ELIAS a fetál lepekin ewe chukun Jortan. Fitu wiik ttamen an feiló ngeni ennefen seni ewe Chuuk Horep. Iwe iei a tori Israel, a kúna ewe ekkesiwil lón fénúan. Mwirimwirin ewe fansoun pwas epwele wes. Ewe útten lefen a poputá le púng me ekkewe chón atake ra angang lón ar kewe tánipi. Neman a efisi kinamween letipen ewe soufós le kúna pwe ewe fénú a múrinnésefál, nge a kon ekieki ekkewe aramas pún ar riri ngeni Kot ese fókkun péchékkúl. A chúen chéú fel ngeni Paal leir me a chúen watte án Elias angang. *

Arap ngeni ewe sóópw Apel-meholah, Elias a kúna eú watteen angangen atake a fiffis. A wor rúwe me fémén kou nge akkarúúemén ra féféfengen. Iwe ekkewe engol me ruu pea ra ttu pwúl. Ewe mwán a wisen emmweni ewe sáingoon pea, ina i ewe mwán Elisa, ewe Elias a kúkkútta. Jiowa a filatá Elisa pwe siwilin Elias. Nge fán eú Elias a ekieki pwe a ákkáláemén lón an tuppwél ngeni Kot, ina popun, ese wor tipemwaramwar pwe a mwétéresiti le chuuri ei mwán.​—1 King 18:22; 19:14-19.

Itá Elias a pwal ekis meefi tipemwaramwar le ngeni ekkóch wisan kewe, are fen pwal fán eú epwe wor emén epwe siwili? Sise tongeni erá pwe ekkena sókkun mettóch esap tolong lón ekiekin. Pún i pwal “eman aramas usun chök kich.” (James 5:17) Ese lifilifil met, nge ewe Paipel a apasa: “Elias a feila ren o noutätä üfan owokot won Elisa.” (1 King 19:19) Úfen Elias we úféúfen soufós a usun únen siip are únen kuuch a úféúf usun eché úf mi langattam me a esissillatá kkólóón aúchean án Jiowa seikaatá. An noutatá úfan wóón afaren Elisa, a watte weween. A wewe ngeni pwe Elias a unusen tipeeú ngeni án Jiowa we allúk pwe epwe seikaatá Elisa pwe siwilin. Elias a eáni lúkúlúk wóón an we Kot me álleasochisi.

Elisa a mwétéresiti an epwe álisi ewe soufós Elias. Elisa ese mwittir siwili Elias. Iwe nge órun wonu ier a tipetekison le fiti ewe soufós mi watte ierin seni me álisi, ló, ló, ló a féúló usun emén mi “piin angang ngeni Elias.” (2 King 3:11) A ifa me oururun letipen Elias pwe a wor néún chón álillis mi álilliséch me lipwákéch! Ese mwáál ekkeei rúúemén mwán ra chiechiéch. Ar apéchékkúlafengeniir a enletin álisiir le likiitú inaamwo ika ra nennengeni pwúngúngaw watte mi chéúfetál wóón ena fénú. Ákkáeúin, pokiten ngangngawolóón king Ahap.

Ka fen piin kúna pwúngúngaw? Lape ngenikich sia kúna pwúngúngaw lón ei fénúfan mi pworoingaw. Óm kopwe kúnékún chiechi mi tongei Kot epwe tongeni álisuk óm kopwe likiitú. Kopwe pwal tongeni káé chómmóng mettóch seni án Elias tuppwél atun a kúkkúna pwúngúngaw.

Elias me Elisa ra angang weires le apéchékkúla ekkewe aramas lón ar riri ngeni Kot. A ffat pwe ra emmweni le asukula ekkóch soufós iir kewe  mi kkótóló pwe repwe sukul. Iwe mwirin och fansoun, Elias a angei eú mineféén wis seni Jiowa: “Kopwe feila o churi Ahap ewe kingen Israel.” (1 King 21:18) Epwe pwata, met Ahap a féri?

