1, 2. a) Lonancɛ dɔ ye foli juman lase Mariyamu ma? b) Kooba fila jumanw tun be Mariyamu seen kɔrɔ?

MARIYAMU y’a ɲɛɛw boso lonancɛ nin kan. A dontɔ Mariyamu ka soo kɔnɔ, a m’a faa wala a baa koo ɲininga. A nana bɔ ale Mariyamu yɛrɛ lo ye! Nin cɛɛ nin kɔni tɛ Nazarɛtika ye. Nin dugu dennin kɔnɔ, mɔgɔ tɛ fili lonan ma. Nin lonancɛ mana taga yɔrɔ o yɔrɔ, i tɛ se k’a ye n’i ma kabakoya. A ye Mariyamu fo cogo dɔ la a ma deli ka min mɛn. A ko: “I ni hɛrɛ, e min ye nɛɛma sɔrɔ. Matigi b’i fɛ.”—Luka 1:26-28 kalan, ABM.

² Nin cogo lo la, Bibulu be Mariyamu kofɔ an ye. A faa Eli tun ye Nazarɛtika ye ka bɔ Galile mara la. Siɲɛ fɔlɔ min na Bibulu kumana Mariyamu koo la, o y’a sɔrɔ kooba fila b’a seen kɔrɔ. Miniziyecɛ Yusufu tun y’a maminɛ. O cɛɛ tun tɛ nafolotigi ye, nka a tun limaniyanin lo kosɔbɛ. O lo kama, n’a sɔrɔ Mariyamu tun b’a miiri ko ale bena kɛ furumuso ye min ka baara ye k’a cɛɛ dɛmɛ dɔrɔn ani k’a ka denbaya ladon. Nka a filɛ, lonancɛ nin barila a la k’a fɔ a ye ko Ala be cii dɔ kalifa a ma. O kunkanbaara tun bena a ka ɲɛnamaya kɛcogo yɛlɛma pewu.

3, 4. N’an b’a fɛ ka Mariyamu lɔn, an man kan ka koo jumanw lo jati, nka an ka kan ka basigi mun lo kan?

³ Mɔgɔ caaman be kabakoya k’a ye ko Bibulu tɛ koo caaman fɔ Mariyamu koo la. A tɛ bɛrɛ fɔ a lamɔcogo ani a jogow koo la. A yɛrɛ tɛ foyi fɔ a sawura koo la. Nka min fɔra a koo la Bibulu kɔnɔ, o nafa ka bon kosɔbɛ!

⁴ N’an b’a fɛ k’a lɔn Mariyamu tun ye mɔgɔ min ye, diinanw be miiriya caaman minw fɔ a koo la, fɔɔ an k’olu to yen. O la, yirilɛsɛlaw ani mɔgɔ wɛrɛw ye “jaaw” ni foto sifa caaman minw dilan Mariyamu koo la, an kana olu jati. Diinan kuntigiw b’a fɔ ko a ye “Ala bamuso” ani “sankolo Masamuso” ye. An kana o kalan ɲagamininw jati fana. Nka, Bibulu be min fɔ tigitigi a koo la an k’an basigi o lo kan. Bibulu be kalan nafaman di an ma Mariyamu ka limaniya koo la ani an be se k’a ladegi cogo min na.

5. a) Mariyamu ye Gabiriyɛli ka kuma ta cogo min na, o be mun lo yira an na Mariyamu koo la? b) An be kalan nafamanba juman lo sɔrɔ Mariyamu fɛ?

