1, 2. a) Sariyakolo juman lo ye Yezu ka kalandenw ɲɛminɛ fɔɔ ka na se bi ma? b) An juguw y’a ɲini ka see sɔrɔ an kan cogo di? Ani o labanna cogo di?

 YEZU lɔra Pilati ɲɛɛ kɔrɔ ka sariyakolo dɔ kofɔ a ye a ka kalanden sɔbɛw be tugura min kɔ fɔɔ ka na se bi ma. Pilati tun ye kititigɛla ye Yahutuw ka siya bɛɛ kun na. Yezu y’a fɔ a ye ko: “Ne ka masaya te diɲɛ nin ta ye. Ni ne ka masaya tun ye diɲɛ ta ye, ne kɔmɔgɔw tun bena kɛlɛ kɛ ne kosɔn, janko zuwifuw kana ne minɛ, nga ne ka masaya te diɲɛ nin ta ye.” (Zan 18:36). Pilati y’a to u ye Yezu faga. Nka a ye see min sɔrɔ Yezu kan, o ma kɛ mɛɛnta ye sabu Yezu suu kununa. Ɔrɔmu masacɛw y’a ɲini ka Yezu ka kalandenw halaki ka bɔ yen pewu, nka u ma se. Yezu ka kalandenw tora ka Masaya kibaro jɛnsɛn duniɲa yɔrɔ bɛɛ la o wagati la.—Kɔlɔs. 1:23.

² Ala ka Masaya siginin kɔ saan 1914, kɛlɛbolo barikaman dɔw y’a ɲini ka Ala sagokɛlaw halaki ka bɔ yen pewu. Nka, u si ma se. Gofɛrɛnɛmanw ni politiki jɛnkulu caaman y’a ɲini k’an waajibiya an k’an seen don u ka kɛlɛkow la. Nka u ma se k’an faranfaran. Bi bi nin na, an jɛnsɛnnin lo duniɲa faan bɛɛ la. Nka, an ye denbaya kelen mɔgɔw ye minw kaan bɛnnin lo. An t’an seen don fewu duniɲa ka politikikow la fana. Kelenya min be an ni ɲɔgɔn cɛ, o b’a yira ka gwɛ ko an ka Masacɛ Yezu Krista b’an ɲɛminɛna, a b’an dɛmɛna ka yɛlɛmaniw kɛ ani a b’an latangara. An ka kitiko dɔw lajɛ, minw bena an ka limaniya barika bonya. O kitikow la, Yezu y’an dɛmɛ ka see sɔrɔ, an minw tɛ “diɲɛ ta ye.”—Zan 17:14, Bible senuma.

3, 4. a) Ala ka Masaya siginin kɔ sen kan, koo jumanw lo kɛra? b) Yala Ala sagokɛlaw tun b’a faamu bɛrɛbɛrɛ k’u man kan k’u seen don politikikow ni kɛlɛkow la wa? A ɲɛfɔ.

³ Ala ka Masaya siginin kɔ, kɛlɛba dɔ wulila sankolo la ani o kɔ, Sutana gwɛnna ka jigi dugukolo kan (Yirali 12:7-10, 12 kalan). Kɛlɛba dɔ wulila fana dugukolo kan, o min ye Ala sagokɛlaw ka kantigiya kɔrɔbɔ. U tun jijanin lo ka Yezu ladegi ani k’a yira k’u tɛ duniɲa ta ye. U tun b’a lɔn  k’u man kan k’u seen don politikikow ni kɛlɛkow la. Nka a daminɛ na, u tun m’a faamu ka ɲɛ o kɔrɔ ye min ye tigitigi.

