1, 2. Etie nte nso ke mme apostle Jesus ẹkekere?

MME apostle Jesus ẹma ẹda ke enyọn̄ Obot Olive ẹse nte ẹmende enye ẹdọk enyọn̄ tutu obubịt enyọn̄ ofụk enye. (Utom 1:​9, 10) Jesus ama ekpep mmọ n̄kpọ, ọnọ mmọ item, onyụn̄ ada mmọ usụn̄ ke n̄kpọ nte isua iba. Mmọ ẹdinam didie idahaemi enye ama ọkọnyọn̄ heaven mi?

² Jesus ọkọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹyetie ntiense ẹban̄a mi ke Jerusalem ye ke ofụri Judea ye Samaria tutu esịm ata utịt ikpehe isọn̄.” (Utom 1:⁠8) Mmọ ẹdinam didie ikwọrọ ikọ isịm ata utịt ikpehe isọn̄? Jesus ama ọdọhọ ke idibịghike, ke iyọnọ mmọ edisana spirit man an̄wam mmọ. (Utom 1:⁠5) Kpa ye oro, akana owo ada mmọ usụn̄, ẹnyụn̄ ẹnam ata eti ndutịm man ẹkeme ndikwọrọ ikọ ke ofụri isọn̄. Jehovah ama esimek mme owo ẹda ikọt esie usụn̄ ke eset. Ntem, ekeme ndidi mme apostle ẹma ẹkere m̀mê Jehovah ọmọn̄ emek owo en̄wen emi ẹdidade mmimọ usụn̄.

3. (a) Nso ke mbet Jesus ẹkenam ke Jesus ama ọkọnyọn̄ heaven? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

 ³ Ke urua kiet ye usen ifan̄ ẹbede, mme apostle Jesus ẹma ẹsop idem ẹdụn̄ọde Ikọ Abasi, ẹbọn̄ akam, ẹnyụn̄ ẹmek Matthias ada itie Judas Iscariot. (Utom 1:​15-26) Ntak emi akanade ẹmek owo ada itie Judas, ndien ntak emi ekebehede Jehovah? Mmọ ẹkemek Matthias man mme apostle ẹkem 12 nte Jehovah okoyomde. * Jesus ikemekke apostle 12 emi man enye ekpenyene nsan̄a ukwọrọikọ, edi ekemek mmọ man ẹkpenam ata akpan utom. Nso ikedi utom emi, ndien didie ke Jehovah akanam Jesus etịm mmọ idem ndinam utom oro? Mmanie ẹda iso ke utom oro mfịn? Didie ke ikeme nditi mbon oro ‘ẹdade nnyịn usụn̄,’ akpan akpan “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄”?​—⁠Heb. 13:7; Matt. 24:⁠45.

4. Ewe utom ke mme apostle ye mbiowo ke Jerusalem ẹkenam?

⁴ Ke Pentecost eke isua 33, mme apostle ẹma ẹtọn̄ọ ndida usụn̄ ke esop Abasi. Usen oro, “Peter [ama] adaha ada ye mme apostle duopekiet eken,” ọkwọrọ ikọ ọnọ ata ediwak mme Jew ye mbon emi ẹkponode Abasi ke ido mme Jew. (Utom 2:​14, 15) Ata ediwak mmọ ẹma ẹkabade mbet Christ. Mbufa mbet emi ẹma “ẹka iso ndisịn idem ke ukpepn̄kpọ mme apostle.” (Utom 2:42) Mme apostle ẹkesise ẹban̄a okụk oro ẹketịpde ke esop. (Utom 4:​34, 35) Mmọ ẹkesikpep ikọt Abasi Ikọ Abasi, sia mmọ ẹkedọhọ ẹte: “Nnyịn iyesịn idem ke akam ye ke utom ikọ Abasi.” (Utom 6:⁠4) Mmọ ẹma ẹsidọn̄ nditọete emi ẹfiọkde Ikọ Abasi ẹkekwọrọ ikọ ke mbufa efakutom. (Utom 8:​14, 15) Nte ini akakade, ndusụk mbiowo emi ẹyetde aran ẹma ẹdiana ye mme apostle ẹse ẹban̄a esop. Nte otu, mmọ ẹkese ẹban̄a utom ikọt Abasi ini oro.​—⁠Utom 15:⁠2.

