1, 2. Eliya tun ka kan ka koo juman lo kɛ min man di a ye? Faranfasi juman be yen ale ni Akabu cɛ?

ELIYA tun b’a fɛ ka to a kelen n’a kelen k’a sankolola Faa deli. Nka a tun be jama min cɛma, olu y’a ye ko a ye delili kɛ ani tasuma jigira ka bɔ sankolo la. O kosɔn, n’a sɔrɔ u caaman tun b’a fɛ k’u yɛrɛ koo diya a ye. Sanni Eliya ka yɛlɛ Karimɛli kulu kan ka Jehova Ala deli a kelen n’a kelen, a tun ka kan ka koo dɔ kɛ fɔlɔ min man di a ye: o ye ka kuma masacɛ Akabu fɛ.

² Eliya ni Akabu kɔni tun tɛ kelen ye fewu. Akabu ye masa fani saraman don. Nataba lo, a b’a to mɔgɔw k’a lasun ka don kojugu la ani a ye tiɲɛn batoli sira bila. Eliya ye fani min don, kiraw ka fani lo, fani cɛɲumanba tɛ i n’a fɔ masacɛ ta. N’a sɔrɔ bɛgɛn golo lo walima a dilanna ni ɲɔgɔmɛ wala baa sii lo ye. Eliya jaa ka gwɛlɛ kosɔbɛ, a limaniyanin lo ani mɔgɔ kantigiman lo. Tile be ɲini ka ben sisan. Koo caaman kɛra o loon na k’a yira faranfasiba min be yen o cɛɛ fila cɛ.

3, 4. a) Mun na o loon kɛra loon jugu ye Akabu ni Baali batobagaw fɛ? b) Maana nin bena ɲiningali jumanw lo jaabi?

³ O loon kɛra loon jugu ye Akabu ni Baali batobagaw fɛ sabu u ka diinan mafiɲɛyara kosɔbɛ. Masacɛ Akabu n’a muso Zezabɛli lo tun be mɔgɔw jija o kafiriya diinan na Israɛl siya tan ka masaya kɔnɔ. Nka, a yirala ka gwɛ ko Baali batoli ye nanbarako lo ye. Baali tun tɛ tiɲɛn Ala ye. A ka kiraw y’u yɛrɛ yuguba k’a deli, ka dɔɔn kɛ ani k’u yɛrɛ tigɛtigɛ ka kɛɲɛ n’u ka landa ye. Nka a ma se ka hali tasuma gwansan don u ka saraka la. A dɛsɛra k’a ka kira 450 tanga tuma min na Eliya be u fagara. U ka kan n’o ye cɔ. O ngalon ala dɛsɛra ka koo wɛrɛ kɛ min b’a yira ko see foyi tɛ a ye. Kabi saan saba ni kɔ, jaa tun ye jamana nagasi. Baali ka kiraw y’a deli ko a k’a kɛ sanji ka na, nka Baali ma se k’o kɛ. Yanni dɔɔni Jehova tun bena jaa ban k’a yira ko ale lo ye Kɔrɔtaninba ye.—1 Mas. 16:30–17:1; 18:1-40.

⁴ Nka, Jehova tun bena o kɛ tuma juman? Sanni o cɛ, Eliya  tun bena mun lo kɛ? An be se ka kalan juman sɔrɔ o cɛɛ ka limaniya koo la? An k’o lajɛ maana nin kɔnɔ.—1 Masacɛw 18:41-46, kalan.

5. Eliya ko Akabu ka mun lo kɛ? Koo minw kɛra o loon na, yala Akabu ye kalan dɔ sɔrɔ u la wa?

⁵ Eliya gwɛrɛla Akabu la k’a fɔ a ye ko: “Taga dumuni kɛ ka minni kɛ, bari ne tulo be mankan dɔ la, sanjiba mankan lo.” Koo minw kɛra o loon na, yala o masacɛ jugu ye kalan dɔ sɔrɔ u la wa? Bibulu kɔni t’o fɔ ka gwɛ. Koo si t’a yira ko a nimisara wala ko a ye kira deli a k’ale dɛmɛ ka yafa ɲini Jehova fɛ. Bibulu b’a fɔ dɔrɔn ko: “Akabu tagara janko ka dumuni kɛ ka minni kɛ.” (1 Mas. 18:41, 42). Nka, Eliya do, ale ye mun lo kɛ?

