1-2. Nso idi kiet ke otu mme n̄kpọ emi ẹnen̄erede ẹbehe Jehovah? Nso ke enye oyom inam?

 NTE isinamde n̄kpọ ye mbon en̄wen esịne ke otu n̄kpọ ifan̄ emi ẹnen̄erede ẹbehe Jehovah. Jesus ekekpep nnyịn ete ke ana ima mbọhọ-idụn̄ nnyịn nte imade idem nnyịn. (Matt. 22:37-39) Oro esịne nnyịn ndifọn ido idem ye mbon emi mînamke n̄kpọ inọ Jehovah. Ima ifọn ido ye mmọ, ikpebe Jehovah Abasi emi “[esinamde] utịn esie asiaha ọnọ mme idiọkowo ye nti owo onyụn̄ anamde edịm edep ọnọ ndinen owo ye mme anam ukwan̄ido.”​—Matt. 5:45.

² Jehovah ama kpukpru owo, edi mbon emi ẹnamde se ifọnde ke enye ama akan. (John 14:21) Enye oyom nnyịn ikpebe imọ. Enye ọdọhọ inyene “ufiop ufiop ima” ye “esịt ima” inọ nditọ-ete nnyịn. (1 Pet. 4:8; Rome 12:10) Se ikemede nditi nnyịn nte utọ ima oro etiede edi utọ ima emi isimade mbonubon nnyịn ye iman nnyịn emi inen̄erede ikpere, m̀mê ata akpan ufan nnyịn.

3. Nso ke idiọn̄ọ iban̄a ima, emi mîkpanaha ifre?

³ Ima etie nte flawa emi ẹtọde ke esịtufọk. Ana ẹtim ẹse enye enyịn man enye ekeme ndikọri nye idem. Item emi ke apostle Paul ọkọnọ mme Christian: “Ẹyak ima nditọete mbufo osụk akaka iso.” (Heb. 13:1) Jehovah oyom ika iso ima mbon en̄wen. Ibuotikọ emi eyeneme ntak emi ikpenen̄erede ikpere nditọ-ete nnyịn ye nte ikemede ndika iso nnam oro.

 NTAK EMI ANADE INEN̄EDE IKPERE KIET EKEN

4. Didie ke ikeme ndikụt ete ke nnyịn idaha nte idianade kiet ye nditọ-ete nnyịn ibre mbre, nte Psalm 133:1 owụtde? (Se mme ndise n̄ko.)

⁴ Kot Psalm 133:1. Andikewet Psalm oro ọkọdọhọ ke ndidi ata ufan ye mbon emi ẹmade Jehovah “ọfọn” onyụn̄ “enem.” Imenyịme se enye ekewetde oro. Edi owo ekeme ndikụt ata akamba enyene-ndyọ eto kiet ntem kpukpru usen, aka ko, eto oro idịghe n̄kpọ ndomokiet aba ke enyịn esie. Nte nditọ-ete nnyịn ẹdianade kiet ekeme nditie nnyịn ntre n̄ko mfefere mfefere ke enyịn. N̄kọ isikụt mmọ kpukpru ini. Ekeme ndikam ndi imesikụt mmọ ediwak ini ke urua kiet. Idinam nso man ika iso ida mmọ ke ọsọn̄urua? Ikpada ini itịm ikere ufọn emi nditọ-ete nnyịn kiet kiet ẹnyenede ke esop ye ufọn emi mmọ ẹnamde ẹnọ nnyịn, oro ayanam itetịm ima mmọ.