Ewe king a fen wiliti emén chón rikiló, i ewe kingen Israel mi fókkun ngaw seni meinisin lón ena atun. A pwúlúweni Isipel, me efisi chéúlóón fel ngeni Paal lón ena fénú nge pwisin ewe king a pwal fiti. (1 King 16:31-33) Fel ngeni Paal a kapachelong angangen néúnéúkkis, lisowumwáál atun ar fel, me pwal mwo nge eáni asor semirit. Pwal och, Ahap a kerán álleasolapa ewe allúk seni Jiowa pwe epwe nieló ewe Kingen Siria mi fókkun ngaw itan Penhatat. Ahap ese nieló pwe a mochen angei moni seni. (1 King sópwun 20) Iwe iei án Ahap me Isipel tipemmóng, tongei pisek me féfférún akkachofesá, a fen kon ngawóló.

Ahap a wor imwan imwen king mi fókkun watte lón Samaria. A pwal wor oruuen imwan imwen king lón Jesrel, órun 23 mwail towauan seni Samaria. Nge eú tánipi a kkan ngeni imwan na oruuan. Ahap a mocheniaiti ena ekis fénú, fénúen emén mwán itan Napot. Ahap a tiiti i me erá pwe epwe ngeni moni are ekkesiwil ar tánipi. Nge Napot a apasa: “Ewe Samol mi Lapalap esap mwütätä ai üpwe ngonuk fanüei me won ai kewe lewo.” (1 King 21:3) Itá Napot a tipeweires? Are ese ekiekéch? Chómmóng ra ekieki pwe ina usun Napot. Nge ren enletin, a álleasochisi Allúkún Jiowa, ewe ese mutatá ngeni chón Israel ar repwe améméló fénúer kewe álemwirien ar kewe famili. (Lifitikos 25:23-28) Me ren Napot ese fókkun tufich an epwe atai án Kot Allúk. I emén mwán mi péchékkúl an lúkú me pworacho pún a fókkun silei pwe mi efeiengaw an epwe ú ngeni Ahap.

Pwúngún, Ahap ese ekieki án Jiowa Allúk. A feiló lón imwan, “fän chou me song” pún ese fis an mochen, iwe, “a konola won an peet o kulu ngeni etip, esap pwal mochen mongö.” (1 King 21:4) Atun Isipel a kúna pwúlúwan we pwe a otumwutumw usun emén semirit mi song, iwe, a mwittir akkóta pwe epwe fis met án pwúlúwan we mochen, iwe, ren an epwe fis mochenin pwúlúwan we epwe ninniiló eú famili mi múrinné.

Itá pwata sisap meefi niwokkus ren ngawen an Isipel kókkót. Kiwin Isipel a silei pwe me ren án Kot Allúk, mi lamot epwe wor rúúemén chón pwáraatá ren an epwe pwúngúló eú kapasen etipisi. (Tuteronomi 19:15) Iwe, Isipel a mak taropwe fán iten Ahap, a ereni ekkewe mwán mi watte wiser lón Jesrel pwe repwe kútta rúúemén mwán mi tongeni tipimwáál ngeni Napot pwe a turunufasa Kot nge liwinin epwe niniló. An na kókkót a fisiéch. Rúúemén “mwän mi manauangau” ra kapas chofona usun Napot, iwe, aramas ra mone ngeni faú tori a máló. Nge esap chék ina pwe néún Napot kewe át ra pwal ninniló! * (1 King 21:5-14;  Lifitikos 24:16; 2 King 9:26) Ahap a usun itá fangetá wisan we wisen mékúren famili, a mut ngeni pwúlúwan we le féri ese lifilifil met a mochen me nieló ekkewe aramas ese wor tipisiir.

