Nte Mme Christian Ẹkpenyene Ndifịbe Ufụp?

UFỤP—ndi enye edi edu oro mme Christian ẹkpenyenede? Nte mme Christian, ẹsịn udọn̄ ẹnọ nnyịn ‘ndibịne ima,’ ndien ẹsian nnyịn ẹte ke “ima ifịbeke ufụp.” (1 Corinth 13:4; 14:1) Ke n̄kan̄ eken, ẹsian nnyịn n̄ko ẹte ke “Jehovah . . . edi Abasi ufụp” ndien ẹwụk nnyịn ẹte idi “mme andikpebe Abasi.” (Exodus 34:14; Ephesus 5:1) Ntak etiede nte ntuaha odu?

Ntak edi koro ikọ Hebrew ye Greek oro ẹkabarede “ufụp” ke Bible ẹnyene nsio nsio n̄kpọ oro mmọ ẹwọrọde. Mmọ ẹkeme ndiwọrọ eti m̀mê idiọk, ọkọn̄ọde ke nte ẹdade mme ikọ oro ẹtịn̄ ikọ. Ke uwụtn̄kpọ, ikọ Hebrew oro ẹkabarede “ufụp” ekeme ndiwọrọ “edisọn̄ọ nyịre ke san̄asan̄a utuakibuot; unana ediyọ ndomoidem; ifịk; ifiopesịt; ufụp [eti m̀mê idiọk]; isịnenyịn.” Ikọ Greek oro ẹkabarede “ufụp” ọwọrọ ukem n̄kpọ ye ikọ Hebrew emi. Ẹkeme ndida mme ikọ emi ntịn̄ mban̄a ukwan̄ ekikere oro ẹnyenede ẹban̄a owo oro ẹkerede ke odomo idem ye owo m̀mê owo oro ẹkerede ke ọbọ san̄asan̄a ntịn̄enyịn. (Mme N̄ke 14:30) Ẹkeme n̄ko ndida mmọ ntịn̄ mban̄a owo ndiwụt edu oro Abasi ọnọde ke eti usụn̄—ediyom ndikpeme owo ima nsio ke afanikọn̄.—2 Corinth 11:2.

Akakan Uwụtn̄kpọ

Jehovah enịm akakan uwụtn̄kpọ ke ndifịbe eti ufụp. Enye enyene eti ye edisana uduakesịt, emi udọn̄ kaban̄a edinam ikọt esie ẹsana ẹbọhọ mbiara idaha eke spirit ye eke ido uwem onụkde. Kaban̄a ikọt esie eke eset, emi ẹketịn̄de ke ndamban̄a usụn̄ ẹban̄a nte Zion, enye ọkọdọhọ ete: “N̄kefịbe akamba ufụp nnọ Zion, n̄konyụn̄ nda akamba ifiopesịt mfịbe ufụp nnọ enye.” (Zechariah 8:2) Kpa nte ima ima ete esidude ke edidemede kpukpru ini man ekpeme nditọ esie osio ke afanikọn̄, Jehovah esidu ke edidemede man ekpeme mme asan̄autom esie ọbiọn̄ọ n̄kpọndịk eke spirit ye eke ikpọkidem.

Jehovah ọnọ Ikọ esie, kpa Bible, man ekpeme ikọt esie. Enye ọdọn̄ọ ekese nsịnudọn̄ ọnọ mmọ ndisan̄a ke eti ibuot, onyụn̄ ọdọn̄ọ ekese uwụtn̄kpọ mbon oro ẹkenamde emi. Nnyịn ikot ke Isaiah 48:17, ite: “Ami ndi Jehovah Abasi fo, emi n̄kpepde fi usụn̄ udori, nda fi usụn̄ eke afo edisan̄ade.” Edi n̄kpọ ndọn̄esịt didie ntem ndifiọk ke ufụp esie esinụk enye ndise mban̄a nnyụn̄ n̄kpeme nnyịn! Edieke enye mîkpefịbeke ufụp ke eti usụn̄ emi, nnyịn ikposobo kpukpru orụk afanikọn̄ ke ntak unana ifiọk nnyịn. Jehovah ifịbeke ufụp ke ibụk ibụk usụn̄.

Ntre, ndien, nso idi ukpụhọde ke ufọt ufụp Abasi ye idiọk ufụp? Man ifiọk emi, ẹyak ikere iban̄a uwụtn̄kpọ Miriam ye eke Phinehas. Tịm fiọk se ikonụkde mmọ ndinam n̄kpọ ke usụn̄ oro mmọ ẹkenamde.