5, 6. (a) Didie ke edisana spirit akan̄wam otu emi ẹkesede ẹban̄a utom ikọt Abasi ke eyo mme apostle? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.) (b) Didie ke mme angel ẹken̄wam mmọ? (c) Didie ke Ikọ Abasi okonyụn̄ an̄wam mmọ?

⁵ Ikọt Abasi eyo mme apostle ẹma ẹfiọk ke Jehovah akanam Jesus emek mbiowo ye mme apostle ẹda mmimọ usụn̄. Mmọ ẹkenam didie ẹfiọk emi? Akpa, edisana spirit ama an̄wam mbon oro ẹkedade ikọt Abasi usụn̄ ini oro. (John 16:13) Kpukpru mbon oro ẹkeyetde aran ini oro ẹma ẹbọ edisana spirit. Edisana spirit ama enen̄ede an̄wam otu oro ẹkesede ẹban̄a utom ikọt Abasi, emi ẹkedude ke Jerusalem, ẹnam utom mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke isua 49 eyo mme apostle, edisana spirit ama an̄wam otu oro ẹbiere mfịna oro edina mbobi okoyomde ndisịn. Mme esop ẹma ẹnyịme se otu emi ẹkebierede, ẹnyụn̄ “ẹka iso ndisọn̄ọ nda ke mbuọtidem nnyụn̄ ntọt ke ibat ke usen ke usen.” (Utom 16:​4, 5) Leta oro otu emi ẹkewetde ẹnọ ẹsọk mme esop ama owụt ke mmọ ẹnyene mbun̄wụm spirit Abasi, utọ nte ima ye mbuọtidem.​—⁠Utom 15:​11, 25-29; Gal. 5:​22, 23.

⁶ Ọyọhọ iba, mme angel ẹma ẹn̄wam otu oro. Cornelius ekedi akpa owo Gentile emi akakabarede edi Christian, kpa ye oro mîkanaha mbobi. Mbemiso enye akanade baptism, angel ama ọdọhọ enye ọdọn̄ ẹkekot apostle Peter. Peter ama ọkwọrọ ikọ ọnọ enye ye ikọtufọk esie,  ndien mmọ ẹma ẹbọ edisana spirit kpa ye oro mmọ mîkanaha mbobi. Emi ama anam mme apostle ye nditọete eken ẹkụt ke Abasi enyịme mme Gentile oro mînaha mbobi, ntre ke akpana mmimọ n̄ko ida mmọ nte nditọete. (Utom 11:​13-18) Adianade do, mme angel ẹma ẹn̄wam ke utom ukwọrọikọ oro otu emi ẹkedade usụn̄. (Utom 5:​19, 20) Ọyọhọ ita, otu oro ẹma ẹyak Ikọ Abasi ada mmọ usụn̄, edide mmọ ẹkebiere n̄kpọ emi aban̄ade se ikọt Abasi ẹnịmde ke akpanikọ m̀mê ẹketeme ikọt Abasi se ẹkpenamde.​—⁠Utom 1:​20-22; 15:​15-20.

7. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke Jesus akada ikọt Abasi eyo mme apostle usụn̄?

