LIMANIYA * b’an barika bonya kosɔbɛ. Ɲɛyirali fɛ, jɛnɲɔgɔnya min b’an ni Jehova cɛ, Sutana b’a fɛ k’o nagasi. Nka, limaniya b’an dɛmɛ ka “Sutana ka biɲɛ tasumaman bɛɛ faga.” (Efɛz. 6:16). Hali n’an ka gwɛlɛyaw ka bon i n’a fɔ kulu, an be se k’u muɲu limaniya barika la. Yezu y’a fɔ a ka kalandenw ye ko: “N’aw ka lanaya boɲa tun be mutaridikisɛ ta bɔ, aw tun be se k’a fɔ kulu nin ye ko a ka wili ka bɔ yan ka taga lɔ yen fɛ. O tun bena kɛ.” (Mat. 17:20). Jɛnɲɔgɔnya min b’an ni Jehova cɛ, limaniya be se k’o sabati. O la, a ka ɲi an ka ɲiningali nunu lajɛ: Limaniya ye mun lo ye? An dusukun cogoya be nɔɔ juman lo to an ka limaniya kan? An be se ka dɔ fara an ka limaniya barika kan cogo di? An ka ɲi ka limaniya jɔn lo la?—Ɔrɔm. 4:3.

Ka la Bibulu ka fɔta la ani ka la a la ko Ala be yen, limaniya tɛ dan o ma sabu “jinaw fana lanin b’o la, u be siran fɔɔ ka yɛrɛyɛrɛ.” (Zaki 2:19). N’o lo, limaniya ye mun lo ye?

Bibulu ka fɔta la, limaniya ɲɛsinna fɛɛn fila lo ma. A fɔlɔ, “i jigi be fɛɛn minw na, i lanin b’a la ko i bena u sɔrɔ.” (Eburuw 11:1a, NW). N’i limaniyanin lo, i lanin b’a la kosɔbɛ ko Jehova ka kumaw ye tiɲɛn ye ani k’u bena dafa. A y’a fɔ Israɛldenw ye ko: “Ne ye min latigɛ tile ni suu kosɔn, n’aw sera k’o cɛn, fɔɔ dugu te gwɛ a gwɛwaati la, suu te ko a kowaati la fana, o tuma na, ne ye bɛɛn min kɛ ni n ka baarakɛla Dawuda ye, o bena se ka cɛn.” (Zer. 33:20, 21). Yala i delila ka siran ko tile tɛna bɔ tugun ani ko a tɛna ben tugun wa? Ani k’o bena a to suu ni tile tɛ kɛ yen tugun wa? Ayi. N’o lo, yala i ka ɲi ka sigasiga ko Danbaga min y’o sariyaw sigi, ale tɛ se k’a ka layiduw dafa wa? Ayi, i man ɲi ka sigasiga o la!—Ezayi 55:10, 11; Mat. 5:18.

A filanan, limaniya ye nin ye: “i ɲɛɛ tɛ fɛɛn minw na, a gwɛnin lo i ɲɛɛ na ko u ye tiɲɛnkow ye.” (Eburuw 11:1b, NW). Ɲɛyirali fɛ, fɛɛn juman lo be yen an ɲɛɛ tɛ min na, k’a sɔrɔ an lanin b’a la ko a be yen? Miiri k’a filɛ, deen dɔ b’i ɲininga ko: “I b’a lɔn cogo di ko fɔɲɔ be yen?” Hali n’i ma deli ka fɔɲɔ ye, fɛɛn minw b’a yira ko fɔɲɔ be yen, i be se k’o fɔ deen ye: An be nɛnɛkiri, fɛɛnw be lamaga ani a ɲɔgɔnnaw. Ni o deen lara a la ko o koow ye tiɲɛn ye, a bena a faamu ko mɔgɔ be se ka la fɛɛn dɔ la hali n’a ɲɛɛ t’a la. Limaniya fana basiginin lo dalilu barikamanw lo kan.—Ɔrɔm. 1:20.

