1. Marita tun lanin be mun lo la a balimacɛ koo la? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

MARITA ye Yezu teri sɔbɛ ye ani a ka kalanden dɔ lo. A dusu kasinin lo sabu a balimacɛ Lazari sara. Yala fɛɛn dɔ be se k’a dusu saalo wa? Ɔnhɔn. Yezu ye Marita hakili sigi ko: “I balimacɛ bena kunun.” N’a sɔrɔ o kumaw ma Marita ka dusukasi bɛɛ ban. Nka, a y’a jigi la Yezu ka kumaw kan. A y’a fɔ ko: “Ne y’a lɔn ko a bena kunun diɲɛ labanlon na.” (Zan 11:20-24). A tun lanin b’a la ko Lazari suu bena kunu sukununi wagati la. Nka, Yezu ye kabako dɔ kɛ ka Lazari kunu o loon yɛrɛ la.

2. Mun na an b’a fɛ ka la a la i ko Marita ko sukununi bena kɛ?

² Foyi t’a yira ko Yezu wala a Faa bena an ka mɔgɔ kanulenw suu kunu sisan yɛrɛ. Nka i ko Marita, yala i lanin b’a la ko i ka mɔgɔ kanulenw bena kunu sukununi wagati la wa? N’a sɔrɔ i ka mɔgɔ sɔbɛ nunu dɔ sara: i furuɲɔgɔn, i bamuso, i facɛ,  i mamacɛ, i mamamuso wala i deen kanulen. N’a sɔrɔ i kɔrɔtɔnin lo ka meleke u la, ka kuma n’u ye wala ka yɛlɛ n’u ye. I ko Marita, joo b’i fɛ k’a fɔ ko: “Ne y’a lɔn ko n’ ka mɔgɔ kanulen bena kunu sukununi wagati la.” O n’a t’a bɛɛ, a ka ɲi an kelen kelen bɛɛ ka miiri k’a filɛ fɛɛn min kama a lanin b’o la.

3, 4. Yezu tun ye mɔgɔ jumanw lo suu kunu? Marita tun lanin be mun lo la Lazari koo la?

³ Tuma min na Yezu ye firiyamuso dɔ dencɛ kunu Nayin dugu gɛrɛfɛ, Galile mara la, Marita ɲɛɛ tun ma la o kan. Mun na do? Sabu Marita tun be Zeruzalɛmu gɛrɛfɛ. Nka, n’a sɔrɔ a y’o koo mɛn. Tuma min na Yezu ye Zayirus denmuso kunu, a be se ka kɛ ko Marita m’o ye fana. N’a sɔrɔ o kɛra Kapɛrnaum dugu la. Mɔgɔ minw tun b’o sungurunin ka soo, olu tun b’a lɔn ko a “sara tiɲɛ na.” Nka, Yezu y’a bolo minɛ ani k’a fɔ ko: “Sungurunin, wili.” Sungurunin sinna ka wuli (Luka 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Marita n’a balimamuso Mariyamu tun b’a lɔn ko Yezu be se ka banabagatɔw kɛnɛya. O kama, u tun lanin b’a la ko ni Yezu tun be n’u ye, Lazari tun tɛna sa. Nka sisan, Yezu teri sɔbɛ sara. Marita n’a balimamuso jigi be mun lo la? A kɔrɔsi ko Marita y’a fɔ ko Lazari bena kunu “diɲɛ labanlon na.” Mun na a tun lanin b’o la? Mun na ele fana be se ka la a la ko sukununi bena kɛ ani ko i ka mɔgɔ kanulenw fana bena kunu?

⁴ An be se ka la a la ko sukununi bena kɛ kuun caaman kosɔn. An bena u dɔw lajɛ. I bena vɛrise dɔw ye sukununi koo la, n’a sɔrɔ i yɛrɛ tun m’a miiri ko u ɲɛsinna o ma. U bena a to i be la a la kosɔbɛ ko i bena i ka mɔgɔ kanulenw ye tugun.

