1. Ifa ewe tufich a tongeni álisikich le áppirú Jiowa?

 JIOWA a férikich me ngenikich ewe tufich le weweiti nónnómun aramas inaamwo ika sisaamwo fen kúna ena esin lón manawach. (Álleani Efisos 5:1, 2.) Ifa usun ena tufich a tongeni álisikich le áppirú Jiowa? Me pwata a lamot ach sipwe túmúnúfichi ifa usun sia áeá ena tufich?

2. Ifa usun ach kúna riáfféú a kkúú letipen Jiowa?

² Jiowa a pwonei ngenikich usun eú ápilúkúlúk mi amwarar lón mwachkkan, ikewe esap wor riáfféú ie. Ekkewe mi kepit me ekkewe ‘ekoch sip’ ra tongeni eáni ewe ápilúkúlúkún manaw esemuch lón láng are wóón fénúfan. (Joh. 10:16; 17:3; 1 Kor. 15:53) Nge Jiowa a weweiti meefiach lupwen a torikich och mettóch mi ngaw mi áweiresikich ikenái. Me lóóm, Jiowa a meefi weires lupwen néún kewe aramas ra kúna riáfféú. I a “chüngüw ekewe chon Israel lon ar riaföü.” (Souk. 10:16) Mwirin och fansoun, lupwen néún kewe aramas ra férsefáli ewe imwenfel nge ra niwokkusiti ekkewe chón oputer, Jiowa a weweiti meefier. Iei  met Paipel a apasa usun Jiowa: “Chokewe mi atapakemi ra atapa fituken lon mesan.” (Sek. 2:8) Jiowa a tongei néún kewe chón angang me a mochen álisiir, usun chék án emén inelap tongei néún ménúkol. (Ais. 49:15) Sia áppirú án Jiowa tong lupwen sia sótun le weweiti nónnómun ekkewe ekkóch ren ach anchangei pwe a pwal ina usun nónnómuch.​—Kölf. 103:13, 14.

3. Met meefien Jesus ngeni aramas?

³ Jesus a weweiti meefien aramas lupwen ra nóm lón riáfféú, inaamwo ika esap fán eú a kúna ewe esin mettóch mi áweiresiir. Áwewe chék, a silei pwe manawen chómmóng aramas a áweires. Ekkewe néúwisin lamalam ra chofona ngeniir me ra féri chómmóng allúk rese feito seni Kot. Aramas ra kan niweiti ekkena néúwis. (Mat. 23:4; Mark. 7:1-5; Joh. 7:13) Inaamwo ika Jesus ese fókkun niweitiir are tupuló rer, nge a tongeni weweiti meefien ekkewe aramas. Jesus a fókkun meefi weires lupwen a kúna kirikiringawen ekkewe néúwis ngeni ekkena aramas. Ese wor chón álisiir, ra “usun sip kana esap wor nöür chon mas.” (Mat. 9:36) Jesus a káé seni Seman we an epwe tongei aramas me úméúméch ngeniir.​—Kölf. 103:8.

4. Lupwen Jesus a kúna án aramas riáfféú, met a féri?

⁴ Lupwen Jesus a kúna aramas mi riáfféú, a álisiir pún a tongeer. I a usun chék Seman we. Áwewe chék, lón eú fansoun mwirin án Jesus me néún kewe aposel sái ttam le afalafal, ra pekkus me a lamot ngeniir asésé lón eú leeni mi mosonoson. Nge Jesus a kúna chómmóng aramas mi witiwiti i. A weweiti pwe ra osupwangen an álillis, iwe, inaamwo ika a pekkus, nge a “popuetä le afalafala ngeniir chomong mettoch.”​—Mark. 6:30, 31, 34.

5, 6. Ika sia mochen áppirú Jiowa le tongei aramas, met a lamot sipwe féri? Áweweei. (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

⁵ Ika sia mochen áppirú Jiowa le tongei aramas, met a lamot sipwe féri? Ekieki ei kapas áwewe. Emén alúwél itan Alan, a kan ekkekieki emén mwán chinnap Chón Kraist mi weires an epwe fetál me an epwe kúna mesemak. Alan a ekieki alon Jesus ei: “Oupwe föri ngeni aramas usun chök mine oua mochen repwe föri ngenikemi.” (Luk. 6:31) Iwe, Alan a pwisin eisini, ‘Met ua mochen án aramas repwe féri ngeniei?’ A erá, ‘Ua wesen mochen ar repwe fitiei le play wóón pwóór!’ Nge ena chinnap ese tongeni ssá me play. Iwe, ewe kapas eis itá Alan epwe fen pwisin eisini, iei: ‘Ika pwe ngang enan chinnap, met upwe mochen án aramas repwe féri ngeniei?’