⁷ Kpa ye oro otu emi ẹkesede ẹban̄a utom ikọt Abasi ke eyo mme apostle ẹkenyenede odudu ndibiere n̄kpọ ke esop, mmọ ẹma ẹfiọk ke Jesus ada mmimọ usụn̄. Paul ọkọdọhọ ke Jesus ama ọnọ “ndusụk owo nte mme apostle.” Edi enye ama ọdọhọ n̄ko ke Christ edi “ibuot” m̀mê Adausụn̄. (Eph. 4:​11, 15) Ikọt Abasi eyo mme apostle ikekereke enyịn̄ idian apostle ndomokiet, edi ẹkekot mmọ “mme Christian.” (Utom 11:26) Paul ama ọfiọk ke ọfọn ‘isọn̄ọ imụm mme ido oro ikama,’ oro edi, mme n̄kpọ oro mme apostle ye mbiowo eken ẹkedade Ikọ Abasi ẹkpep ikọt Abasi. Kpa ye oro, enye ama ọdọhọ ete: “Edi nyom mbufo ẹfiọk ẹte Christ edi ibuot ọnọ kpukpru irenowo [emi esịne otu oro ẹsede ẹban̄a utom ikọt Abasi]; . . . Abasi onyụn̄ edi ibuot ọnọ Christ.” (1 Cor. 11:​2, 3) Emi owụt ke Jesus Christ ke Jehovah ekemek ada esop esie usụn̄.

8, 9. Nso akpan utom ke Brọda Russell akanam ọtọn̄ọde ke 1870?

⁸ Ọtọn̄ọde ke 1870, Charles Taze Russell ye nsan̄a esie ẹma ẹdomo ndituak ibuot nnọ Abasi nte Bible etịn̄de nnyụn̄ n̄n̄wam mbon en̄wen n̄ko ẹnam emi. Man ẹkeme ndimịn̄ n̄wed Ikọ Abasi ke nsio nsio usem, mmọ ẹma ẹsịn Zion’s Watch Tower Tract Society enyịn̄ ke n̄wed ukara ke 1884. Brọda Russell ekedi etieibuot n̄ka emi. * Enye ama esịn idem ekpep Ikọ Abasi, ikonyụn̄ ikopke ndịk ndinam mme owo ẹdiọn̄ọ ke ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-kiet ye ukpọn̄ ikpaha ke nsinsi, idụhe ke Bible. Enye ama edifiọk ke owo idikwe Christ ke enyịn ke ini enye edifiakde edi, ndien ke “edimek ini mme idụt” edisịm utịt ke 1914. (Luke 21:24) Brọda Russell ama ada ini ye okụk esie esịn idem ekpep mme owo se enye ọkọfiọkde emi. Emi owụt ke Jehovah ye Jesus ẹkenam enye ada ikọt Abasi usụn̄ ini oro.

⁹ Brọda Russell ikoyomke mme owo ẹda imọ nte abasi. Enye ekewet ke 1896 ete: “Nnyịn iyomke ubọn̄, iyomke ukpono inọ idem nnyịn m̀mê mme n̄wed oro nnyịn iwetde; nnyịn iyomke ẹkot nnyịn Reverend m̀mê Rabbi. Nnyịn inyụn̄ iyomke owo ndomokiet edi mbet nnyịn.” Nte ini akakade, enye ama ọdọhọ ete: “Idịghe utom owo edi emi.”

10. (a) Ini ewe ke Jesus ekemek “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄”? (b) Tịn̄ nte Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn okpụhọrede ye Watch Tower Society.