5. Mun lo y’a to Marita tun lanin b’a la ko Lazari suu bena kunu?

⁵ A kɔrɔsi ko Marita m’a fɔ ko: “N’ b’a miiri ko n’ balimacɛ bena kunu.” Nka a ko: “Ne y’a lɔn ko a bena kunun.” Mun na Marita tun lanin b’o la? Sabu a tun b’a lɔn ko mɔgɔ dɔw suu kununa sanni Yezu yɛrɛ k’a ka cidenya baara daminɛ. N’a sɔrɔ a y’o koo kalan a ka soo ani Alabatoso kɔnɔ a denmisɛn tuma na. Sisan an ka sukununi saba lajɛ minw kofɔra Bibulu kɔnɔ.

6. Marita ye kabako juman lo mɛn?

⁶ Sukununi fɔlɔ kɛra tuma min na Ala ye see di a ka kira Eliya (Eli) ma walisa a ka kabakow kɛ. Firiyamuso dɛsɛbagatɔ dɔ ye kira Eliya ladon ka ɲɛ. O muso be bɔ Fenisikaw ka dugu dɔ la min be weele ko Sarɛpita, Israɛl jamana saheli fan fɛ. Ala ye kabako kɛ ani o muso ka mugu n’a ka tulu ma ban. A y’o kɛ walisa o muso n’a dencɛ ka to niin na (1 Mas. 17:8-16). Kɔfɛ, o muso dencɛ banana ani a sara. Eliya y’a dɛmɛ. A magara deen fari la ani a ye delili kɛ ko: “Masaba ne ka Ala, sabali ka sɔn deen nin ka kunun!” Ala ye Eliya ka delili lamɛn ani deen kununa! O kɛra sukununi fɔlɔ ye min kofɔra Bibulu kɔnɔ (1 Masacɛw 17:17-24 kalan). Siga t’a la, Marita y’o kabako mɛn.

7, 8. a) Elize ye mun lo kɛ walisa ka muso dɔ dusu saalo? b) Elize ye kabako min kɛ, o be mun lo yira Jehova koo la?

⁷ Sukununi filanan min kofɔra Bibulu kɔnɔ, Elize lo y’o kɛ. Ale lo tun ye Eliya nɔɔ ta. Muso nafolotigi dɔ tun be Israɛl dugu dɔ la min be weele ko Sunamu. Deen tun t’a fɛ ani a cɛɛ tun kɔrɔla. A tun be to ka kira Elize ladon u ka soo. O kama, Jehova y’o muso n’a cɛɛ duga u ye dencɛ sɔrɔ. Saan damanin o kɔ, o dencɛ sara. Miiri k’a filɛ o muso dusu  kasira cogo min na. A ye sira deli a cɛɛ fɛ ani a ye kilomɛtɛrɛ 30 kɛ ka taga Elize fɛ Karimɛli kulu kan. Elize y’a ka baaraden Geyazi ci ko a ka bila u ɲɛ ka taga Sunamu dugu la. Nka, Geyazi ma se ka deen suu kunu. O kɔ, Elize n’o muso sera.—2 Mas. 4:8-31.

⁸ Deen suu tun bilanin be boon min kɔnɔ, Elize donna yen ani a ye delili kɛ deen suu kan. Jehova ye Elize ka delili lamɛn ani a ye kabako dɔ kɛ ka deen suu kunu. Muso y’a ye minkɛ ko a deen be niin na, a ninsɔndiyara kosɔbɛ (2 Masacɛw 4:32-37 kalan). N’a sɔrɔ o muso hakili jigira Anɛ ka delili la. Anɛ tun tɛ se ka deen sɔrɔ. Nka, Jehova y’a duga ani a ye deen sɔrɔ. A ye delili dɔ kɛ tuma min na a tagara ni Samuyɛli ye walisa a ka baara kɛ Ala ka fanibugu kɔnɔ. A fɔra o delili kɔnɔ ko Jehova “lo sababu la mɔgɔ be taga [kaburu la, NW], ale fana le b’u bɔ yen.” (1 Sam. 2:6). Tiɲɛn na, muso min tun be Sunamu, Ala y’a deen suu kunu. O b’a yira ko see b’a ye ka suuw kunu.