⁵ Mariyamu ka lonancɛ tɛ adamaden ye. Mɛlɛkɛ Gabiriyɛli lo. Mariyamu “hakili ɲaamina” sabu mɛlɛkɛ y’a fo ko “e min ye nɛɛma sɔrɔ.” Mɔgɔ si tun ma deli k’a fo o cogo la (Luka 1:29, ABM ). Nɛɛmaba! A y’o sɔrɔ jɔn lo fɛ? Mariyamu jigi yɛrɛ tun t’a la ko adamadenw bena nɛɛmaba kɛ ale ye. Nka, mɛlɛkɛ tun be kumana Jehova Ala ka nɛɛmaba koo lo la. Mariyamu kɔni tun be Ala ka nɛɛma fɛ. Nka, a ma kuncɛbaya kɛ k’a miiri ko ale ye Jehova ka nɛɛma sɔrɔ ka ban. Mariyamu ka koo b’a yira an na ko an ka kan k’an jija ka Ala ka nɛɛma sɔrɔ. An kana kuncɛbaya kɛ abada k’a miiri ko an be n’o nɛɛma ye ka ban. Ala be kuncɛbaw kɛlɛ, nka a be mɔgɔ majigininw kanu ani a b’u dɛmɛ.—Zaki 4:6.

6. Jehova ye mɛlɛkɛ dɔ ci ka na nɛɛma juman di Mariyamu ma?

⁶ Mariyamu mako bena kɛ o majigilenya la sabu Ala ye mɛlɛkɛ ci ka na nɛɛmaba di a ma. Mɛlɛkɛ y’a ɲɛfɔ a ye ko a bena dencɛ wolo min bena kɛ adamadenw bɛɛ la mɔgɔba ye. Mɛlɛkɛ Gabiriyɛli y’a fɔ ko: “Matigi Ala na a bɛnba Dawuda ka masasigilan di a ma. A na kɛ masakɛ ye Yakuba bɔnsɔn kun na badaa-badaa. A ka masaya tɛna ban.” (Luka 1:32, 33, ABM ). Saan waa kelen ni kɔ ka kɔn Mariyamu tile ɲɛ, Ala tun ye layidu ta Dawuda ye ko a bɔnsɔn dɔ bena kɛ masa ye fɔɔ abada. Siga t’a la Mariyamu tun b’o layidu kala ma (2 Sam. 7:12, 13). O kɔrɔ ko Mariyamu dencɛ lo tun bena kɛ Masiya ye, Ala ka mɔgɔw tun be min kɔnɔna kabi saan kɛmɛkulu caaman.

7. a) Mariyamu ye ɲiningali min kɛ, o be mun lo yira a koo la? b) Bi, kanbelew ni sunguruw be kalan juman sɔrɔ Mariyamu fɛ?

⁷ Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo, o ye ko mɛlɛkɛ y’a fɔ Mariyamu ye ko a dencɛ “na wele Ala Kɔrɔtalenba Denkɛ.” Adamaden be se ka Ala Dencɛ bange cogo di? Mariyamu tun be se ka deen wolo cogo di yɛrɛ? Yusufu tun y’a maminɛ, nka furu tun ma kɛ fɔlɔ. Mariyamu y’a kɔnɔ gwɛ k’a fɔ ko: “Ne bena se ka kɔnɔ ta cogo di? K’a sɔrɔ ne ma cɛɛ lɔn fɔlɔ.” (Luka 1:34). A filɛ, Mariyamu ma maloya hali dɔɔni k’a fɔ ko ale tɛ cɛɛ lɔn fɔlɔ. Nka, a yɛrɛ tun b’o koo jati kunkɔrɔta ye. Bi, kanbelew ni sunguru caaman be kɔrɔtɔ ka cɛnimusokow kɛ ani minw t’o kɛ u ka teli k’olu lɔgɔbɔ. Duniɲa yɛlɛmana dɛ! Nka, Jehova kɔni ma yɛlɛma (Mal. 3:6). I ko Mariyamu tile la, minw be Jehova ka sariyaw labato cɛnimusoko ta fan fɛ, olu koo ka gwɛlɛ a ma.—Eburuw 13:4 kalan.

