使徒行傳 28:1-31

28  我們Wǒmen平安píngʼānshàngànhòucái知道zhīdào那個nàgedǎojiào馬耳他Mǎʼěrtā+  當地Dāngdìde居民jūmínduì我們wǒmen非常fēichángyǒu人情味rénqíngwèi當時Dāngshí正在zhèngzàixià天氣tiānqìyòuhěnlěng+他們tāmenjiùshēnglehuǒ殷勤yīnqínde接待jiēdài我們wǒmen所有suǒyǒurén  保羅Bǎoluójiǎnlekǔn樹枝shùzhīfàngzàihuǒshangyǒutiáo毒蛇dúshéshòubuzhùzuān出來chūláichánzhùdeshǒu  當地Dāngdìderén*看見kànjiàn毒蛇dúshéxuánzàishǒushangjiù彼此bǐcǐshuō:「這個Zhègerén一定yídìngshì殺人犯shārénfàn雖然suīráncónghǎili平安píngʼān獲救huòjiùledànhuó下去xiàqù還是háishi天理tiānlǐnánróngde。」  Méixiǎngdào保羅Bǎoluó毒蛇dúshédǒujìnhuǒli絲毫sīháo沒有méiyǒu受傷shòushāng  他們Tāmen以為yǐwéi保羅Bǎoluó要麼yàome手臂shǒubìzhǒng起來qǐlái要麼yàomedǎoshēnwáng可是kěshìděnglehěnjiǔjiàn竟然jìngrán安然無恙ānrán-wúyàngjiù改變gǎibiàn想法xiǎngfǎshuōshìshén+  那裡Nàlǐ附近fùjìnde土地tǔdì屬於shǔyújiào部百流Bùbǎiliúderénshìdǎoshangde首領shǒulǐnghěn歡迎huānyíng我們wǒmen盛情shèngqíng款待kuǎndàile我們wǒmensāntiān  當時Dāngshí部百流Bùbǎiliúde父親fùqīnzhèng發燒fāshāorǎnshàngle痢疾lìji臥病wòbìngzàichuáng保羅Bǎoluó進去jìnqùwèi禱告dǎogàoshǒufàngzài身上shēnshangzhìhǎole+  於是Yúshìdǎoshangde其他qítā病人bìngrénláizhǎo所有suǒyǒuréndōubèizhìhǎole+ 10  他們Tāmen為了wèile表達biǎodá謝意xièyìsòngle我們wǒmenhěnduō禮物lǐwùDào啟航qǐhángde時候shíhou他們tāmen我們wǒmen需要xūyàode東西dōngxidōusòngdàochuánshang 11  我們Wǒmenzàidǎoshangguòlesānyuèhòushànglesōucóng亞歷山大Yàlìshāndàláidechuánzhèsōuchuánzàidǎoshang過冬guòdōng船頭chuántóuyǒu宙斯Zhòusī雙子shuāngzǐxiàng 12  我們Wǒmendechuánkāidào敘拉古Xùlāgǔ Gǎng停留tíngliúsāntiānhòu 13  cóng那裡nàlǐ繼續jìxù前行qiánxíngdàole利基安Lìjīʼāntiānhòuguāle南風nánfēng我們Wǒmen離開líkāi利基安Lìjīʼānhòudeèrtiānjiùdàole部提奧利Bùtíʼàolì 14  我們Wǒmenjiàndào一些yìxiē弟兄dìxiong接受jiēshòu邀請yāoqǐngzài那裡nàlǐzhùletiān然後ránhòu出發chūfā羅馬Luómǎ 15  羅馬Luómǎde弟兄們dìxiongmen聽說tīngshuōle我們wǒmende消息xiāoxijiùdào亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng三旅館Sānlǚguǎnlái迎接yíngjiē我們wǒmen保羅Bǎoluójiàndào他們tāmenjiù感謝gǎnxiè上帝Shàngdì感到gǎndào十分shífēn鼓舞gǔwǔ*+ 16  我們Wǒmen終於zhōngyúdàole羅馬Luómǎ保羅Bǎoluó獲准huòzhǔnzhùzàiyǒu士兵shìbīng看守kānshǒude房子fángzili 17  Guòlesāntiān保羅Bǎoluóqǐng猶太Yóutàirénde首領shǒulǐnglái他們Tāmendàole以後yǐhòu保羅Bǎoluójiùduì他們tāmenshuō:「wèi弟兄dìxiong雖然suīrán沒有méiyǒuzuòguo對不起duìbuqǐ同胞tóngbāodeshì沒有méiyǒu違反wéifǎn我們wǒmen祖先zǔxiānde規矩guīju+quèchéngle囚犯qiúfàncóng耶路撒冷Yēlùsālěngbèisòngdào羅馬Luómǎ官員guānyuánshǒuli+ 18  經過Jīngguò審訊shěnxùn+他們tāmenzhǎobudào理由lǐyóupàn死罪sǐzuì本來běnláixiǎng釋放shìfàng+ 19  不過búguò猶太Yóutàirén表示biǎoshì反對fǎnduì只好zhǐhǎoxiàng凱撒Kǎisā上訴shàngsù+dànshì因為yīnwèiyǒu什麼shénmeshìyào指控zhǐkòngběnde同胞tóngbāo 20  qǐng你們nǐmenlái見面jiànmiàn談談tántan就是jiùshì為了wèile這個zhège原因yuányīnshì因為yīnwèi以色列Yǐsèlièrén盼望pànwàngdeshìcáibèizhètiáo鎖鏈suǒliànsuǒzhede+。」 21  他們Tāmenduì保羅Bǎoluóshuō:「我們Wǒmen沒有méiyǒucóng猶地亞Yóudìyàshōudào關於guānyúdexìncóng那裡nàlǐláide弟兄dìxiong沒有méiyǒushuōguozuòle什麼shénmehǎodeshì 22  可是Kěshì我們wǒmen認為rènwéi應該yīnggāitīng親自qīnzì說說shuōshuode想法xiǎngfǎ因為Yīnwèi我們wǒmen知道zhīdào這個zhège教派jiàopài+確實quèshí到處dàochùshòurén抨擊pēngjī+。」 23  於是Yúshì他們tāmengēn保羅Bǎoluó約定yuēdìng見面jiànmiànde日子rìziDàole那個nàge日子rìzilái住處zhùchùderén之前zhīqiándegèngduō保羅Bǎoluójiùcóngzǎodàowǎnxiàng他們tāmen傳道chuándàowèi上帝Shàngdìde王國Wángguózuò徹底chèdǐde見證jiànzhèng引用yǐnyòng摩西Móxī法典fǎdiǎn+先知書xiānzhīshūshangdehuà+盡力jìnlì勸導quàndǎo他們tāmen相信xiāngxìn耶穌Yēsū+ 24  Tīng說話shuōhuàderényǒude相信xiāngxìnyǒude相信xiāngxìn 25  他們Tāmenzhījiān意見yìjiàn不合bùhéjiù紛紛fēnfēn離開líkāi於是yúshì保羅Bǎoluóshuōlehuà 神聖力量Shénshèng lìliàng通過tōngguò先知xiānzhī以賽亞Yǐsàiyàduì你們nǐmen祖先zǔxiānshuōdehuà一點yìdiǎnrméicuò 26  duànhuàshuō:『duìzhèrénshuō:「你們Nǐmentīngshìtīnglequè完全wánquán明白míngbai你們nǐmenkànshìkànlequè完全wánquán理解lǐjiě+ 27  Zhèréndexīn已經yǐjīng麻木mámù耳朵ěrduo聽見tīngjiànháo反應fǎnyìngháishàngle眼睛yǎnjing免得miǎnde眼睛yǎnjing看見kànjiàn耳朵ěrduo聽見tīngjiàn心裡xīnlǐ明白míngbai回頭huítóu改過gǎiguòjiùbèizhìhǎo+。」』 28  所以Suǒyǐ你們nǐmenyào知道zhīdào上帝Shàngdìde救恩jiùʼēn已經yǐjīngchuándào外族人wàizúrén那裡nàlǐle+他們tāmen一定yídìnghuìtīng+。」 29  --- 30  保羅Bǎoluózàiláide房子fángzilizhùle整整zhěngzhěngliǎngnián+接待jiēdài所有suǒyǒuláijiànderén 31  勇敢yǒnggǎn無畏wúwèi放膽fàngdǎn發言fāyán+xiàng這些zhèxiērén傳講chuánjiǎng上帝Shàngdìde王國Wángguó+教導jiàodǎo他們tāmen認識rènshizhǔ耶穌Yēsū基督Jīdūdeshì沒有méiyǒushòudào什麼shénme阻礙zǔʼài