9. Sukununi sabanan min kofɔra Bibulu kɔnɔ, o ɲɛfɔ.

⁹ Elize sanin kɔ, kabako wɛrɛ kɛra. A tun ye kiraya kɛ saan 50 ni kɔ kɔnɔ. O kɔ, a banana ka sa. Wagati tɛmɛna ani Elize kolow dɔrɔn lo tun tora kaburu kɔnɔ. Loon dɔ, Israɛlden dɔw tun be cɛɛ dɔ suu donna ani u juguw tun be nana. Walisa k’u yɛrɛ kisi, u y’o cɛɛ suu fili Elize ka kaburu kɔnɔ. Mun lo kɛra o kɔ? Bibulu b’a fɔ ko: “Suu nin tagara maga Elize kolow la dɔrɔn, a kununna, a wilila ka lɔ.” (2 Mas. 13:14, 20, 21). O maanaw y’a to Marita lara a la ko see be Ala ye ka suuw kunu. O ka ɲi k’a to i fana be la a la ko daan tɛ Ala ka setigiya kabakoman na.

10. Balimamuso min tun sara, Piyɛri ye mun lo kɛ a ye?

¹⁰ Gɛrɛkikan sɛbɛninw fana be kuma sukununi dɔw koo la Ala sagokɛla kantigiw ye minw kɛ. Yezu ye mɔgɔ minw suu kunu Nayin dugu gɛrɛfɛ ani Zayirus ka soo, an kumana olu koo la. Wagati damanin o kɔ, Piyɛri ye Dɔrɔkasi suu kunu. Dɔrɔkasi tun be weele fana ko Tabita. A suu tun be boon min kɔnɔ, Piyɛri donna yen ani a gwɛrɛla a suu kɔrɔ ka delili kɛ. O kɔ, a y’a fɔ ko: “Tabita, wili.” A kununa ani Piyɛri y’a yira kerecɛn tɔɔw la. O koo ye mɔgɔw kabakoya fɔɔ u “caaman lara Matigi la” o dugu kɔnɔ. O kalanden kuraw ye kibaro diiman fɔ mɔgɔ wɛrɛw ye Yezu koo la ani u y’a ɲɛfɔ bɛɛ ye ko see be Jehova ye ka suuw kunu.—Kɛw. 9:36-42.

11. Dɔgɔtɔrɔcɛ Luka ye mun lo kɔrɔsi kanbele dɔ koo la? Ciden Pol y’o kanbele kunu tuma min na, o ye nɔɔ juman lo to tɔɔw kan?

¹¹ Sukununi wɛrɛ kɛra mɔgɔw ɲɛɛ na. Loon dɔ, ciden Pol tun be lajɛn dɔ la sangaso dɔ kɔnɔ Torowasi dugu la. O dugu be sɔrɔ Turki jamana na, saheli ni tileben cɛ. Pol kumana fɔɔ ka dugu tila. Kanbelenin dɔ tun siginin be finɛtiri la ka to ka lamɛnni kɛ. A tɔgɔ ko Etiki (Etiyusi). Nka, a sinɔgɔra ani a bɔra etazi sabanan na ka ben duguma. N’a sɔrɔ Luka lo kɛra fɔlɔ ye ka se o kanbele gɛrɛfɛ. Komi Luka tun ye dɔgɔtɔrɔcɛ ye, a y’a ye ko a ma mandimi wala ka kirin dɔrɔn, nka a sara le! Pol fana jigira ani a ye kanbele suu ta a bolo. O kɔ, a ye kuma dɔ fɔ min ye bɛɛ kabakoya. A ko: “A be nii na.” Minw y’o ye, o koo y’u bɛɛ kabakoya! U tun b’a lɔn ko kanbele tun sara ani ko a suu kununa. O “kɛra dususaaloko daan ye.”—Kɛw. 20:7-12.

12, 13. An ye mɔgɔ dɔw ka koo lajɛ Ala ye minw suu kunu. An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun lo la?

