1-3. a) Mun na Solomani koo tun ka di Jehova ye? Solomani ye duga jumanw lo sɔrɔ? b) An bena ɲiningali jumanw lo jaabi barokun nin na?

SOLOMANI kɛra Israɛl masacɛ ye a kanbele tuma. A ka masaya daminɛ na, Jehova y’a yɛrɛ yira a la siko la ani k’a fɔ a ye ko: “I be fɛɛn min fɛ, o daali, ne bena o d’i ma.” Solomani y’a jaabi ko: “Ne do ye denmisɛn ye, n’ t’a ɲaa lɔn. . . . O la, i ka hakilitigiya [wala dusukun kolonin, NW] d’i ka baarakɛla ma janko a ka se k’i ka jama nin mara.” (1 Mas. 3:5-10). Solomani ko Ala ka “dusukun kolonin” di ale ma. O b’a yira ko a tun majiginin lo yɛrɛ le! O lo kama a koo tun ka di Jehova ye (2 Sam. 12:24). Solomani ka jaabili diyara Ala ye. O kosɔn, a ye “hakilitigiya” di a ma ani k’a kɛ kolɔnbaga ye.—1 Mas. 3:12.

² Solomani ye kantigiya kɛ wagati min bɛɛ la, a ye duga caaman sɔrɔ. A ye nɛɛma sɔrɔ ka batosoba “lɔ Masaba, Isirayɛli ka Ala ye.” (1 Mas. 8:20). A tɔgɔ bɔra kosɔbɛ sabu Ala y’a kɛ hakilitigi ye. Tuma min na hakili senu tun b’a kan, a ye kuma minw fɔ, olu sɛbɛnin be Bibulu ka kitabu saba kɔnɔ. U dɔ ye Talenw ka kitabu ye.

³ O kitabu kɔnɔ, dusukun kofɔra siɲɛ caaman. Ɲɛyirali fɛ, Talenw 4:23 (NW) b’a fɔ ko: “I dusukun kɔrɔsi ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan.” O vɛrise kɔnɔ, “dusukun” ɲɛsinna mun lo ma? Sutana b’a ɲini cogo di k’an dusukun nagasi? An be se ka mun lo kɛ walisa k’an dusukun latanga? Walisa ka to ka kantigiya kɛ Jehova ye, fɔɔ an k’o ɲiningali jɔnjɔnw jaabiliw faamu. An bena o lo lajɛ barokun nin na.

4-5. a) Talenw 4:23 kɔnɔ, dusukun ɲɛsinna mun lo ma? b) An ka kɛnɛyako b’an dɛmɛ k’a faamu cogo di ko a kɔrɔtanin lo an k’an janto an kɔnɔnakow la?

⁴ “Dusukun” min kofɔra Talenw 4:23 kɔnɔ, o ɲɛsinna an ka miiriyaw, an kɔnɔnakow n’an ka ŋaniyaw lo ma. An ye mɔgɔ min ye tigitigi, a ɲɛsinna o lo ma, an ɲɛnayeli koo tɛ.

⁵ An ye mɔgɔ min ye tigitigi, a kɔrɔtanin lo an k’an janto o la. An k’a filɛ an ka kɛnɛyako b’an dɛmɛ cogo min na k’o faamu. A fɔlɔ, a kɔrɔtanin lo an ka fɛɛn saniyaninw dumu ani ka spɔr kɛ walisa ka to kɛnɛya la. O cogo kelen na, walisa ka to kɛnɛya la Alako ta fan fɛ, fɔɔ an ka to ka Bibulu n’an ka gafew kalan ani an ka to k’a yira ko an limaniyanin lo Jehova la. O kɔrɔ ko an be min kalanna, an ka ɲi k’o sira tagama ani k’o kofɔ mɔgɔw ye (Ɔrɔm. 10:8-10; Zaki 2:26). A filanan, an be se ka ta an sawura ma k’a miiri ko an ka kɛnɛ. Nka, n’a sɔrɔ bana dɔ b’an na an tɛ min kala ma. O cogo kelen na, an be ni delinanko minw ye Alako ta fan fɛ, an be se ka basigi o kan k’a miiri ko an limaniyanin lo kosɔbɛ. Nka, n’a sɔrɔ nege jugu dɔw be barika sɔrɔla an kɔnɔ (1 Kor. 10:12; Zaki 1:14, 15). An kana ɲinɛ ko Sutana b’a fɛ k’an lafili n’a ka miiriya ye. A b’a ɲini k’o kɛ cogo tigitigi juman na? An be se k’an yɛrɛ tanga cogo di?