¹⁰ Ke 1919, isua ita ke Brọda Russell ama akakpa, Jesus ama emek “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄.” Ntak-a? Man ọnọ mbonufọk esie “udia ke nnennen ini.” (Matt. 24:45) Ini oro, ekpri otu nditọete oro ẹyetde aran, emi ẹkedude ke ibuot itieutom nnyịn ke Brooklyn, ke New York,  ẹkesinọ mme anditiene Jesus udia emi. Ikọ emi, “otu ukara,” emi nnyịn idiọn̄ọde idahaemi nte “Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Mme Ntiense Jehovah,” ọkọtọn̄ọ ndidu ke n̄wed nnyịn ke 1940 ama ekebe. Ini oro, ediwak owo ẹkesikere ke mme esenyịn Watch Tower Bible and Tract Society edi Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Mme Ntiense Jehovah. Edi ke 1971, ẹma ẹnam enen̄ede an̄wan̄a ke Watch Tower Society idịghe ukem ye Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn. Watch Tower Society ẹsinam n̄kpọ ye ukara ke ibuot nnyịn, edi idịghe mmọ ẹsikpep nnyịn Ikọ Abasi. Ntre ọtọn̄ọde ke 1971, ẹkeme ndimek eyenete emi ẹyetde aran ẹsịn ke Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn, edi owo imekke enye esenyịn Watch Tower Society. Idahaemi, ẹmek ndusụk nditọete emi ẹdide “mme erọn̄ en̄wen” ẹdi mme esenyịn Watch Tower Society ye mme n̄ka eken oro esop Abasi ẹnyenede. Emi anam Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹkeme ndisịn idem n̄kpep nnyịn Ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹtịm ẹse nnyịn enyịn. (John 10:16; Utom 6:⁠4) Enyọn̄-Ukpeme July 15, 2013, ọkọdọhọ ke Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn edi “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄.” Mmọ ẹdi ekpri otu nditọete oro ẹyetde aran.

11. Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹsinam utom mmọ didie?

¹¹ Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹsidiana kiet ẹbiere n̄kpọ. Didie ke mmọ ẹsinam emi? Mmọ ẹsinyene mbono mmọ kpukpru urua, ndien emi esinam mmọ ẹnen̄ede ẹdiana kiet ẹnam utom. (N̄ke 20:18) Mmọ ẹda idemmọ ukem ukem; ntre esidi owo mmọ kiet ama edi etieibuot okpokoro otu emi isua emi, owo en̄wen edi isua en̄wen. (1 Pet. 5:⁠1) Mmọ ẹsinyụn̄ ẹnam ntre n̄ko ke mme kọmiti itiokiet oro mmọ ẹdude. Mmọ ndomokiet idaha ke mbon eken ẹdu ke idak imọ, edi ẹda idemmọ nte “mbonufọk,” oro ofụn emi anamde akpanikọ esede aban̄a. Kpukpru mmọ ẹsitiene ndausụn̄ oro ofụn emi ọnọde.

12. Ewe mbụme ke idibọrọ?

¹² Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn idọhọke ke Abasi esiyarade se mmimọ iwetde ọnọ mmimọ, inyụn̄ idọhọke ke mmimọ imọfọn ima. Ntem, mmọ ẹkeme ndinam ndudue ke ndausụn̄ oro mmọ ẹnọde m̀mê ke nte mmọ ẹnamde Bible an̄wan̄a. N̄wed Ndụn̄ọde Mme Ntiense Jehovah eke 2015 ke Intanet, owụt ndusụk n̄kpọ oro ikesinịmde, edi emi ẹkpụhọrede. Edieke esede ibuotikọ oro “Mme Ntiense Jehovah,” oyokụt mme ukpụhọde emi ke ekpri ibuotikọ emi, “Ndinam Se Inịmde ke Akpanikọ Etetịm An̄wan̄a.” Jesus ikọdọhọke ke ofụn emi idinamke ndudue ke se enye ekpepde nnyịn. Edi, didie ke ikeme ndibọrọ mbụme oro Jesus okobụpde mi: “Anie ndien edi ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄?” (Matt. 24:45) Nso iwụt ke Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn edi ofụn emi? Ẹyak ise nte n̄kpọ ita oro ẹken̄wamde otu oro ẹkesede ẹban̄a utom ikọt Abasi ke eyo mme apostle ẹn̄wamde ofụn emi mfịn.