Miriam ye Phinehas

Miriam ekedi adiahaeka Moses ye Aaron, mme adausụn̄ nditọ Israel ke ini Uwọrọidụn̄. Ke adan̄aemi nditọ Israel ẹkedude ke wilderness, Miriam ama efịbe Moses eyeneka esie. Mbụk Bible ọdọhọ ete: “Ndien Miriam ye Aaron ẹsụk Moses uyo ẹban̄a n̄wan a Cush emi enye ọkọdọde:  . . . Mmọ ẹnyụn̄ ẹdọhọ, ẹte, Nte ye Moses ikpọn̄ ke Jehovah osụk ọdọhọ? Nte enye idọhọke ye nnyịn n̄ko?” Nte an̄wan̄ade, Miriam akada iso ke ndisụk Moses uyo, koro Jehovah ikotụnọke Aaron edi okotụnọ Miriam ke nditọ enye akpamfia oro ekebịghide urua kiet ke ntak edu unana ukpono esie.—Numbers 12:1-15.

Nso ikonụk Miriam ndisụk Moses uyo? Ndi udọn̄ kaban̄a utuakibuot akpanikọ ye edikpeme ekemmọ nditọ Israel nsio ke afanikọn̄ okonụk enye? Nte an̄wan̄ade ikedịghe. Etie nte Miriam ama ayak idiọk udọn̄ edinyene uku ye odudu efen efen odụk enye esịt. Nte prọfet an̄wan ke Israel, mme owo ẹma ẹnen̄ede ẹkpono enye, akpan akpan iban. Enye ama ada mmọ usụn̄ ke ikwọ ke ẹma ẹkenyan̄a Israel ke utịbe utịbe usụn̄ ke Ididuot Inyan̄. Nte ededi, ndusụk ini ke ukperedem, etie nte Miriam ama etịmede esịt nte mîdotke nte ke n̄wan Moses, emi enye ekekerede ke odomo idem ye imọ, ọyọbọ imọ ndusụk itie imọ. Ke ibụk ibụk ufụp onụkde, enye ama anam ikọ ye Moses, enye oro Jehovah ekemekde.—Exodus 15:1, 20, 21.

Ke n̄kan̄ eken, Phinehas ama enyene isio isio uduak kaban̄a mme edinam esie. Esisịt ini mbemiso ẹkedụkde Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, ke ini Israel akanamde nna ke Unaisọn̄ Moab, iban Moab ye Midian ẹma ẹtap ediwak iren Israel ẹsịn ke oburobụt ido ye ukpono ndem. Man ẹnam itienna oro asana ẹnyụn̄ ẹsụk ikan̄ ikan̄ iyatesịt Jehovah, ẹma ẹwụk mme ebiereikpe Israel ẹte ẹwot kpukpru iren oro ẹkewahade ẹkpọn̄ usụn̄. Zimri, Ọbọn̄ ufọk Simeon ye unana iso o-bụt ama ada Cozbi n̄wan Midian odụk itienna “ke iso ofụri esop nditọ Israel” man enyene oburobụt ebuana ye enye. Phinehas ama anam n̄kpọ ke usụn̄ oro enyenede iwụk. Ke ufụp m̀mê ifịk kaban̄a utuakibuot Jehovah, ye udọn̄ kaban̄a edimụm edisana ido uwem n̄kama ke itienna onụkde, enye ama owot mme anam use oro ke tent mmọ. Ẹma ẹtoro enye kaban̄a “ufụp ufụp iyatesịt,” (The New English Bible) esie ye “unana ediyọ ndomoidem” (NW) oro ẹkedomode ye Jehovah. Usọp usọp edinam Phinehas ama etre idiọk udọn̄ọ oro ẹkedade ndinọ mmọ ufen, emi ama akadada uwem owo 24,000, ndien Jehovah ama ọnọ enye utịp ebe ke ndinam ediomi itie oku ndina nnọ enye ye ubon esie ke nsinsi.—Numbers 25:4-13.

Nso ikedi ukpụhọde ke ufọt ufụp iba oro ẹkefịbede mi? Ibụk ibụk ufụp akanam Miriam osụk eyeneka esie uyo, ke adan̄aemi Phinehas okowụtde unenikpe oro ọkọkọn̄ọde ke ufụp Abasi. Ukem nte Phinehas, mme ini ẹdu oro okponụkde nnyịn n̄ko nditịn̄ ikọ m̀mê ndinam n̄kpọ ndin̄wana mban̄a enyịn̄ Jehovah, utuakibuot, ye ikọt esie.