6, 7. Eliya ye delili kɛ mun lo koo la ani mun na do?

⁶ “Nga Eli yɛlɛla fɔɔ Karimɛli kulu sanfɛ, ka ta’a kunbiri gwan k’a kuun don a kunbiri furancɛ la.” K’a to Akabu tagara a kɔnɔbara fa yɔrɔ, Eliya ye sababu sɔrɔ k’a sankolola Faa deli. An k’a kɔrɔsi Eliya y’a yɛrɛ majigi cogo min na: a y’i ɲɔngiri, k’a kuun biri fɔɔ a ɲɛda sera a kunbiriw ma. A tun be  mun lo kɛra ten? Bibulu b’o fɔ an ye ka gwɛ. Zaki 5:18 b’a fɔ an ye ko a tun be delili lo kɛra walisa sanji ka na ka jaa ban. N’a sɔrɔ a tun b’o delili kɛra Karimɛli kulu sanfɛ.

⁷ Jehova tun y’a fɔ ko “ale ben’a to sanji be ben dugukolo kan.” (1 Mas. 18:1). O kama, Eliya ye delili kɛ walisa Jehova sago ka kɛ. Saan waa kelen ɲɔgɔn o kɔ, Yezu y’a fɔ a ka kalandenw ye k’u ka delili kɛ o cogo kelen na.—Mat. 6:9, 10.

8. An be kalan juman sɔrɔ Eliya fɛ delili koo la?

⁸ An be kalan caaman sɔrɔ Eliya fɛ delili koo la. A ɲɛnako fɔlɔ tun ye ko Ala sago ka dafa. N’an be delili kɛra, an k’an hakili to nin na: “N’an ye fɛɛn o fɛɛn daali Ala fɛ, n’o kɛra a sago ye, an jigi b’a la ko a be mɛnni kɛ an fɛ.” (1 Zan 5:14). O la, n’an b’a fɛ Ala ka sɔn an ka delili ma, fɔɔ an k’a ɲini k’a sago lɔn. O lo y’a to an ka kan ka Bibulu kalan loon o loon. Ka fara o kan, a gwɛnin lo ko Eliya tun b’a fɛ jaa ka ban sabu a ɲɛɛ tun b’a la ko a ka jamana mɔgɔw tɔɔrɔnin lo. Jehova ye kabako min kɛ a ɲɛɛ na o loon na, n’a sɔrɔ o y’a to a dusukun fara waleɲumanlɔn na. O cogo kelen na, an ka deliliw ka kan k’a yira ko an b’an janto tɔɔw ka hɛɛrɛko la ani ko an be Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ.—2 Korɛntikaw 1:11; Filipikaw 4:6 kalan.

9. Eliya y’a ɲini a ka baaraden fɛ a ka mun lo kɛ? An be kalan fila jumanw lo sɔrɔ Eliya fɛ o koo la?

⁹ Eliya tun lanin b’a la ko Jehova bena jaa ban, nka a tun t’a lɔn a bena o kɛ tuma min na. O la do, a ye mun lo kɛ sanni Jehova ka jaa ban? An k’a kɔrɔsi ko a fɔra Bibulu kɔnɔ ko: “A y’a fɔ a ka baaraden ye ko a ka taga filɛli kɛ kɔgɔji faan fɛ. Baaraden nin tagara filɛli kɛ, k’a fɔ ko foyi te yen. Eli y’a fɔ a ye fɔɔ siɲɛ wolonwula ko: ‘Kɔsegi ka taga filɛli kɛ.’ ” (1 Mas. 18:43). An be kalan fila sɔrɔ Eliya fɛ o koo la. A fɔlɔ, kira Eliya jigi lanin tun be Jehova kan. A filanan, a tun be kɔrɔsili kɛ k’a filɛ cogo min na Jehova bena a sago dafa..