腳注

Yòu當地dāngdìhuìshuō希臘Xīlàderén」。
Yòule勇氣yǒngqì」。

注釋

馬耳他Mǎʼěrtā 這裡Zhèlǐde希臘語Xīlàyǔ原文yuánwénshìMe·liʹte,duō世紀shìjì以來yǐlái人們rénmen一直yìzhí認為rènwéizhèzhǐde就是jiùshì現今xiànjīnde馬耳他島Mǎʼěrtā Dǎo因為Yīnwèidào強風qiángfēng保羅Bǎoluó乘坐chéngzuòdechuán不得不bùdébùcóng小亞細亞Xiǎoyàxìyà西南xīnánduānde尼多斯Níduōsīnánxiàshǐdào克里特Kèlǐtè南邊nánbian。(27:7,12,13,21之後Zhīhòujiào友拉革羅Yǒulāgéluóde暴風bàofēng使shǐ他們tāmendechuánzài阿德里亞海Ādélǐyà Hǎishang顛簸diānbǒ」。(27:14,27Zài保羅Bǎoluóde時代shídài,「阿德里亞海Ādélǐyà Hǎisuǒzhǐde範圍fànwéi現今xiànjīnde亞得里亞海Yàdélǐyà Hǎigèng包括bāokuò愛奧尼亞海Àiʼàoníyà Hǎi以及yǐjí西西里Xīxīlǐ東面dōngmiàn克里特Kèlǐtè西面xīmiànde地中海Dìzhōng Hǎi水域shuǐyù因此yīncǐ包括bāokuò現今xiànjīn馬耳他Mǎʼěrtā附近fùjìnde水域shuǐyù。(Lìngjiàn27:27de注釋zhùshì當時Dāngshí他們tāmendechuánhěn可能kěnéngbèi暴風bàofēng友拉革羅Yǒulāgéluóchuīwǎng西面xīmiànzài西西里Xīxīlǐ南面nánmiànde馬耳他島Mǎʼěrtā Dǎo擱淺gēqiǎnbìng毀壞huǐhuài關於Guānyú聖經ShèngjīngdàodeMe·liʹtezhǐdeshì哪個nǎgedǎo有些yǒuxiē學者xuézhěchūguotóngde意見yìjiànzhǒng說法shuōfǎshìzhèzhǐdeshì希臘Xīlà西岸xīʼàn靠近kàojìn科孚島Kēfú DǎodedǎoLìngzhǒng說法shuōfǎ根據gēnjùdeshì希臘Xīlà語詞yǔcíMe·liʹtede拼寫pīnxiě認為rènwéizhèzhǐdeshì梅利泰Méilìtài·伊利里卡Yīlìlǐkǎ(Melite Illyrica),xiànchēng姆列特島Mǔliètè Dǎo(Mljet),位於wèiyú現今xiànjīnde亞得里亞海Yàdélǐyà Hǎizài克羅地亞Kèluódìyà海岸hǎiʼàn附近fùjìn不過Búguò保羅Bǎoluó當時dāngshí乘坐chéngzuòdechuántài可能kěnéngwǎngběishǐdào科孚島Kēfú Dǎohuò姆列特島Mǔliètè Dǎo那麼nàmeyuǎnde地方dìfangzhègēn聖經Shèngjīng描述miáoshùde路線lùxiànbìng吻合wěnhé。(Lìngjiàn附錄FùlùB13

