Harvey ekenyene nditọeka irenowo ita, enye okonyụn̄ edi akpan. Ubon mmọ ẹkekpep akpanikọ ke Midland Junction, ke Western Australia, n̄kpọ nte isua 80 emi ekebede ini n̄kpọ ọkọsọn̄de ke idụt oro. Harvey ama ama Jehovah toto ke ekpri, okonyụn̄ ana baptism ini edide isua 14. Ibịghike n̄kpọ ama etịbe emi ekekpepde enye ndinyịme ndinam se ededi emi ẹdọhọde enye anam ke esop Abasi. Ini enye edide ata ekpri akparawa, ẹma ẹdọhọ enye okot ikpehe Enyọn̄-Ukpeme ke mbono esop. Enye ama esịn sia ekekerede ke imọ idotke. Brọda emi ọkọnọde enye utom oro ama an̄wam enye okûsukere n̄kpọ ntre aba. Enye ọkọdọhọ enye ete, “Owo ke esop Abasi ọkpọdọhọ fi anam n̄kpọ, nam, sia enye ekere ke omodot!”—2 Cor. 3:5.

Ami ye eka mi ye adiahaeka mi ikekpep akpanikọ ke England. Ete mi ikamaha Mme Ntiense Jehovah nsonso oro, edi aka ko, enye ke idemesie ama edidi Ntiense Jehovah. Mma nna baptism ini n̄kedide isua usụkkiet kpa ye emi enye mîkenyịmeke. Mma mbiere ke ndidi asiakusụn̄, ekem ko ndi isụn̄utom.  Edi ete mi ikenyịmeke ntọn̄ọ usiakusụn̄ mmensịmke isua 21. N̄kaduakke ndibet ofụri oro. Mbemiso ini emi, adiahaeka mi ama ọwọwọrọ okodụn̄ ke Australia, ntre ini ndide isua 16 kpọt, ete mi ama enyịme n̄ka n̄kodụn̄ ye enye ke Australia. Ke mma n̄kesịm isua 18, mma ntọn̄ọ usiakusụn̄ ndien.

Ke Australia ke n̄kọdiọn̄ọ Harvey. Enye n̄ko okoyom ndidi isụn̄utom. Ima inam ndọ ke 1951. Ke ima ikanam utom usiakusụn̄ isua iba, ẹma ẹdọhọ iditọn̄ọ utom circuit. Circuit emi ikakamade ke Western Australia ama okpon etieti, ntre ediwak itie emi ikesikade ẹkesidi ke ata esịt esịt, edịm ikesinyụn̄ iwakke ndidep ke n̄kan̄ oro.

Ẹma ẹkot nnyịn Ufọkn̄wed Gilead ke 1954. Ikesịne ke ọyọhọ klas 25. Oro ọkọwọrọ ke ekpri ini imọn̄ idedi isụn̄utom! Ikodụk nsụn̄ikan̄ ikesịm New York man ikodụk ufọkn̄wed oro. Ke ima ikesịm, ima itọn̄ọ ndisịn idem n̄kpep Bible etieti. Ẹma ẹdọhọ ikpep usem Spanish idian. Ama ọsọn̄ Harvey etieti sia enye ikekemeke ndikot “r” nte mbon Spain ẹsikotde.

Ini isụk idude ke ufọkn̄wed oro, nditọete emi ẹkekpepde nnyịn n̄kpọ ẹma ẹdọhọ yak owo ekededi emi akpamade ẹnọ imọ ika Japan ekesịn enyịn̄ ke klas emi ẹkpepde usem Japanese. Nnyịn ikesịnke enyịn̄ sia ikebiere ndiyak esop Jehovah ẹmek itie emi ẹdinọde nnyịn ika. Ke ekpri ini ama ekebe, Brọda Albert Schroeder emi eketienede ekpep nnyịn n̄kpọ ama edikop ke nnyịn ikesịnke enyịn̄. Enye ama edidọhọ nnyịn: “Ẹfiak ẹketie ẹkere ise.” Sia nnyịn mîkosụk imaha ndikesịn enyịn̄, Brọda Schroeder ama edidọhọ nnyịn ete: “Ami ye mme andikpep mbufo eken imekesịn mbufo enyịn̄. Ẹse ise m̀mê usem Japanese eyemem mbufo utom.” Usem Japanese ikọsọn̄ke Harvey nte Spanish.

