1, 2. Met sia tongeni féri tori feilfeiló?

 EMÉN fin Kraist itan Monika a fen pwúpwúlú arapakkan 35 ier, a apasa: “Inaamwo ika ám me pwúlúwei we aua fen pwúpwúlú fansoun langattam me aua fen silefengenikem, nge aua chúen kákkáé pwal ekkóch napanapem!” Chómmóng me leich a pwal ina usun meefiach ngeni pwúlúwach are chiechiach kewe.

² Sia pwapwa le alapaaló ach sissilei chókkewe sia tongei. Nge a fen kon lapóló ach pwapwa atun sia kákkáé usun Jiowa, Chiechiach we mi lap seni meinisin. Ese tufich ach sipwe silei mettóch meinisin usun Jiowa. (Rom 11:33) Sia tongeni káé usun napanapan kewe tori feilfeiló chék me epwe pwal lapóló ach aúcheaniir.​—SalAf. 3:11.

3. Met sipwe káé lón ei lesen?

³ Ewe lesen mwen ei a alapaaló ach aúcheani ruu napanapen Jiowa kewe. Sia káé pwe Jiowa ese lifilifil aramas, me a mecheres án aramas repwe arap ngeni. Nge lón ei lesen, sipwe káé usun án Jiowa kisáseú me an tipepwetete. Ei mettóch epwe álisikich le wewefichiti pwe Jiowa “a kirikiröch ngeni aramas meinisin, an tong a nom won förian meinisin.”​—Kölf. 145:9.

4. Met weween án emén epwe kisáseú?

⁴ Met weween án emén epwe kisáseú? Minne Jesus a apasa lón Föför 20:35 a álisikich le pélúweni ena kapas eis: “Sia feiöch ren ach fang lap seni ach angei.” Iwe, emén mi kisáseú a pwapwa le fangóló an fansoun, an péchékkúl me an tufich pwe epwe álisi ekkewe ekkóch. Emén mi kisáseú epwe fang seni letipan, nge an kisáseú ese lóngólóng wóón mémmongun met a kan eáni liffang. (Álleani 2 Korint 9:7.) Ese pwal wor  emén mi kisáseú lap seni ach we “Kot mi pwapwa,” Jiowa.​—1 Tim. 1:11, NW.

5. Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe i a kisáseú?

⁵ Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe i a kisáseú? Ewe Paipel a erá pwe Jiowa “a kirikiröch ngeni aramas meinisin.” A awora ngeni aramas meinisin met ra osupwangan, pwal mwo ngeni chókkewe resaamwo fel ngeni. A “atötai förian akkar won ekewe aramasangau me aramasöch, nge a apüngatiu üt won chon pwüng me chon pwüngingau.” (Mat. 5:45) Ina popun Paulus a ereni chókkewe esap iir Chón Kraist pwe Jiowa a ‘föri ekewe mettoch mi mürina: A fang ngeniir üt seni läng, pwal kinier ua lon fansoun räs, a ngeniir ener o aura leluker ren pwapwa.’ (Föf. 14:17) A ffat pwe Jiowa a kisáseú ngeni aramas meinisin.​—Luk. 6:35.

6, 7. (a) Ié kewe Jiowa a fókkun pwapwa le álisi? (b) Apwóróusa eú pwóróus ren ifa usun Kot a ataweei osupwangen néún kewe chón angang.

⁶ Jiowa a pwapwa le álisi aramas, nge ákkáeúin néún kewe chón angang lón ar osupwang. Iei alon King Tafit: “Seni me lom, lupwen ngang üa eman alüal, tori iei üa chinlap, üsap küna mwo eman chon pwüng epwe sachawun, ika nöün kana repwe tütüngorfetal ener mongö.” (Kölf. 37:25) Chómmóng Chón Kraist mi tuppwél ra pwisin kúna lón manawer ifa usun Jiowa a túmúnúúr.

⁷ Fite ier lóóm, emén pioneer itan Nancy a fókkun osupwangen moni. A osupwangen 66 chala ren méén rentin imwan we nge a lamot epwe ménatiw sorotáán ewe rán. Iei alon Nancy: “Ua iótek ngeni Kot usun ai osupwang, mwirin, ua ló angang. Ua kan wisen chón álisi ekkewe chón mwéngé lón eú kafie nge use ekieki pwe upwe tongeni angei watteen tip lón ena pwinin pwe fán chómmóng ese kon lien chómmóng kastomer lón ekkena atun. Nge ua fókkun máirú pwe a chómmóng chón mwéngé lón ena pwinin. Iwe, sárin ai angang kapachelapen ai tip 66 chala.” Nancy a fókkun lúkú pwe Jiowa a álisi le angei ewe chék úkúkún moni a osupwangan.​—Mat. 6:33.