⁴ Misali la, gafe nin ka kitabu 6nan bɔra saan 1916 faransɛkan na: L’aurore du Millénium. a O gafe kɔnɔ, u ye kerecɛnw jija k’u kana u seen don kɛlɛkow la. A tun fɔra fana ko ni kerecɛn weelela sɔrɔdasiya la, a ka ɲi k’a ɲini u ka baara wɛrɛ di a ma mɔgɔfaga tɛ min na. Nka n’u ma sɔn ani u y’a bila kɛlɛyɔrɔ la, a ka ɲi k’a janto a kana mɔgɔ faga. Balimacɛ Herbert Senior batizera saan 1905 ani a tun siginin be Angletɛri o wagati la. Ale y’a fɔ ko: “Balimaw tun t’a lɔn u be min kɛ sabu u tun ye cikan minw sɔrɔ, o tun gwɛnin tɛ. U tun m’a lɔn n’u ka ɲi ka sɔn wala ka ban sɔrɔdasiya la hali ni mɔgɔfaga tun tɛ u ka baara la u weelela min kama.”

5. An y’a daminɛ ka faamuyali kura juman lo sɔrɔ o koo la saan 1915, sɛtanburu tile fɔlɔ ka Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ?

⁵ Nka an y’a daminɛ ka faamuyali kura sɔrɔ o koo la saan 1915, sɛtanburu tile fɔlɔ ka Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ. A tun fɔra barokun Études des Écritures kɔnɔ ko: “An tun b’an yɛrɛ ɲiningara n’o kɛcogo fɛ, an tɛ Bibulu ka sariyakolow tiɲɛna le?” Nka ni kerecɛn banna ko a tɛ sɔrɔdasifani don wala ko a tɛ sɔrɔdasiya kɛ ani u ko u bena a faga o kosɔn do? A tun fɔra o barokun na ko: “Mun lo ka fisa? U k’i ci ni marifa ye sabu i b’a fɛ ka kantigiya kɛ hɛɛrɛ Masa ye? Wala, u k’i faga sabu i be duniɲa nin ka masaw dɛmɛna kɛlɛ la, ani o cogo la i be Bibulu ka sariyaw tiɲɛna? O saya fila nunu cɛ, fɔlɔ lo ka fisa sabu an tora kantigiya la an sankolola Masacɛ ye.” Hali n’o kuma gwɛnin lo, u y’a fara a kan ko: “An be ladili lo dira dɔrɔn. An tɛ mɔgɔ si waajibiyara k’o kɛ.”

6. I ye kalan juman lo sɔrɔ balimacɛ Herbert Senior ka koo la?

⁶ Balimaw dɔw y’a faamu ka ɲɛ ko u man kan k’u seen don kɛlɛkow la. O kama, u y’a latigɛ k’u tɛna u seen don o la hali ni faamanw bena u tɔɔrɔ o kosɔn. Balimacɛ Herbert Senior y’a fɔ ko: “Ka marifakisɛw jigi ka bɔ bato kɔnɔ [hali ni mɔgɔfaga t’o baara la] ani ka marifakisɛw don marifa kɔnɔ walisa ka ciri kɛ, ne fɛ, o koo fila bɛɛ ye kelen.” (Luka 16:10). A ka desizɔn kosɔn, u y’a don kaso la. U y’ale ni balima naani, ani mɔgɔ wɛrɛw don kaso la, Richmond Angletɛri jamana na. O mɔgɔ wɛrɛw ko olu fana tɛna sɔrɔdasiya kɛ u ka lannakow kosɔn. Komi u bɛɛ lajɛnnin tun ye mɔgɔ 16 ye, kɔfɛ u nana to k’u weele ko Richmond ka mɔgɔ 16 nunu. Nka wagati dɔ nana se, u dogora ka Herbert n’a tɔɲɔgɔnw don bato kɔnɔ ka taga n’u ye kɛlɛ la Faransi. U senin kɔ o yɔrɔ la, u y’a fɔ k’u ka lɔ lɔ ka tugu ɲɔgɔn kɔ, ani k’u bena u ci k’u faga. Nka u m’u faga. U ye jalaki ben u kan ko u bena saan tan kɛ kaso kɔnɔ.