Ikesịm Japan ke 1955. Mme asuanetop 500 kpọt ẹkedu ke ofụri idụt oro ini oro. Harvey ekedi isua 26, ami ndi 24. Ẹkenọ nnyịn ikọkwọrọ ikọ ke obio Kobe emi enyenede esụkmbehe. Ima idu do ikwọrọ ikọ isua inan̄. Ama enem nnyịn ini ẹkedọhọde ifiak ikanam utom circuit, ima inyụn̄ inam utom circuit ikpere obio Nagoya. Ima ima nte n̄kan̄ oro eketiede, ima nditọete emi ikokụtde do, ye udia emi ikadiade do. Kpukpru n̄kpọ ke utom circuit oro ẹkenenem nnyịn. Ikebịghike ẹma ẹfiak ẹnọ nnyịn utom en̄wen, nnyịn ikonyụn̄ isịnke.

Ke ima ikanam utom circuit isua ita, n̄kọk itieutom Japan ẹma ẹdọhọ nnyịn m̀mê ikpama ndika Taiwan n̄kọkwọrọ ikọ nnọ mbon Amis. Ndusụk  nditọete emi ẹkedide mbon Amis ẹma ẹkpọn̄ esop Abasi ẹketọn̄ọ ndikpep mme owo nsu, ndien n̄kọk itieutom Taiwan ẹkeyom eyenete emi ọkọdiọn̄ọde ndisem Japanese okodu do an̄wam yak ẹtre nsunsu ukpepn̄kpọ oro. * Ima ima utom nnyịn ke Japan, oro akanam ọsọn̄ nnyịn ndibiere m̀mê ikpakaka m̀mê ikpakaha. Edi ima inyịme ndika sia Harvey ama ebiere ete ke se ededi emi esop Abasi ẹdọhọde imọ inam, ke iyanam.

Ikesịm Taiwan ke November 1962. Mme asuanetop 2,271 ẹkedu ke Taiwan. Mbon Amis ẹkewak ẹkan ke otu oro. Edi akana ibem iso ikpep Mandarin Chinese. Ikenyene n̄wed kiet kpọt se idade ikpep Mandarin Chinese, ye titia kiet emi mîkekemeke ndisem Ikọmbakara, edi ima ikpep usem oro idiọn̄ọ.

Ke ima ikesịm Taiwan, ikebịghike ẹma ẹmek Harvey ẹte ese aban̄a utom ikọt Abasi ke ofụri idụt oro. Sia n̄kọk itieutom Taiwan ekedide ekpri ekpri, Harvey ama ekeme ndinam utom esie do afiak enyene ini anam utom ye nditọete emi ẹdide mbon Amis urua ita kpukpru ọfiọn̄. Enye ama ekeme ndinam utom esenyịn district ke ini ke ini n̄ko, onyụn̄ esinọ utịn̄ikọ ke n̄kpri mbono. Harvey ekpekekeme ndisinọ utịn̄ikọ ke Japanese, usem oro okpokonyụn̄ an̄wan̄a nditọete emi ẹkedide mbon Amis, edi ukara ẹkeyak ẹnịm mboho ido ukpono ke usem Mandarin Chinese kpọt. Ntre kpa ye emi Harvey mîkenen̄ekede idiọn̄ọ ndisem Mandarin Chinese, enye ama esidomo ndinọ utịn̄ikọ ke usem oro, brọda kiet onyụn̄ akabade se enye eketịn̄de esịn ke usem Amis.