當地Dāngdìde居民jūmín Yòu當地dāngdìhuìshuō希臘語Xīlàyǔderénhuò那裡nàlǐshuō外語wàiyǔderén」。有些Yǒuxiē譯本yìběn這裡zhèlǐyòngde希臘Xīlà語詞yǔcíbarʹba·ros(巴巴羅斯Bābāluósīzuò土人tǔrénhuò野蠻yěmánrén」。Zài這個zhègeli,「這個zhège重複chóngfùde拼寫pīnxiě表達biǎodáde意思yìsishì說話shuōhuà結結巴巴jiējiē-bābā含糊不清hánhu-bùqīnghuò難以nányǐ理解lǐjiě因此Yīncǐ希臘人Xīlàrén最初zuìchūyòng這個zhègeláizhǐshuōlìngzhǒng語言yǔyánde外國人wàiguórén當時Dāngshí這個zhègebìng包含bāohánméi文化wénhuà」「méi教養jiàoyǎnghuòméi禮貌lǐmàode意思yìsi沒有méiyǒu輕蔑qīngmiède意味yìwèizhǐ不過búguòshìyònglái非希臘人fēi-Xīlàréngēn希臘人Xīlàrén區分qūfēn開來kāilái而已éryǐ一些Yìxiē猶太Yóutài作家zuòjiā包括bāokuò約瑟夫斯Yuēsèfūsī在內zàinèidōu接受jiēshòu別人biérényòng這個zhègelái稱呼chēnghu他們tāmen。(《猶太古史Yóutàigǔshǐ》,14juàn,187jié[10zhāng1duàn];《駁斥Bóchì阿比安Ābǐʼān》,1juàn,58jié[11duàn])事實shìshíshang羅馬人Luómǎrénzàiháiméi採納cǎinà希臘Xīlà文化wénhuà之前zhīqián自稱zìchēng巴巴羅斯Bābāluósī」。這樣Zhèyàng看來kànlái希臘Xīlà語詞yǔcíbarʹba·roszài這裡zhèlǐzhǐde就是jiùshì馬耳他島Mǎʼěrtā Dǎoshangde居民jūmín他們tāmenshuōde顯然xiǎnránshìzhǒnggēn希臘語Xīlàyǔ沒有méiyǒu關聯guānliánde本地běndì語言yǔyánhěn可能kěnéngshì迦太基語Jiātàijīyǔ。(LìngjiànLuó1:14de注釋zhùshì

Yǒu人情味rénqíngwèi Yòu仁慈réncí」。原文Yuánwényòngde希臘Xīlà語詞yǔcíshìphi·lan·thro·piʹa,字面zìmiàn意思yìsishìduì人類rénlèide溫情wēnqíng愛心àixīn)」。Zhèzhǒng特質tèzhì可以kěyǐzhǐ真摯zhēnzhìde關心guānxīn別人biérén以及yǐjí為了wèile照顧zhàogù別人biérénde需要xūyàoràng別人biérén感到gǎndào舒適shūshìérxiǎnchū好客hàokède精神jīngshén正如Zhèngrú這個zhège記載jìzǎi顯示xiǎnshìderénzàihái沒有méiyǒu認識rènshi上帝Shàngdì之前zhīqiányǒu可能kěnéngxiǎnchū上帝Shàngdì喜愛xǐʼàidezhèzhǒng特質tèzhì類似lèisìde例子lìzi記載jìzǎizài使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn27:3相關xiāngguānde希臘Xīlà語詞yǔcíphi·lan·throʹposzài那裡nàlǐyònglái描述miáoshù軍官jūnguān猶流Yóuliú對待duìdài保羅Bǎoluóde方式fāngshìZài提多書Tíduōshū3:4希臘Xīlà語詞yǔcíphi·lan·thro·piʹa描述miáoshùdeshì耶和華Yēhéhuáde情感qínggǎnzuòduì人類rénlèide愛心àixīn」。

tiáo毒蛇dúshé Zài現代xiàndài馬耳他島Mǎʼěrtā Dǎoshang已經yǐjīng沒有méiyǒu毒蛇dúshéde蹤跡zōngjìDàn正如zhèngrú這個zhège記載jìzǎi顯示xiǎnshì公元gōngyuán1世紀shìjìde時候shíhoudǎoshangde居民jūmín知道zhīdàoyǒuzhèzhǒngshéDuō世紀shìjì以來yǐláide環境huánjìng變遷biànqiānhuò人口rénkǒu增長zēngzhǎngdōu可能kěnéngshì導致dǎozhì馬耳他島Mǎʼěrtā Dǎoshang毒蛇dúshé絕跡juéjìde原因yuányīn

天理Tiānlǐ 這裡Zhèlǐde希臘語Xīlàyǔ原文yuánwénshìdiʹke,可能kěnéngzhǐ正義zhèngyì這個zhège概念gàiniàn可能kěnéngzhǐ伸張shēnzhāng正義zhèngyìde女神nǚshénZài希臘Xīlà神話shénhuàli狄刻Díkè(Dike)shì正義zhèngyì女神nǚshénde名字míngzi據稱Jùchēng專司zhuānsī人間rénjiān事務shìwù如果rúguǒkàndàoyǒurén暗中ànzhōng作惡zuòʼèjiùhuìxiàng宙斯Zhòusī報告bàogàoràng作惡zuòʼèderénshòudào懲罰chéngfá馬耳他島Mǎʼěrtā Dǎoshangde居民jūmín可能kěnéng認為rènwéi保羅Bǎoluó雖然suīrántáoguòle海難hǎinànquètáobuguò上天shàngtiānde報應bàoyìng現在xiànzài神明shénmíngyòngtiáoshélái懲罰chéngfá

宙斯Zhòusī雙子shuāngzǐ 希臘語XīlàyǔshìDi·oʹskou·roi。根據Gēnjù希臘Xīlà羅馬Luómǎde神話shénhuà,「宙斯Zhòusī雙子shuāngzǐzhǐdeshì卡斯托耳Kǎsītuōʼěr波呂丟刻斯Bōlü3-diūkèsī他們tāmenshì宙斯神Zhòusīshén朱庇特Zhūbìtègēn斯巴達Sībādá王后wánghòu勒達Lèdásuǒshēngde孿生子luánshēngzǐ。「宙斯Zhòusī雙子shuāngzǐ主要zhǔyàobèishìwéi海員hǎiyuánde守護神shǒuhùshénnéng拯救zhěngjiù遭遇zāoyù海難hǎinànde水手shuǐshǒu經文Jīngwén具體jùtǐdào船頭chuántóuyǒu宙斯Zhòusī雙子shuāngzǐxiàngzhèzài證明zhèngmíng這個zhège記載jìzǎishìyóu目擊mùjī證人zhèngrénxiěxiàde

