1, 2. a) Baaraba juman lo kalifara Solomani ma? b) Dawuda tun be hami mun lo la Solomani koo la?

BAARA kɛrɛnkɛrɛnnin dɔ tun kalifara Solomani ma. Alabatosoba min tun ka ɲi ka lɔ Zeruzalɛmu, Jehova y’a ɲini ale lo fɛ a k’o baara ɲɛminɛ. Boonlɔbaara minw ɲɔgɔn ma deli ka kɛ, u dɔ tun lo. O Alabatoso “tɔgɔ [tun] ka kan ka bɔ jamanaw bɛɛ la, a ka boɲa n’a ka ɲumanya kosɔn.” Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye k’o Alabatosoba tun ka ɲi ka kɛ “Masaba Ala ka soo ye.”—1 Til. Kib. 22:1, 5, 9-11.

² Masacɛ Dawuda tun lanin b’a la ko Ala tun bena a dencɛ dɛmɛ. Nka, Solomani tun “ma kɛ mɔgɔkɔrɔba ye fɔlɔ” ani a tun tɛ koo caaman lɔn. Yala o tun bena a bali ka Alabatosoba lɔ wa? Yala a tun bena a jaa gwɛlɛya ka sɔn k’o baara kɛ wa? Solomani mako tun be jagwɛlɛya la walisa ka se k’o baara kɛ.

3. Solomani ye mun lo faamu a facɛ fɛ, jagwɛlɛya koo la?

³ N’a sɔrɔ Solomani ye koo caaman faamu jagwɛlɛya koo la, a facɛ Dawuda fɛ. Dawuda kanbele tuma na, wara dɔ tun y’a facɛ ka saga dɔ minɛ ani a y’o wara faga (1 Sam. 17:34, 35). A y’a yira fana ko a jaa ka gwɛlɛ tuma min na a ye cɛɛ belebeleba  Goliyati kɛlɛ. Goliyati tun ye kɛlɛkɛla ŋana ye. Ala ka dɛmɛ ani bɛrɛ nugunin dɔ sababu fɛ, Dawuda ye see sɔrɔ Goliyati kan.—1 Sam. 17:45, 49, 50.

4. Mun na Solomani mako tun be jagwɛlɛya la?

⁴ A tun bɛnnin lo Dawuda ka Solomani jija a k’a jaa gwɛlɛya ani ka Alabatoso lɔ (1 Tilew Kibaru 28:20 kalan). Ni Solomani tun m’a jaa gwɛlɛya, siranya tun be se k’a fari faga, o kɔrɔ, k’a bali k’o baara daminɛ. N’a yɛrɛ tun dɛsɛra o baara la, o tun ka fisa n’a ma foyi kɛ.

5. Mun na an mako be jagwɛlɛya la?

⁵ I ko Solomani, an mako be Jehova ka dɛmɛ na walisa k’an jaa gwɛlɛya ka baara kɛ k’a dafa. O la, minw jaa tun ka gwɛlɛ, an k’u dɔw ka ɲɛyirali lajɛ. An k’a filɛ fana an be se k’an jaa gwɛlɛya cogo min na ani k’an ka baara kɛ k’a dafa.

6. Mun lo b’i kabakoya Yusufu ka jagwɛlɛya koo la?

⁶ Yusufu y’a yira ko a jaa ka gwɛlɛ tuma min na Potifar muso y’a ɲini a fɛ ko a ka la n’ale ye. N’a sɔrɔ a tun b’a lɔn ko n’ale banna, o nɔfɛkow tun bena juguya a ma. O n’a ta bɛɛ, sanni a ka sɔn, a y’a jaa gwɛlɛya ka boli ka bɔ o muso kɔrɔ.—Zɛnɛzi 39:10, 12.