¹² An kumana sukununi minw koo la, u ka ɲi k’a to i be la a la i ko Marita ko suuw bena kunu tiɲɛn na. An be se ka la a la ko an ka Ala, ale min ye niin Dibaga ye, see b’a ye ka suuw kunu. An kumana sukununi minw koo la, Ala sagokɛla kantigi nunu dɔw tun be yen: Eliya, Yezu ani Piyɛri. U ka wagati la, Jehova tun be kabakow kɛ. Nka mɔgɔ minw sara tuma min na o kabakow tun tɛ kɛ tugun do? Yala mɔgɔ kantigiw be se ka la a la ko Ala bena suuw kunu wa? Yala u be ni jigiya barikaman ye i ko Marita wa? Ale y’a fɔ ko: “Ne y’a lɔn ko [n’ balimacɛ] bena kunun diɲɛ labanlon na.” Mun na a tun lanin b’o la ani mun na an fana be se ka la o la?

¹³ Bibulu ka maana caaman b’a yira ko Jehova sagokɛla kantigiw tun b’a lɔn ko sukununi bena kɛ. An k’u damanin lajɛ.

14. Ibrayima ka maana be mun lo yira an na sukununi koo la?

¹⁴ Jehova tun y’a fɔ ko Ibrayima ka min kɛ a dencɛ Isiyaka la, miiri o la. Ibrayima tun ye kɔnɔnin kɛ wagatijan ka sɔrɔ k’o dencɛ sɔrɔ. Jehova y’a fɔ a ye ko: ‘I dencɛ minɛ, i dencɛ kelenpe, Isiyaka min koo ka d’i ye, . . . i k’a kɛ saraka [jɛnita] ye.’ (Zɛnɛzi 22:2). Miiri k’a filɛ o kumaw ye min kɛ Ibrayima na. Jehova tun y’a daa di ko Ibrayima bɔnsɔn sababu fɛ, duniɲa kuru bɛɛ bena duga sɔrɔ (Zɛnɛzi 13:14-16; 18:18; Ɔrɔm. 4:17, 18). A tun y’a fɔ fana k’o duga bena bɔ “Isiyaka” lo la (Zɛnɛzi 21:12). Nka, o kumaw tun be se ka dafa cogo di ni Ibrayima tun ye Isiyaka saraka? Ala ka hakili senu barika la, ciden Pol y’a ɲɛfɔ ko Ibrayima tun lanin b’a la ko Ala tun be se ka Isiyaka suu kunu (Eburuw 11:17-19 kalan). Yala Ibrayima tun b’a miiri ko n’a tun ye Isiyaka saraka, a suu tun bena kunu lɛri damanin o kɔ wa? Yala a tun b’a miiri ko a bena kunu tile damanin wala lɔgɔkun kelen a sanin kɔ wa? Bibulu t’o fɔ an ye. Ibrayima tun t’a lɔn tuma min na a dencɛ suu tun bena kunu. Nka, a tun lanin b’a la ko Jehova bena Isiyaka kunu.

15. Zɔbu y’a yira ko a jigi tun be mun lo la?

¹⁵ Zɔbu tun ye mɔgɔ kantigi ye ani ale fana tun b’a lɔn ko sukununi bena kɛ. A tun b’a lɔn ko n’u ye yirisun tigɛ, a be falen ka kɛ yirisun kura ye. Nka, o tɛ  kelen ye ni adamadenw ye (Zɔbu 14:7-12; 19:25-27). Ni mɔgɔ dɔ sara, a tɛ se ka kunu a yɛrɛ ma (2 Sam. 12:23; Zab. 89:49). Nka, o kɔrɔ tɛ ko Ala tɛ se ka adamadenw kunu ka bɔ saya la. Zɔbu tun b’a lɔn ko Jehova bena wagati dɔ latigɛ walisa k’a hakili jigi ale la (Zɔbu 14:13-15 kalan). A tun tɛ se k’a lɔn tuma min na Ala bena ale suu kunu. O n’a ta bɛɛ, a tun b’a lɔn ko niin Dibaga be se ani a b’a fɛ k’a hakili jigi ale la ani k’a suu kunu.