Idiọk Ufụp

Nte ededi, nte ẹkeme ndifịbe ufụp ke ukwan̄ usụn̄? Ih, ẹkeme. Emi ekenen̄ede edi ntre ye mme Jew akpa isua ikie. Mmọ ẹma ẹda edu ufụp ẹkpeme Ibet oro Abasi ọkọnọde ẹnyụn̄ ẹkpeme item mmọ. Ke ukeme oro ẹkesịnde ndikpeme Ibet, mmọ ẹma ẹsion̄o ekese awak-n̄kukọhọ ibet ye ukpan oro ẹkekabarede ẹdi ndodobi mbiomo ẹnọ mme owo, ẹdi. (Matthew 23:4) Sia mmọ mîkekemeke m̀mê mîkenyịmeke ndifiọk ke ata idem n̄kpọ oro Ibet Moses akadade aban̄a ama ada itie ibet oro, idiọk ufụp mmọ ama onụk mmọ ndin̄wan̄a ọkpọsọn̄ iyatesịt mmọ mfụk mme anditiene Jesus  Christ. Apostle Paul, emi enye ke idemesie ini kiet ko akadade ufụp ọsọn̄ọ eyịre ke Ibet ke idiọk usụn̄, ama osio owụt ke mme owo oro ẹkekpemede Ibet ẹma ẹnyene “ifiopesịt [ufụp] ẹban̄a Abasi; edi ifiopesịt [ufụp] mmọ isan̄ake ye ifiọk.”—Rome 10:2; Galatia 1:14.

Ama akam ọsọn̄ ediwak mme Jew oro ẹkekabarede ẹdi mme Christian nditre ndinyene ebeubọk ifiopesịt mban̄a Ibet. Ke ama okokụre isan̄ isụn̄utom esie ọyọhọ ita, Paul ama etịn̄ ọnọ otu ukara nte ke ẹma ẹnam mme Gentile ẹkabade esịt. Ke ini oro, ediwak tọsịn Christian ẹdide mme Jew, “kpukpru mmọ [ẹkedi mbon] emi ẹnyenede ọkpọsọn̄ ufụp ẹban̄a ibet.” (Utom 21:20) Emi ekedi ediwak isua ke otu ukara ama ekebiere ke mme Christian ẹdide mme Gentile ikenyeneke ndina mbobi. Mme eneni ẹban̄ade edinịm Ibet ke ẹkesịn utọk ke esop. (Utom 15:1, 2, 28, 29; Galatia 4:9, 10; 5:7-12) Sia mîkenyeneke ọyọhọ ifiọk iban̄a nte Jehovah akanamde n̄kpọ idahaemi ye ikọt esie, ndusụk mme Christian ẹdide mme Jew ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke ekikere idemmọ, ẹkụtde ndudue ẹnọ mbon en̄wen.—Colossae 2:17; Mme Hebrew 10:1.

Do, ana nnyịn ifep afia edidomo ndida ufụp nsọn̄ọ nyịre ke ekikere oro imade m̀mê usụn̄ unam n̄kpọ oro mînyeneke nsọn̄ọ ke Ikọ Abasi. Nnyịn iyanam ọfọn ndinyịme obufa un̄wana oro ẹsịnde ke Ikọ Abasi ebe ke usụn̄ oro Jehovah adade anam n̄kpọ mfịn.

Fịbe Ufụp Ban̄a Jehovah

Nte ededi, ufụp Abasi enyene n̄kpọ ndinam ye utuakibuot akpanikọ. Ke ini nnyịn itịmerede esịt nte mîdotke iban̄a idaha m̀mê unen nnyịn, ufụp Abasi esiwọn̄ọde ntịn̄enyịn nnyịn ọnọ Jehovah. Enye esinụk nnyịn ndiyom nsio nsio usụn̄ nditan̄a akpanikọ oro aban̄ade enye, idade inọ mme usụn̄ ye ikọt esie.

Enyeneufọk oro ekenyenede ukwan̄ ekikere aban̄a ibet Abasi kaban̄a iyịp, ama enen̄ede esịn ndikpan̄ utọn̄ nnọ Akiko, asan̄autom uyọhọ ini eke Mme Ntiense Jehovah. Akiko ama ada mbufiọk an̄wana aban̄a Ikọ Abasi, akam etịn̄de aban̄a mme mfịna ibọk usọbọ ye mme mfịna eken oro ẹnyenede ebuana ye edikịm iyịp nsịn ke idem. Ke ọkpọsọn̄ udọn̄ nditịn̄ mban̄a Jehovah onụkde, enye ama ọwọn̄ọde nneme oro esịn ke se enye ọkọfiọkde nte edide ata akpan ntak oro akanamde n̄wan oro esịn ndikpan̄ utọn̄—unana enye ndinịm ke Andibot odu. Akiko ama ọkọk ibuot ye enyeneufọk emi ke nte mme n̄kpọ obot ẹsọn̄ọde ke Andibot odu. Enye ndisọn̄ọ nda nnọ akpanikọ uko uko ikosụn̄oke kpọt ke n̄wan emi ndiduọn̄ọ mme ekikere oro mînyeneke nsọn̄ọ edi ama osụn̄ọ n̄ko ke editọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ye enye. Mfịn enyeneufọk oro akayatde esịt ini kiet ko edi anditoro Jehovah.