敘拉古Xùlāgǔ 西西里島Xīxīlǐ Dǎo東南dōngnánàndezuòchéngyǒu優良yōuliángde海港hǎigǎng敘拉古Xùlāgǔxiànchēng錫拉庫薩Xīlākùsà希臘Xīlà歷史學家lìshǐ xuéjiā修昔底德Xiūxīdǐdé記載jìzǎizhèzuòchéng公元前gōngyuánqián734niányóu哥林多人Gēlínduōrénjiànchéng古代Gǔdàide一些yìxiē名人míngrén就是jiùshìzài這裡zhèlǐ出生chūshēngde其中qízhōng包括bāokuò數學家shùxuéjiā阿基米德Ājīmǐdé公元前Gōngyuánqián212nián羅馬人Luómǎrén征服zhēngfúle敘拉古Xùlāgǔ。(Lìngjiàn附錄FùlùB13

部提奧利Bùtíʼàolì 羅馬Luómǎ東南面dōngnánmiànde主要zhǔyào港口gǎngkǒu位於wèiyú那不勒斯Nàbùlèsī西面xīmiànYuē10公里gōnglǐchùxiànchēng波佐利Bōzuǒlì今天Jīntiānzài那裡nàlǐréngnéng看見kànjiàn古代gǔdài防波堤fángbōdīde大片dàpiàn遺跡yíjì約瑟夫斯Yuēsèfūsīzàidào這個zhège港口gǎngkǒushíyòngdeshìgèng早期zǎoqīde名字míngzi迪凱阿科亞Díkǎiʼākēyàbìngshuō當地dāngdìyǒu猶太Yóutài社區shèqū。(《猶太古史Yóutàigǔshǐ》,17juàn,328jié[12zhāng1duàn])保羅Bǎoluózài公元gōngyuán59nián左右zuǒyòudàoguo部提奧利Bùtíʼàolì當時dāngshízhèng前往qiánwǎng羅馬Luómǎyào凱撒Kǎisā面前miànqián受審shòushěn保羅Bǎoluó乘坐chéngzuòdechuánshìcóng利基安Lìjīʼān開來kāiláide利基安Lìjīʼānxiànchēng雷吉奧卡拉布里亞Léijíʼàokǎlābùlǐyàshì意大利Yìdàlì南端nánduānduìzhe西西里島Xīxīlǐ Dǎode港口gǎngkǒu城市chéngshì位於wèiyú部提奧利Bùtíʼàolì東南面dōngnánmiànYuē320公里gōnglǐchù保羅Bǎoluó同伴tóngbàn接受jiēshòu部提奧利Bùtíʼàolìde基督徒Jīdūtúde邀請yāoqǐngzài那裡nàlǐzhùle星期xīngqī。(28:14Zhè表明biǎomíng保羅Bǎoluó雖然suīránshì囚犯qiúfànquè享有xiǎngyǒu一定yídìngde自由zìyóu。(Lìngjiàn附錄FùlùB13

出發Chūfā羅馬Luómǎ Cóng部提奧利Bùtíʼàolì245公里gōnglǐwàide羅馬Luómǎ大約dàyuē需要xūyào星期xīngqī保羅Bǎoluó同伴tóngbànhěn可能kěnéngxiāncóng部提奧利Bùtíʼàolìle卡普阿Kǎpǔʼā然後ránhòucóng那裡nàlǐ沿yánzhe阿庇亞大道Ābìyà Dàdào拉丁語LādīngyǔshìVia Appia)zǒule212公里gōnglǐde羅馬Luómǎ阿庇亞大道Ābìyà Dàdàoshìyóu羅馬Luómǎ政治家zhèngzhìjiā阿庇烏Ābìwū·克勞狄Kèláodí·凱庫斯Kǎikùsī公元前gōngyuánqián312nián開始kāishǐ修建xiūjiàndebìngde名字míngzi命名mìngmíng修建Xiūjiàn完成wánchéngde阿庇亞大道Ābìyà Dàdàocóng羅馬Luómǎ一直yìzhí延伸yánshēnzhì布倫迪休姆Bùlúndíxiūmǔxiànchēng布林迪西Bùlíndíxī這個zhègetōngwǎng東方dōngfāngde港口gǎngkǒu阿庇亞大道Ābìyà Dàdào主要zhǔyàoshìyòng大塊dàkuàide火山岩huǒshānyán石板shíbǎnchéngde大道Dàdàode寬度kuāndù變化biànhuàhěnyǒude路段lùduàndào3yǒude超過chāoguò6kuānde基本jīběn標準biāozhǔnshì可以kěyǐ容納róngnàliǎngliàngcháo相反xiāngfǎn方向fāngxiàng行駛xíngshǐdechē同時tóngshí通過tōngguòZài沿途yántúdemǒuxiē地方dìfang可以kěyǐkàndào地中海Dìzhōng HǎiYǒuduàn穿chuānguò蓬蒂內Péngdìnèi沼澤zhǎozé羅馬Luómǎ作家zuòjiāshuō那裡nàlǐyǒuhěnduō蚊子wénzi而且érqiě臭氣chòuqìxūntiān沿Yánzhe阿庇亞大道Ābìyà Dàdàohái修建xiūjiànletiáo運河yùnhé這樣zhèyàngdāng道路dàolùbèishuǐ淹沒yānmòshí人們rénmen可以kěyǐchéngchuánzǒu水路shuǐlùZài蓬蒂內Péngdìnèi沼澤zhǎozéde北面běimiànyuǎnchù就是jiùshì亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng三旅館Sānlǚguǎnliǎng分別fēnbié距離jùlí羅馬Luómǎ大約dàyuē65公里gōnglǐ50公里gōnglǐ

亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng 拉丁語LādīngyǔshìAppii Forum。這個Zhège市集shìjí廣場guǎngchǎng位於wèiyú羅馬Luómǎ東南面dōngnánmiàn大約dàyuē65公里gōnglǐchùshì著名zhùmíngde阿庇亞大道Ābìyà Dàdàoshangguǎngwéirénzhīde驛站yìzhànZhètiáo大道dàdàocóng羅馬Luómǎ一直yìzhí延伸yánshēnzhì布倫迪休姆Bùlúndíxiūmǔxiànchēng布林迪西Bùlíndíxī),途經tújīng卡普阿Kǎpǔʼā阿庇亞大道Ābìyà Dàdào亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎngdōushìyóu公元前gōngyuánqián4世紀shìjìde阿庇烏Ābìwū·克勞狄Kèláodí·凱庫斯Kǎikùsī修建xiūjiàndedōude名字míngzi命名mìngmíngCóng羅馬Luómǎ出發chūfāde旅客lǚkèzàitiān旅程lǚchéng結束jiéshùshí通常tōngchánghuìzài亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng停留tíngliú這裡zhèlǐ因此yīncǐ成為chéngwéi繁忙fánmángde驛站yìzhànshǎorénhuìlái這裡zhèlǐzuò買賣mǎimai另外Lìngwài亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng位於wèiyútiáo運河yùnhéde北端běiduānzhètiáo運河yùnhé沿yán阿庇亞大道Ābìyà Dàdào修建xiūjiàn穿chuānguò蓬蒂內Péngdìnèi沼澤zhǎozé),zhèshìhěnduōréndào這裡zhèlǐláide原因yuányīnYǒu記載jìzǎidàozài運河yùnhéshanyóu騾子luózide駁船bóchuánhuìzài夜間yèjiān運送yùnsòng旅客lǚkè羅馬Luómǎ詩人shīrén賀拉斯Hèlāsī記述jìshùzhèbìngshì愉快yúkuàide旅程lǚchéng沿途yántúyǒufánrénde青蛙qīngwā蚊蟲wénchóng而且érqiě亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng滿mǎnle船夫chuánfū態度tàidù惡劣èliède旅館lǚguǎn老闆lǎobǎn」。(《諷刺Fěngcìshī》,1juàn,5zhāng,1-6jié儘管jǐnguǎnyào克服kèfú種種zhǒngzhǒng艱辛jiānxīncóng羅馬Luómǎláide弟兄們dìxiongmen還是háishi開開心心kāikai-xīnxīndezài那裡nàlǐ等候děnghòu保羅Bǎoluóde同伴tóngbànwèide就是jiùshìzài最後zuìhòuzhèduàn旅途lǚtúzhōng陪伴péibàn他們tāmen確保quèbǎo他們tāmen平安píngʼān抵達dǐdá羅馬Luómǎ今天Jīntiānzài阿庇亞大道Ābìyà Dàdàoshangyǒujiào費泰Fèitàidexiǎo村莊cūnzhuāng那裡nàlǐ就是jiùshì亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎngde原址yuánzhǐ。(Lìngjiàn附錄FùlùB13

三旅館Sānlǚguǎn 拉丁語LādīngyǔshìTres Tabernas。古代Gǔdài一些yìxiē著作zhùzuòdàoguo這個zhège地方dìfang三旅館Sānlǚguǎn位於wèiyú阿庇亞大道Ābìyà Dàdàoshangzài羅馬Luómǎ東南面dōngnánmiànyuē50公里gōnglǐchù距離jùlí亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎngyuē15公里gōnglǐ今天Jīntiānzài這個zhège地方dìfangháinéngkàndào一些yìxiē羅馬Luómǎ時代shídàide遺跡yíjì。(Lìngjiàn附錄FùlùB13

凱撒Kǎisā Jiàn26:32de注釋zhùshì

這個Zhège教派jiàopài Jiàn24:5de注釋zhùshì

Wèi上帝Shàngdìde王國Wángguózuò徹底chèdǐde見證jiànzhèng Zài使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn希臘Xīlà語詞yǔcímarʹtys(「見證人jiànzhèngrén」)、mar·ty·reʹo(「作證zuòzhèng」)、di·a·mar·tyʹro·mai(「zuò徹底chèdǐde見證jiànzhèng」)以及yǐjí相關xiāngguānde出現chūxiànde次數cìshù雖然suīránbushàng約翰福音Yuēhàn Fúyīndàn其他qítā任何rènhé經卷jīngjuàndōuyàoduō。(LìngjiànYuē1:7;1:8de注釋zhùshì貫穿Guànchuān使徒行傳Shǐtú Xíngzhuànde主題zhǔtí就是jiùshìwèi上帝Shàngdìde旨意zhǐyìzuò見證人jiànzhèngrén包括bāokuòwèi上帝Shàngdìde王國Wángguó耶穌Yēsū擔任dānrènde角色juésèzuò徹底chèdǐde見證jiànzhèng。(2:32,40;3:15;4:33;5:32;8:25;10:39;13:31;18:5;20:21,24;22:20;23:11;26:16

上帝Shàngdìde救恩jiùʼēn Yòu上帝Shàngdìyònglái施行shīxíng拯救zhěngjiùde安排ānpái」。這裡Zhèlǐyòngde希臘Xīlà語詞yǔcíso·teʹri·on可能kěnéng不僅bùjǐnzhǐ拯救zhěngjiù本身běnshēnzhǐdàilái拯救zhěngjiùde安排ānpái。(2:30精讀本jīngdúběn腳注jiǎozhù3:6精讀本jīngdúběn腳注jiǎozhù這個Zhègehái可以kěyǐ引申yǐnshēnzhǐ重要zhòngyàode信息xìnxī上帝Shàngdìjiānghuì怎樣zěnyàng拯救zhěngjiù人類rénlèi

