Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

ESET

Desiderius Erasmus

Desiderius Erasmus

DESIDERIUS ERASMUS okodu uwem ke n̄kpọ nte isua 1469 esịm 1536. Mme owo ẹkesidọhọ ke enye edi ataifiọk oro ẹnen̄erede ẹkpono, edi nte ini akade ẹdọhọ ke enye edi owo esịt ndịk ye owo mfiakedem. Sia enye okodude ke ini emi ẹkenenide ediwak n̄kpọ ke ufọkabasi, enye ama enyene esịt ayarade mme mbuka oro ẹkenamde ke Ufọkabasi Catholic onyụn̄ etịn̄ ndudue mbon oro ẹkeyomde ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ ke ufọkabasi. Mfịn, ẹda enye nte ata akpan owo emi akanamde mme ufọkabasi ke Europe ẹtie nte ẹtiede oro. Didie ke enye akanam oro?

SE ENYE EKEKPEPDE YE SE ENYE EKENỊMDE

Sia Erasmus ekenen̄erede ọdiọn̄ọ usem Greek ye Latin, enye ama ekeme ndimen mme Bible emi ẹkekabarede ke usem Latin, utọ nte Vulgate ndomo ye n̄kani ikpan̄wed oro ẹkewetde N̄wed Abasi Usem Greek, emi ẹsikotde Obufa Testament. Enye ama okụt ke oyom mme owo ẹfiọk se Bible ekpepde. Ntre, enye ama ọdọhọ ke akpana ẹkabade Edisana N̄wed Abasi ẹsịn ke mme usem eken emi ẹkesisemde ini oro.

Erasmus okoyom ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ ke Ufọkabasi Catholic sia enye ekenịm ke akpana owo emi ọdọhọde ke idi Christian odu uwem nte Christian, idịghe ndinyụn̄ ntiene nnam se ẹnamde ke ufọkabasi. Emi akanam ke ini mme owo ẹketọn̄ọde ndisịn ntịme man ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ ke Ufọkabasi Catholic, mbon Catholic ẹkedọhọ ke enye edi ntak.

Erasmus ama enyene esịt ayarade mme mbuka Ufọkabasi Catholic ye ndudue mbon oro ẹkeyomde ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ ke ufọkabasi

Erasmus ama ada mbufiọk ayarade mbuka ikpọ owo ufọkabasi. Enye ama etịn̄ nte ikpọ owo ufọkabasi ẹdude ọkpọmiọk uwem ye nte mme pope ẹyomde ikpọ n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹnyịmede mme owo ẹka ekọn̄. Enye iketiehe nte ikpọ owo ufọkabasi emi ẹkedade mme edinam ufọkabasi ẹn̄wana okụk, utọ edinam nte ndiyarade idiọkn̄kpọ, ndikpono ndisana owo, nditie utreudia, ye ndika edisana ebiet. Enye ikonyụn̄ inyịmeke ndusụk n̄kpọ emi ufọkabasi ẹkesinamde, utọ nte ndikpe owo ọbọn̄ akam aban̄a akpan̄kpa m̀mê ndidọhọ ndusụk owo ẹkûdọ ndọ.

OBUFA TESTAMENT USEM GREEK

Ke 1516, Erasmus ama osio Obufa Testament ke usem Greek. Enye ekedi akpa N̄wed Abasi Usem Greek oro ẹkemịn̄de-mịn̄. Erasmus ama akabade enye esịn ke usem Latin onyụn̄ ewet n̄kpọ adian man an̄wam mme andikot. Bible esie emi ama okpụhọde ye Vulgate usem Latin. Enye ama aka iso ndinen̄ede mme n̄kpọ ke se enye akakabarede, ndien ke akpatre, Bible esie ama enen̄ede okpụhọde ye Vulgate usem Latin.

Obufa Testament Usem Greek emi Erasmus okosiode

Kiet ke otu itie emi okokpụhọrede ekedi 1 John 5:7. Mbon oro ẹkenịmde ke Abasi edi ita-ke-kiet ẹma ẹsịn mme ikọ emi mîkesịneke ke ata akpa Bible. Ikọ oro edi: “Ke heaven, Ete, Ikọ, ye Edisana Spirit: mmọ mbita ẹdi kiet.” Edi Erasmus ama osio mme ikọ emi efep ke akpa ye udiana Bible emi enye akakabarede sia mmọ ikesịneke ke mme ikpan̄wed usem Greek oro enye akadade akabade Bible esie. Edi nte ini akade, ikpọ owo ufọkabasi ẹma ẹnyịk enye afiak atan̄ mme ikọ emi ọdọn̄ ke ọyọhọ Bible esie ita.

Ẹkeda Obufa Testament Usem Greek emi Erasmus okosiode ẹkabade mme Bible eken ẹsịn ke mme usem en̄wen ke Europe. Martin Luther, William Tyndale, Antonio Brucioli, ye Francisco de Enzinas ẹkeda Bible esie emi ẹkabade N̄wed Abasi Usem Greek ẹsịn ke usem German, Ikọmbakara, Italian, ye Spanish.

Erasmus okodu ke ini emi akwa ndutịme okodude ke ufọkabasi, ndien Obufa Testament Usem Greek oro enye okosiode ama enen̄ede an̄wam mbon oro ẹkeyomde ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ ke Ufọkabasi Catholic. Ndusụk owo ẹkeda Erasmus nte kiet ke otu mbon oro ẹkeyomde ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ ke ufọkabasi. Edi ke ini mme owo ẹkewọrọde ẹda ẹdọhọ ẹtọn̄ọ ukpụhọde oro ndien, enye ikamaha ndida nnọ Ufọkabasi Catholic inyụn̄ idaha ye mbon emi ẹkeyomde ukpụhọde oro. Emi akanam David Schaff ewet ke se ikande isua 100 emi ebede ete ke Erasmus “akakpa ntre ke idemesie, inyeneke ufọkabasi ndomokiet. Ufọkabasi Catholic ikenyịmeke ke enye edi owo mmimọ; mbon Protestant ikonyụn̄ ikemeke ndidọhọ ke enye edi owo mmimọ.”