6. Sutana ka laɲinita ye mun lo ye? A b’a ɲini k’o laɲinita dafa cogo di?

⁶ Sutana b’a fɛ an ka ban ka Jehova sago kɛ. A b’a fɛ an k’ale ladegi k’an yɛrɛ dɔrɔn lo sago kɛ. A tɛ se k’an waajibiya ka miiri ani ka koow kɛ i ko ale. O kama, a b’a ɲini k’a ka laɲinita dafa cogo wɛrɛw la. Ɲɛyirali fɛ, a ye duniɲamɔgɔw fanba naraka n’a ka miiriya ye ka ban (1 Zan 5:19). An kɔni b’a lɔn ko n’an be jɛn ni mɔgɔ juguw ye, u bena an ka miiriya n’an ka kɛwalew “cɛn” (1 Kor. 15:33). Nka, Sutana jigi b’a la ko an bena a latigɛ ka wagati kɛ n’o mɔgɔw ye. Masacɛ Solomani benna o jaan kɔnɔ. A  ye kafiri muso caaman furu ani a laban, u y’a “dusukun yɛlɛma ka mabɔ Ala la.”—1 Mas. 11:3, Bible senuma.

7. Sutana be tɛmɛ mun lo fɛ fana k’a ka miiriya jɛnsɛn ani mun na an ka ɲi k’an yɛrɛ kɔrɔsi o ma?

⁷ Sutana be tɛmɛ filimuw ni telewisɔn fɛ k’a ka miiriya jɛnsɛn. A b’a lɔn ko maanaw t’an ɲɛnagwɛ dɔrɔn nka, u b’an kalan miiricogo ni kokɛcogo dɔw la. Yezu ye baara kɛ koɲuman ni maanaw ye walisa ka mɔgɔw kalan. Ɲɛyirali fɛ, a ye ntalen la Samarikacɛ dɔ koo la min y’a yira ko mɔgɔya b’a la ani a ye dɔ wɛrɛ la deen tununin dɔ koo la. O ntalenw lajɛ (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32). Sutana ye mɔgɔ minw naraka n’a ka miiriya ye, olu be se ka tɛmɛ maana dɔw fɛ k’an lafili. O la, an ka ɲi ka koow kɛ ka dama kɛɲɛ. Filimuw ni telewisɔn porogramuw bɛɛ lo tɛ mɔgɔ kunnatiɲɛ. An be se ka ɲɛnagwɛ n’u dɔw ye ani ka kalan sɔrɔ u la. Nka, an ka ɲi ka kɔrɔsili kɛ. N’an be ɲɛnagwɛko dɔ sugandira, an ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Filimu nin wala min be bɔra telewisɔn na, yala o b’a yira ko a daganin lo ka n’ ka nege juguw wasa wa?” (Gal. 5:19-21; Efɛz. 2:1-3). I bena mun lo kɛ n’i y’a kɔrɔsi ko ɲɛnagwɛko dɔ be Sutana ka miiriya lo jɛnsɛnna? I ka teliya k’i mabɔ a la i n’a fɔ i be boli bana yɛlɛmata ɲɛ cogo min na!