5. Nte imade nditọ-ete nnyịn ekeme ndinam mbon en̄wen ẹkụt nso?

⁵ Akpa ini emi ndusụk owo ẹdụkde mbono esop nnyịn, esinen̄ede enem mmọ ndikụt nte imade kiet eken. Enye oro ikpọn̄ ekeme ndinam mmọ ẹnịm ke mmimọ imokụt ata mbon emi ẹtuakde ibuot ẹnọ Jehovah Abasi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke mbufo ẹnyenede ima ke otu idem mbufo, kpukpru owo ẹyeda emi ẹfiọk ẹte mbufo ẹdi mbet mi.” (John 13:35) Kop mbụk Chaithra emi ekekpepde Bible ye Mme Ntiense Jehovah ini enye osụk akade ufọkn̄wed nta-ifiọk. Ẹma ẹkot enye akamba mbono, enye onyụn̄ enyịme ndika. Ke mbono akpa usen ama akasuana, enye ama ọdọhọ owo emi esikpepde enye Bible ete: “Tọn̄ọ n̄kamamana, ete mi ye eka mi ifatke mi. Edi ke akamba mbono mbufo, owo 52 ẹkefat mi ke usen kiet kpọt! Eketie mi nte Jehovah ada ikọt esie owụt mi ke imọ  imama mi. Nyom ndisịne ke otu ikọt esie.” Chaithra ama aka iso ekpep Ikọ Abasi onyụn̄ okpụhọde uwem esie, ekem enye ama ana baptism ke 2024. Se do-o, mbufa owo ẹma ẹkụt nti n̄kpọ emi inamde, esịnede nnyịn ndima kiet eken, oro esiwak ndinam mmọ ẹdituak ibuot ẹnọ Jehovah.​—Matt. 5:16.

6. Didie ke nnyịn ndinen̄ede n̄kpere nditọ-ete nnyịn irenowo ye iban ekeme ndikpeme nnyịn?

⁶ Nnyịn ndinen̄ede n̄kpere nditọ-ete nnyịn irenowo ye iban ekeme ndikpeme nnyịn. Kop se Paul eketemede mme Christian mi: “Ẹnọ kiet eken item kpukpru usen . . . mbak abian̄a abian̄a odudu idiọkn̄kpọ edisọn̄ owo mbufo ekededi esịt.” (Heb. 3:13) Idem ekpenen̄ede emem nnyịn tutu ikpat nnyịn ọtọn̄ọ ndifebede n̄kpọn̄ usụn̄ edinen ido, Jehovah ekeme ndinam eyenete emi okụtde se iwọrọde nnyịn oro an̄wam nnyịn yak ifiak idisan̄a ke nnennen usụn̄. (Ps. 73:2, 17, 23) Utọ un̄wam oro edi n̄kpọ emi ọfọnde eti-eti ye nnyịn.

7. Ima asan̄a nso ye edidianakiet? (Colossae 3:13, 14)

⁷ Isịne ke otu mme owo emi ẹsinen̄erede ẹsịn idem ẹwụt ke mmimọ imama kiet eken. Edidiọn̄ emi inyenede ke ntak oro awak. (1 John 4:11) Ke uwụtn̄kpọ, ima esinam ‘ika iso iyọ kiet eken,’ ndien oro esitiene anam idiana kiet. (Kot Colossae 3:13, 14; Eph. 4:2-6) Ke ntak oro, ima idu ke mme mboho ikọ Abasi nnyịn, esinem nnyịn onyụn̄ ebịt nnyịn ke idem tutu. Udûkwe utọ n̄kpọ oro ke otu m̀mê ke n̄ka ekededi ke ererimbot emi.

ẸKPONO KIET EKEN

8. Didie ke Jehovah esin̄wam nnyịn idiana kiet?

⁸ Nte kpukpru nnyịn emi idide ikọt Abasi ke ofụri ererimbot idianade kiet edi utịben̄kpọ. Jehovah anam ikeme ndidiana ntre kpa ye emi nnyịn mîfọnke ima. (1 Cor. 12:24, 25) Bible ọdọhọ ke “Abasi ekpep [nnyịn] ndima kiet eken.” (1 Thess. 4:9) Oro ọwọrọ ke Jehovah ada Ikọ esie ọdọhọ nnyịn nnennen se ikpanamde man ikeme ndinen̄ede n̄kpere kiet eken. Ima ida ini itịm idụn̄ọde mme n̄kpọ emi enye ekpepde nnyịn inyụn̄ inanam mmọ, Abasi ekeme ndida oro n̄kpep nnyịn se ikpanamde. (Heb. 4:12; Jas. 1:25) Se Mme Ntiense Jehovah ẹsidomode ndinam edi oro.