Ini oro ekọn̄ ẹkesibiere kpukpru se ẹnanam ke Taiwan. Ntre mbemiso ẹnịmde n̄kpri mbono, akana nditọete ẹkesịn n̄wed yak ẹnyịme kan̄a. Ẹma ẹsịn n̄wed ntre, ikesimemke utom owo ndisọp nnyịme. Mme bodisi ẹma ẹsinyụn̄ ẹkama n̄kpọ oro ẹbiat ini. Ekpedi esịm urua mbono oro, owo isụk inyịmeke kan̄a yak ẹnịm mbono, Harvey ama esika itieutom mme bodisi okosụhọde etie do tutu mmọ ẹnyịme. Ndien sia mme bodisi mîkesimaha yak owo esenidụt editie ke itieutom mmọ ebịghi akaha, mmọ ẹma ẹsisọsọp ẹnyịme yak ẹkenịm.

Urua emi ikesikade ikese nditọete, ima isisan̄a hour kiet m̀mê akande oro mbemiso isịmde esop oro ikakade. Ima isidọk obot, ibe akpa mmọn̄. Nsụk nteti se iketịbede akpa ini emi n̄kọdọkde obot. Usen oro ikababak idemede, idia udia ekpri, ikodụk bọs ke 5:30 ika ata esịt esịt obio kiet. Ima isan̄a ibe mmọn̄ emi akatarade etieti inyụn̄ idọk ata n̄kokon̄ obot. Ama okon̄ tutu ikpat owo emi odude mi ke iso ada mi ke enyịn.

Usenubọk oro, Harvey akasan̄a ye ndusụk mme brọda ke ebiet emi ikakade do ọkwọrọ ikọ, ami nsan̄a ikpọn̄ n̄kwọrọ ikọ ke ekpri obio kiet. Mbon emi ẹkesemde Japanese ẹkedu do. Ini esịmde n̄kanika kiet, idem ama emem mi etieti ke ntak emi n̄kasan̄ade biọn̄ ediwak hour. Ini nsịmde Harvey, n̄kokụt enye ikpọn̄. Enye ama ọnọ mme owo magazine ọbọ ndisi nsenunen ita. Harvey ama owụt mi nte ẹsin̄wọn̄de ndisi nsenunen. Enye ama etịbi ndudu ke ibuot n̄kan̄ emi, etịbi ke ibuot n̄kan̄ oko ọn̄wọn̄. Kpa ye oro ekenyenede nte etiede, mma n̄n̄wọn̄ kiet. Edi anie idin̄wọn̄ ọyọhọ ita oro? Harvey ama ayak mi n̄n̄wọn̄ ọyọhọ ita oro sia enye ọkọdọhọ ke imọ idikemeke ndikpọ mi ke edem nsụhọde obot oro n̄kposụhọ.