8. Ifa án Jiowa we liffang mi lap seni meinisin?

⁸ Án Jiowa we liffang mi lap seni meinisin a kawor ngeni aramas meinisin. Met ena? Án Néún we asorun méén kepich. Jesus a erá: “Pun iei usun Kot a echeni chon fanüfan, pwe a fangela Nöün Aleman, pwe meinisin mi lükü i resap pöütmwälila, pwe repwe eäni manau esemüch.” (Joh. 3:16) Iwe án Jiowa na liffang a suuk ngeni aramas meinisin mi filatá ar repwe etiwa. Ekkewe mi eáni lúkúlúk wóón Jesus repwe kúna manaw esemuch! (Joh. 10:10) Ina ewe pisekin ánnet mi lap seni meinisin mi ánnetatá pwe Jiowa mi kisáseú.

9. Ifa usun sia tongeni kisáseú usun Jiowa?

 ⁹ Ifa usun sia tongeni kisáseú usun  Jiowa? Sipwe liffang ngeni ekkewe ekkóch pwe sipwe apwapwaar usun chék án Jiowa liffang ngenikich chómmóng mettóch mi apwapwakich. (1 Tim. 6:17-19) Sia pwapwa le liffang ngeni chienach kewe me chón ach famili me álisi ekkewe mi osupwang. (Álleani Tuteronomi 15:7.) Met epwe álisikich le chechchemeni ach sipwe kisáseú? Ekkóch ra filatá pwe ika emén a liffang ngeniir, iwe repwe kútta atun ar repwe pwal liffang ngeni emén. Chómmóng lein néún Jiowa kewe aramas ikenái ra isetiw leenien áppirú ren ar kisáseú.

10. Ifa eú alen ach sipwe kisáseú?

¹⁰ A fókkun múrinné ach sipwe pwáraatá kisáseú ren ach áeá ach fansoun me péchékkúl le álisi me apéchékkúla ekkewe ekkóch. (Kal. 6:10) Ka kan féri ena? Ka tongeni pwisin eisinuk: ‘Ua pwáraatá pwe ua pwapwaiti le aúseling ngeni ekkewe ekkóch? Ua tipemecheres le awora ai álillis ika emén a tingor upwe álisi are ai upwe féri och mettóch fán itan? Ineet ewe atun ua fen apúnga emén chón ai famili are emén lón ewe mwichefel?’ Lupwen sia “fangafangöch ngeni aramas,” sia meefi pwe sia pacheéch ngeni Jiowa me ngeni chiechiach kewe.​—Luk. 6:38; SalF. 19:17.

11. Ifa usun sia tongeni pwáraatá ach kisáseú ngeni Jiowa?

 ¹¹ Sia pwal tongeni kisáseú ngeni Jiowa. Ewe Paipel a pesekich ach sipwe elingaaló Jiowa ren ‘wöüch.’ (SalF. 3:9) Ach liffang ngeni Jiowa ‘wöüch’ lón ach angang ngeni I, a wewe ngeni ach sipwe liffang ach fansoun, péchékkúl, me pisekich. Pwal mwo nge ekkewe kúkkún ra tongeni káé ar repwe kisáseú ngeni Jiowa. Iei alon emén sam itan Jason: “Lupwen ám famili a awora asor lón ewe Leenien Mwich, aua mut ngeni néúm kewe ar repwe wisen waalong ewe moni lón ewe pworun asor. Ra  pwapwaiti met ra féri. Iei alór, ‘Aua liffang ngeni Jiowa.’” Ika ekkewe kúkkún ra mirititi pwe ar liffang ngeni Jiowa a efisi ar pwapwa, iwe, lupwen ra wattetá repwe chúen kisáseú ngeni.​—SalF. 22:6.