9. Nso ke Rome 12:9-13 ekpep nnyịn aban̄a ndikpono kiet eken?

⁹ Didie ke Ikọ Abasi ekpep nnyịn nte ikemede ndinen̄ede n̄kpere kiet eken? Kop se Paul eketịn̄de aban̄a n̄kpọ oro. Ikụt ikọ esie ke Rome 12:9-13. (Kot.) Omokụt ikọ oro, “Ẹda iso ke ndinọ kiet eken ukpono”? Ọfọn inen̄ede itịm ikere ikọ oro, edi ọwọrọ nso? Ọwọrọ ke ana iyom mme ifet emi ikemede ndiwụt mbon en̄wen ke imenyene “esịt ima” iban̄a mmọ. Nte ikemede ndinam oro edi nnyịn ndisifen mmọ, ndisikama mmọ esen, ndisitat ubọk nnọ owo n̄kpọ, ndinyụn̄ nnam mme n̄kpọ eken emi ẹsụk ẹkade ke usụn̄ oro. (Eph. 4:32) Ndi akpana ibet yak nditọ-ete nnyịn ẹbem iso ẹnam n̄kpọ emi edinamde nnyịn inen̄ede ikpere? Ufọn idụhe ndinam utọ n̄kpọ oro. Afo kam ‘da iso’ ke se idinamde mbufo ẹkpere. Jesus ọkọdọhọ ete: “Inemesịt odu ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.” Ikọ esie oro enen̄ede odụk ye se inemede emi.​—Utom 20:35.

10. Didie ke nnyịn mîkpesịnke ifu ke “ndinọ kiet eken ukpono”? (Se ndise n̄ko.)

¹⁰ Ekedi Paul ọdọhọ yak ida iso ke ndinọ kiet eken ukpono, enye ọdọhọ ‘ikûsịn ifu ke mbubehe nnyịn.’ Ndi ama okụt ntre? Owo emi mîsisịnke ifu ke mbubehe esie edi owo emi esisịnde ifịk anam se anade enye anam onyụn̄ osio ofụri odudu esie anam n̄kpọ oro. Ẹma ẹnọ enye n̄kpọ anam, enye esitịn̄ enyịn anam n̄kpọ oro ediye ediye. Mme N̄ke 3:27, 28 ọdọhọ nnyịn ete: “Kûtre ndinam eti n̄kpọ nnọ mbon oro ẹyomde un̄wam, ke ini ubọk fo ekemede ndinam.” Ntre, ima ikụt ke owo oyom un̄wam, imesinam se ikekeme man in̄wam enye. Nnyịn isidọhọke, ‘Yak  kan̄a ise, yak odụk n̄kpọn̄ m̀mê urua en̄wen.’ Nnyịn isinyụn̄ ikereke ke owo en̄wen ayan̄wam enye.​—1 John 3:17, 18.

11. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede ikpere kiet eken?