8. Mariyamu tun be se ka deen dafanin bange cogo di hali k’a sɔrɔ a tɛ mɔgɔ dafanin ye?

 ⁸ Mariyamu ye Ala sagokɛla kantigiman ye hali k’a sɔrɔ a tɛ mɔgɔ dafanin ye. O la do, a be se ka Ala Dencɛ bange cogo di, o min ye deen dafanin ye? Gabiriyɛli y’o ɲɛfɔ ko: “Ni Senu bɛ na i kan, Ala Kɔrɔtalenba ka sebaaya na biri i kun na. O de kosɔn i bɛna den senuma min bange, o na wele Ala Denkɛ.” (Luka 1:35, ABM ). N’u ko fɛɛn senuman, o kɔrɔ ko a “saniyanin” lo. Koow sira fɛ, adamadenw b’u ka dafabaliya n’u ka jurumutɔya yɛlɛma u deenw na. Nka Mariyamu ka koo la, Jehova tun bena kabako dɔ kɛ a ma min ɲɔgɔn kɛ ka ye tugun. A tun bena a Dencɛ niin ta sankolo la k’a don Mariyamu wolonugu la. Ani a tun bena hakili senu, a ka baarakɛ fanga, “biri” Mariyamu kan walisa a kana jurumu si yɛlɛma o deen na. Mɛlɛkɛ ye min fɔ, Mariyamu lara o la wa? A y’o koo ta cogo di?

9. a) Mun na joo tɛ mɔgɔw fɛ ka sigasiga Mariyamu ka koo la? b) Gabiriyɛli ye Mariyamu ka limaniya barika bonya cogo di?

⁹ Mɔgɔ caaman, hali kerecɛn tɔgɔtigiw ka lɔnnikɛlaw, be sigasiga ko sunguru tɛ se ka kɔnɔ ta n’a ma cɛɛ lɔn fɔlɔ. U ka kalanbabaw bɛɛ n’a ta, u ma tiɲɛn koo dɔ faamu min ka nɔgɔ. Gabiriyɛli y’o lo fɔ ko: “Ala te dɛsɛ foyi la.” (Luka 1:37). Mariyamu ma sigasiga mɛlɛkɛ Gabiriyɛli ka kuma na sabu a ka limaniya barika ka bon kosɔbɛ! Nka, o kɔrɔ tɛ ko a lara o kumaw na a kun fɛ dɔrɔn. I ko mɔgɔ hakilitigiw, Mariyamu mako tun be daliluw la a be se k’a ka limaniya basigi minw kan. Gabiriyɛli tun labɛnnin lo ka dɔ fara o daliluw kan. A ye Mariyamu ka somɔgɔ Elizabɛti kofɔ. Bɛɛ b’a lɔn ko muso wolobali lo. Ala ye kabako kɛ, o musokɔrɔba ye kɔnɔ ta!

10. Nɛɛma baara min kalifara Mariyamu ma, mun na an man kan k’a miiri ko gwɛlɛya t’o la?

¹⁰ Sisan, Mariyamu bena mun lo kɛ? Nɛɛma baara kalifara a ma ani a lanin b’a la ko Gabiriyɛli ye min fɔ, Ala bena o bɛɛ dafa. Nka, o kɔrɔ tɛ k’o nɛɛma baara ka nɔgɔ ani siranya foyi tɛ Mariyamu la dɛ! Faan dɔ fɛ, a y’a daa di Yusufu ma ani a man kan k’a janfa. Yala Yusufu bena sɔn k’a furu n’a bɔra a kala ma ko ale kɔnɔman lo wa? Faan wɛrɛ fɛ, n’a sɔrɔ a b’a jati k’o nɛɛma nin yɛrɛ ye kunkanbaaraba ye. A bena deen min kɔnɔ ta, o ye Ala Dencɛ kanulen ye. O deen lɔyɔrɔ ka bon ka tɛmɛ Ala ka danfɛn tɔɔw bɛɛ ta kan. A ka kan k’o deen ladon sanni a ka se k’a yɛrɛ lafasa duniɲa jugu nin kɔnɔ. O ye kunkanbaaraba ye dɛ!

11, 12. a) Cɛɛ barikaman minw tun limaniyanin lo kosɔbɛ, olu ye mun lo kɛ tuma min na Ala ye cii gwɛlɛw kalifa u ma? b) Mariyamu ye mɛlɛkɛ jaabi cogo min na, o be mun lo yira a koo la?