⁶ Inaamwo ika Alan a chúen alúwél, nge a sótun anchangei ika epwe met meefian ika pwe i mi chinnap. A áeá an fansoun ngeni ewe chinnap me aúselingéch lupwen a fós. Iwe, a kerán weweiti pwe a weires an epwe álleani ewe Paipel me fetál imw me imw lón ewe angangen afalafal. Alan a mirititi ifa usun a tongeni álisi ena chinnap me a mochen álisi. Lupwen sia weweiti meefien aramas me pwáraatá tong ngeniir, iwe, sia áppirú Jiowa.​—1 Kor. 12:26.

7. Ifa usun sia tongeni weweiti áweiresin nónnómun chienach kewe Chón Kraist?

⁷ Fán ekkóch ese mecheres ach sipwe weweiti áweiresin nónnómun aramas, ákkáeúin ika sisaamwo kúna ena esin lón manawach. Áwewe chék, chómmóng pwiich kewe ra meefi metek pokiten ra semmwen are ra feiengaw are pokiten ra chichchinnapeló. Ekkóch ra fókkun riáfféú pokiten a úriir semwenin  letipechou are a kon watte ar aúrek are pokiten án ekkóch féfférún kirikiringaw ngeniir lóóm. Ekkóch ra chék áláemén le túmúnú néúr pún ese wor pwúlúwer, are mi wor chón ar famili rese angang ngeni Jiowa. Emén me emén aramas a wor an osukosuk, me lap ngeni ekkena osukosuk ra sókko seni ach kewe. Nge sia mochen pwáraatá tong ngeni aramas me álisiir. Iwe, met sia tongeni féri? Epwe sókkópat osupwangen emén me emén. Iwe, ika sia aúselingéch me akkachocho le weweiti meefien ena emén, sia tongeni esilla ifa usun sipwe álisi. Neman sia tongeni áchema ngeni meefien Jiowa usun an we osukosuk, are awora ngeni pwal och sókkun álillis. Lupwen sia féri ena, sia áppirú Jiowa.​—Álleani Rom 12:15; 1 Petrus 3:8.

8. Met a álisi Jesus an epwe pwári kirekiréch?

⁸ Jiowa a kirekiréch ngeni aramas meinisin. (Luk. 6:35) Me Jesus a usun chék Seman na. Met a álisi Jesus an epwe kirekiréch ngeni aramas atun a nóm wóón fénúfan? I a ekieki meefier ren minne epwe apasa are féri. Áwewe chék, emén fefin mi tipis a feito ren. A fókkun watte an kechiw me chénún mesan a suputiw wóón pechen Jesus. Iwe, a tongeni kúna pwe neminna a fókkun niamam ren ekkewe mettóch mi ngaw a féfféri me a aier. A mirititi pwe ika ese pwári kirekiréch ngeni, iwe neminna epwe fen letipechouló. Iwe i a apúnga neminna ren an féffér múrinné ngeni me a omusaaló tipisin. Jesus a pwal kirekiréch lón an fós ngeni emén Farisi mi oputa minne a féri ngeni ena fefin.​—Luk. 7:36-48.

9. Met a tongeni álisikich le pwáraatá kirekiréch usun chék Jiowa? Áweweei.

⁹ Ifa usun sia tongeni kirekiréch usun chék Jiowa? A lamot sipwe ekiek me mwen ach sipwe apasa are féri och mettóch pwe sipwe kirekiréch ngeni aramas me sisap ámeteki letiper. Paulus a makkeei pwe emén Chón Kraist “esap fokun anini, nge epwe kirikiröch ngeni aramas meinisin.” (2 Tim. 2:24) Áwewe chék, ekieki ifa usun ka tongeni pwári kirekiréch lón ekkeei atun: Ika noum we meilap lón óm angang ese apwénúetáéchú wisan, met kopwe féri? Ika emén pwiich a kerán fitisefáli mwich mwirin fitu maram, met kopwe apasa ngeni? Ika ka fiti afalafal nge emén a erenuk pwe ese tongeni fós ngonuk pwe a kon osukosuk, ifa usun ka tongeni kirekiréch ngeni? Ika pwúlúwom we a eisinuk ika pwata kese ereni usun eú kókkót ka akkóta, kopwe kirekiréch lupwen ka fós ngeni? A lamot sipwe anchangei ika met meefien aramas me ifa usun ach kapas me féffér epwe kkúú letiper. Ika ina, iwe sipwe silei met sipwe apasa me féri pwe sipwe kirekiréch usun Jiowa.​—Álleani Än Salomon Fos 15:28.