有些Yǒuxiē後期hòuqīde希臘語Xīlàyǔ抄本chāoběn以及yǐjímǒuxiē語言yǔyánde古老gǔlǎo譯本yìběnzài這裡zhèlǐjiālehuà:「保羅Bǎoluóshuōwánzhèfānhuà那些nàxiē猶太人Yóutàirénjiùzǒule彼此bǐcǐ爭論zhēnglùn不休bùxiū。」不過Búguò這些zhèxiēhuàbìng沒有méiyǒu出現chūxiànzài那些nàxiēzuì早期zǎoqīzuì可靠kěkàode抄本chāoběnli因此yīncǐ顯然xiǎnránshì使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn原文yuánwénde部分bùfen。(Lìngjiàn附錄FùlùA3

保羅Bǎoluózài……zhùle整整zhěngzhěngliǎngnián Zàizhèliǎngniánli保羅Bǎoluóxiěle好幾hǎojǐfēng書信shūxìn包括bāokuò以弗所書Yǐfúsuǒshū4:1;6:20)、腓立比書FéilìbǐshūFéi1:7,12-14)、歌羅西書Gēluóxīshū西4:18)、腓利門書FéilìménshūMén9),可能kěnéngxiěle希伯來書Xībóláishū保羅Bǎoluóbèi軟禁ruǎnjìnde時期shíqī看來kànlái結束jiéshù公元gōngyuán61nián左右zuǒyòu當時dāngshí也許yěxǔ已經yǐjīng受審shòushěnbìngbèipàn無罪wúzuìér審判shěnpànderén可能kěnéngshì羅馬Luómǎ皇帝huángdì尼祿Nílùhuò尼祿Nílù委派wěipàide官員guānyuán保羅Bǎoluó獲釋huòshìhòu一如既往yìrú-jìwǎngde勤奮qínfèn工作gōngzuò可能kěnéngzàizhèduàn時期shíqī完成wánchéngle西班牙Xībānyáde心願xīnyuàn。(Luó15:28羅馬Luómǎde克雷芒Kèléimáng公元gōngyuán95niánzài著作zhùzuòlidào保羅Bǎoluóde足跡zújìyuǎnzhì羅馬Luómǎ帝國dìguódezuì西duān」。獲釋Huòshìhòu保羅Bǎoluóxiělesānfēng書信shūxìn提摩太前書Tímótài Qiánshū提摩太後書Tímótài Hòushū提多書Tíduōshū),從中cóngzhōng可以kěyǐkànchūhěn可能kěnéngle克里特Kèlǐtè以弗所Yǐfúsuǒ馬其頓Mǎqídùn米利都Mǐlìdū尼哥波立Nígēbōlì特洛阿斯Tèluòʼāsī。(提前Tí-Qián1:3;提後Tí-Hòu4:13,20;Duō1:5;3:12有些Yǒuxiērén認為rènwéi保羅Bǎoluó可能kěnéngshìzài希臘Xīlàde尼哥波立Nígēbōlì再次zàicìbèidebìng公元gōngyuán65nián左右zuǒyòu再次zàicìzài羅馬LuómǎbèiqiúZhè尼祿Nílù看來kànlái沒有méiyǒufàngguo保羅Bǎoluóniánqiányǒuchǎng大火dàhuǒ使shǐ羅馬城Luómǎ Chéngshòudào重創zhòngchuāngér根據gēnjù羅馬Luómǎ歷史學家lìshǐ xuéjiā塔西佗Tǎxītuóde記述jìshù尼祿Nílù聲稱shēngchēngzhèchǎng火災huǒzāide罪魁禍首zuìkuí-huòshǒushì基督徒Jīdūtú隨後Suíhòu尼祿Nílù掀起xiānqǐle殘酷cánkù迫害pòhài基督徒Jīdūtúde浪潮làngcháo保羅Bǎoluózàigěi提摩太Tímótàixiěèrfēngxìn最後zuìhòufēngxìnde時候shíhou已經yǐjīng知道zhīdào自己zìjǐ不久bùjiǔjiùhuìbèi處決chǔjué因此yīncǐqǐng提摩太Tímótài馬可Mǎkě儘快jǐnkuàidào那裡nàlǐZàizhè期間qījiān路加Lùjiā奧尼色弗Àonísèfúxiǎnchūde勇氣yǒngqì不惜bùxīmào生命shēngmìng危險wēixiǎn看望kànwàngbìng安慰ānwèi保羅Bǎoluó。(提後Tí-Hòu1:16,17;4:6-9,11保羅Bǎoluóhěn可能kěnéngzài公元gōngyuán65nián左右zuǒyòubèi處決chǔjué無論Wúlùnshìshēngshì保羅Bǎoluódōuwèi耶穌Yēsūzuòguo教導jiàodǎoguode一切yíqièzuòle有力yǒulìde見證jiànzhèng。(1:1

勇敢Yǒnggǎn無畏wúwèi放膽fàngdǎn發言fāyán 原文Yuánwényòngle希臘語Xīlàyǔ名詞míngcípar·re·siʹa,這個zhègezài使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn4:13zuò直言不諱zhíyán-búhuì」。這個Zhège名詞míngcí相關xiāngguānde動詞dòngcípar·re·si·aʹzo·mai(常常chángchángzuò勇敢yǒnggǎndechuándào]」)duō出現chūxiànzài使徒行傳Shǐtú Xíngzhuànli路加Lùjiāde記載jìzǎicóngshǐzhìzhōngdōu顯示xiǎnshì勇敢yǒnggǎnde傳講chuánjiǎng好消息hǎo xiāoxishì早期zǎoqī基督徒Jīdūtú傳道chuándào工作gōngzuòde標誌biāozhì。(4:29,31;9:27,28;13:46;14:3;18:26;19:8;26:26

傳講Chuánjiǎng 希臘語Xīlàyǔ原文yuánwénde基本jīběn意思yìsishì公眾gōngzhòng使者shǐzhěde身分shēnfèn宣告xuāngào」。這個Zhège強調qiángdiào宣告xuāngàode方式fāngshì通常tōngchángshìzhǐ公開gōngkāidexiàng大眾dàzhòng宣講xuānjiǎngérshìxiàng特定tèdìngdeqúnrén布道bùdào保羅Bǎoluó傳講chuánjiǎngde信息xìnxī上帝Shàngdìde王國Wángguówèi主題zhǔtíZài使徒行傳Shǐtú Xíngzhuànde希臘語Xīlàyǔ原文yuánwénli,「上帝Shàngdìde王國Wángguó這個zhège詞組cízǔ出現chūxiànleliùshìzài使徒行傳Shǐtú Xíngzhuàn1:3jié經文jīngwén記述jìshù復活fùhuóhòude耶穌Yēsūzài升天shēngtiānqiánde40tiānliduō談論tánlùn這個zhège王國wángguó使徒們Shǐtúmen傳講chuánjiǎngde信息xìnxīdōu圍繞wéiràozhe上帝Shàngdìde王國Wángguó這個zhège主題zhǔtí。(8:12;14:22;19:8;28:23

