi ke isua 59 m̀mê akande oro. Enye ama ọsọn̄ọ ada atan̄a etop Abasi, sia ọkọfiọkde ke mme utọ etop oro ẹyen̄wan̄a mbon oro ẹnyenede ibuot ẹnyụn̄ ẹdide ọniọn̄. Nso kaban̄a nnyịn? Adan̄a nte Jehovah ayakde nnyịn inọ ikọ ntiense, nnyịn iyaka iso iyom mbon oro ẹdidade eti ibuot ẹnyịme mfọnido Abasi oro owo mîdotke. Ndien nnyịn imadat esịt ndidiana ọyọhọ ọyọhọ ye “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” nnam emi.—Matthew 24:45-47.
25. Ndineme ntịn̄nnịm ikọ Hosea ekpenyene ndin̄wam nnyịn inam nso?
25 Ndineme ntịn̄nnịm ikọ Hosea ekpenyene ndin̄wam nnyịn ika iso isan̄a ye Abasi ye idotenyịn edidu nsinsi uwem ke obufa ererimbot oro enye ọn̄wọn̄ọde. (2 Peter 3:13; Jude 20, 21) Nso utịbe utịbe idotenyịn ke emi edi ntem! Nnyịn iyokụt nte idotenyịn oro osude ọnọ nnyịn ọkpọkpọ edieke ikọ ye edinam nnyịn ẹwụtde ke itịn̄ akpanikọ, ke ini idọhọde ite: ‘Mme usụn̄ Jehovah ẹnen.’
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Abasi edinam n̄kpọ didie ye nnyịn edieke ituakde ibuot inọ enye nte enende?
• Ntak emi nnyịn ikpodoride enyịn ke Jehovah kpukpru ini?
• Nso inam fi enịm ke mme usụn̄ Jehovah ẹnen?
• Didie ke nnyịn ikeme ndika iso nsan̄a ke ndinen usụn̄ Jehovah?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 28]
Bọ un̄wam eke spirit to mbiowo Christian
[Ndise ke page 29]
Ntịn̄nnịm ikọ Hosea ọnọ nnyịn ntak ndidori enyịn ke mme un̄wọn̄ọ Jehovah ẹban̄ade ediset ke n̄kpa
[Mme ndise ke page 31]
Ka iso san̄a ye Abasi ye idotenyịn edidu uwem ke nsinsi