Ubụpekpo ye Edidụn̄ọde Nyom Ata Idaha eke Spirit

KPUKPRU nnyịn imenyene udọn̄ n̄kpọ eke spirit ọkọrọ ye udọn̄ n̄kpọ obụkidem. Oro edi ntak ata ediwak owo ẹsibụpde mme utọ mbụme nte, Nso idi uduak uwem, ntak emi mme owo ẹkụtde ndutụhọ, ndien nso itịbe inọ nnyịn ke ini nnyịn ikpade? Ediwak mbon esịt akpanikọ ẹsiyom ibọrọ ke mme mbụme emi ye mme mbiet mbụme emi ke itie ubụpekpo, emi mmọ ẹsisobode ye mme enyene-nsan̄a ekpo, ẹdoride enyịn ndinyene nneme ye spirit mme akpan̄kpa. Ẹkot edinam emi ubụpekpo.

Mme obụpekpo ẹdu ke ediwak idụt, ndien mmọ ẹsisop idem ke mme esop ye mme ufọkabasi. Ke uwụtn̄kpọ, ke Brazil, n̄kpọ nte mme obụpekpo 4,000,000 ẹtiene mme ukpepn̄kpọ Hyppolyte Léon Denizard Rivail, kpa andikpep ye owo akwaifiọk France eke ọyọhọ isua ikie 19 oro akadade enyịn̄ oro Allan Kardec ewet n̄wed. Kardec ekebem iso enyene udọn̄ ke ubụpekpo ke 1854. Ke ukperedem enye ama obụp mme enyene-nsan̄a ekpo ke ediwak ebiet mme mbụme onyụn̄ ewet mme ibọrọ ke The Book of Spirits, emi ẹkesiode ke 1857. N̄wed iba efen oro enye ekewetde ẹdi The Mediums’ Book ye The Gospel According to Spiritism.

Ubụpekpo enyene ebuana ye mme utọ edinam ido ukpono nte ukọk ibọk, ifọt, mfọni, m̀mê utuakibuot nnọ Satan. Nte ededi, mbon oro ẹtienede mme ukpepn̄kpọ Allan Kardec ẹdọhọ ke mme edinịm ke akpanikọ mmimọ ẹdi isio. Mme n̄wed mmọ ẹsiwak ndikot nto Bible, ndien mmọ ẹsitịn̄ ẹban̄a Jesus nte “adausụn̄ ye uwụtn̄kpọ kpukpru owo.” Mmọ ẹdọhọ ẹte ke mme ukpepn̄kpọ Jesus ẹdi “nsana-n̄kan ikọ ibet Abasi.” Allan Kardec ekese uwetn̄kpọ mme obụpekpo nte ọyọhọ ediyarade ita eke ibet Abasi oro ẹnọde ubonowo, akpa ediyarade iba ẹdide mme ukpepn̄kpọ Moses ye eke Jesus.

Ediwak owo ẹnyene udọn̄ ke ubụpekpo koro enye odoride nsọn̄uyo ke ima mbọhọidụn̄ ye mme utom mfọn. Kiet ke otu edinịm ke akpanikọ mme obụpekpo edi: “Utom mfọn mîdụhe edinyan̄a idụhe.” Ediwak mme obụpekpo ẹsịn ifịk ke utom n̄kaowo, ẹn̄wamde ndisiak mme ufọkibọk, mme ufọkn̄wed, ye mme n̄kpọ eken. Mme utọ ukeme oro ẹdot itoro. Nte ededi, didie ke mme ukpepn̄kpọ mme obụpekpo ẹkpụhọrede ye mme ukpepn̄kpọ Jesus nte ẹwetde ke Bible? Ẹyak nnyịn ida uwụtn̄kpọ iba: idotenyịn mme akpan̄kpa ye ntak ndutụhọ.

Nso Idotenyịn Idu inọ Mme Akpan̄kpa?