Limaniya basiginin lo daliluw lo kan. O kama, walisa ka limaniya, mɔgɔ ka ɲi ka “tiɲɛ lɔn.” (1 Tim. 2:4). Nka, lɔnniya dama tɛ bɔri kɛ. Ciden Pol y’a sɛbɛ ko mɔgɔ be  limaniya a “dusu la.” (Ɔrɔm. 10:10). An man ɲi ka la Bibulu ka tiɲɛnkalanw na dɔrɔn. Nka, an ka ɲi k’u jati fɛɛn nafamanba ye. O lo bena an lasun ka limaniya, o kɔrɔ, ka koow kɛ ka kɛɲɛ ni Ala sago ye (Zaki 2:20). Dɔw tɛ tiɲɛnkalanw jati fɛɛn nafamanba ye. Hali ni dalilu barikamanw dira u ma, u tɛna sɔn u ma sabu u t’a fɛ k’u ka lannakow yɛlɛma wala, u b’a fɛ k’u diyanyekow lo kɛ (2 Piyɛri 3:3, 4; Zude 18). O lo kama Bibulu sɛbɛwagati la, kabako kɛra minw ɲɛɛ na, olu bɛɛ lo ma limaniya (Nɔnb. 14:11; Zan 12:37). Tiɲɛn ka di minw ye kosɔbɛ, olu dama lo be limaniya hakili senu barika la.—Gal. 5:22, Biblu Ala ta Kuma; 2 Tes. 2:10, 11.

Minw y’a yira k’u limaniyanin lo kosɔbɛ, masacɛ Dawuda y’u la dɔ ye (Eburuw 11:32, 33). Nka, a somɔgɔw bɛɛ tun tɛ n’o limaniya ɲɔgɔn ye. Miiri a kɔrɔcɛ Eliyabu koo la. A ye Dawuda kɔrɔfɔ loon dɔ sabu Dawuda dusu tun tiɲɛna Goliyati ka darabɔli kosɔn. O cogo la, Eliyabu y’a yira ko ale limaniyanin tɛ (1 Sam. 17:26-28). An si ma wolo ni limaniya ye ani an t’o sɔrɔ cɛɛn ye an bangebagaw fɛ. O la, Dawuda tun be jɛnɲɔgɔnya min kɛra ni Ala ye, o lo y’a to a tun limaniyanin lo.

Zaburuw 27nan kɔnɔ, Dawuda y’a yira fɛɛn minw y’a dɛmɛ k’a ka limaniya sabati (vɛrise 1). Koo minw ye Dawuda sɔrɔ ani Jehova y’a dɛmɛ ka see sɔrɔ a juguw kan cogo min na, Dawuda tun be miiri o la (vɛrise 2 ani 3). A tun ka di a ye kosɔbɛ ka taga Jehova batoso kɔnɔ (vɛrise 4). A tun be Ala bato ni Ala sagokɛla tɔɔw ye batoso kɔnɔ (vɛrise 6). A tun be Jehova deli n’a dusu bɛɛ ye (vɛrise 7 ani 8). A tun b’a fɛ Ala k’ale kalan a ka siraw la (vɛrise 11). Limaniya koo tun ka gwɛlɛ Dawuda ma fɔɔ a y’a fɔ ko: “Ni ne tun ma la Masaba ka ɲumanya la sɔbɛ la ka ne to diɲɛ na, ne tun bena kɛ di?”—Vɛrise 13.

Dawuda miiricogo n’a ka kokɛcogow lo lakalila Zaburuw 27nan kɔnɔ. N’i b’a ladegi, i bena kɛ n’a ka limaniya ɲɔgɔn ye. Limaniya ye hakili senu deen faan dɔ ye ani a basiginin lo lɔnniya sɔbɛ kan. O la, n’i be to ka Bibulu n’an ka gafew sɛgɛsɛgɛ, i bena kɛ ni limaniya ye (Zab. 1:2, 3). Kalan kɛtɔ, wagati ta ka miiri. N’i y’o kɛ, i bena Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ. O waleɲumanlɔn bena i lasun i k’i ka limaniya yira koo nunu fɛ: ka Jehova bato lajɛnw na ani k’i ka jigiya kofɔ tɔɔw ye (Eburuw 10:23-25). I b’a yira fana ko i limaniyanin lo, n’i be “Ala daali tuma bɛɛ” ani n’i t’i “fari faga.” (Luka 18:1-8). O la, “kana Aladali dabila” ani la a la ko ‘a be janto i la.’ (1 Tes. 5:17; 1 Piyɛri 5:7). Limaniya b’an lasun ka koo tilenninw kɛ. N’an b’o kɛ, an ka limaniya be sabati.—Zaki 2:22.