Anchangei meefien Elias atun Jiowa a pwári ngeni minne ewe king me ewe kiwin ra féri. A fókkun eletipengaw atun ekkewe aramasangaw ra usun sópwéch mwen ekkewe mi aramaséch. (Kölfel 73:3-5, 12, 13) Lón ei fansoun, sia kúkkúna watteen pwúngúngaw an a fis, nge fán ekkóch pwal mwo nge ekkewe mi watte wiser mi erá pwe ra tupuni Kot, iir ewe pwúngúngaw a feito seniir. Iwe nge, sia tongeni meefi ourur ren ena pwóróus. Ewe Paipel a áchemangenikich pwe ese wor mettóch mi monoló seni Jiowa. A kúna meinisin. (Ipru 4:13) Iwe met a fér ngeni ekkewe féffér mi ngaw a kúna?

Jiowa a tiinaaló Elias ren Ahap. Kot a áwenawu le apasa: “Nengeni, a nom lon än Napot we tanipin wain.” (1 King 21:18) Atun Isipel a ereni Ahap pwe a eáni ewe tánipiin wain, a mwittir pwáátá me feiló pwe epwe pwapwaiti tánipiin we a kerán angei. Ese fókkun mwo ekieki pwe Jiowa a nennengeni. Anchangei meefien atun a nóm lón ewe tánipi, a chómmóng an ekiek usun amwararen ena tánipi atun epwe fótuki chómmóng mettóch lón. Nge mwittir chék, Elias a pwá! Án Ahap we mesepwapwa a ssor ngeni lingeringer me oput, atun an a kusufaawu lón kapas: “Ka kúnaei, en koputei!”​—1 King 21:20, NW.

Alon Ahap na a pwáraaló ruu sókkun tiparoch a nóm ren. Áeúin, an apasa: “Ka kúnaei,” ngeni Elias, a pwáraatá pwe Ahap ese ekieki usun Jiowa. Nge Jiowa a fen kúna pwe Ahap a wesewesen filatá le féri minne mi ngaw me a pwapwaiti uwaan án Isipel kókkót mi ngaw. Kot a kúna lón letipen Ahap pwe a tongei pisek lap seni an epwe úméúméch, pwúng are kirekiréch. Oruuan, ren an apasa ngeni Elias: “En koputei!”a pwáraaló án Ahap oputa chiechien Jiowa Kot we nge ena emén a tongeni álisi an epwe kul seni an fetál ngeni feiengaw.

Sia tongeni káé lesen mi lamot seni tiparochen Ahap. Mi lamot sipwe chechchemeni pwe Jiowa Kot a kúna meinisin. Usun emén Sam mi tong, a silei ewe atun sia rikiló seni ewe al mi pwúng me a fókkun mochen an epwe kúna ach siwili féfférúch. Ren án Kot epwe álisikich, fán chómmóng a  néúnéú chiechian kewe aramas mi tuppwél usun Elias le uwei an kapas ngeni chiener kewe. A ifa me mwáállich le ekieki pwe chiechien Kot kewe iir féún ach koput!​—Kölfel 141:5.

Anchangei Elias atun a pélúweni Ahap: “Ewer, ua kúnók.” A silei ika met sókkun aramas Ahap, i emén chón solá, chón nimanaw me chón ú ngeni Jiowa Kot. A ifa me pworaan Elias le pélúweni ena mwán mi fókkun ngaw! Elias a sópweló le apasa án Kot kapwúng ngeni Ahap. Jiowa a silei minne a fiffis weween ekkewe féfféringaw seni án Ahap famili mi angawaló aramas. Iwe Elias a ereni Ahap pwe Kot a apwúngaló pwe epwe “arosala” unusen ena famili. Isipel epwe pwal kúna kapwúng.​—1 King 21:20-26.

Elias ese ekieki pwe aramas repwe tongeni sú seni kapwúngún ar féfféringaw me pwúngúngaw. Lón ach ei ótót a mecheres sipwe eáni ena ekiek. Nge ei pwóróus seni Paipel a áchemangenikich pwe Jiowa Kot ese chék kúna met a fiffis nge epwe pwal atoto angangen apwúng lón fansoun mi fich. An we Kapas a anúkúnúkúkich pwe ewe rán epwe feito atun epwe áwesifócheei meinisin pwúngúngaw. (Kölfel 37:10, 11) Neman kopwe ekieki: ‘Itá án Kot kapwúng a chék weneiti liwiningaw? Are an kapwúng mi pwal úméúméch?’