12. Met weween án emén epwe tipepwetete?

¹² Tipepwetete, pwal ina eú me lein napanapen Jiowa kewe mi amwarar. Met weween án emén epwe tipepwetete? (Tit. 3:1, 2) Emén mi tipepwetete a pwáraatá an tipemecheres lupwen mi fich ngeni. Ese meefi pwe a lamot an epwe fiti tichikin allúk iteitan. Ese kon tichik are arochongaw. A kirekiréch ngeni aramas me a achocho an epwe weweiti nónnómur. A tipemecheres le aúseling ngeniir, me ika mi fich, a mut ngeniir ar repwe féri met ra mochen.

13, 14. (a) Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe i mi tipepwetete? (b) Met ka káé usun ewe napanap tipepwetete seni féfférún Kot ngeni Lot?

¹³ Ifa usun Jiowa a pwáraatá pwe i mi tipepwetete? A áfánni meefien néún kewe chón angang, iwe, fán chómmóng a mut ngeniir ar repwe féri och mettóch lón ewe napanap ra mochen. Áwewe chék, ekieki féfférún Jiowa ngeni ewe mwán mi múrinné itan Lot. Lupwen Jiowa a filatá an epwe ataieló ekkewe telinimw Sotom me Komora, a affata ngeni pwe epwe sú ngeni ekkewe chuuk. Nge Lot a tingormaú ngeni Jiowa pwe epwe mut ngeni an epwe sú ngeni pwal eú leeni. Mwa met, Lot a tingorei Jiowa an epwe siwili An éúréúr ngeni!​—Álleani Keneses 19:17-20.

¹⁴ Lupwen ka álleani ena pwóróus, neman kopwe ekieki pwe a apwangapwang án Lot lúkú are a álleasolap. Jiowa a tongeni túmúnú manawan ese lifilifil ia epwe nóm ie, ina minne ese wor popun an epwe niwokkus. Nge Lot a chúen niw, iwe, Jiowa a súféliti meefian me a mut ngeni an epwe súúri pwal eú telinimw, inaamwo ika a pwal mochen atai ena telinimw. (Álleani Keneses 19:21, 22.) A ffat pwe Jiowa ese kon tichik are arochongaw. I a tipepwetete lupwen a fich ngeni.

15, 16. Ifa usun ewe Allúkún Moses a pwáraatá pwe Jiowa i mi tipepwetete? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

¹⁵ Ewe Allúk Jiowa a ngeni Israel a pwal pwáraatá úkúkún an tipepwetete. Áwewe chék, ika emén chón Israel a osupwang pwe ese tongeni eáni asor emén siip are siike, iwe a tongeni awora rúúemén lisom are rúúemén apansúsúún lisom. Nge met epwe fis ika ewe chón Israel a kon osupwang me ese mwo nge tongeni eáni asor rúúemén apansúsúún lisom? Jiowa a mut ngeni an epwe eáni asor pilawa mi ámás. Nge Jiowa esap etiwa ese lifilifil pilawa, nge me ren ewe Allúk, a lamot ewe “pilawa mi mürina,” ewe chón Israel ra áeá fán iten néúr kewe waséla mi lamot. (Ken. 18:6) Ifa usun ena pwóróus a pwáraatá pwe Jiowa emén mi tipepwetete?​—Álleani Lifitikos 5:7, 11.

¹⁶ Iwe, anchangei pwe en emén chón Israel me ka fókkun osupwang. Atun ka uwealó óm asorun pilawa ngeni ewe imwenfel, ka kúna ekkewe ekkóch chón Israel mi wéú sonuk ra uwealó ar asorun man. Eli kopwe sáw ren met ka eáni asor. Nge mwirin ka chechchemeni pwe me ren Jiowa mi watte aúchean óm asor. Pwata? Pún án Jiowa allúk a allúkú ngonuk óm kopwe eáni asor ewe esin pilawa mi fókkun múrinné. Usun itá Jiowa a erenuk: ‘Ua silei pwe kese tongeni ngeniei ewe úkúkún watteen asor ekkóch ra kan eáni, nge minne ka ngeniei ina úkúkún óm tufich seni meinisin.’ Enlet, ei pwóróus a pwáraatá pwe Jiowa i mi tipepwetete. Ese kútta seni néún kewe chón angang lap seni met ra tufichin féri.​—Kölf. 103:14.