沒有Méiyǒushòudào什麼shénme阻礙zǔʼài 使徒行傳Shǐtú Xíngzhuànzhèduàn鼓舞gǔwǔ人心rénxīndehuà作為zuòwéi結尾jiéwěi保羅Bǎoluó雖然suīránbèi軟禁ruǎnjìnquè仍然réngrán勇敢yǒnggǎndexiàngrén傳道chuándào教導jiàodǎo他們tāmen認識rènshi真理zhēnlǐ沒有Méiyǒu任何rènhéshìnéng阻止zǔzhǐ王國wángguóde好消息hǎo xiāoxizài羅馬Luómǎchuánkāi這樣Zhèyàngde結尾jiéwěi對於duìyú使徒行傳Shǐtú Xíngzhuànláishuō確實quèshíhěn恰當qiàdàng因為yīnwèizhèjuànshū記載jìzǎide就是jiùshì神聖力量shénshèng lìliàng怎樣zěnyàng推動tuīdòng公元gōngyuán1世紀shìjìde基督徒Jīdūtú展開zhǎnkāi有史以來yǒushǐ-yǐláizuì偉大wěidàde傳道chuándào工作gōngzuòjiāng上帝Shàngdì王國Wángguóde好消息hǎo xiāoxi一直yìzhíchuándàoshangzuì遙遠yáoyuǎnde地方dìfang」。(1:8

多媒體資料

羅馬人Luómǎrén修建xiūjiàn道路dàolù的de方法fāngfǎ
羅馬人Luómǎrén修建xiūjiàn道路dàolùde方法fāngfǎ

早期Zǎoqī基督徒Jīdūtú之所以zhīsuǒyǐnéng好消息hǎo xiāoxichuánbiàn羅馬Luómǎ帝國dìguó原因yuányīnshì羅馬人Luómǎrén修建xiūjiànle龐大pángdàde道路dàolù系統xìtǒng使徒Shǐtú保羅Bǎoluó無疑wúyízài其中qízhōng許多xǔduō道路dàolùshangliúxiàle足跡zújì。(西1:23Cóngzhèzhāng圖片túpiàn可以kěyǐkàndào羅馬人Luómǎrénde鋪石路pūshílù一般yìbānshì怎麼zěnme修建xiūjiànde首先Shǒuxiānshì標示biāoshì路線lùxiàn接著jiēzhehuì沿yánzhe路線lùxiànchūtiáo寬大kuāndàdegōu然後ránhòuzàigōulitiánshàngcéngtóngde材料cáiliào石塊shíkuài水泥shuǐní沙子shāzi作為zuòwéiZài鋪設pūshè路面lùmiànshí工人gōngrénhuì使用shǐyòng比較bǐjiàode石板shíbǎn為了Wèile使shǐhǎode石板shíbǎn保持bǎochí固定gùdìng他們tāmenhuì安設ānshè路緣石lùyuánshí修建Xiūjiàn道路dàolù使用shǐyòngde材料cáiliào以及yǐjí中間zhōngjiān略微lüèwēigǒngde路面lùmiàndōuyǒuzhù雨水yǔshuǐpáidào道路dàolùliǎng路邊Lùbiānměiduàn距離jùlíjiùshèyǒu排水口páishuǐkǒuràngshuǐliú兩邊liǎngbiānde排水溝páishuǐgōu這些Zhèxiē工人gōngrén技術jìshù精湛jīngzhàn他們tāmen修建xiūjiànde一些yìxiē道路dàolù至今zhìjīn仍然réngrán存在cúnzài不過Búguò羅馬Luómǎ帝國dìguójìngnèi大多數dàduōshù道路dàolùde構造gòuzàobìng沒有méiyǒu這麼zhème複雜fùzá當時Dāngshízuìchángjiànde道路dàolùdōuhěn簡單jiǎndān只是zhǐshìyóu砂礫shālìshíérchéng

羅馬城Luómǎ Chéng
羅馬城Luómǎ Chéng

羅馬城Luómǎ Chéngshì羅馬Luómǎ帝國dìguóde首都shǒudūjiàn台伯河Táibó Hépànyǒuzuò山丘shānqiūde地區dìqū隨著Suízhe羅馬Luómǎ帝國dìguóde發展fāzhǎnzhèzuòchéng不斷búduàn擴建kuòjiànDàole公元gōngyuán1世紀shìjì中葉zhōngyè羅馬城Luómǎ Chéngde人口rénkǒu可能kěnéngduō100wàn其中qízhōng包括bāokuò相當xiāngdāngde猶太Yóutài社區shèqū羅馬城Luómǎ Chéngde基督徒Jīdūtúhěn可能kěnéngshì一些yìxiē公元gōngyuán33nián耶路撒冷Yēlùsālěng慶祝qìngzhù五旬節Wǔxúnjiéde猶太人Yóutàirén歸信guīxìn猶太教Yóutàijiàoderén他們Tāmenzài那裡nàlǐtīngdào使徒shǐtú彼得Bǐdé其他qítā門徒méntú傳講chuánjiǎngde信息xìnxī結果jiéguǒ成為chéngwéi基督徒Jīdūtú然後ránhòu好消息hǎo xiāoxidàihuí羅馬城Luómǎ Chéng。(2:10公元Gōngyuán56nián左右zuǒyòu保羅Bǎoluózàixiěgěi羅馬城Luómǎ Chéngde基督徒Jīdūtúdexìnlishuō他們tāmende信心xìnxīn已經yǐjīng聞名wénmíngquán世界shìjiè」。(Luó1:7,8這個Zhège3D短片duǎnpiàn展示zhǎnshìle羅馬城Luómǎ Chéngli一些yìxiē主要zhǔyào建築物jiànzhùwùzài保羅Bǎoluóde日子rìzi可能kěnéngde樣貌yàngmào