10, 11. a) Eliya y’a yira cogo di ko ale jigi lanin b’a la ko Jehova bena a ka layidu dafa? b) Mun na an fana be se k’an jigi la Jehova kan o cogo kelen na?

¹⁰ Eliya jigi lanin tun b’a la ko Jehova bena a ka layidu dafa. O kama, a tora ka tagamasiɲɛ ɲini min b’a yira ko Jehova bena  a to sanji ka ben. A y’a ka baaraden ci ka taga sanfɛyɔrɔ dɔ la k’a filɛ n’a ɲɛɛ be sanji tagamasiɲɛ na sankolo la. Nka, Eliya jigi tun be min na, a ma kɛ o ye sabu baaraden kɔsegira ka na a fɔ a ye ko: “Foyi te yen.” Sankolo ɲɛɛ tun ka ɲi, sankaba si tun tɛ yen. Yala koo dɔ tɛ e kabakoya wa? I hakili b’a la, Eliya tun y’a fɔ masacɛ Akabu ye ko: “Ne tulo be mankan dɔ la, sanjiba mankan lo.” Kira Eliya tun be se k’o fɔ cogo di k’a sɔrɔ a ɲɛɛ tɛ sankaba si la min b’a yira ko sanji be ɲini ka na?

¹¹ Eliya tun ye Jehova ka kira n’a ka lasigiden ye. A tun be Jehova ka layidu koo kala ma ani a tun lanin b’a la ko a bena o dafa. Eliya jigi lanin tun be Jehova kan kosɔbɛ fɔɔ a tun be komi a tulo be sanjiba mankan na ka ban. O b’an hakili jigi Musa koo la. Bibulu b’a fɔ a koo la ko: “A jijara kosɔbɛ i n’a fɔ a ɲaa be Ala la, mɔgɔ ɲaa te min na.” Yala e fana limaniyanin lo Ala la o cogo kelen na wa? Ala be dalilu caaman di an ma minw b’an dɛmɛ ka kɛ n’o limaniya ɲɔgɔn ye ani ka la a ka layiduw la.—Eburuw 11:1, 27.

12. Eliya tora ka kɔrɔsili kɛ cogo di? A ye mun lo kɛ tuma min na a y’a mɛn ko sankaba fitinin dɔ be wulila?

¹² Sisan, a filɛ Eliya tora ka kɔrɔsili kɛ cogo min na. A m’a ka baaraden ci siɲɛ kelen wala siɲɛ fila dɔrɔn dɛ, nka fɔɔ siɲɛ wolonfila! Miiri k’a filɛ: baaraden ye taga ni segi min kɛ, n’a sɔrɔ o y’a sɛgɛn. Nka, Eliya tun b’a fɛ ka tagamasiɲɛ dɔ sɔrɔ, o kama a m’a fari faga. A laban, baaraden kɔsegira siɲɛ wolonfilanan na k’a fɔ ko “ale ɲaa be sankabafitini dɔ la n’a be wilila kɔgɔji kunna, ko a boɲa te tɛmɛ mɔgɔ tigɛ kan.” Miiri k’a filɛ: sankaba fitinin min wulila Mediterane kɔgɔji kun na, baaraden y’a bolo jan k’o bonya yira n’a tɛgɛ ye. N’a sɔrɔ a b’a miiri k’o tɛ se ka foyi ɲɛ. Eliya kɔni fɛ, o sankaba ye tagamasiɲɛ ye min kɔrɔ ka bon kosɔbɛ. O la, a y’a fɔ ka gwɛlɛya a ka baaraden ye ko: “Ta’a fɔ Akabu ye ko a k’a ka wotoro labɛn ka jigi ka bɔ kulu kan, janko sanji kana n’a datugu.”—1 Mas. 18:44.