Eti ufụp, m̀mê ifiopesịt oro inyenede inọ utuakibuot akpanikọ esinụk nnyịn ndidu ke edidemede ndinyụn̄ nda mme ifet oro ẹberede nditịn̄ nnyụn̄ n̄n̄wana mban̄a mbuọtidem nnyịn ke itie utom, ke ufọkn̄wed, ke ufọkurua, ye ke adan̄aemi ikade isan̄. Ke uwụtn̄kpọ, Midori anam edi ido esie ndisitịn̄ mme edinịm ke akpanikọ esie nnọ mme nsan̄autom esie. Nsan̄autom kiet emi okodude ke iduọk isua 40 ama ọdọhọ ke imọ iyomke ndinyene  n̄kpọ ndomokiet ndinam ye Mme Ntiense Jehovah. Ke ukperedem, ke ini nneme efen, n̄wan oro ama eseme ete ke adiaha imọ ama ọtọn̄ọ idiọk edu. Midori ama owụt enye n̄wed oro Mme Mbụme N̄kparawa Owo Ẹbụpde—Mme Ibọrọ Ẹnyenede Ufọn, * onyụn̄ ọdọhọ ke imọn̄ idiomi ukpepn̄kpọ ke n̄wed oro ye adiaha esie. Ẹma ẹtọn̄ọ ukpepn̄kpọ, edi eka eyenan̄wan oro iketieneke ibuana ke nneme oro. Midori ama ebiere ndiwụt n̄wan emi vidio oro Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name.* Emi ama enen̄ede ediwak ukwan̄ ekikere oro n̄wan emi ekenyenede. Ke se enye okokụtde otụkde, n̄wan emi ama ọdọhọ ete: “Nyom nditie nte Mme Ntiense Jehovah.” Enye ama etiene adiaha esie ekpep Bible.

Eti ufụp enyene itie ke esop Christian n̄ko. Enye esisịn udọn̄ ọnọ ufiop ufiop edu ima ye edikere mban̄a esinyụn̄ onụk nnyịn ndibiọn̄ọ mbiara odudu, utọ nte idiọk ikọ-edem ye ekikere mbon nsọn̄ibuot, oro ẹkemede ndinọ nditọete nnyịn eke spirit unan. Ufụp Abasi esinụk nnyịn ndibere ye ubiere oro mbiowo ẹnamde, ke ini mmọ ẹkụtde ke oyom ẹsua ẹnọ mme anamidiọk. (1 Corinth 5:11-13; 1 Timothy 5:20) Ke ewetde aban̄a ufụp oro enye ekenyenede aban̄a mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ ke esop Corinth, Paul ọkọdọhọ ete: “Mmenyene ufụp Abasi mban̄a mbufo; koro n̄kada mbufo nnọ ebe kiet, man n̄kpemen mbufo nte edisana eyen-an̄wan nnọ Christ.” (2 Corinth 11:2) Ukem ntre, ufụp oro ifịbede esinụk nnyịn ndinam kpukpru se ikemede ndikpeme ukpepn̄kpọ, idaha eke spirit, ye edisana ido uwem kpukpru owo ke esop.

Ih, ufụp oro ẹfịbede ke eti usụn̄—ufụp Abasi—enyene eti odudu ke idem mbon en̄wen. Enye esinam ẹnyene unyịme Jehovah ndien enye ekpedi kiet ke otu mme edu oro ẹkụtde ke idem mme Christian mfịn.—John 2:17.

[Ikọ idakisọn̄]

[Mme ndise ke page 29]

Mme edinam Phinehas ẹkekọn̄ọ ke ufụp Abasi

[Mme ndise ke page 30]

Fep afia edifịbe idiọk ufụp

[Mme ndise ke page 31]

Ufụp Abasi esinụk nnyịn ndibuana se nnyịn inịmde ke akpanikọ ye mbon en̄wen esinyụn̄ anam nnyịn ida itie nditọete nnyịn ke ọsọn̄urua