Ediwak mme obụpekpo ẹnịm edifiak mmana ke akpanikọ. N̄wed mme obụpekpo kiet ọdọhọ ete: “Edifiak mmana edi n̄kukụre ukpepn̄kpọ oro ekemde ye ekikere nnyịn kaban̄a unenikpe Abasi; enye edi n̄kukụre ukpepn̄kpọ oro ekemede ndinam ini iso nnyịn an̄wan̄a onyụn̄ ekemede ndisọn̄ọ idotenyịn nnyịn.” Mme obụpekpo ẹnam an̄wan̄a nte ke ini owo akpade ukpọn̄, m̀mê “spirit emi afiakde amana,” esiwọrọ ọkpọn̄ ikpọkidem—ukem nte ọfọn̄ekpo esiwọrọde ọkpọn̄ efọk itụt. Mmọ ẹnịm ke akpanikọ nte ke mme spirit emi ẹsifiak emana ke ukperedem nte mme owo man ẹdisọhi mme idiọkn̄kpọ oro ẹkenamde ke uwem oko ẹfep. Edi owo isitịghi n̄kani idiọkn̄kpọ oro. The Gospel According to Spirtism ọdọhọ ete: “Abasi ama okụt ete ke odot ndinam ẹfre mme idiọkn̄kpọ oro ẹkenamde ke uwem oko.”

Allan Kardec ekewet ete: “Ndifan̄a edifiak mmana edi n̄ko ndifan̄a mme ikọ Christ.” Nte ededi, akananam Jesus iketịn̄ke ikọ oro “edifiak mmana,” ikonyụn̄ itịn̄ke-tịn̄ iban̄a utọ ukpepn̄kpọ oro. (Se “Nte Bible Ekpep Edifiak Mmana?” ke page 22.) Utu ke oro, Jesus ekekpep ediset ke n̄kpa. Ke ini utom ukwọrọikọ esie ke isọn̄, enye ama anam owo ita ẹset ke n̄kpa—eyeneren ebeakpa ke Nain, eyenan̄wan ọbọn̄ synagogue, ye ata ufan esie Lazarus. (Mark 5:22-24, 35-43; Luke  7:11-15; John 11:1-44) Ẹyak nnyịn ikere iban̄a kiet ke otu n̄wọrọnda n̄kpọntịbe emi inyụn̄ ise se ikọ Jesus oro “ediset ke n̄kpa” ọwọrọde.

Ediset ke N̄kpa Lazarus

Jesus ama okop ete ke ufan esie Lazarus ọkọdọdọn̄ọ. Usen iba ke ukperedem, enye ama ọdọhọ mme mbet esie ete: “Lazarus, ufan nnyịn, ke ede; edi mmọn̄ n̄ka man ndemede enye ke idap.” Mme mbet ikọfiọkke se ikọ Jesus ọwọrọde, ntre enye ama ọdọhọ mmọ in̄wan̄-n̄wan̄ ete: “Lazarus ama akpa.” Ke ini Jesus ke akpatre ekedide edisịm udi Lazarus, eren oro ama akpa ke usen inan̄. Kpa ye oro, Jesus ama ọnọ uyo ete ẹkpat itiat ẹsio ke udi. Ekem enye ama ofiori ete: “Lazarus, wọrọ di.” Ye oro, utịbe utịbe n̄kpọ ama etịbe. “Akpa-n̄kpa ọwọrọ edi, nte ẹkeda ọfọn̄-udi ẹbọp enye ubọk ye ukot; ẹnyụn̄ ẹda ubak ọfọn̄ ẹbọp enye iso. Jesus ete mmọ, Ẹtat enye, ẹyak enye ọnyọn̄ ufọk.”—John 11:5, 6, 11-14, 43, 44.