16. Mɛlɛkɛ dɔ ye mun lo fɔ ka Daniyɛli jija?

¹⁶ Daniyɛli kofɔra Heburukan sɛbɛninw kɔnɔ ani ale fana tun ye mɔgɔ kantigi ye. A ye Ala bato ni kantigiya ye a sii bɛɛ la ani Jehova y’a dɛmɛ. Loon dɔ, mɛlɛkɛ dɔ y’a fɔ Daniyɛli ye ko a “koo diyara Ala ye,” ko ‘Ala ka hɛɛrɛ kɛ a ye’ ani k’a “jaa gwɛlɛya.”—Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19.

17, 18. Ala y’a daa di Daniyɛli ma koo jumanw lo la?

¹⁷ Daniyɛli tun be ni saan 100 ɲɔgɔn ye ani a satuma tun surunyana. Siga t’a la, a tun be miirila a ka siniɲasigi koo la. Yala Daniyɛli jigi tun b’a la ka kunu walisa ka ɲɛnamaya kɛ tugun wa? Siga t’a la, a jigi tun b’o la! Daniyɛli ka kitabu laban yɔrɔ la, a sɛbɛra ko Ala ye Daniyɛli hakili sigi ko: “Ele kɔni, banba fɔɔ a daan na. I bena lafiɲɛ.” (Dan. 12:13). Cɛkɔrɔba Daniyɛli tun b’a lɔn ko suuw be lafiɲɛna le ani ko “baarako, ni jatiminɛ, ni lɔnniya, ani hakilitigiya te [kaburu] la.” Yanni dɔɔni, Daniyɛli tun bena sa (Waaj. 9:10). Nka, o tun tɛna kɛ Daniyɛli ka koo bɛɛ laban ye. Jehova tun y’a daa di a ma siniɲasigi ɲuman koo la.

¹⁸ Jehova ka mɛlɛkɛ y’a fɔ Daniyɛli ye ko: “I bena wili labanlon na k’i ka sara sɔrɔ.” Daniyɛli tun t’a lɔn o kumaw tun bena dafa wagati tigitigi min na. A tun b’a lɔn ko a bena sa ani ka lafiɲɛ. Nka a y’a mɛn tuma min na ko a ‘bena wili . . . k’a ka sara sɔrɔ,’ a y’a faamu ko a bena kunu ka bɔ saya la. O tun bena kɛ wagatijan a sanni kɔ, o kɔrɔ, “labanlon na.” Ala y’a daa di Daniyɛli ma koo min na, Biblu Ala ta Kuma y’o bayɛlɛma ko: “I bena wuri ka i ta baraji sɔrɔ dunuɲa laban na.”

19, 20. a) An ye min lajɛ barokun nin na ani Marita ye min fɔ Yezu ye, jɛn juman lo b’u cɛ? b) An bena mun lo lajɛ barokun nata la?

¹⁹ Tiɲɛn na, joo tun be Marita fɛ ka la a la ko a balimacɛ kantigi Lazari bena “kunun diɲɛ labanlon na.” Ala y’a daa di Daniyɛli ma ko suuw bena kunu ani Marita tun lanin b’o la. O be kerecɛnw hakili sigi bi ko suuw bena kunu.

²⁰ An y’a ye ko Jehova ye mɔgɔ dɔw suu kunu galen. O b’a yira an na ko mɔgɔ saninw be se ka kunu. An y’a ye fana ko mɔgɔ minw tun be Ala bato ni kantigiya ye, olu tun lanin b’a la ko sukununi bena kɛ loon dɔ. Nka, yala Bibulu b’a yira ko sukununi be se ka kɛ hali n’a kofɔra a saan caaman ye nin ye wa? N’o lo, o bena a to i be la a la kosɔbɛ ko sukununi bena kɛ. O bena kɛ tuma juman? An bena o ɲiningaliw jaabi barokun nata la.