10, 11. Ifa usun sia tongeni káé seni Jiowa me eáni tipachem? Áweweei.

¹⁰ Jiowa a fókkun tipachem, me a tongeni kúna met epwe fis lón mwachkkan ika pwe a tipeni. Inaamwo ika sise tongeni féri ena, nge sia pwal tongeni tipachem. Ifa usun? Me mwen sipwe féri eú kefil, sia tongeni akkomw anchangei ifa usun a tongeni kkúú kich are ekkewe ekkóch. Mi lamot sisap áppirú ekkewe chón Israel. Iir rese ekieki minne epwe fis ngeniir ika pwe ra álleasolap ngeni Jiowa. Rese pwal ekieki ar riri ngeni i me ekkewe mettóch meinisin a fen féri fán iter. Pokiten Moses a mirititi ena, iwe a silei pwe ekkewe chón Israel repwele féri minne  mi ngaw. A apasa: “Chon Israel eu mwü esap wor chon öüreer, esap wor ar mirit. Are epwe wor ar tipachem, repwe wewe ren o ekieki usun sopolar.”​—Tut. 31:29, 30; 32:28, 29.

¹¹ Áwewe chék, ika ka kammwet ngeni emén, kopwe chechchemeni pwe lupwen ka sani emén, a weires óm kopwe nemeni meefiom me mochenin futukóm. Iwe, kosap féri och mettóch mi tongeni atai óm we ririéch ngeni Jiowa mi fókkun aúchea! Nge kopwe fen tipachem me ttii sonuk met mi efeiengaw. Aúseling ngeni án Jiowa ei kapasen éúréúr mi tipachem: “Eman aramas mi mirit a küna ewe feiengau mi feito o opola, nge ekewe chon wewemang ra chök feilong lon o feiengau.”​—SalF. 22:3.

12. Ifa usun minne sia ekieki a tongeni efeiengawakich?

¹² Emén mi tipachem a nemeni minne a kan ekieki. Ach ekiek a usun chék ekkei a tongeni álilliséch ngenikich are efeiengawakich. Lupwen sia túmúnúéch ngeni ewe ekkei, sia tongeni áeá le kuku mwéngé. Nge ika sia túmúnúngaw, ewe ekkei a tongeni kenaló imwach me pwal mwo nge nikicheló. A pwal ina chék usun ach ekiek. Lupwen sia ekieki usun ekkewe mettóch sia káé seni Jiowa, iwe epwe échitikich. Nge ika sia ekkekieki usun féfférún lisowumwáál, me anchangei ach féri mettóch mi ngaw, iwe sipwe kon mocheniaitiir, me neman sipwe mwo nge féri. Ach féri ena a tongeni atai ach riri ngeni Jiowa.​—Álleani James 1:14, 15.

13. Met Efa a anchangei usun manawan?

¹³ Sia tongeni káé seni pwóróusen ewe áeménún fefin, Efa. Jiowa a allúkú ngeni Atam me Efa ar resap ochoch féún ewe “irän silei öch me ngau.” (Ken. 2:16, 17) Nge Satan a ereni Efa: “Ousap fokun mäla. Pun Kot a silei pwe lon ränin ämi oupwe mongö seni, mesemi epwe nela. Iwe, oupwe wewe ngeni Kot o silei mine a öch pwal mine a ngau.” Efa a anchangei ika epwele ifan me échún manawan ika a tongeni pwisin filatá minne mi éch me minne mi ngaw. A ekkekieki ena, me “a mefi pwe a mürina le mongö o apwapwai aramas le katol.” Met a fis mwirin? Efa “a angei uän ewe irä o mongö. Mürin a ngeni pwülüan we, iwe, a pwal mongö.” (Ken. 3:1-6) Pokiten ena, “tipis a tolong lon fanüfan, nge . . . a atoto mäla.” (Rom 5:12) Itá úrúrún, Efa epwe kaúló le ekkekieki an féri minne mi ngaw!