Nte an̄wan̄ade, emi ikedịghe edifiak mmana. Jesus ọkọdọhọ ete ke Lazarus oro ama akakpa ekedede, ifiọkke n̄kpọ ndomokiet. Nte Bible ọdọhọde, ‘mme uduak esie ẹma ẹtak.’ Enye ‘ikọfiọkke baba n̄kpọ kiet.’ (Psalm 146:4; Ecclesiastes 9:5) Lazarus oro ẹkenamde eset ikedịghe isio isio owo emi enyenede spirit oro afiakde amana. Enye ekenyene ukem edu, ukem isua emana, okonyụn̄ enyene ukem ibuot uti n̄kpọ. Enye akafiak ọtọn̄ọ uwem esie ke ebiet oro enye ke mbuari eketrede onyụn̄ afiak ebịne mbonima oro ẹkefụhọde n̄kpa esie.—John 12:1, 2.

Ke ukperedem, Lazarus ama afiak akpa. Ntre, nso ikedi uduak ke ediset ke n̄kpa esie? Ke adianade ye mme ediset ke n̄kpa eken oro Jesus akanamde, enye ọsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ke un̄wọn̄ọ Abasi oro nte ke ẹyenam mme anam-akpanikọ asan̄autom Esie ẹset ke n̄kpa ke edikem ini Esie. Mme utịben̄kpọ Jesus oro ẹnam mme ikọ esie emi ẹnen̄ede ẹnyene se ẹwọrọde: “Ami ndi ediset ye uwem: owo eke ọbuọtde idem ye Ami, okposụk edi nte enye ama akpa, enye oyodu uwem.”—John 11:25.

Kaban̄a ediset ke n̄kpa ini iso, Jesus ama ọdọhọ ete: “Ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi ẹdikopde [mi] uyo ẹwọn̄ọ ẹdi; mmọ emi ẹkenamde se ifọnde ẹyewọn̄ọ ẹdụk ke ediset uwem, mmọ emi ẹkenamde se idiọkde ẹyenyụn̄ ẹwọn̄ọ ẹdụk ke ediset ikpe.” (John 5:28, 29) Nte ekedide ye Lazarus, oro edidi ediset ke n̄kpa mme owo oro ẹma ẹkekpan̄a. Enye ididịghe edifiak nda mme spirit oro ẹfiọkde n̄kpọ ndian ye mme ikpọkidem oro ẹma ẹkediahade emi ẹnamde ẹset ẹnyụn̄ ẹkemede ndidi ẹma ẹkam ẹbuaha ye mme odu-uwem n̄kpọ eken. Andibot enyọn̄ ye isọn̄, emi enyenede ọniọn̄ ye odudu oro mînyeneke adan̄a, ekeme ndinam mme akpan̄kpa ẹset.

Nte ukpepn̄kpọ ediset ke n̄kpa, oro Jesus Christ ekekpepde, iyarakede ntotụn̄ọ ima emi Abasi amade owo kiet kiet? Edi nso kaban̄a ọyọhọ mbụme iba oro ẹkebụpde ke mbemiso?

Nso Idi Ntak Ndutụhọ?

Ekese ndutụhọ owo ẹto mme n̄kpọ oro mbon unana ibuot, mbon unana ifiọk, m̀mê idem mme idiọkowo ẹnamde. Nte ededi, nso kaban̄a mme n̄kpọntịbe mmọn̄eyet oro owo mîkemeke ndidọhọ nnennen ke ẹdi mme owo ẹdi ntak? Ke uwụtn̄kpọ, ntak emi mme mbabuat n̄kpọntịbe ye mme oto-obot afanikọn̄ ẹsitịbede? Ntak emi ndusụk nditọwọn̄ ẹsidade-da ndo ẹmana? Allan Kardec ekese mme utọ n̄kpọ oro nte ufen. Enye ekewet ete: “Edieke ẹmiade nnyịn ufen, do anaedi ima inam idiọkn̄kpọ. Edieke idiọkn̄kpọ oro mîdịghe eke uwem emi do anaedi enye edi eke uwem oko.” Ẹkpep mme obụpekpo ndibọn̄  akam nte: “Ọbọn̄, Afo enenen ke kpukpru n̄kpọ. Udọn̄ọ ekededi oro Afo emekde nditọ mi odot . . . Mmenyịme enye nte usio-isop idiọkido mi ke uwem oko ye nte idomo mbuọtidem ye nsụkibuot mi nnọ edisana uduak Fo.”—The Gospel According to Spiritism.