Enyene se iketịbede ini kiet emi ikakade ndinịm mbono circuit; tọn̄ọ n̄kamamana n̄kekwe utọ n̄kpọ oro. Ikodụn̄ ke ufọk brọda kiet emi akadian̄arede adan̄a ye Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Mbon Amis ẹsima owo ọdọduọk mmọn̄ ke idem eyet idem, ntre n̄wan esenyịn circuit ama obono n̄kpọ ọnọ nnyịn yak ida iyet idem. Harvey ke akanam n̄kpọ ke ubọk ntre enye ama ọdọhọ yak n̄kebem imọ iso nyere. Sista oro ama enịm bọket mbịtmbịt mmọn̄, enịm bọket ufiop mmọn̄, onyụn̄ enịm ukpọk besịn. Se ikakpade mi idem edi nte enye akatan̄de mme n̄kpọ oro okobon ke itie emi edide ẹdada ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹkụt fi, ke ini edide nditọete do ẹdọn̄ọ, ke ẹtịm idem ẹnọ mbono. Mma ndọhọ enye ọnọ mi n̄kpọ nda n̄kwi, enye ekemen ekpat ọkpọ emi ẹkemede ndida n̄kụt owo ke n̄kan̄ oko ọsọk mi. Mma n̄kere ndiwọn̄ọde ndụk edemesa n̄kada nyere mmọn̄, edi mme unen emi ẹbietde unen mbakara ẹma ẹsio iso ẹnyan ke ọkọ, ẹben̄e idem ndikọn̄ owo ekededi emi asan̄ade ẹkpere do. Mma ndọhọ idemmi nte: ‘Nditọete oro ke ẹse n̄kpọ mmọ ẹnam. Mmọ ididiọn̄ọke-diọn̄ọ ke nyom ndiyere mmọn̄. Mmennyụn̄ nyereke mmọn̄ do, mmọ ẹyetọhọ. Yak nyere mmọn̄ mi ndaha!’ Mma nda do nyere mmọn̄ mi.

Harvey ama edikụt ke se ikanamde ọsọn̄ nditọete emi ẹkedide mbon Amis ndinen̄ede mma Abasi ekedi ke ediwak mmọ ikekemeke ndikot n̄wed, n̄wed Ikọ Abasi ikonyụn̄ idụhe ke usem mmọ. Kpa ke idaha ini oro, ẹma ẹtọn̄ọ ndiwewet usem Amis. Ntre ẹma ẹkụt ke ọfọn ndikpep nditọete oro ndikot usem mmọ. Ikedịghe ekpri utom, edi utịt utịt, nditọete oro ẹma ẹkeme ndikpep Ikọ Abasi ke idemmọ ke usem mmọ. Ẹketọn̄ọ ndisio mme n̄wed Ikọ Abasi ke usem Amis ke n̄kpọ nte 1966, ndien ke 1968, ẹma ẹtọn̄ọ ndimịn̄ Enyọn̄-Ukpeme ke usem Amis.

Edi ukara ikoyomke nnyịn inọ mme owo n̄wed emi owo mîwetke ke usem Mandarin Chinese. Ke ntak oro ima itọn̄ọ ndiwet Enyọn̄-Ukpeme usem Amis ke nsio nsio usụn̄ mbak nnyịn idinyene mfịna ye ukara. Ke uwụtn̄kpọ, ke ofụri isua kiet ye ọfiọn̄ ition, ekedi ẹma ẹwet Enyọn̄-Ukpeme usem Amis, edem kiet edi Mandarin, edem kiet edi Amis. Owo okposụk oyom ndidụn̄ọde, se enye edikụtde ayanam enye ekere ke ekeme ndidi ida n̄wed oro ikpep mbon Amis usem Chinese. Toto ke ini oro, esop Jehovah ẹsion̄o ata ediwak n̄wed ke usem Amis man ẹda ẹn̄wam mmọ ẹkpep akpanikọ emi odude ke Bible.—Utom 10:34, 35.

Ke n̄kpọ nte isua 20, ediwak nditọete emi ẹkedide mbon Amis ikodụhe uwem nte Jehovah ọdọhọde ẹdu. Sia mme item Bible mîkenen̄ekede in̄wan̄a mmọ, ndusụk mmọ ẹkesụk ẹdodu oburobụt uwem, ẹkpa mmịn, ẹn̄wọn̄ sika mîdịghe ẹsịn un̄wọn̄, ẹnyụn̄ ẹta isịp betel. Harvey ama asan̄a ese ediwak esop onyụn̄ odomo ndin̄wam nditọete ẹkụt ke Jehovah imaha utọ uwem oro. Isan̄ kiet ntre emi ikakade ndise mme esop ke n̄kpọ emi n̄ketịn̄de ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbụk emi eketịbe.