 ¹¹ Bibulu b’a yira ko dɔw sigasigara ka sɔn Ala ka ciiw la k’a sɔrɔ u tun ye cɛɛ barikamanw ye ani u tun limaniyanin lo kosɔbɛ. Musa ko ale tɛ se ka kɛ Ala ka kuma lasebaga ye sabu a tɛ se kuma na kosɔbɛ (Ɛkis. 4:10). Zeremi ko ale “ye denmisɛn ye,” o kɔrɔ, ale ka dɔgɔ kojugu ka Ala ka cii dafa (Zer. 1:6). Zonasi, ale bolila a ka cii ɲɛ! (Zonasi 1:3). Mariyamu do, ale bena mun lo kɛ?

¹² A ye mɛlɛkɛ jaabi cogo min na, o b’a yira ko a majiginin lo kosɔbɛ ani a be kanminɛli kɛ koɲuman. A ko: “Matigi ka jɔnmuso filɛ ne ye. Ala m’a kɛra ne ye i ko i y’a fɔ cogo min na.” (Luka 1:38, ABM ). Hali bi, mɔgɔ caaman hakili b’o kumaw na. Jɔnmuso ye baaradenw bɛɛ la dɔgɔmanin ye. A niin bɛɛ be a makɛ bolo. Mariyamu tun b’a yɛrɛ jati ten le a Makɛ Jehova bolo. A tun b’a lɔn ko a niin latanganin lo Jehova bolo ani ko minw be kantigiya kɛ Jehova ye, a fana be kantigiya kɛ olu ye. A tun b’a lɔn fana ko Jehova tun bena ale duga n’a y’a seko bɛɛ kɛ k’o cii gwɛlɛ dafa. —Zab. 18:26.

13. N’a b’an ɲɛɛ na ko Ala ye cii min kalifa an ma o ka gwɛlɛ wala an tɛ se k’o kɛ, Mariyamu ka koo be se k’an dɛmɛ cogo di?

¹³ Ala be se ka baara dɔ kalifa an ma ani an b’a jati ko a ka gwɛlɛ wala a tɛ se ka kɛ yɛrɛ. Nka, a ka Kuma kɔnɔ an be dalilu caaman sɔrɔ minw b’an dɛmɛ k’an jigi la a kan ani ka koow to a bolo i n’a fɔ Mariyamu y’a kɛ cogo min na (Talenw 3:5, 6). Yala an bena o lo kɛ wa? N’an y’o kɛ, a bena an duga. O la, dɔ bena fara an ka limaniya barika kan.

14, 15. a) Jehova ye Mariyamu duga cogo di tuma min na a tagara bɔ Elizabɛti ni Zakari ye? b) Mariyamu ka kuma minw be sɔrɔ Luka 1:46-55 kɔnɔ, u be mun lo yira a koo la?

¹⁴ Gabiriyɛli ye kuma min fɔ Elizabɛti koo la, o ye nɔɔ to Mariyamu kan kosɔbɛ. Muso juman lo be se ka Mariyamu faamu ka tɛmɛ Elizabɛti kan? Mariyamu teliyara ka taga dugu dɔ la Zude mara la, kuluw ka ca yɔrɔ min na. N’a sɔrɔ a ye tile saba wala tile naani kɛ tagama na. A dontɔ Elizabɛti ni sarakalasebaga Zakari ka soo kɔnɔ, Jehova y’a duga tugun. A ye dalilu wɛrɛ di a ma walisa k’a ka limaniya barika bonya kosɔbɛ. Elizabɛti ye Mariyamu ka folikan mɛn tuma min na, deen lamagara a kɔnɔ ninsɔndiya fɛ.  A fara hakili senu na ani a y’a fɔ Mariyamu koo la ko “ne Matigi bamuso.” Ala tun y’a yira Elizabɛti la ko Mariyamu ka deen bena kɛ a Matigi ye min be weele ko Masiya. Ka fara o kan, hakili senu y’a lasun ka Mariyamu tando a ka limaniya n’a ka kanminɛli kosɔn. A ko: “I dagamunin lo, bari mɛlɛkɛ ye Matigi ka kuma min fɔ i ye, i lara a la.” (Luka 1:39-45). Tiɲɛn na, Jehova ye koo minw fɔ Mariyamu ye, u bɛɛ bena dafa!