7. Ala sagokɛlaw tun ye mun lo faamu sanni kɛlɛba filanan yɛrɛ ka daminɛ?

 ⁷ N’u ko kerecɛnw kana u seen don politikikow ni kɛlɛkow la, Jehova sagokɛlaw tun y’o kɔrɔ faamu ka ɲɛ sanni kɛlɛba 2nan yɛrɛ ka daminɛ. U y’a faamu fana u ka ɲi ka min kɛ walisa ka Yezu ladegi (Mat. 26:51-53; Zan 17:14-16; 1 Piyɛri 2:21). Misali la, saan 1940 zanwiyekalo ka Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ faransɛkan na, barokun diiman dɔ tun bɔra min kuun ko “Neutralité.” A tun fɔra a kɔnɔ ko: “Jehova sagokɛlaw ka ɲi k’a to u hakili la k’u man kan k’u niin don jamanaw ka kɛlɛkow la hali dɔɔni yɛrɛ.” Tuma min na balimacɛ Simon Kraker tun b’an ka sigiyɔrɔsoba la Buruklini, Niyɔriki mara la, a y’a fɔ ko: “N’ y’a faamu ko hali ni kɛlɛ wulila, Ala sagokɛlaw ka ɲi ka to hɛɛrɛ la ni bɛɛ ye.” O barokun bɔko tun ɲɛna kosɔbɛ sabu o ye Ala sagokɛlaw dɛmɛ u k’u yɛrɛ labɛn ka se ka tɔɔrɔba muɲu ani ka to kantigiya la.

8, 9. Ciden Zan ka kiraya kuma dafara cogo di?

⁸ Ciden Zan tun kɔnna k’a fɔ ko Ala ka Masaya siginin kɔ saan 1914, Sutana tun bena a ɲini ka Ala sagokɛlaw tunu ka bɔ yen pewu. Cogo di do? Ntalen kuma na, ciden Zan  ko Sutana tun bena jii bɔ a daa la u nɔfɛ i ko baji walisa k’u tunu b (Yirali 12:9, 15 kalan). O kuma dafara cogo di? K’a ta saan 1920, u tora ka Ala sagokɛlaw tɔɔrɔ kosɔbɛ yɛrɛ le! I ko balimacɛ Kraker, balima caaman wɛrɛ minw tun be Ameriki saheli fan fɛ, u y’olu don kaso la sabu u tun be Ala ka Masaya lo lafasara ni kantigiya ye. Misali la, kɛlɛba filanan wagati la, u tun ye mɔgɔ minw minɛ k’u don kaso la u ka lannakow kosɔn Etazini jamana na, u fanba bɛɛ tun ye Jehova Seerew lo ye.

⁹ Sutana n’a kɔmɔgɔw ka laɲinita tun ye ka Ala sagokɛlaw ka kantigiya nagasi pewu, u mana kɛ yɔrɔ o yɔrɔ. Duniɲa yɔrɔ bɛɛ la i n’a fɔ Afiriki, Erɔpu ani Etazini, u kɛlɛbagaw tagara n’u ye kititigɛsow la. Komi Ala sagokɛlaw tun cɛsirinin lo ka to kantigiya la, u y’u don kaso la, k’u bugɔ, ani k’u kɛ senkelenninw ye. Alemaɲi jamana na, u y’u tɔɔrɔ kosɔbɛ sabu u banna k’a fɔ ko heil Hitler ani u banna ka dɛmɛ don kɛlɛkow la. O kama, u tagara ni balima 6 000 ɲɔgɔn ye k’u don Naziw ka kaso kɔnɔ. U la mɔgɔ 1 600 ni kɔ sara u tɔɔrɔbagaw bolo. U dɔw tun ye Alemanw ye ani dɔ wɛrɛw tun ye siya wɛrɛw ye. O n’a ta bɛɛ, Sutana ma se ka koo jugu foyi kɛ Ala sagokɛlaw la fura tɛ min na.—Mariki 8:34, 35.