14. Ikkefa án Paipel kewe kapasen éúréúr usun ewe féfférún lisowumwáál?

¹⁴ Pwúngún, án Efa tipis ese weneiti  lisowumwáál. Nge ewe Paipel a éúréúrakich pwe sisap akkanchangei usun ach féri féfférún lisowumwáál. Jesus a apasa: “Are eman mwän a nenengeni eman fefin o a mochenia ngeni, ätewe a fen tipisin lisowu ngeni ren an ekieki neminewe lon lelukan.” (Mat. 5:28) Pwal Paulus a éúréúrakich, a erá: “Oupwe ükütiu le ekieki usun ämi oupwe apwönüetä mochenian fitukemi.”​—Rom 13:14.

15. Met sókkun wéú mi lamot sipwe nefotofot wóón, me pwata?

¹⁵ Ewe Paipel a pwal apasa pwe a lamot sipwe nefotofot wóón ach apwapwaai Jiowa me sisap ekkekieki usun ach sipwe pisekisekiló. Ikaamwo emén a pisekisek, nge saminne néún moni epwe wesewesen túmúnú i. (SalF. 18:11) Jesus a erá pwe emén aramas a umwes ika pwe a isoni chómmóng pisek fán pwisin itan, nge ese akkomwa Jiowa lón manawan. I esap “wöü me ren Kot.” (Luk. 12:16-21) Lupwen sia iseis ‘wöüch lon läng’ ren ach féri ekkewe mettóch Jiowa a pwapwaiti, sia apwapwaai i me kich sipwe pwal meefi pwapwa. (Mat. 6:20; SalF. 27:11) Me ach ririéch ngeni Jiowa ina ewe mettóch a fókkun lamot seni meinisin.

16. Met a tongeni álisikich lupwen sia aúrek?

¹⁶ Ika pwe sia achocho ach sipwe wéúéchúló lón ei ótót, epwe atoto ngenikich watteen aúrek. (Mat. 6:19) Jesus a erá pwe chókkewe mi aúreki moni iteitan epwe weires ar repwe akkomwa Mwúún Kot lón manawer. (Mat. 13:18, 19, 22) Ekkóch ra kan aúreki iteitan an epwe toriir feiengaw are osukosuk. Nge ika sia kan chék akkaúrek, sia tongeni semmwen are a pwal mwo nge tongeni apwangapwangoló ach lúkúlúk wóón Jiowa. Mi lamot sipwe fen lúkúlúk pwe Jiowa epwe álisikich. Ewe Paipel a erá pwe “än eman aramas öürek lon lelukan a afisätä lolilen, nge eu kapas pwetete a apwapwai i.” (SalF. 12:25) Iwe, ika ka lólileniesini och mettóch, kopwe fós ngeni emén mi angang ngeni Jiowa me i a sileiéchuk. Semom, inom, pwúlúwom, are emén chiechiom a tongeni apéchékkúlok le lúkúlúk wóón Jiowa me álisuk pwe epwe kúkkúnúló óm aúrek.

17. Ifa usun Jiowa a tongeni álisikich lupwen sia aúrek?

¹⁷ Jiowa a weweiti meefiach lap seni aramas meinisin me a tongeni álisikich le meefi kinamwe ika sia aúrek. Paulus a erá: “Ousap lolilenäsini och mettoch, nge lon ämi osupwang meinisin oupwe iotek o tüngor ngeni Kot pwe epwe alisikemi. Oupwe tüngor fansoun meinisin fän kilisou. Iwe, än Kot kinamwe mi tekia seni ach tongeni weweiti epwe tümwünü lelukemi me ekiekimi lon Kraist Jesus.” (Fil. 4:6, 7) Iwe, ika ka aúrek, ekieki usun ewe álillis Jiowa a ngonuk ren óm kopwe akkamwéchú óm ririéch ngeni i, áwewe chék ren álillis seni chienom kewe Chón Kraist, ekkewe mwán mi ásimaw, ewe chón angang mi alúkúlúk, ekkewe chónláng, me Jesus.

18. Ifa usun ach tufich le anchang a tongeni álisikich?

¹⁸ Sia fen káé pwe sia áppirú Jiowa lupwen sia alamota ach tufich le weweiti meefien ekkewe ekkóch. (1 Joh. 4:8) Lupwen sia tongei aramas me kirekiréch ngeniir, ekieki usun met mwirilóón ach kewe féffér, me túmúnú senikich ach sisap akkaúrek, iwe, sipwe pwapwa. Sipwe anchangei ika epwe ifa usun manawach atun ewe Mwúún Kot epwe nemenem me sipwe achocho úkúkún ach tufich le áppirú Jiowa.​—Rom 12:12.