¹⁵ Mariyamu fana kumana. A ka kumaw sɛbɛra ka mara koɲuman Bibulu kɔnɔ (Luka 1:46-55, kalan). A ka kuma wɛrɛ minw be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ, u si janya ma se nunu ma. A ye min fɔ o vɛrise nunu kɔnɔ, o be koo caaman yira an na a koo la. O  kumaw b’a yira ko waleɲumanlɔn b’a la sabu nɛɛma min dira a ma ka kɛ Masiya bamuso ye, a ye Jehova tando o kosɔn. U fana b’a ka limaniya barika yira sabu a b’a fɔ ko Jehova be kuncɛbaw ni fangatigiw dɔgɔya, nka mɔgɔ majigilenw ni fantan minw b’a fɛ k’a sago kɛ, a b’olu dɛmɛ. A laban, a ka kumaw b’a yira ko a ka lɔnniya ka bon. Mɔgɔ dɔw b’a jati ko Mariyamu ye Heburukan sɛbɛninw kofɔ siɲɛ 20 ni kɔ bɛɛ! *

16, 17. a) Miiriya juman tun be Mariyamu n’a dencɛ la, an ka kan ka min ladegi? b) Mariyamu tagara bɔ Elizabɛti ye, o b’an hakili jigi koo nafaman juman na?

¹⁶ Siga t’a la, Mariyamu tun be miiri kosɔbɛ Ala ka Kuma kan. Nka, a tora k’a yɛrɛ majigi. A tun ka di a ye ka Ala ka Kuma lo fɔ sanni k’a yɛrɛ ka miiriyaw fɔ. Deen min tun be bonyana a kɔnɔ, ale fana nana a yira k’o miiriya kelen be ale la. A y’a fɔ loon dɔ la ko: “Ne be mɔgɔw kalan koo minw na, u ma bɔ ne fɛ, u bɔra ne cibaga le fɛ.” (Zan 7:16). A ka ɲi an fana k’an yɛrɛ ɲininga ko: ‘Yala ne be Ala ka Kuma bonya kosɔbɛ o cogo kelen na wa? Wala, a ka di ne ye ka mɔgɔw kalan ni n’ yɛrɛ ka miiriyaw lo ye wa?’ Mariyamu ye ɲɛyirali ɲuman di an ma o koo la.

¹⁷ Mariyamu ye kalo saba ɲɔgɔn kɛ Elizabɛti fɛ. Siga t’a la, u ye ɲɔgɔn jija kosɔbɛ (Luka 1:56). Bibulu b’o koo lakali ni kaan diiman ye cogo min na, o b’an hakili jigi ko nafaba be teriya la. Minw be an ka Ala Jehova kanu sɔbɛ la, n’an be teriw ɲini olu cɛma, an be se ka la a la ko an bena taga ɲɛ Alako ta fan fɛ ani an bena an magwɛrɛ kosɔbɛ Ala la (Talenw 13:20). Sisan, wagati sera Mariyamu fɛ ka kɔsegi a ka soo. Yusufu bena mun lo fɔ tuma min na a bena bɔ a kala ma ko Mariyamu kɔnɔman lo?

18. Mariyamu ye mun lo fɔ Yusufu ye ani ale y’o koo ta cogo di?

¹⁸ A be komi Mariyamu m’a to a kɔnɔ ka bɔ ka sɔrɔ k’a fɔ Yusufu ye. Yusufu tun ye cɛɛ tilennin ye min be siran Ala ɲɛ. Nka, n’a sɔrɔ Mariyamu tun be sigasigara ka kuma a fɛ. A tun m’a lɔn Yusufu bena o koo ta cogo min na. O bɛɛ n’a ta, fɛɛn minw y’a sɔrɔ, a tagara o bɛɛ fɔ a ye. Miiri k’a filɛ Yusufu hakili ɲagamina kosɔbɛ cogo min na. A kɔni b’a fɛ ka la a terimuso la, nka a be komi a ye ale janfa. O koo ye min kɛ a la ani miiriya minw tun b’a kɔnɔ, Bibulu t’o fɔ an ye. Nka, a b’a fɔ ko a y’a latigɛ ka Mariyamu furu sa. O wagati la, maminɛ muso tun be jati komi muso furunin. Nka komi a tun t’a fɛ ka Mariyamu tɔgɔ tiɲɛ  mɔgɔw ɲɛ na, a y’a latigɛ k’o furu koo dabila dogo la (Mat. 1:18, 19). N’a sɔrɔ Mariyamu dusu tiɲɛna kosɔbɛ k’a ye ko Yusufu hakili ɲagaminin lo. Nka, a m’a ɲɛɛ kumu Yusufu kama.