8. Wolobagaw be se k’u deenw latanga cogo di?

⁸ Wolobagaw, kunkanbaaraba kalifara aw ma. Aw lo ka ɲi k’aw deenw latanga walisa Sutana kana se k’u lafili. Siga t’a la, aw b’aw seko bɛɛ kɛ k’u latanga bana ma. Aw b’aw jija aw ka soo saniyanin ka to ani fɛɛn o fɛɛn be se ka aw n’aw deenw bana, aw b’o fili. O cogo kelen na, fɛɛn o fɛɛn be se k’a to Sutana ka miiriya be don aw deenw dusukun na, aw ka ɲi k’u tanga o ma. O fɛɛnw be se ka kɛ filimuw, telewisɔn, videwo tulonw ani  site web dɔw ye. Aw k’a fɔ aw deenw ye u ka ɲi ka min filɛ, u man ɲi ka min filɛ ani mun na (Mat. 5:37). Jehova b’a ɲini aw lo fɛ aw k’aw deenw dɛmɛ walisa u ka kɛ ale teriw ye (Talenw 1:8; Efɛz. 6:1, 4). O la, aw kana siran ka sariyaw sigi aw somɔgɔw ye. Aw ka ɲi ka basigi Bibulu lo kan k’o kɛ. N’aw deenw be kɔrɔbayara, a’ ye basigi Bibulu kan k’u dɛmɛ u ka se ka ɲuman ni juguman lɔn ka bɔ ɲɔgɔn na (Eburuw 5:14). Tiɲɛn lo ko aw ka kuma be se k’aw deenw dɛmɛ ka koo caaman faamu. Nka min kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye aw ka kɛwalew lo ye.—Deter. 6:6, 7; Ɔrɔm. 2:21.

9. Sutana ka ngalon kalan dɔ ye juman ye? Mun na farati b’o miiriya la?

⁹ Sutana b’a ɲini fana k’an lafili walisa an ka tugu adamadenw ka hakilitigiya kalanw kɔ sanni ka tugu Jehova ka miiriya kɔ (Kɔlɔs. 2:8). An ka Sutana ka ngalonkalan dɔ lajɛ. A b’a fɛ an k’a miiri ko min kɔrɔtanin lo, o ye k’a ɲini ka kɛ nafolotigi ye. Minw b’o miiri, olu be se ka wari caaman sɔrɔ wala u t’a sɔrɔ. A mana kɛ min o min ye, u be farati la. Mun na do? Sabu u b’u fanga bɛɛ kɛ wari ɲini na fɔɔ u ka kɛnɛyako, u be jɛnɲɔgɔnya min kɛ n’u somɔgɔw ni Ala ye, o be nagasi (1 Tim. 6:10). An b’an Faa hakilitigi Jehova waleɲuman lɔn sabu a b’an dɛmɛ ka wariko jati ka dama kɛɲɛ.—Waaj. 7:12; Luka 12:15.

10-11. a) An ka ɲi ka mun lo kɛ k’an yɛrɛ latanga? b) Galen, kɔrɔsilikɛla tun be mun lo kɛ? Cogo juman na an dusukun be se ka kɛ i n’a fɔ kɔrɔsilikɛla?

¹⁰ N’an b’a fɛ k’an dusukun latanga koɲuman, an ka ɲi k’a lɔn farati minw b’an seen kɔrɔ ani ka sin ka dɔ kɛ dɔ ye walisa k’an yɛrɛ latanga. Talenw 4:23 kɔnɔ, kumaden min bayɛlɛma ko “kɔrɔsi,” o b’an hakili jigi kɔrɔsilikɛla ka baara la. Galen, kɔrɔsilikɛla tun be lɔ kogo kan ka dugu kɔrɔsi. A tun mana farati dɔ ye, a tun be buru fiyɛ walisa ka dugumɔgɔw lasɔmi. N’an be miiri o la, o b’an dɛmɛ k’a faamu an ka ɲi ka min kɛ walisa Sutana kana an kunnatiɲɛ.