Yezu ka suu laban na, a y’a fɔ a ka kalandenw ye ko: “Aw lara Ala la, aw ye la ne fana na.” (Zan 14:1). O la, ka limaniya Jehova la, o tɛ bɔri kɛ. An ka ɲi ka limaniya Yezu fana na. An be se ka limaniya Yezu la cogo di? An ka cogo saba lajɛ.

A fɔlɔ, a jati ko kunmabɔsara ye nilifɛn ye, Ala ye min di i kosɔn. Pol ko: “Ne ɲanaman lo farisogo la, o kɛra Ala Dencɛ barika la, ne ye n jigi la min kan. A ye ne kanu fɔɔ k’a yɛrɛ di ne kosɔn.” (Gal. 2:20). N’i limaniyanin lo Yezu la, i bena la a la kosɔbɛ ko kunmabɔsara be se k’i nafa. Kunmabɔsara lo barika la i ka jurumuw be se ka yafa, i be ni ɲɛnamaya banbali jigiya ye ani a b’a yira ka gwɛ ko Ala b’i kanu (Ɔrɔm. 8:32, 38, 39; Efɛz. 1:7). N’i lanin b’o la sɔbɛ la, i tɛna i yɛrɛ jalaki ani ka koo jugu miiri i yɛrɛ koo la.—2 Tes. 2:16, 17.

A filanan, i magwɛrɛ Jehova la delili la Yezu ka saraka sababu la. Kunmabɔsara barika la, an be se ka Jehova deli “ni hakilisigi ye, a ka nɛɛma kosɔn janko a ka makari an na, ka nɛɛma kɛ an ye, k’an dɛmɛ an dɛsɛ tuma na.” (Eburuw 4:15, 16; 10:19-22). Delili be fanga di an ma an ka ban ka jurumu kɛ.—Luka 22:40.

A sabanan, mɛnni kɛ Yezu fɛ. Ciden Zan ko: “Min dara [Ala] Denkɛ la, ɲɛnamaya banbali bɛ o tigi fɛ. Min tɛ sɔn ka Denkɛ kan minɛ, o tɛna ɲɛnamaya sɔrɔ, nka Ala ka diminya tolen bɛ o kan.” (Zan 3:36, Bible senuma). Zan y’a yira ko min lara Yezu la ani min tɛ sɔn k’a kaan minɛ, u fila tɛ kelen ye. I b’a yira ko i limaniyanin lo Yezu la n’i be mɛnni kɛ a fɛ. I be mɛnni kɛ a fɛ i kɛtɔ ka “Krista ka sariya” labato, o kɔrɔ, a ye mɔgɔw kalan min na ani a ye cikan minw di (Gal. 6:2). Tugu a ka cikanw kɔ fana, a be tɛmɛ Jɔncɛ kantigiman hakiliman fɛ ka minw di (Mat. 24:45). N’i be mɛnni kɛ Yezu fɛ, kɔrɔbɔli minw be i ko sanjiba, i bena se k’u muɲu.—Mat. 7:24, 25.

Loon dɔ, cɛɛ dɔ y’a fɔ Yezu ye ni kaanba ye ko: “Ne lara Ala la. Ne dɛmɛ janko ne kana sigasiga.” (Mariki 9:24). O cɛɛ tun limaniyanin lo. Nka, a y’a majigi ka sɔn a ma ko a mako bele b’a la k’a ka limaniya sabati. I k’o cɛɛ, an bɛɛ mako bena kɛ limaniya barikaman na wagati dɔ la. Kabi sisan, an bɛɛ be se k’an ka limaniya sabati. I ko an y’a ye cogo min na, an be se k’o kɛ n’an be Bibulu kalan ani ka miiri a kan. O bena a to an be Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ. An ka limaniya bena sabati n’an be jɛn n’an balimaw ye ka Jehova bato, n’an b’an ka jigiya kofɔ ani n’an be to ka delili kɛ. Ka fara o kan, n’an b’an ka limaniya sabati, an bena dugaba sɔrɔ o la. O lo kama a fɔra Bibulu kɔnɔ ko: “Kanulenw, aw ka to ka taa ɲɛ aw ka dannaya [wala limaniya] senuma la . . . A’ ye to Ala ka kanuya la.”—Zude 20, 21, Bible senuma.