1.阿庇亞Ābìyà大道dàdào

2.競技場jìngjìchǎng

3.帕拉蒂諾山Pàlādìnuò Shān凱撒Kǎisāde宮殿gōngdiàn

4.凱撒Kǎisā神廟shénmiào

5.劇場Jùchǎng

6.萬神廟Wànshénmiào

7.台伯河Táibó Hé

阿庇亞大道Ābìyà Dàdào
阿庇亞大道Ābìyà Dàdào

照片Zhàopiànzhōngshìkàndàodeshì阿庇亞大道Ābìyà Dàdào拉丁語LādīngyǔshìVia Appia)de其中qízhōngduàn今天jīntiānzài意大利Yìdàlì仍然réngrán可以kěyǐkàndàozhètiáo雖然Suīrán聖經Shèngjīng沒有méiyǒu直接zhíjiēdào阿庇亞大道Ābìyà Dàdàodàn保羅Bǎoluóhěn可能kěnéng就是jiùshì沿yánzhezhètiáo前往qiánwǎng羅馬LuómǎdeZhètiáo大道dàdàozuìzǎodeduàn公元前gōngyuánqián312niánjiànchéngdàn其餘qíyú路段lùduànde修建xiūjiàn工程gōngchéng一直yìzhí延續yánxùdào公元前gōngyuánqián244nián左右zuǒyòu最終zuìzhōngzhěngtiáo大道dàdàocóng羅馬Luómǎ一直yìzhí延伸yánshēnzhì布倫迪休姆Bùlúndíxiūmǔ。(Jiàn地圖dìtú為了Wèile迎接yíngjiē保羅Bǎoluó弟兄們dìxiongmencóng羅馬Luómǎxiàngnánzǒudàole三旅館Sānlǚguǎn亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng。(28:15三旅館Sānlǚguǎn距離jùlí羅馬Luómǎ大約dàyuē50公里gōnglǐ亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng距離jùlí羅馬Luómǎ大約dàyuē65公里gōnglǐzhèliǎng地方dìfangdōu位於wèiyú阿庇亞大道Ābìyà Dàdàoshang

1.羅馬Luómǎ

2.三旅館Sānlǚguǎn

3.亞比烏Yàbǐwū市集shìjí廣場guǎngchǎng

4.阿庇亞大道Ābìyà Dàdào

5.布倫迪休姆Bùlúndíxiūmǔxiànchēng布林迪西Bùlíndíxī

保羅Bǎoluó在zài軟禁ruǎnjìn期間qījiān被bèi鎖鏈suǒliàn鎖suǒ住zhù
保羅Bǎoluózài軟禁ruǎnjìn期間qījiānbèi鎖鏈suǒliànsuǒzhù

使徒Shǐtú保羅Bǎoluózài羅馬Luómǎbèiqiú期間qījiān獲准huòzhǔnzài士兵shìbīngde看守kānshǒuxiàzhùzàiláide房子fángzili。(28:16,30羅馬Luómǎ士兵shìbīngzài看守kānshǒu囚犯qiúfànshí通常tōngchánghuìyòng鎖鏈suǒliàn囚犯qiúfànsuǒzhù一般Yìbānláishuō士兵shìbīnghuì鎖鏈suǒliànde一端yìduānsuǒzài囚犯qiúfàndeyòu手腕shǒuwànshanglìng一端yìduānsuǒzài自己zìjǐdezuǒ手腕shǒuwànshang這樣zhèyàng自己zìjǐde右手yòushǒuréngnéng自由zìyóu活動huódòng保羅Bǎoluózài羅馬Luómǎbèi軟禁ruǎnjìn期間qījiānzài上帝Shàngdìde指引zhǐyǐnxiàxiěleshǎo書信shūxìn其中qízhōng大多數dàduōshùdōudàobèi囚禁qiújìnbèi鎖鏈suǒliànsuǒzhùzhèjiànshì。(3:1;4:1;6:20;Féi1:7,13,14,17;西4:3,18;Mén1,9,10,13

凱撒Kǎisā尼祿Nílù
凱撒Kǎisā尼祿Nílù

照片Zhàopiànzhōngde金幣jīnbì大約dàyuē鑄造zhùzào公元gōngyuán56~57nián上面shàngmiànyǒu尼祿Nílùde半身像bànshēnxiàngér尼祿Nílùshì公元gōngyuán54~68niánjiānde羅馬Luómǎ皇帝huángdì公元Gōngyuán56~58nián左右zuǒyòu保羅Bǎoluózài耶路撒冷Yēlùsālěng無辜wúgūbèi然後ránhòuzài凱撒里亞Kǎisālǐyàbèi囚禁qiújìnZài那裡nàlǐxiàng凱撒Kǎisā上訴shàngsùér當時dāngshíde凱撒Kǎisā就是jiùshì尼祿Nílù看來Kànlái保羅Bǎoluó大約dàyuē公元gōngyuán59niánzài羅馬Luómǎbèiqiú之後zhīhòucéngbèipàn無罪wúzuìbìng公元gōngyuán61nián左右zuǒyòu獲釋huòshì公元Gōngyuán64nián羅馬Luómǎ發生fāshēnglechǎng大火dàhuǒchéngdefēnzhībèi燒毀shāohuǐ有些yǒuxiērénjiāngzhèchǎng災難zāinàn歸咎guījiù尼祿Nílù為了Wèile轉移zhuǎnyí視線shìxiàn尼祿Nílù嫁禍jiàhuògěi基督徒Jīdūtú結果jiéguǒ引發yǐnfāle政府zhèngfǔduì基督徒Jīdūtúde猛烈měngliè迫害pòhàiHěn可能kěnéng就是jiùshìzàizhèduàn時期shíqī大約dàyuēshì公元gōngyuán65nián),保羅Bǎoluózài羅馬Luómǎèrbèiqiú隨後suíhòubèi處決chǔjué