¹¹ Kɔrɔsilikɛla ni dakɔrɔsibagaw tun be jɛn ka dugu latanga (2 Sam. 18:24-26). U tun b’o kɛ cogo di do? N’u jugu dɔ tun be gwɛrɛla u ka dugu la, u tun b’u janto ka daaw tugu (Neemi 7:1-3). Sutana be se k’a ɲini ka nɔɔ to an ka miiriyaw, an dusukunnakow, an ka ŋaniyaw n’an ka fɛtaw kan. N’an y’a to Bibulu y’an dusukun kolo, * a bena se k’an lasɔmi i ko kɔrɔsilikɛla tun b’a kɛ cogo min na. O la, tuma o tuma n’an dusukun y’an lasɔmi farati dɔ la, an k’an janto o la ani an k’an seko bɛɛ kɛ k’an yɛrɛ tanga o farati ma.

12-13. N’a sɔrɔ an bena a ɲini ka mun lo kɛ? Nka an ka ɲi ka mun lo kɛ?

¹² An be se k’an yɛrɛ tanga cogo di Sutana ka miiriya ma? An ka ɲɛyirali dɔ lajɛ. Jehova y’a fɔ ko ‘kakalaya, walima mɔgɔkolonya, o koo si kana mɛn an cɛma.’ (Efɛz. 5:3). Nka, an bena mun lo kɛ n’an ka lakɔli filankuruw wala an ka baarakɛɲɔgɔnw y’a daminɛ ka baro kɛ kakalayakow kan? An b’a lɔn ko an ka ɲi “ka siran Ala ɲa ani ka ban nin diɲɛ nigɛjuguw la.” (Titi 2:12). An dusukun  be komi kɔrɔsilikɛla minkɛ, a be se k’an lasɔmi (Ɔrɔm. 2:15). Nka yala an bena mɛnni kɛ a fɛ wa? Sanni an k’o kɛ, n’a sɔrɔ an bena a ɲini ka mɛnni kɛ an filankuruw fɛ wala ka foto dɔw filɛ u be minw yirala. Nka, o wagati lo la an ka ɲi ka baro yɛlɛma wala ka taga k’o mɔgɔ to yen. O la, an bena an yɛrɛ tanga faratiw ma.

¹³ N’an filankuruw b’an lasunna ka koo jugu kɛ wala ka miiri a la, fɔɔ an k’an jaa gwɛlɛya ka lɔ kelen kan ani ka ban u ta ma. An ka la a la ko an be jijali min kɛra, Jehova ɲɛɛ b’a la. An ka la a la fana ko a bena fanga ni hakilitigiya di an ma walisa an ka se ka ban Sutana ka miiriya la (2 Til. Kib. 16:9; Ezayi 40:29; Zaki 1:5). An be se ka koo wɛrɛ juman lo kɛ walisa k’an dusukun latanga?

14-15. a) An ka ɲi k’a to mun lo ka don an dusukun na ani an be se k’o kɛ cogo di? b) Talenw 4:20-22 be se k’an dɛmɛ cogo di ka nafa sɔrɔ bɛrɛbɛrɛ Bibulu kalangwɛ la? (Koorilen nin lajɛ fana: “ An be se ka miiri cogo min na.”)

¹⁴ Walisa k’an dusukun latanga, an ka ɲi k’an janto miiriya juguw kana don a kɔnɔ. Nka, an ka ɲi fana k’a to fɛɛn ɲumanw ka don a kɔnɔ. An kɔnna ka kuma dugu min koo la ani a latanganin lo ka ɲɛ, an ka miiri o la tugun. Dakɔrɔsibaga tun be daaw tugu walisa u juguw kana don dugu kɔnɔ. Nka wagati wɛrɛw la, a tun be daaw yɛlɛ walisa mɔgɔw ka don ni dumunifɛnw ani fɛɛn wɛrɛw ye. N’u tun be daaw tugunin to tuma bɛɛ, kɔngɔ tun bena dugumɔgɔw faga. O cogo kelen na, an ka ɲi k’a to Ala ka miiriya ka nɔɔ to an kan tuma bɛɛ.