7. Rahab y’a yira cogo di ko a jaa ka gwɛlɛ? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

⁷ Rahab fana y’a yira ko a jaa ka gwɛlɛ. Tuma min na Israɛldenw ka kolajɛbagaw tagara Rahab fɛ Zeriko dugu la, a tun be se ka siran ani ka ban k’u dɛmɛ. Nka, a y’a jigi la Jehova kan k’a jaa gwɛlɛya k’o cɛɛ fila dogo ani k’u dɛmɛ u tagara hɛɛrɛ la (Zozuwe 2:4, 5, 9, 12-16). Rahab sɔnna a ma ko Jehova lo ye tiɲɛn Ala ye. A tun lanin b’a la fana ko a mana kɛ cogo o cogo, Jehova tun bena Zeriko dugu don Israɛldenw bolo. A m’a to tɔɔw, hali masacɛ n’a ka sɔrɔdasiw yɛrɛ ɲɛsiran k’a fari faga. Nka, a ye koow kɛ ni jagwɛlɛya ye ani o kɛra sababu ye ale n’a somɔgɔw niin kisira.—Zozuwe 6:22, 23.

8. Yezu ka jagwɛlɛya ye nɔɔ juman lo to a ka cidenw kan?

⁸ Yezu ka ciden kantigiw fana ye ɲɛyirali ɲuman ye jagwɛlɛya koo la. Yezu y’a jaa gwɛlɛya cogo min na, u y’o ye (Mat. 8:28-32; Zan 2:13-17; 18:3-5). O ɲɛyirali y’u dɛmɛ k’u jaa gwɛlɛya. Tuma min na Saduseɲɛw tun b’a fɛ ka cidenw bali ka waajuli kɛ Yezu koo la, cidenw ma sɔn u ta ma.—Kɛw. 5:17, 18, 27-29.

9. An be se ka jagwɛlɛya sɔrɔ yɔrɔ min na, 2 Timote 1:7 b’an dɛmɛ cogo di k’o lɔn?

⁹ Yusufu, Rahab, Yezu ani cidenw ka jagwɛlɛya y’u lasun ka koo ɲuman kɛ. Hali n’u jaa tun ka gwɛlɛ, u tun lanin t’u yɛrɛ la kojugu. U jigi tun lanin be Jehova lo kan. Tuma dɔw la, an fana mako be jagwɛlɛya la. Sanni an k’an jigi la an yɛrɛ kan, an ka ɲi k’an jigi la Jehova lo kan (2 Timote 1:7 kalan). An mako be jagwɛlɛya la yɔrɔ minw na, an k’u fila lajɛ: denbaya ani kafo kɔnɔ.

10. Mun na kerecɛn kanbelew ni sunguruw mako be jagwɛlɛya la?

¹⁰ Kerecɛn kanbelew ni sunguruw ka ɲi k’u jaa gwɛlɛya koo caaman na walisa ka Jehova sago kɛ. U be se ka Solomani ladegi. Ale y’a jaa gwɛlɛya ka koow latigɛ ni hakilitigiya ye walisa ka Alabatosoba lɔ k’a ban. Kanbelew ni sunguruw be se ani u ka ɲi ka ladiliw ɲini u bangebagaw fɛ. Nka, olu yɛrɛ lo ka ɲi ka desizɔnba dɔw ta (Talenw 27:11). U mako be jagwɛlɛya la walisa ka koow latigɛ ni hakilitigiya ye u tagamaɲɔgɔnw, ɲɛnagwɛko bɛnninw, tagamacogo ɲuman ani batɛmu koo la.  Mun na do? Sabu u be min latigɛ o man di Sutana ye, Ala darabɔbaga.

11, 12. a) Musa y’a yira cogo di ko a jaa ka gwɛlɛ? b) Kanbelew ni sunguruw be se ka Musa ladegi cogo di?

¹¹ Kanbelew ni sunguruw ka ɲi ka kooba min latigɛ, o ɲɛsinna u ka laɲinitaw lo ma. Jamana dɔw la, u be kanbelew ni sunguruw lasun u ka kalanbabaw kɛ ani ka baara ɲini min sara ka ca. Jamana wɛrɛw la, wariko be se k’a to kanbelew ni sunguruw b’a miiri k’u ka ɲi ka baara kɛ walisa k’u somɔgɔw dɛmɛ. N’o koo ɲɔgɔn b’i kan, i ka miiri Musa ka ɲɛyirali koo la. Farahuna denmuso lo ye ale lamɔ. O la, Musa tun be se k’a latigɛ ko a bena nafolo ni tɔgɔba lo ɲini. A ka kalanfaw, a ladibagaw ani a tun be Ezipitikaw ka denbaya min kɔnɔ, miiri k’a filɛ olu y’a lasun cogo min na k’o fɛɛnw ɲini! Nka, sanni a ka sɔn u ta ma, Musa y’a jaa gwɛlɛya ka tiɲɛn batoli sira tagama. Tuma min na Musa banna Ezipiti nafolo la, a y’a jaa jagwɛlɛya k’a jigi la Jehova kan (Eburuw 11:24-26). O kɛra sababu ye Jehova y’a duga kosɔbɛ ani a bena duga caaman sɔrɔ sinima.