10. N’u ko “dugukolo,” o ye mun lo tagamasiɲɛ ye, ani o dugukolo ye Ala sagokɛlaw dɛmɛ cogo di?

¹⁰ Faamanw be tɔɔrɔba min la Ala sagokɛlaw kan, ciden Zan y’o suma ni “baji” ye. Ani, a ko “dugukolo” tun bena o baji kunu walisa ka Ala sagokɛlaw dɛmɛ. N’u ko “dugukolo,” o ye duniɲa nin ka ɔriganisasiyɔn dɔw ye minw be koow kɛ k’a dama kɛɲɛ. O kiraya kuma dafara cogo di? Kabi kɛlɛba 2nan wagati la, Ala sagokɛla kantigi minw be Masiya ka Masaya lafasa, “dugukolo” y’olu dɛmɛ siɲɛ caaman na (Yirali 12:16 kalan). Misali la, kititigɛsoba caaman ye joo di Jehova Seerew ma kitiko dɔw la. U ko joo b’u fɛ ka ban ka sɔrɔdasiya kɛ wala k’u seen don faso kanuyakow la. Jehova y’a sagokɛlaw dɛmɛ ka see sɔrɔ kitikobaba minw na sɔrɔdasiya koo la, an k’u dɔw lajɛ fɔlɔ.—Zab. 68:20.

11, 12. Koo jumanw lo ye balimacɛ Sicurella ni Thlimmenos sɔrɔ, ani o labanna cogo di?

¹¹ Etazini. Anthony Sicurella bangebagaw tun ye Jehova Seerew ye. A batizera tuma min na a tun be ni saan 15 ye. Tuma min na a ye saan 21 sɔrɔ, a tagara a tɔgɔ sɛbɛ faamanso la ko ale ka baara ɲɛsinna diinanko lo ma. Saan fila o kɔ (o kɔrɔ, saan 1950), a segira ka taga ko faamanw k’a don a ka sɛbɛw kɔnɔ ko ale tɛ se ka sɔrɔdasiya kɛ sabu a dusukun b’a kɛlɛ o kosɔn. Biro min be ankɛtikow kun na (FBI) olu ko basi t’o la. Nka kititigɛso banna k’o tɛ se ka  kɛ. Kiti caaman tigɛnin kɔ o koo la, u dɛsɛra ka taga n’o koo ye Etazini ka kititigɛsoba la. Olu ye joo di balimacɛ Sicurella ma. Kɔfɛ, kititigɛlaw tun be se ka basigi Sicurella ka koo kan k’o ɲɔgɔnna kitikow ɲɛnabɔ.

¹² Gɛrɛsi. Saan1983, Iakovos Thlimmenos banna ka sɔrɔdasifani don minkɛ, u y’a don kaso la ani u ko a murutira faamanw ma. A bɔnin kɔ kaso la, a ye demandi kɛ baarakɛyɔrɔ dɔ la walisa ka kɛ warijatila ye. Nka, u banna k’a ta sabu kititigɛso tun y’a sɛbɛ a ka sɛbɛw kan ko a ye kojugukɛla ye. A tagara n’o koo ye Gɛrɛsi kititigɛsow la, nka u si ma joo d’a ma. A labanna ka taga n’o koo ye Erɔpu ka kititigɛsoba la min be adamadenw ka joo lafasa. Kititigɛla 17 minw tun be o yɔrɔ la, olu ye joo di balimacɛ ma saan 2 000. Kabi o tuma, mɔgɔ o mɔgɔ mana taga n’o koo ɲɔgɔn ye kititigɛso la, kititigɛlaw be basigi balimacɛ Thlimmenos ka koo kan k’o tigi ka koo ɲɛnabɔ. Nka ka kɔn o ɲɛ, u tun ye balima 3 500 ni kɔ lo don kaso la sabu u banna ka sɔrɔdasiya kɛ. O kosɔn, kititigɛso y’a sɛbɛ u ka sɛbɛw kan k’u ye kojugukɛlaw ye. Erɔpu ka kititigɛsoba ka desizɔn kosɔn, Gɛrɛsi faamanw ye sariya dɔ sigi min b’a to jalaki minw tun benna balimaw kan k’u ye kojugukɛlaw ye, o jɔsira ka bɔ u ka sɛbɛw kan. Ani fana, saan damanin ka kɔn o ɲɛ, Gɛrɛsi jamana tun ye sariya dɔ sigi min be sira di jamanadenw ma u ka baara wɛrɛ kɛ sɔrɔdasiya nɔɔ na. Gɛrɛsi gofɛrɛnɛman y’a daminɛ k’o sariya labato kokura.

13, 14. Ele ka miiri la, an be se ka kalan jumanw lo sɔrɔ Ivailo Stefanov ani Vahan Bayatyan ka koow la?

¹³ Bulugari. Saan 1994, Ivailo Stefanov tun be ni saan 19 ye tuma min na u y’a weele sɔrɔdasiya la. Nka, a banna ko a tɛna o kɛ ani fana ko a tɛna baara wɛrɛ kɛ sɔrɔdasiw be min kun na. U ye jalaki ben a kan ko a bena kalo 18 kɛ kaso la. Balimacɛ basigira sariya dɔ kan ka kititigɛlaw ka desizɔn sɔsɔ. O sariya be joo di bɛɛ ma ka ban ka sɔrɔdasiya kɛ n’a tigi dusukun b’a kɛlɛ o kosɔn. A labanna ka taga n’o koo ye Erɔpu ka kititigɛsoba la min be adamadenya joo lafasa. Saan 2001, Bulugari ka gofɛrɛnɛman kɔnna k’o koo ɲɛnabɔ ni balimacɛ Stefanov ye teriya la sanni kiti ka tigɛ o koo kan. Gofɛrɛnɛman ye jalaki bɔ balimacɛ Stefanov kan. Ka fara o kan, u ko jamanadenw bɛɛ be se ka baara wɛrɛ kɛ sɔrɔdasiya nɔɔ na. c

¹⁴ Arimeni. Saan 2001, u ye balimacɛ Vahan Bayatyan weele sɔrɔdasiya la. d A y’a ɲɛfɔ ko ale tɛna sɔrɔdasiya kɛ sabu ale dusukun b’a kɛlɛ o kosɔn. Nka kititigɛso si ma joo di a ma o koo la. Saan 2002, sɛtanburukalo la, u y’a don kaso la ani u ko a bena saan fila ni tilan kɛ yen. Nka kalo tan ni tile 15 kɛnin kɔ kaso la, u y’a bɔ. K’a to kaso la, a kaan bɔra Erɔpu kititigɛsoba ma walisa u k’ale ka koo lajɛ,  ani u sɔnna. Saan 2009, ɔkutɔburukalo tile 27, u ye kiti tigɛ o koo la, nka u ma joo di a ma. O koo ɲɔgɔn tun be Arimeni balima minw bɛɛ kan, o desizɔn y’u jigi tigɛ. Nka, Erɔpu kititigɛsoba segira k’o koo lajɛ. Saan 2011, zuwekalo tile 7, u ye joo di balimacɛ Vahan Bayatyan ma. Erɔpu kititigɛsoba siɲɛ fɔlɔ tun lo ka sɔn a ma ko joo be bɛɛ fɛ k’a ka miiriya fɔ, k’a ka diinankow kɛ ɲɛsuma na, wala ka ban ka koo dɔ kɛ n’a dusukun b’a kɛlɛ o kosɔn. O desizɔn ma Jehova Seerew dɔrɔn lo nafa dɛ. Nka, jamana minw be Union Européenne kɔnɔ, o desizɔn y’olu ka jamanaden miliyɔn caaman fana nafa. e

15. Mun na Jehova Seerew tɛ sɔn k’u seen don faso kanuyakow la?

¹⁵ Jehova Seerew be Ala ka Masaya lo lafasa ni kantigiya ye. U tɛ sɔn ka sɔrɔdasiya kɛ, u t’u seen don fana faso kanuyakow la. Kabi kɛlɛba filanan bannin kɔ, faso kanuya miiriya tora ka jɛnsɛn duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ. Jamana  caaman na, a ɲinina jamanadenw fɛ u ka faso fasa la wala ka darapo fo walisa k’a yira k’u b’u faso kanu. Nka, an Jehova Seerew b’a yira ko an masirinin lo Jehova kelenpe lo la (Ɛkiz. 20:4, 5). O lo kama u b’an tɔɔrɔ. Nka, an tun kumana “dugukolo” min koo la sanfɛ, Jehova b’a kɛ o dugukolo be dɛmɛ lase an ma. An ka kitikobaba dɔw lajɛ o minw na Jehova y’an dɛmɛ ka see sɔrɔ Krista barika la.—Zab. 3:9.

16, 17. Mun lo ye Lillian ni William Gobitas sɔrɔ, ani i be kalan juman lo sɔrɔ u ka koo la?

¹⁶ Etazini. Saan 1940, Etazini ka kititigɛsoba ye kiti tigɛ koo dɔ la u ye min weele ko Secteur scolaire de Minersville contre Gobitis. Kititigɛla kɔnɔntɔn kan, seegi ko joo tɛ Jehova Seerew fɛ. Komi Lillian Gobitas f (saan 12) n’a dɔgɔcɛ William (saan 10) tun b’a fɛ ka to kantigiya la Jehova ye, u fila bɛɛ banna ka darapo fo ani ka faso fasa la. O kama, u y’u gwɛn ka bɔ lakɔli la. Kititigɛsoba ko lakɔli ɲɛmɔgɔw ye min kɛ, o bɛnnin lo ni jamana ka sariya ye sabu u b’a fɛ “jamanadenw bɛɛ kaan bɛnnin ka to le.” O desizɔn ye dɔ fara Jehova Seerew ka tɔɔrɔ kan. U caaman ka deenw gwɛnna ka bɔ lakɔli la ani u dɔw ka baara tiɲɛna. Jama wulila balimaw kama ka fariyakow kɛ u caaman na. A tun fɔra gafe dɔ kɔnɔ ko “k’a ta saan 1941 ka taga se saan 1943 ma, u ma mɔgɔ si tɔɔrɔ a ka diinankow kosɔn Etazini jamana na ka se Jehova Seerew ma.” (L’éclat de notre pays).

¹⁷ Ala juguw ka sesɔrɔli ma kɛ mɛɛnta ye. Saan 1943, kititigɛsoba ye kiti tigɛ o ɲɔgɔnna koo dɔ la min weelela ko Académie de Virginie occidentale contre Barnette. Nin seen nin na, kititigɛsoba ye joo di Jehova Seerew ma. Etazini ka kititigɛsoba siɲɛ fɔlɔ tun lo ka desizɔn dɔ ta ani ka tila k’a yɛlɛma wagati kunkurunin na. Kabi o tuma, u tɛ Jehova sagokɛlaw tɔɔrɔ ten tugun Etazini jamana na. Ani fana, o sesɔrɔli kɛra sababu ye Etazini ka gofɛrɛnɛman b’a janto kosɔbɛ a ka jamanadenw ka joo la sisan.

18, 19. Pablo Barros ko mun lo y’ale dɛmɛ a barika ma dɔgɔya, ani an be se k’a ladegi cogo di?

¹⁸ Arzantini. Saan 1976, lakɔli ɲɛmɔgɔw ye Pablo (saan 8) ni Hugo Barros (saan 7) gwɛn ka bɔ lakɔli la sabu u banna ka darapo fo. Loon dɔ, u ka lakɔli ɲɛmɔgɔ ye Pablo ɲɔndi ani k’a kuun kwaga. Lakɔli jiginin kɔ, a ye Pablo ni Hugo to klasi kɔnɔ fɔɔ lɛri kelen kɔnɔ walisa k’u waajibiya ka darapo fo. Pablo y’a fɔ ko: “Ni Jehova ka dɛmɛ barika tun tɛ, n’ tun tɛna se ka lɔ kelen kan ani ka to kantigiya la.”

¹⁹ U tagara n’o koo ye kititigɛso la. Kititigɛlaw ye joo di lakɔli ɲɛmɔgɔw ma. Balimaw labanna ka taga n’o koo ye Arzantini ka kititigɛsoba la. Saan 1979, kititigɛso tɔɔw tun kɔnna ka desizɔn min ta, kititigɛsoba y’o lasa ani k’a fɔ ko: “Jamana ka sariyasun (sariya nimɔrɔ 14nan) b’a fɔ ko joo  be bɛɛ fɛ ka kalan kɛ, ani sariya nimɔrɔ 5nan b’a fɔ ko gofɛrɛnɛman ka kan k’a janto denmisɛnw ka kalanko la. O la, ka deen gwɛn ka bɔ lakɔli la, o bɛnnin tɛ n’o sariyaw ye.” O sesɔrɔli ye Jehova Seerew ka denmisɛn 1 000 ɲɔgɔn nafa. O kɛra sababu ye u tɛ denmisɛnw gwɛn tugun ka bɔ lakɔli la, ani u tun ye minw gwɛn i n’a fɔ Pablo ni Hugo, u segira k’u weele.