Ndi Jesus ama ekpep utọ n̄kpọ oro? Baba. Jesus ama emehe ye ikọ Bible oro: “Ini ye unọmọ [ẹtetịbe] ẹnọ mmọ kpukpru.” (Ecclesiastes 9:11) Enye ama ọfiọk ete ke ndusụk ini ndiọi n̄kpọ ẹsikam ẹtịbe. Mmọ inyeneke ndidi ufen mme idiọkn̄kpọ.

Kere ban̄a n̄kpọntịbe emi ke uwem Jesus: “Nte Jesus asan̄ade ebe, Enye okụt owo emi edide nnan toto ke emana. Ndien mbet Esie ẹbụp Enye ẹte, Rabbi, anie akanam idiọk-n̄kpọ, ndi owo emi ke idem esie, m̀mê edi ete ye eka esie, esịn enye amana nnan?” Ibọrọ oro Jesus ọkọnọde ama enen̄ede esịn un̄wana: “Idịghe owo emi anam idiọk-n̄kpọ, inyụn̄ idịghe ete ye eka esie ẹnam; edi enye amana ntem, man utom Abasi akpayarade enye ke idem. Ke ama ọkọdọhọ ntem, Enye ọkọk etap ke isọn̄, ada etap oro anam mbat, onyụn̄ eyet owo oro mbat ke enyịn, ete enye, Ka keyet mmọ ke n̄kpọdiọhọ-mmọn̄ Siloam. . . . Owo oro aka ekeyet mmọ, onyụn̄ afiak edi okụt usụn̄.”—John 9:1-3, 6, 7.

Mme ikọ Jesus ẹwụt nte ke idịghe owo emi m̀mê ete ye eka esie ẹkedi ntak oro enye akamanade nnan. Ntre Jesus ikọsọn̄ọke ekikere oro nte ke ẹkemia owo oro ufen ke ntak idiọkn̄kpọ oro enye akanamde ke uwem oko. Edi akpanikọ, Jesus ama ọfiọk ete ke kpukpru owo ẹdada idiọkn̄kpọ ẹmana. Edi mmọ ẹda idiọkn̄kpọ Adam ẹmana, idịghe mme idiọkn̄kpọ oro mmọ ẹkenamde mbemiso mmọ ẹkemanade. Ke ntak idiọkn̄kpọ Adam, kpukpru owo ẹmana ye anana-mfọnmma ikpọkidem, oro ekemede ndidọn̄ọ nnyụn̄ n̄kpa. (Job 14:4; Psalm 51:5; Rome 5:12; 9:11) Ke akpanikọ, oro ekedi idaha oro ẹkedọn̄de Jesus ẹte edinen̄ede. John Andinịm Owo Baptism ọkọdọhọ ke Jesus edi “Eyen-erọn̄ Abasi emi emende mme idiọk-n̄kpọ ererimbot efep.”—John 1:29. *

 Tịm fiọk, n̄ko, ete ke Jesus ikọdọhọke ke Abasi okokokoi anam eren oro amana nnan man usen kiet Jesus ekpekeme ndidi ndinam enye okop nsọn̄idem. Nso ibak ibak, eyịghe eyịghe edinam ke oro ekpekedi ntem! Nte oro akpakada itoro ọsọk Abasi? Baba. Utu ke oro utịbe utịbe edikọk eren nnan oro ama ‘anam utom Abasi ayarade.’ Ukem nte ediwak udọn̄ọ eken oro Jesus ọkọkọkde, enye ama owụt ima ofụri esịt oro Abasi amade ubonowo oro okụtde ndutụhọ onyụn̄ ọsọn̄ọ nte un̄wọn̄ọ Esie nditre kpukpru udọn̄ọ ye ndutụhọ owo ke edikem ini Esie edide se ẹkemede ndiberi edem.—Isaiah 33:24.