¹² I ko Musa, kanbelew ni sunguru dɔw b’u jija fana ka laɲinitaw latigɛ Alako ta fan fɛ ani ka Ala ka Masaya kɛ u ɲɛnako fɔlɔ ye. Jehova bena u duga. A bena u dɛmɛ u k’u ka denbaya mako wasa. Saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, kanbele Timote ye laɲinitaw latigɛ Alako ta fan fɛ. Ele fana be se k’o ɲɔgɔn kɛ. *—Filipikaw 2:19-22 kalan.

13. Balimamuso dɔ sunguru tuma na, mun na a mako tun be jagwɛlɛya la walisa k’a ka laɲinitaw dafa?

¹³ Balimamuso dɔ be Alabama, Etazini. Ale mako tun be jagwɛlɛya la walisa ka laɲinitaw latigɛ Alako ta fan fɛ. A y’a sɛbɛ ko: “N’ sunguru tuma na, kuma tun man di n’ ye. A tun man nɔgɔ n’ ma ka kuma ni mɔgɔw ye Masaya Boon kɔnɔ. Min yɛrɛ tun ka gwɛlɛ n’ ma kosɔbɛ, o ye ka mɔgɔ dɔ ka daa kɔkɔ n’ tɛ min lɔn.” A bangebagaw ni kafoden dɔw ka dɛmɛ sababu fɛ, a sera ka kɛ kudayi piyɔniye ye. A ko: “Sutana ka duniɲa b’an lasun ka kalanbabaw kɛ, ka tɔgɔba, wari ani bololafɛn caaman ɲini. A b’a fɛ an k’a miiri k’o lo ye laɲinita ɲumanw ye. Tuma caaman na, mɔgɔ tɛ se k’o laɲinitaw dafa. A laban, o be hami ni jigitigɛ lo lase mɔgɔ ma. Ka Jehova bato, o lo be ne ninsɔndiya kosɔbɛ ani ka n’ wasa.”

14. Koo dɔw fɔ minw na kerecɛn bangebagaw mako be jagwɛlɛya la.

¹⁴ Bangebagaw fana mako be jagwɛlɛya la. N’a sɔrɔ i ye wagati dɔw latigɛ ka gwa kɔnɔ batoli kɛ, ka taga waajuli wala lajɛnw na. I ka patɔrɔn be se k’a ɲini i fɛ tuma o tuma i ka baara kɛ o wagatiw la. O koo ɲɔgɔn na, i mako be jagwɛlɛya la walisa ka ban i ka patɔrɔn ta ma ani ka kɛ ɲɛyirali ɲuman ye i deenw fɛ. A be se ka kɛ fana ko kafo kɔnɔ, bangebaga dɔw b’a to u deenw ka koo dɔw kɛ k’a sɔrɔ e t’a fɛ i deenw k’o kɛ. O bangebagaw be se k’i ɲininga fɛɛn min kama i t’a to i deenw k’o kɛ. O kama, i mako be jagwɛlɛya la walisa k’o ɲɛfɔ u ye nɛmɛnɛmɛ.