¹¹ Usụn̄ en̄wen emi ikemede ndiwụt ke imokpono mbon en̄wen edi ndisisọp mfen mmọ ke ini mmọ ẹduede nnyịn. Ephesus 4:26 ọdọhọ: “Ẹkûyak utịn osụhọde edisịm iyatesịt mbufo.” Ntak ọdọhọde ntre? Ufan̄ikọ 27 ọdọhọ ke ikpayak utịn osụhọde edisịm iyatesịt nnyịn, ke ‘iyayak ufan̄ inọ Devil.’ Ke Bible, Jehovah ọdọhọ ifen kiet eken; edi n̄kpọ emi enye etịn̄de afiak etịn̄. Colossae 3:13 ọdọhọ nnyịn ete: “Ẹka iso . . . ẹfen kiet eken ke ofụri esịt.” Iwakke n̄kpọ emi esinen̄erede an̄wam nnyịn idiana kiet ye mbon en̄wen nte ndifen mmọ, edide ẹkenam nnyịn ekpri n̄kpọ m̀mê ẹkenam akamba n̄kpọ. Ima inam ntre, nnyịn in̄wam ‘ndimụm edidianakiet eke spirit n̄kama, nnyụn̄ ndu ke mbọbọ emem.’ (Eph. 4:3) Ibio ibio ikọ edi ke nnyịn ndisifen kiet eken esin̄wam nnyịn idiana kiet inyụn̄ idu ke emem.

12. Didie ke Jehovah esin̄wam nnyịn ifen mbon en̄wen?

¹² Imọdiọn̄ọ ke ekeme ndisọn̄ nnyịn ndifen mbon emi ẹkeduede nnyịn. Edi spirit Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn ifen mmọ. Ke N̄wed Abasi ama ọkọdọhọ nnyịn ‘inyene esịt ima inọ kiet eken,’ ikûnyụn̄ ‘usịn ifu ke mbubehe nnyịn,’ enye ọdọhọ ete: “Ẹnyene ifiopesịt ke spirit.” Owo emi enyenede “ifiopesịt” nte ẹtịn̄de oro edi owo emi enyenede ifịk eti-eti ke ntak spirit Abasi, spirit oro onyụn̄ anam ọdọdọn̄ enye ndinam nti n̄kpọ. (Se se ẹwetde ẹban̄a Rome 12:11 ke nwtsty.) Ntre, spirit Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn inyene esịt ima inọ mbon en̄wen inyụn̄ ifen mmọ ke ofụri esịt. Ke ntak oro, imesikpe Jehovah ubọk ke ofụri esịt ite an̄wam nnyịn.​—Luke 11:13.

ẸYAK ‘UBAHADE OKÛDU KE OTU MBUFO’

13. Nso ikeme nditọ nnyịn mbahade?

¹³ “Kpukpru orụk owo” emi ẹtode nsio nsio itie ẹdu ke esop, nte ẹnyụn̄ ẹnamde n̄kpọ ke edem mmọ idịghe ukem. (1 Tim. 2:3, 4) Nnyịn mîkpemeke, nsio nsio n̄kpọ emi owo kiet kiet enyenede unen ndibiere ke idemesie, utọ nte se owo edisịnede, nte owo edikamade idem, utọ usọbọ emi owo akpamade ndibọ, m̀mê utọ fim,  ikwọ, m̀mê n̄wed emi owo akpadade enem idem esịt ẹkeme nditọ nnyịn abahade. (Rome 14:4; 1 Cor. 1:10) Sia edide ‘Abasi ekekpep nnyịn ndima kiet eken,’ ana inen̄ede ikpeme man nnyịn idikere ke akpana ẹnam n̄kpọ nte nnyịn ikerede, ke eke nnyịn oro ọfọn akan eke mbon en̄wen.​—Phil. 2:3.

14. Nso ke ikpesidomo ndinam kpukpru ini? Ntak-a?

¹⁴ N̄kpọ en̄wen emi ikemede ndinam man nnyịn iditọ ubahade ke esop edi nnyịn ndidomo ndidọn̄ mbon en̄wen esịt nnyụn̄ nsọn̄ọ mmọ idem kpukpru ini. (1 Thess. 5:11) Ke isua ifan̄ emi ebede, ediwak mbon emi mîkesidụkke mbono esop aba m̀mê emi ẹma ẹkesio ẹfep ke esop ẹfiak ẹnyọn̄ ẹdi esop. Imesidara mmọ eti-eti! (2 Cor. 2:8) Kop se iketịbede inọ sista kiet emi akafiakde ọtọn̄ọ ndidụk mbono esop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke enye ama akafiak mbono esop isua duop. Enye ọkọdọhọ ete, “Kpukpru owo emi n̄kokụtde ẹkedi iso imam imam, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkọm mi ubọk.” (Utom 3:19) Didie ke ekpri n̄kpọ oro okotụk sista oro? Enye ọdọhọ ete, “Eketie mi nte Jehovah ada ubọk esie afiak emen mi esịn ke itie emi edinamde n̄kop inemesịt.” Ima isọn̄ọ kpukpru owo idem, Christ ekeme ndida nnyịn nnam esịt enem mbon emi “ẹkpade utom ẹnyụn̄ ẹbiomde ndodobi mbiomo.”​—Matt. 11:28, 29.

15. Tịn̄ usụn̄ en̄wen emi ikemede ndin̄wam nnam nditọ-ete ẹdiana kiet. (Se ndise n̄ko.)

¹⁵ Usụn̄ en̄wen emi ikemede ndinam nditọ-ete ẹdiana kiet edi ke se itịn̄de. Job 12:11 ọdọhọ ete: “Nte utọn̄ idomoke ikọ ise nte emi nsịn̄ atabide udia ese?” Eti etemudia esibem iso atabi  udia esie okop m̀mê mme n̄kpọ emi enye ọkọdọn̄de omụm m̀mê udia oro onyụn̄ enem mbemiso enye ọkọpde ọnọ mbon en̄wen ẹdia. Ukem ntre n̄ko, ana itịm ikere se iyomde nditịn̄ mbemiso itịn̄de. (Ps. 141:3) Kpukpru ini iyom ndikụt ete ke se iyomde nditịn̄ ọyọsọn̄ọ mbon en̄wen idem, enem mmọ ke idem, onyụn̄ “ada ufọn ọsọk mme andikop.”​—Eph. 4:29.

16. Mmanie ẹkpenen̄ede ẹkụt ẹte ke ikọ mmimọ ọsọn̄ọ owo idem?

¹⁶ Mme ebe ye mme ete ye eka ẹdi mbon emi ẹkpenen̄erede ẹkụt ẹte ke se mmimọ itịn̄de ọsọn̄ọ owo idem. (Col. 3:19, 21; Titus 2:4) Sia mbiowo ẹdide mbon emi ẹkpemede otu-erọn̄ Jehovah, ana ikọ mmọ n̄ko esinem mme erọn̄ Abasi onyụn̄ ọdọn̄ mmọ esịt. (Isa. 32:1, 2; Gal. 6:1) Kop se n̄ke kiet ke Bible etide nnyịn mi: “Ikọ eke ẹtịn̄de ke nnennen ini ọfọn didie ntem!”​—N̄ke 15:23.

ẸYAK IMA “KE EDINAM YE KE AKPANIKỌ”

17. Idinam nso man ikụt ite ke ima emi imade nditọ-ete nnyịn oto nnyịn esịt?

¹⁷ Apostle John ọkọdọhọ yak “ikûma ke ikọ inua m̀mê ke edeme, edi ẹyak ima ke edinam ye ke akpanikọ.” (1 John 3:18) Iyom ima emi imade nditọ-ete nnyịn oto nnyịn esịt. Idinam didie man ikeme ndinam ntre? Edieke isiwakde ndidu ye nditọ-ete nnyịn, iyenen̄ede ikpere kiet eken inyụn̄ itetịm ima kiet eken. Ntre, sisio ini du ye mbon en̄wen ke mbono esop ye ke ini ikade ukwọrọ-ikọ. Sika kese mbon en̄wen. Ima inam ntre, iwụt ke “Abasi ekpep [nnyịn] ndima kiet eken.” (1 Thess. 4:9) Iyonyụn̄ ika iso ida enyịn nnyịn ikụt se Bible ọdọhọde ete ke “ọfọn didie onyụn̄ enem didie ntem nditọete ndidụn̄ ọtọkiet ke edidianakiet!”​—Ps. 133:1.