Neman Elias a máirú ren féfférún Ahap atun a rong ewe kapwúng seni Kot. Ei pwóróus a apasa: “Lupwen Ahap a rong ekei kapas, a kamwei üfan o üföüfolong üf seni tuk, a achüün o kon lon tuk, a pwal fetalfeil fän aiengau.” (1 King 21:27) Itá Ahap a aier seni an féffér?

Sia silei pwe Ahap a féri ekkóch siwil mi múrinné. Ahap a átekisonatiw pwisin i, nge ena mettóch a weires ngeni emén mi lamalam tekia an epwe féri. Nge ina enletin aier? Sipwe aléllé ngeni ewe king mwirin, mi pwal lululó féfféringawan seni Ahap, itan Manasa. Lupwen Jiowa a apwúngú, Manasa a átekisonatiw pwisin i, a sié ngeni Jiowa ren álillis. Nge a pwal féri och mettóch. A siwili manawan ren an oturaaló ekkewe ululun a fératá, a achocho le angang ngeni Jiowa me pwal apéchékkúla néún kewe aramas pwe repwe féri usun chék. (2 Kronika 33:1-17) Sia kúna ena sókkun féffér ren Ahap? A eletipechou pwe ese.

Nge Jiowa mi kúna pwe Ahap a pwáraaló an letipechou? Jiowa a ereni Elias: “Ifa usun, ka küna usun än Ahap atekisonätiu me fän mesei? Pokiten an atekisonätiu me fän mesei, üsap awarato ewe feiengau lon ränin manauan. Nge lon ränin manauen nöün we mwän üpwe awarato ewe feiengau won chon leimwan.” (1 King 21:29) Itá Jiowa a omusaaló tipisin Ahap? Aapw, enletin aier chék epwe fichiiti ewe úméúméch seni Kot. (Isikiel 33:14-16) Nge pokiten Ahap a pwári ekis niamam, Jiowa a pwal pwári an úméúméch ngeni. Ahap esap kúna ewe mettóch mi eriáfféú, ina an epwe kúna ninniilóón unusen an famili.

Iwe nge, án Jiowa kapwúng ngeni, esap siwil. Jiowa a eisini néún kewe chónláng ifa ewe mi kon éch le otupu Ahap le fiti ewe maun pwe epwe máló. Ekiseló mwirin, án Jiowa kapwúng wóón Ahap a pwénúetá. A feiengaw lón maun chchaan kinasan a pwuutiw leféén waan we woken. Ewe pwóróus a pwal pacheetá ei pwóróus mi eniweniw pwe atun ra télú waan we woken, ekkóch kolak ra chénawei chchaan ewe king. A pwáló ngeni aramas pwénúetáán án Jiowa we kapas Elias a ereni Ahap: “Lon ewe chök leni ia kolak ra chönawei ie chan Napot, repwe pwal chönawei chaom ie.”​—1 King 21:19; 22:19-22, 34-38.

Me ren Elias, Elisa me meinisin ekkewe mi tuppwél lein néún Kot kewe aramas, sópwólóón Ahap, a awora áchechchem mi anúkúnúk pwe Jiowa ese ménúki án Napot pwora me lúkú. Ewe Kot mi pwúng esap tongeni tunaló an epwe apwúngú féfféringaw, ese lifilifil ika a mwittir are mmang. Kot esap pwal tunaló le pwáraatá úméúméch lón an kapwúng ika a wor popun an epwe féri. (Numperis 14:18) A ifa me manamanen ei lesen ngeni Elias, ewe mi likiitú ren fite fite ier fán nemenien ewe king mi fókkun ngaw! Ka fen piin kúna riáfféún pwúngúngaw? Ka fókkun mochen kúna án Kot epwe áwena minne mi pwúngúngaw? Epwe múrinné óm kopwe áppirú án Elias lúkú. I me chiechian we mi tuppwél Elisa, ra sópweló le esilei án Kot pwóróus me likiitú fán pwúngúngaw.