20, 21. Roel ni Emily Embralinag ka koo b’i ka limaniya barika bonya cogo di?

²⁰ Filipine. Saan 1990, u ye Roel Embralinag n’a kɔrɔmuso Emily ani Jehova Seerew ka denmisɛn 65 ni kɔ gwɛn ka bɔ lakɔli la sabu u banna ka darapo fo. Roel tun be ni saan 9 ye, g ani Emily tun be ni saan 10 ye. Roel ni Emily facɛ Leonardo y’a ɲini ka koow ɲɛfɔ lakɔli ɲɛmɔgɔw ye, nka u ma sɔn. Komi o koo tun be juguyara ka taga, Leonardo labanna ka taga n’o koo ye kititigɛsoba la. Wari tun t’a fɛ ka awoka ta min bena a lafasa. Ale n’a ka denbaya tora ka Jehova deli kosɔbɛ a k’u ɲɛminɛ. O wagati kelen  na, mɔgɔw tun be Roel ni Emily lɔgɔbɔra ani k’u nɛni. Leonardo tun b’a miiri ko komi ale tɛ foyi lɔn kitiko la, a tɛna joo sɔrɔ.

²¹ A laban, u ye awoka dɔ ka dɛmɛ sɔrɔ. A tɔgɔ ko Felino Ganal ani a tun be baara kɛra awokaw ka biroba dɔ la Filipine jamana na. Nka o kitiko tuma na, a y’o birobaara dabila ani a kɛra Jehova Seere ye. Tuma min na u tagara kititigɛsoba la, o yɔrɔ kititigɛlaw bɛɛ lajɛnni ye joo di an ma ani ka lakɔliso ka desizɔn lasa. Minw tun b’a ɲinina ka Ala sagokɛlaw ka kantigiya tiɲɛ, u dɛsɛra nin sen nin na tugun.

22, 23. a) Mun lo y’a to an ye joo sɔrɔ kitikobaba caaman na? b) An be hɛɛrɛ la n’an balimaw ye duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ. O be mun lo yira?

²² Mun lo y’a to Jehova seerew ye joo sɔrɔ kitikobaba caaman na k’a sɔrɔ politiki ɲɛmɔgɔw t’an cɛma? Jamanaw ni kititigɛso caaman na, tilenninya ka di kititigɛla minw ye, olu y’an dɛmɛ ka see sɔrɔ an jugu farimanw kan. U y’a yira o sen fɛ o ɲɔgɔnnakow be se ka ɲɛnabɔ cogo min na ka kɛɲɛ ni jamana ka sariyasun ye. Siga t’a la, an ye see sɔrɔ o kitikow la Krista ka dɛmɛ barika la le (Yirali 6:2 kalan). Mun na an be taga n’an ka koo dɔw ye kititigɛsow la? An ka laɲinita tɛ ka jamanaw ka sariya yɛlɛma. Nka an be min fɛ, o ye ka to ka baara kɛ an ka Masacɛ Yezu Krista ye ɲɛsuma na.—Kɛwaliw 4: 29.

²³ An be duniɲa min na, politikikow ni kɔniyakow ye mɔgɔw faran faran. Nka an ka Masacɛ Yezu Krista y’an duga, sabu duniɲa kuru bɛɛ la, an t’an seen don o koow la. Sutana y’a seko bɛɛ kɛ walisa k’an faran, nka a ma se. Ala ka Masaya ye mɔgɔ miliyɔn caaman lajɛn minw tɛ sɔn ka “kɛlɛkɛcogo dege tugu.” K’a ye ko an be hɛɛrɛ la n’an balimaw ye duniɲa kuru bɛɛ la, o ye kabako yɛrɛ lo ye! O b’a yira ka gwɛ ko Ala ka Masaya be sen kan!—Ezayi 2:4.