Nditọete emi ẹkesụhọrede idem ẹma ẹben̄e idem nditre ndiọi n̄kpọ oro mmọ ẹkesinamde. Edi ediwak mbon eken ikenyịmeke. Ke ntak oro, ke ufan̄ isua 20, ibat mme asuanetop ke Taiwan emi akawakde ebe 2,450 ama osụhọde ekesịm n̄kpọ nte 900. Ikayakke enem owo ke idem. Edi ima idiọn̄ọ ke spirit Jehovah ikemeke-keme ndidu ke esop emi mîsanake. (2 Cor. 7:1) Ke akpatre, nditọete ẹma ẹtọn̄ọ ndinam n̄kpọ Jehovah nnennen nte akpanade ẹnam. Jehovah ama onyụn̄ ọdiọn̄ mmọ. Ndien idahaemi, mme asuanetop ke Taiwan ẹbe 11,000.

Tọn̄ọ ke 1980 ka iso, ima ikama enyịn ikụt nte nditọete emi ẹkedide mbon Amis ẹnen̄erede ẹbuọt idem ye Jehovah, Harvey ama onyụn̄ enyene ini an̄wam mbon emi ẹkesemde Chinese. Ama enem enye nte enye akan̄wamde ebe ndusụk mme sista nnyịn ẹdikpono Jehovah. Mmeti ini kiet emi enye ọkọdọhọde mi nte esịt ekenemde imọ ini imọ ikokụtde kiet ke otu mme ebe oro ọbọn̄de akam ọnọ Jehovah ke akpa ini. Esịt onyụn̄ enem mi n̄ko nte n̄kekemede ndin̄wam ediwak iban emi ẹkemade Ikọ Abasi ẹdikpono Jehovah. Akpan ye udun̄wan sista kiet emi n̄kekpepde Bible ẹma ẹkam ẹditiene nnyịn ẹdu ke n̄kọk itieutom Taiwan ẹnam utom.

Idahaemi ndidi ebeakpa. Ke mma n̄kokop inem ndọ ke n̄kpọ nte isua 59, kansa ama owot Harvey edima ebe mi ke January 1, 2010. Ibat isua emi enye akadade anam utom ofụri ini ọnọ Abasi ama ekpere ndisịm 60! N̄kpa esie osụk ababiak mi tutu emi. Edi esịt enem mi nte n̄ketienede n̄n̄wam enye ini ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ utom ikọt Abasi ke idụt iba. Nnyịn mbiba ima ikpep ndisem usem Asia iba emi ẹsọn̄de etieti, Harvey ama onyụn̄ ekpep ndiwewet mme usem emi n̄ko.

N̄kpọ nte isua inan̄ ko ke edem, Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹma ẹdọhọ ke ọkpọfọn nnyọn̄ ndidu ke Australia sia ke nsọn̄ n̄ka. Akpa ekikere emi okodụkde mi esịt ekedi ke nyomke ndikpọn̄ Taiwan. Edi Harvey ama ekpep mi n̄kûsusịn se ededi emi esop Jehovah ẹdọhọde nnam, n̄konyụn̄ mben̄eke idem ndisịn. Nte ini akakade, mma ndikụt ntak ọkọfọnde yak nnyọn̄ ndi.

Idahaemi, nnam utom ke n̄kọk itieutom Australasia Monday esịm Friday, ama edi Saturday ye Sunday, ami n̄ketiene nditọete ke esop n̄kwọrọ ikọ. Esịt enem mi nte n̄kemede ndisimen mbon emi ẹsemde Japanese ye Chinese nsan̄a n̄wụt n̄kpọ ke Bethel. Edi enen̄ede ọdọn̄ mi ndikụt nte Jehovah edinamde mme owo ẹset nte enye ọn̄wọn̄ọde. Mmọdiọn̄ọ ke enye eyeti Harvey emi ekesinyịmede ndinam se ededi emi esop Esie ẹdọhọde.—John 5:28, 29.