Nte idịghe n̄kpọ ndọn̄esịt ndifiọk nte ke utu ke ndinam owo okụt ndutụhọ, ke Ete nnyịn eke heaven esimen “nti n̄kpọ ọnọ mmọ emi ẹben̄ede Enye”? (Matthew 7:11) Nso ubọn̄ ke oro edida ntem ọsọk Ata Edikon̄ ke ini enyịn ẹn̄wan̄ade mme nnan, utọn̄ ẹsịrerede mbon inan, ndien mme mbụn̄ọ ẹsan̄ade, ẹfrọde, ẹnyụn̄ ẹfehede!—Isaiah 35:5, 6.

Ndiyụhọ Mme Udọn̄ N̄kpọ eke Spirit Nnyịn

Jesus ọkọdọhọ ete: “Idịghe uyo ikpọn̄ ke owo edida idu uwem, edi edida kpukpru ikọ eke ẹwọrọde Abasi ke inua odu.” (Matthew 4:4) Ih, nnyịn iyụhọ udọn̄ n̄kpọ eke spirit nnyịn ke ini ikotde Ikọ Abasi, kpa Bible, inyụn̄ inamde uwem nnyịn odu ke n̄kemuyo ye enye. Ndika mbịne mme enyene-nsan̄a ekpo iyụhọke mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit nnyịn. Ke akpanikọ, ẹbiom utọ edinam oro ikpe in̄wan̄-in̄wan̄ ke se Allan Kardec okokotde akpa ediyarade ibet Abasi.—Deuteronomy 18:10-13.

Ediwak owo, esịnede mme obụpekpo, ẹdiọn̄ọ ẹte ke Abasi edi Akakan Andidu, odu ke nsinsi, ọfọn ama, ọfọn ido, edi eti, ye edinen. Edi Bible ayarade se ikande oro. Enye ayarade nte ke enye enyene san̄asan̄a enyịn̄, Jehovah, emi nnyịn inyenede ndikpono ukem nte Jesus okokponode. (Matthew 6:9; John 17:6) Enye owụt Abasi nte ata owo emi mme owo ẹkemede ndinyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana. (Rome 8:38, 39) Ke ikotde Bible, nnyịn ikpep nte ke Abasi esitua owo mbọm ye nte ke enye “inamke nnyịn nte mme idiọk ido nnyịn ẹsan̄ade; inyụn̄ isioho usiene ye nnyịn nte mme ukwan̄-n̄kpọ nnyịn ẹdotde.” (Psalm 103:10) Ebede ke Ikọ esie oro ẹwetde-wet, Jehovah Ọbọn̄ Andikara ayarade ima, akakan idaha, ye eti ibuot esie. Enye edi Enye emi adade mme okopitem owo usụn̄ onyụn̄ ekpemede mmọ. Ndifiọk Jehovah ye Eyen esie, Jesus Christ ‘edi nsinsi uwem.’—John 17:3.

Bible ọnọ kpukpru ntọt oro nnyịn iyomde kaban̄a mme uduak Abasi, ndien enye etịn̄ ọnọ nnyịn se anade nnyịn inam edieke nnyịn iyomde ndinem enye esịt. Ndidụn̄ọde Bible ye ntịn̄enyịn ọnọ nnyịn nnennen ibọrọ oro ẹnọde uyụhọ ke mme mbụme nnyịn. Bible n̄ko ọnọ nnyịn ndausụn̄ kaban̄a se ifọnde ye se idiọkde, enye onyụn̄ ọnọ eti idotenyịn. Enye ọsọn̄ọ ọnọ nnyịn ete ke n̄kpet n̄kpet ini iso, Abasi “ọyọkwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn [ubonowo] efep. N̄kpa idinyụn̄ idụhe aba; eseme ye ntuan̄a ye ubiak idinyụn̄ idụhe aba; koro ebe-iso n̄kpọ ẹma ẹbe ẹfep.” (Ediyarade 21:3, 4) Ebede ke Jesus Christ, Jehovah ayanam ubonowo ọbọhọ ndammana idiọkn̄kpọ ye unana mfọnmma, ndien mme okopitem owo ẹyenyene nsinsi uwem ke paradise isọn̄. Ke ini oro, ẹyeyụhọ udọn̄ eke obụk ye eke spirit mmọ ofụri ofụri.—Psalm 37:10, 11, 29; Mme N̄ke 2:21, 22; Matthew 5:5.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 22]

NTE BIBLE EKPEP EDIFIAK MMANA?