19. Jehova ye mun lo kɛ ka Yusufu dɛmɛ a ka koow kɛ cogo tilennin na?

¹⁹ Jehova ye Yusufu dɛmɛ ni ɲumanya ye a ka koow kɛ cogo tilennin na. Ala ka mɛlɛkɛ dɔ y’a fɔ a ye siko la ko Mariyamu ka kɔnɔ nin ye kabako koo lo ye. O kuma ye Yusufu dusu lafiya dɛ! Sisan kɔni, a ye koow kɛ i ko Mariyamu y’a kɛ cogo min na kabi a daminɛ na: a sɔnna Jehova ta ma. A ye Mariyamu furu siri ani a y’a yɛrɛ labɛn ka Jehova Dencɛ lamɔ. O tun ye kunkanbaara kabakoman ye dɛ!—Mat. 1:20-24.

20, 21. Minw furula ani minw b’a fɛ ka furu, Yusufu ni Mariyamu ka koo b’olu dɛmɛ ka mun lo faamu?

²⁰ Yusufu n’a muso Mariyamu ka koo kɛra a saan 2 000 ye nin ye. Minw furula ani minw b’a fɛ ka furu, olu be se ka koo caaman faamu Yusufu ni Mariyamu fɛ. Miiri k’a filɛ, Yusufu ɲɛɛ be Mariyamu la a b’a ka sokɔnɔbaaraw dafara ani k’a deen lamɔ. Siga t’a la, a ma nimisa ka Jehova ka mɛlɛkɛ ka ladili sira tagama. N’a sɔrɔ Yusufu y’a faamu ka ɲɛ tugun ko nafa b’a la mɔgɔ k’a jigi la Jehova kan walisa ka koo kɔrɔtaninw latigɛ (Zab. 37:5; Talenw 18:13). Siga t’a la, a tora ka koow latigɛ ni hakilitigiya ni ɲumanya ye a ka denbaya nafa kosɔn.

²¹ Faan wɛrɛ fɛ, a ka di Mariyamu ye ka furu Yusufu ma. An be mun lo faamu o koo la? A daminɛ na, a tun gwɛlɛyara Yusufu ma ka Mariyamu ka koow faamu. Nka, Mariyamu muɲuna a kɔrɔ sabu ale fɛ Yusufu tun bena kɛ a ka sotigi ye. Siga t’a la, o kɛra kalan ɲuman ye a fɛ ani o fana be kerecɛnmusow nafa bi. A laban, o koo ye Yusufu ni Mariyamu dɛmɛ u k’a faamu ko a kɔrɔtanin lo u k’u kɔnɔ gwɛ ka kuma ni ɲɔgɔn ye.—Talenw 15:22 kalan.

22. Yusufu ni Mariyamu y’u ka furu juu sigi mun lo kan ani u tun bena nɛɛma sɔrɔ ka mun lo kɛ?

²² Yusufu ni Mariyamu y’u ka furu juu sigi min kan, o ɲɔgɔn tɛ yen. U fila tun be Jehova kanu ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan. U tun b’a fɛ k’u koo diya a ye ani ka kɛ bangebaga ɲumanw ye. Tiɲɛn lo ko u tun bena duga caaman wɛrɛw sɔrɔ, nka gwɛlɛyabaw fana tun b’u ɲɛ. U tun bena nɛɛma sɔrɔ ka Yesu lamɔ ale min tun bena kɛ adamadenw bɛɛ la mɔgɔba ye.