13, 14. a) Eliya tora ɲɛɛ na ka kɔrɔsili kɛ, an be se k’a ladegi cogo di? b) Dalilu jumanw b’a to an ka kan ka koow kɛ ni kɔrɔtɔ miiriya ye?

¹³ Nin koo fana na, an be kalan ɲuman sɔrɔ Eliya fɛ. An fana be wagati min na, Ala bena a sagonata dafa yanni dɔɔni. Eliya tun be jaa banwagati kɔnɔna. Bi, Ala sagokɛlaw fana be duniɲa juguman nin banwagati kɔnɔna (1 Zan 2:17). Nka, sanni Jehova k’o kɛ, an ka to ɲɛɛ na ka kɔrɔsili kɛ i ko Eliya y’a kɛ cogo min na. Ala Dencɛ Yezu yɛrɛ y’a ka kalandenw ladi ko: “A’ ye to aw ɲɛ na, k’a masɔrɔ Matigi bɛ na don min na,  aw t’o dɔn.” (Mat. 24:42, ABM ). Yala Yezu tun b’a fɛ k’a fɔ ko a ka kalandenw tɛna foyi lɔn duniɲa laban koo la wa? Ayi. A y’a ɲɛfɔ ka gwɛ duniɲa tun bena kɛ cogo min na n’a laban wagati surunyana. Koo minw bɛɛ lajɛnin tun bena kɛ “diɲɛ laban” tagamasiɲɛ ye, an kelen kelen bɛɛ ɲɛɛ b’a la k’u be dafara.—Matiyo 24:3-7 kalan.

¹⁴ O tagamasiɲɛ faan kelen kelen bɛɛ be dalilu barikaman di an ma min b’a to an tɛ sigasiga. Yala o daliluw gwɛnin lo an ɲɛɛ na ani o dama b’an lasun ka Jehova ka baara kɛ ni kɔrɔtɔ miiriya ye wa? Sankaba fitinin min wulila kɔgɔji kun na, o dama y’a to Eliya lara a la ko Jehova bena a kɛ sanji ka ben. Yala a jigi tigɛra wa?

15, 16. Koo jumanw lo kɛra ka tugutugu ɲɔgɔn kɔ joona joona? Eliya jigi tun b’a la ko Akabu bena mun lo kɛ?

¹⁵ Bibulu b’a fɔ ko: “Waati dɔɔni dɔrɔn, saan finna, fɔɲɔ wilila, sanjiba nana. Akabu yɛlɛl’a ka wotoro kɔnɔ ka taga Zizireyɛli.” (1 Mas. 18:45). Koow kɛra ka tugutugu ɲɔgɔn kɔ joona joona. K’a to Eliya ka baaraden be cii fɔra Akabu ye, sankaba wɛrɛw nana fara fitininman kan ka sankolo yɔrɔ bɛɛ fin. Sanfɔɲɔba wulila. Sisan kɔni, sanji benna Israɛl jamana kɔnɔ, saan saba ni kalo wɔɔrɔ tɛmɛnin kɔ. Dugukolo janin ye jii bɛɛ sama. Sanji bonyana minkɛ, Kisɔn kɔɔ karila. N’a sɔrɔ o jii ye Baali ka kiraw joli ko ka bɔ yen. Sisan, Israɛlden murutininw tun be se ka jamana saniya walisa ka Baali batoli nɔgɔnin bɔ a la.