Nte itie Bible ndomokiet ọsọn̄ọ ukpepn̄kpọ edifiak mmana? Kere ban̄a ndusụk itien̄wed oro mme andinịm ukpepn̄kpọ emi ke akpanikọ ẹsikamade:

“Koro kpukpru mme prọfet ye ibet ẹketịn̄ prọfesi tutu esịm John . . . emi edi Elijah emi enyenede ndidi.”—Matthew 11:13, 14.

Nte John Andinịm Owo Baptism ekedi Elijah oro akafiakde amana? Ke ini ẹkebụpde enye ẹte: “Edi Elijah?” John ama ọbọrọ in̄wan̄-in̄wan̄ ete: “Ndịghe.” (John 1:21) Nte ededi, ẹma ẹbem iso ẹtịn̄ ẹte ke John “ayada spirit ye odudu Elijah” ebem Messiah iso. (Luke 1:17; Malachi 4:5, 6) Ke ikọ efen, John Andinịm Owo Baptism ekedi Elijah ke usụn̄ifiọk nte ke enye akanam utom oro ekebietde eke Elijah.

“Edieke owo mîtọn̄ọke ntak imana, enye ikemeke ndikụt Obio Ubọn̄ Abasi. Kûyịk ke emi ndọhọde fi nte, mbufo ẹnyene nditọn̄ọ ntak mmana.”—John 3:3, 7.

Kiet ke otu mme apostle ama ewet ke ukperedem ete: “Itoro enyene Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ! Ke akwa mbọm esie ẹman nnyịn obufa ẹda ẹsịn ke odu-uwem idotenyịn oto ke ediset Jesus Christ ke n̄kpa.” (1 Peter 1:3, 4, Revised Standard Version; John 1:12, 13) Nte an̄wan̄ade, edifiak mmana oro Jesus eketịn̄de aban̄a ekedi ifiọk n̄kpọntịbe eke spirit oro editịbede ke adan̄aemi mme anditiene enye ẹsụk ẹdude ke uwem, idịghe edifiak mmana eke ini iso.

“Ke ini owo akpade, enye odu ke nsinsi: ke ini usen uwem mi ke Isọn̄ ẹkụrede, nyebet, sia mfiọkde ke nyafiak ndi.”—“Edikabade usem Greek” ke Job 14:14 oro ẹkotde ẹsịn ke The Gospel According to Spiritism.

Revised Standard Version esịn ufan̄ikọ emi ntem: “Ke owo akpade, nte enye ayafiak odu uwem? Nyebet ke ofụri ini utom mi, tutu ini edisiode mi ekem.” Kot udọn̄ikọ ufan̄ikọ oro. Afo oyokụt nte ke mme akpan̄kpa ke ẹbet ‘ini ẹdision̄ode’ mmọ ke udi. (Job 14 Ufan̄ikọ 13) Ke adan̄aemi ẹbetde, mmọ idụhe ke uwem. “Owo emi akpade enịme ofụri ofụri; ndien ke ini owo akpade, enye idụhe aba.”—Job 14:10, edikabade Septuagint eke Bagster.

[Ndise ke page 21]

Idotenyịn ediset ke n̄kpa ayarade ntotụn̄ọ udọn̄ oro Abasi enyenede ke idem nnyịn nte owo kiet kiet

[Mme ndise ke page 23]

Abasi ayada utịt ọsọk kpukpru ndutụhọ owo