13. Didie ke edisana spirit an̄wam Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn?

¹³ Edisana spirit an̄wam mmọ. Edisana spirit anam Ikọ Abasi etetịm an̄wan̄a otu emi. Ntak edi oro mmọ ẹsikpụhọrede ndusụk n̄kpọ oro inịmde, nte iketịn̄de ke ọyọhọ ikpehe 11. Mîkpedịghe edisana spirit Abasi, mmọ ikpekemeke ndinam “mme ntotụn̄ọ n̄kpọ Abasi” an̄wan̄a nnyịn. (Kot 1 Corinth 2:10.) Etie otu emi ke idem nte eketiede  apostle Paul, emi ọkọdọhọde ete: “Mme n̄kpọ emi ke nnyịn itịn̄ n̄ko, nnyịn idaha ikọ emi ọniọn̄ owo ekpepde itịn̄, edi ida ikọ emi spirit ekpepde itịn̄.” (1 Cor. 2:13) Edisana spirit anam Ikọ Abasi etetịm an̄wan̄a otu emi toto ke 1919, kpa oro mme owo ẹma ẹkedu ke ekịm ẹnyụn̄ ẹkpep nsunsu ukpepn̄kpọ ke ata ediwak isua.

14. Didie ke Ediyarade 14:​6, 7 owụt ke mme angel ke ẹn̄wam ikọt Abasi mfịn?

¹⁴ Mme angel ẹn̄wam mmọ. Otu emi ẹse ẹban̄a utom ukwọrọikọ emi se iwakde ibe owo miliọn itiaita ẹnamde ke ofụri ererimbot. Isan̄a didie inam utom emi ke ofụri ererimbot? Ntak kiet edi ke mme angel ẹn̄wam nnyịn. (Kot Ediyarade 14:​6, 7.) Ediwak ini, mme angel ẹsin̄wam nditọete nnyịn ẹka ẹbịne mbon oro ẹkebọn̄de akam ẹyom un̄wam! * Mme angel ẹn̄wam nditọete nnyịn ẹka iso ẹkwọrọ ikọ ẹnyụn̄ ẹnam mme mbet idem ke mme idụt emi ẹkọbọde mmọ idiọk idiọk.

15. Tịn̄ nte Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn okpụhọrede ye mme adaiso ufọkabasi.

¹⁵ Ikọ Abasi ada mmọ usụn̄. (Kot John 17:17.) Ke 1973, ẹma ẹdikụt ke ndida un̄wọn̄ edi akwa idiọkn̄kpọ. Enyọn̄-Ukpeme February 1, 1974, ama obụp m̀mê owo emi akade iso ọn̄wọn̄ sika mîdịghe esịnde un̄wọn̄ odot ndina  baptism. Ibọrọ ekedi ke se ikpepde ke Ikọ Abasi owụt ke utọ owo oro idotke. Enyọn̄-Ukpeme oro ama asiak ediwak itie N̄wed Abasi oro ẹwụtde ntak emi anade ẹsio owo oro akade iso anam utọ ido emi ẹfep ke esop. (1 Cor. 5:7; 2 Cor. 7:⁠1) Enyọn̄-Ukpeme oro ama ọdọhọ n̄ko ete: “Idịghe nnyịn itie ke idem nnyịn inam ibet emi man ifịk mme owo. Abasi emi anamde ẹwet ikọ esie ke Bible, ọnọ ibet emi.” Ndi odu ido ukpono en̄wen emi enyịmede ndinam kpukpru se Ikọ Abasi ọdọhọde, idem ke ini ọsọn̄de ndusụk mbon mmọ ndinam emi? N̄wed kiet emi aban̄ade ido ukpono ke United States ọdọhọ ete: “Mme adaiso ufọkabasi ẹsiwak ndikpụhọde ukpepn̄kpọ ufọkabasi mmọ n̄kpep se mbon mmọ ye se mme owo ke ererimbot ẹmade.” Edi Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn itiehe ntre, mmọ ẹsiyak Ikọ Abasi ada mmọ usụn̄. Ndi emi iwụtke ke Jehovah ada ikọt esie usụn̄ mfịn?