¹⁶ Eliya jigi tun b’a la k’u bena o lo kɛ. N’a sɔrɔ a tun b’a yɛrɛ ɲiningara Akabu bena min kɛ nin kabakow bɛɛ kɛnin kɔ. Yala a bena nimisa ani ka Baali batoli nɔgɔnin dabila wa? O kabakow tun ye dalilu barikamanw ye minw ka ɲi k’a lasun a ka yɛlɛmani kɛ. An kɔni tɛ se k’a lɔn koo min tun be Akabu kɔnɔ o wagati la. Bibulu b’a fɔ dɔrɔn ko masacɛ “Akabu yɛlɛl’a ka wotoro kɔnɔ ka taga Zizireyɛli.” Koo minw bɛɛ kɛra, yala a ye kalan sɔrɔ u la wa? Yala a y’a latigɛ k’a ka koow cogoya yɛlɛma wa? Koo minw nana kɛ kɔfɛ, olu b’a yira ko a m’a sɔɔn yɛlɛma. Nka Akabu ni Eliya fɛ, koow ma ban fɔlɔ.

17, 18. a) Mun lo kɛra Eliya la Zizireyɛli sira kan? b) Eliya bolila k’a ta Karimɛli fɔɔ ka taga se Zizireyɛli. Mun lo b’i kabakoya o koo la? (Jukɔrɔla kunnafoni fana lajɛ.)

 ¹⁷ Jehova ka kira Eliya fana ye Zizireyɛli sira minɛ ka tugu Akabu kɔ. A tun ka kan k’o sirajan tagama sanji jukɔrɔ dibi la. Nka, kabako dɔ kɛra.

¹⁸ “Masaba ka sebagaya jigira Eli [Eliya] kan, a y’a cɛɛ siri ka bila Akabu ɲa ka boli fɔɔ ka taga se Zizireyɛli dugu donda la.” (1 Mas. 18:46). A gwɛnin lo ko Jehova “ka sebagaya” jigira Eliya kan cogo kabakoman na. Karimɛli ni Zizireyɛli cɛ janya tun be kilomɛtɛrɛ 30 ɲɔgɔn bɔ ani Eliya tun tɛ kanbele ye tugun. * Miiri k’a filɛ: kira y’a ka forokiya kɔrɔta k’a siri a soro la walisa foyi kana a sennaɲagami ani a ye boli daminɛ pɔtɔpɔtɔ la. A bolila teliya la ka se Akabu ka wotoro ma ani ka tɛmɛ a la.

19. a) Ala ye barika ni sɔminɛ don Eliya la. O koo b’an hakili jigi kiraya kuma jumanw lo la? b) Ka Eliya to boli la Zizireyɛli sira kan, a tun lanin be mun lo la tigitigi?

¹⁹ O kabako kɛra duga ye Eliya fɛ dɛ! N’a sɔrɔ a ye fanga sɔrɔ ka koow sɔminɛ sisan ka tɛmɛ tuma min na a tun ye kanbele ye. O kɛra ɲagaliba ye a fɛ dɛ! O koo b’an hakili jigi kiraya kuma dɔw la. O kiraya kumaw b’an jigi sigi ko mɔgɔ kantigimanw bena barika ni kɛnɛya dafanin sɔrɔ alijɛnɛ nata kɔnɔ dugukolo kan (Ezayi 35:6 kalan; Luka 23:43). Ka Eliya to boli la o sira kan sanji jukɔrɔ, a lanin tun b’a la ko a koo ka di a Faa Jehova ye, o min ye tiɲɛn Ala kelenpe ye.

20. An be se ka Jehova ka dugaw sɔrɔ cogo di?

²⁰ A ka di Jehova ye k’an duga. O dugaw nafa ka bon, o la an k’an seko bɛɛ kɛ walisa k’u sɔrɔ. An ka to ɲɛɛ na ka kɔrɔsili kɛ i ko Eliya y’a kɛ cogo min na. An be wagati juguw la, an ka kan ka koow kɛ ni kɔrɔtɔ ye. Dalilu barikaman minw b’a yira ko Jehova bena a sago dafa yanni dɔɔni, an ka to k’olu sɛgɛsɛgɛ koɲuman. An ka Eliya ladegi fana k’an jigi bɛɛ la Jehova kan. Dalilu caaman be yen minw b’a to an be se k’an jigi bɛɛ la Jehova kan ko a bena a ka layiduw dafa, sabu “Ala tiɲɛtigi” lo.—Zab. 31:6.