15. Zaburuw 37:25 ani Eburuw 13:5 be se ka bangebagaw dɛmɛ cogo di?

¹⁵ An b’a yira ko an jaa ka gwɛlɛ n’an b’an deenw dɛmɛ ka laɲinitaw latigɛ Alako ta fan fɛ ani k’u dafa. Ɲɛyirali fɛ, bangebaga dɔw t’a fɛ k’u deenw jija u ka kɛ piyɔniyew ye wala u ka taga dɛmɛ don yɔrɔ minw na u mako be waajulikɛlaw la. U t’a fɛ k’u deenw jija fana u ka baara kɛ Betɛli la wala u ka dɛmɛ don ka Masaya  Boonw n’a ɲɔgɔnnaw lɔ. U be se ka siran ko n’olu kɔrɔla u deenw tɛna se k’u ladon. Nka, bangebaga hakilitigiw b’u jaa gwɛlɛya ani u lanin b’a la ko Jehova bena a ka layiduw dafa (Zaburuw 37:25; Eburuw 13:5 kalan). Bangebaga minw b’u jaa gwɛlɛya o cogo la ani k’u jigi la Jehova kan, olu deenw fana bena u ladegi.—1 Sam. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Bangebaga dɔw y’u deenw dɛmɛ cogo di ka laɲinitaw latigɛ? O ye u deenw nafa cogo di?

¹⁶ Etazini, balimacɛ dɔ n’a muso y’u deenw dɛmɛ ka laɲinitaw latigɛ Alako ta fan fɛ. O balimacɛ ko: “An tun be ninsɔndiya min sɔrɔ piyɔniye baara ni kafo ka baaraw la, an tun b’o lakali an deenw ye sanni u yɛrɛ ka tagama ani ka se kuma na. Sisan, u y’a latigɛ k’o baaraw ɲɔgɔn kɛ.” A y’a fɔ fana ko n’u deenw be laɲinitaw latigɛ u yɛrɛ ye ani k’u dafa, o b’u dɛmɛ Sutana ka duniɲa kana nɔɔ jugu to u kan. O b’u dɛmɛ fana ka Jehova batoli kɛ u ɲɛnako fɔlɔ ye. Balimacɛ dɔ be ni deen fila ye. Ale y’a sɛbɛ ko: “Bangebaga caaman be jijalibaw ni wari caaman kɛ k’u deenw dɛmɛ u ka laɲinitaw dafa spɔr, ɲɛnagwɛkow ani lakɔli la. A ka fisa u k’o jijalibaw n’o wari kɛ k’u deenw dɛmɛ ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Jehova ye tuma o tuma. Ninsɔndiyaba lo an fɛ k’a ye ko an deenw y’u ka laɲinitaw dafa Alako ta fan fɛ. An ninsɔndiyara fana k’u dɛmɛ k’o laɲinitaw dafa.” Bangebaga minw b’u deenw dɛmɛ ka laɲinitaw latigɛ Alako ta fan fɛ ani k’u dafa, siga t’a la, Ala bena olu duga.

17. Kafoden dɔw b’a yira k’u jaa ka gwɛlɛ. U dɔw kofɔ.

¹⁷ An ka ɲi ka kɛ ni jagwɛlɛya ye fana kafo kɔnɔ. Ɲɛyirali fɛ, diinan mɔgɔkɔrɔw mako be jagwɛlɛya la n’u be kitikow ɲɛnabɔra. Ni mɔgɔ dɔw niin be farati la kɛnɛyako ta fan fɛ, diinan mɔgɔkɔrɔw mako be jagwɛlɛya la fana walisa k’olu dɛmɛ. U dɔw be taga kasow la ka kasodenw dɛmɛ Alako ta fan fɛ. Balimamuso minw ma furu do? Sababu caaman dira olu ma ka dɔ fara u ka cidenya baara kan. U be se  ka kɛ piyɔniyew ye, ka taga yɔrɔ minw na waajulikɛlaw man ca, ka dɛmɛ don ka boonw lɔ Jehova batoli kama ani ka taga Masaya waajulikɛlaw ka lakɔli la. U be dɔw yɛrɛ weele ka na Gilead lakɔli kɛ.