16. Tịn̄ usụn̄ kiet emi ikemede nditi Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn.

¹⁶ Kot Mme Hebrew 13:⁠7. Ẹkeme ndikabade ikọ emi “ẹti” nte “ẹsiak.” Ntem usụn̄ kiet emi ikemede “[nditi] mmọ eke ẹdade usụn̄ ke otu” nnyịn edi ndisiak Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ke akam nnyịn. (Eph. 6:18) Kere ban̄a nte mmọ ẹkpepde nnyịn Ikọ Abasi, ẹsede ẹban̄a utom ukwọrọikọ ke ofụri ererimbot, ẹnyụn̄ ẹkụtde ẹte ke ẹda okụk oro itịpde ẹnam n̄kpọ ke eti usụn̄. Ke akpanikọ edi se isịnde mmọ ke akam!

17, 18. (a) Didie ke ikeme ndikop uyo Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn? (b) Didie ke in̄wam mmọ ye Jesus ke ini ikwọrọde ikọ?

¹⁷ Usụn̄ en̄wen emi ikemede nditi mmọ edi ndikop uyo mmọ. Mmọ ẹsiteme nnyịn se ikpanamde ke mme n̄wed nnyịn, ke ini idụkde mbono esop, ye n̄kpri ye ikpọ mbono. Mmọ ẹsimek mme esenyịn circuit, ndien mme esenyịn circuit ẹmek mbiowo. Mme esenyịn circuit ye mbiowo ẹsinyụn̄ ẹti otu emi, ke ini mmọ ẹtienede ndausụn̄ oro ẹnọde mmọ ketket. Kpukpru nnyịn iwụt ke isụk ibuot inọ Jesus, Adausụn̄ nnyịn, ke ini isụkde ibuot inọ mbon oro enye emekde ẹda nnyịn usụn̄.​—⁠Heb. 13:⁠17.

¹⁸ Imekeme nditi otu emi n̄ko ke ini isịnde idem ikwọrọ ikọ. Paul ama ọdọhọ nditọete esie ẹkpebe mbuọtidem mbon oro ẹdade mmọ usụn̄. Otu emi ẹwụt ke imenen̄ede inyene mbuọtidem ke ndisịn idem n̄kwọrọ ikọ nnyụn̄ n̄n̄wam mbon en̄wen ẹnam ntre. Ndi ke etiene an̄wam mbon oro ẹyetde aran ẹnam akpan utom emi? Esịt eyenen̄ede enem fi ke ini Jesus, Adausụn̄ nnyịn, edidọhọde ete: “Adan̄a nte mbufo ẹkenamde n̄kpọ emi ẹnọ kiet ke otu n̄kpri-n̄kan nditọete mi emi, mbufo ẹkenam ẹnọ mi.”​—⁠Matt. 25:​34-40.

19. Ntak emi ebierede nditiene Jesus, Adausụn̄ nnyịn?

¹⁹ Jesus ikefreke iban̄a mbet esie ke ini enye ọkọnyọn̄de heaven. (Matt. 28:20) Enye ama okụt nte edisana spirit, mme angel, ye Ikọ Abasi ẹken̄wamde enye ke ini enye okodude ke isọn̄. Enye ọnọ ofụn emi anamde akpanikọ ukem un̄wam emi mfịn. Ofụn emi aka iso ‘nditiene Eyenerọn̄ n̄ka ọtọ eke enye akaka.’ (Edi. 14:⁠4) Ke ini iyakde ofụn emi ada nnyịn usụn̄, ọwọrọ iyak Jesus ada nnyịn usụn̄. Ibịghike, Jesus ayada nnyịn usụn̄ esịm nsinsi uwem. (Edi. 7:​14-17) Idụhe adausụn̄ ndomokiet ke isọn̄, emi ekemede ndinam emi!