17. Met sókkun fel Jiowa a etiwa?

  ¹⁷ A eú minen ouruur ngenikich pwe Jiowa mi tipepwetete me a etiwa ach fel ngeni i ika sia angang ngeni ren úkúkún ach tufich. (Kol. 3:23) Emén chinnap, fin Italy itan Constance a erá: “Ewe mettóch ua kon sani seni meinisin ina ai fós ngeni aramas usun ewe Chón Fériei. Ina popun ua achocho le akkafalafal me káé ngeni aramas ewe Paipel. Fán ekkóch ua lichippúng ren ai use tongeni awatteelóói ai angang pokiten apwangapwangen inisi. Nge ua mirititi pwe Jiowa a silei tufichi me a tongeei me a aúcheani úkúkún ai angang ngeni.”

18. Lón menni napanap ekkewe sam me in ra tongeni áppirú Jiowa?

¹⁸ Ifa usun sia tongeni tipepwetete usun Jiowa? Ekieki sefál usun féfférún Jiowa ngeni Lot. A wor án Jiowa pwúúng le ereni Lot ia epwe feiló ie. Iwe nge, Jiowa a kirekiréch, a aúseling ngeni Lot atun a áweweei meefian, me a mut ngeni an epwe feiló ia a mochen feiló ie. Ika a wor noum, ka tongeni áppirú Jiowa? Neman kopwe aúseling ngeni met ra mochen me ika mi fich, mut ngeniir ar repwe féri met ra mochen. Ifa usun kopwe féri ena? Ewe Leenien Mas minen December 1, 2007, a apasa pwe lupwen ekkóch sam me in repwe féri ar allúk lón ar famili, ra angei meefien néúr kewe. Áwewe chék, neman ekkewe sam me in ra mochen féri allúkún kulókun án néúr kewe repwe wareiti imwer lepwin. A wor án ekkewe sam me in pwúúng le féri ena, iwe nge neman repwe akkomw fós ngeni néúr kewe me mwen ar repwe affata ngeniir ewe kulók. Nge lón ekkóch fansoun, eli ekkewe sam me in ra tongeni filatá ar repwe ekkesiwili ena kulók ika pwe mi fich. Lupwen ekkewe sam me in ra fós ngeni néúr kewe me mwen ar repwe apwúngaló och allúk, ekkewe nau repwe weweéchúti ekkewe allúk me tipemecheres le álleasochisi.

19. Ifa usun ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni tipepwetete usun Jiowa?

¹⁹ Ekkewe mwán mi ásimaw lón mwichefel repwe achocho le áppirú án Jiowa tipepwetete. Ra tongeni féri ei ika repwe achocho le weweiti nónnómun chón ewe mwichefel. Chechchemeni pwe Jiowa a aúcheani pwal mwo nge ekkewe asor ekkewe chón Israel mi fókkun osupwang ra eáni. Pwal ina chék usun, ekkóch pwiich kewe eli pokiten apwangapwangen inisiir are pokiten ra chichinnapeló, iwe ese kon lien watte ar fansoun le fiti ewe angangen afalafal. Nge ifa usun ika ra meefi letipengaw ren ar rese tongeni féri úkúkún met ra mochen féri? Ekkewe mwán mi ásimaw ra tongeni álisiir ar repwe mirititi pwe Jiowa a fókkun tonger ren ar angang ngeni úkúkún ar tufich.​—Mark. 12:41-44.

20. Met weween ach sipwe tipepwetete lón ach angang ngeni Kot?

²⁰ Pwúngún pwe ach tipepwetete ese wewe ngeni ach sipwe aúkúkú ach angang ngeni Kot pwe site kon angang weires. (Mat. 16:22) Sise mochen aúkúkú ach achocho ika mi tufich ngenikich le alapaaló. Nge a lamot ngenikich meinisin ach sipwe chechchemeni alon Jesus ei: “Oupwe achocho.” (Luk. 13:24) A lamot epwe itepék me rúúepek ach ekiek. Sipwe achocho lón ach angang ngeni Kot úkúkún ach tufich me sipwe pwal chechchemeni pwe Jiowa esap kútta senikich met mi lu seni ach tufich. Ika sia féri ei, sia tongeni lúkúlúk pwe Jiowa a pwapwa rech. A ifan me echipwérún ach angang ngeni emén Kot mi tipepwetete! Lón ewe lesen mwirin ei, sipwe pwal pwóróus wóón ruu napanapen Jiowa kewe mi amwarar.​—Kölf. 73:28.