18. Balimamuso minw kɔrɔla, olu be se k’a yira cogo di k’u jaa ka gwɛlɛ?

¹⁸ Balimamuso minw kɔrɔla, an b’olu kanu ani an be Jehova waleɲuman lɔn u kosɔn! Hali n’u tɛ se ka baara caaman kɛ Jehova ye tugun, u bele be se k’u jaa gwɛlɛya ka baara kɛ a ye (Titi 2:3-5 kalan). Ɲɛyirali fɛ, diinan mɔgɔkɔrɔw be se k’a ɲini musokɔrɔba dɔ fɛ a ka kuma sunguru dɔ fɛ a ka fanidoncogo koo la. A tɛna sɔngɔ o balimamuso kan. Nka a bena a dɛmɛ ni kanuya ye, a ka miiri k’a fila a ka fanidoncogo be se ka nɔɔ min to tɔɔw kan. (1 Tim. 2:9, 10). Balimamuso minw kɔrɔla, n’olu b’u ka kanuya yira o cogo la, o be se ka kɛ sababu ye kafo be sabati.

19. a) Balimacɛ batizeninw be se k’u jaa gwɛlɛya cogo di? b) Filipikaw 2:13 ani Ezayi 12:2 be se ka balimacɛw dɛmɛ cogo di u k’u jaa gwɛlɛya?

¹⁹ Balimacɛ batizeninw fana ka ɲi k’u jaa gwɛlɛya ka baara kɛ Jehova ye. N’u be sɔn ka kɛ kɔrɔsigi cidenw ani diinan mɔgɔkɔrɔw ye, o be kafo nafa kosɔbɛ (1 Tim. 3:1). Nka, dɔw be se ka sigasiga k’o kɛ. Mun na do? N’a sɔrɔ balimacɛ dɔ tun ye fili dɔ kɛ ani sisan a b’a miiri ko ale man kan ka kɛ kɔrɔsigi ciden wala diinan mɔgɔkɔrɔ ye. Dɔ be se k’a miiri fana ko ale tɛ se ka kunkanbaara dɔ dafa. N’i be n’o miiriyaw ɲɔgɔn ye, Jehova be se k’i dɛmɛ ka jagwɛlɛya sɔrɔ (Filipikaw 2:13; Ezayi 12:2 kalan). I hakili to a la ko, Musa fana tun b’a miiri ko ale tɛ se ka kunkanbaara dɔ dafa (Ɛkiz. 3:11). Nka, Jehova y’a dɛmɛ walisa a k’a jaa gwɛlɛya k’a ka cii dafa. Ni balimacɛ dɔ be dɛmɛ ɲini Ala fɛ delili la ani n’a be Bibulu kalan loon o loon, ale fana be se k’o jagwɛlɛya ɲɔgɔn sɔrɔ. Mɔgɔ minw y’a yira k’u jaa ka gwɛlɛ, n’a be miiri olu ka ɲɛyirali la, o fana be se k’a dɛmɛ. A ka ɲi k’a yɛrɛ majigi k’a ɲini diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ u ka fɔrɔmasɔn di ale ma. A be se ka koo o koo kɛ ka kafo dɛmɛ, a k’o kɛ fana. An be balimacɛ batizeninw bɛɛ jija u k’u jaa gwɛlɛya ani ka baara kɛ bɛrɛbɛrɛ kafo kɔnɔ!

20, 21. a) Dawuda ye Solomani hakili jigi mun lo la? b) An be se ka la mun lo la?

²⁰ Masacɛ Dawuda ye Solomani hakili jigi ko Jehova bena to n’a ye, fɔɔ Alabatosoba lɔli baara ka ban (1 Til. Kib. 28:20). Dawuda ka kumaw tora Solomani hakili la. O kama, hali n’a tun tɛ mɔgɔkɔrɔba ye fɔlɔ ani a tun tɛ koo caaman lɔn, a m’a to o k’a bali k’a ka cii dafa. A y’a jaa gwɛlɛya kosɔbɛ k’a ka baara kɛ. Jehova ka dɛmɛ sababu fɛ, a sera ka Alabatoso cɛɲumanba lɔ k’a ban saan wolonfila ni kalo wɔɔrɔ kɔnɔ.

²¹ Jehova ye Solomani dɛmɛ. O cogo kelen na, a be se k’an fana dɛmɛ denbaya ani kafo kɔnɔ walisa an k’an jaa gwɛlɛya ani k’an ka baara kɛ k’a dafa (Ezayi 41:10, 13). N’an b’an jaa gwɛlɛya ka Jehova sago kɛ, an be se ka la a la ko a bena an duga sisan ani sinima. O kama, an k’an “jija ka baara kɛ ni jagwɛlɛya ye.”