¹⁵ Jehova ka miiriya be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ. O la, tuma o tuma n’an b’a kalan, an b’a to Jehova ka miiriya ka nɔɔ to an ka koow jaticogo, an dusukunnakow n’an ka kɛwalew kan. An be se k’a to an ka Bibulu kalangwɛ k’an nafa bɛrɛbɛrɛ cogo di? A kɔrɔtanin lo an ka delili kɛ. Balimamuso dɔ ko: “Sanni n’ ka Bibulu kalangwɛ kɛ, n’ be kɔn ka Jehova deli a ka n’ dɛmɛ walisa ‘koɲumanba minw’ b’a ka Kuma kɔnɔ, n’ ka se k’o ye ka ɲɛ.” (Zab. 119:18, Biblu Ala ta Kuma). An be min kalan, an ka ɲi ka miiri o kan fana. N’an be delili kɛ, ka Ala ka Kuma kalan ani ka miiri a kan, an bena a ‘mara an dusu la kosɔbɛ.’—Talenw 4:20-22 kalan; Zab. 119:97.

16. JW Telewisɔn be mɔgɔ caaman nafa cogo di?

¹⁶ An be se k’a to Ala ka Kuma ka nɔɔ to an ka miiriyaw kan cogo wɛrɛ min na, o ye ka JW Telewisɔn^® filɛ. Furuɲɔgɔn dɔw ko: “Tiɲɛn na, videwo min be bɔ kalo o kalo, o y’an ka deliliw jaabili lo ye! Tuma min na an dusu kasinin lo ani an b’a miiri ko an b’an kelen na, o videwo b’an jija ani k’an barika bonya. Balimaw be dɔnkili diiman minw la o videwow kɔnɔ, an ka teli k’u lamɛn soo. An b’u lamɛn n’an be tobili kɛra, n’an be yɔrɔ saniyara wala n’an be tee minna.” O videwow b’an dɛmɛ k’an dusukun latanga. U b’an dɛmɛ fana an ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye ani ka ban Sutana ta ma.

17-18. a) Ka kɛɲɛ ni 1 Masacɛw 8:61 ye, n’an be Jehova ka cikanw labato nafa juman b’o la? b) An be kalan juman lo sɔrɔ masacɛ Ezekiyasi ka koo la? c) Ka kɛɲɛ ni Dawuda ka delili ye Zaburuw 139:23, 24 kɔnɔ, an be se ka delili kɛ mun lo koo la?

¹⁷ Tuma o tuma n’an y’a ye nafa min b’a la ka koo ɲuman kɛ, an ka limaniya barika be bonya (Zaki 1:2, 3). An ninsɔn ka di sabu a ka di Jehova ye k’an jati a deenw ye. O b’an lasun k’a ɲini k’an koo  diya a ye tugun (Talenw 27:11). Kɔrɔbɔli kelen kelen bɛɛ be sababu di an ma an k’a yira ko an tɛ an Faa kanutigi Jehova sago kɛra ni filankafoya ye (Zab. 119:113). U be sababu di an ma fana an k’a yira ko an be Jehova kanu n’an dusu bɛɛ ye. O kɔrɔ ko an jijanin lo k’a ka cikanw labato ani k’a sago kɛ.—1 Masacɛw 8:61 kalan.

¹⁸ Yala an bena fili wa? Ɔnhɔn. An bena fili sabu an ye mɔgɔ dafabaliw ye. N’an filila, an ka miiri masacɛ Ezekiyasi ka koo la. A filila tuma dɔw la, nka a nimisara ani a tora ka Jehova bato ni “kɔnɔgwɛ ye.” (Ezayi 38:3-6; 2 Til. Kib. 29:1, 2; 32:25, 26). An kana a to Sutana k’an kunnatiɲɛ. An ka Jehova deli walisa ka “dusukun kolonin” sɔrɔ (1 Mas. 3:9, NW; Zaburuw 139:23, 24 kalan). An be se ka kantigiya kɛ Jehova ye tuma bɛɛ n’an b’an dusukun latanga ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan.