OMUYUDAYA ori kwetwa Morodekayi akakora omurimo g’omugasho omu nkuru eri omu kitabo ca Bibuli ca Esiteri. Akaba ari enkwatwa y’Abayudaya owabire nakora omu kikari c’obukama bw’Abaperesi. Obwo bwire bukaba buri omu ntandikiro y’ekinyigana ca Katano, “omu bwire bw’Omugabe Ahasuwero.” (Ogo mukama omuri obu bwire nibakunda kumugamba nka XerxesI.) Morodekayi akatuma Omugabe atayitwa. Ogo mugabeahabw’okwereka okusima akataho entebekanisa kugira ngu Morodekayi ahebwe ekitinisa omu misho g’abantu bona. Bwanyima y’okufa k’omwangi wa Morodekayi ori kwetwa Hamani n’abandi Bayudaya, omugabe akakuza Morodekayi yamugira omutegeki wa kabiri. Eco kikatuma Morodekayi yayikirizibwa kuhindura ekiragiro ecatumire Abayudaya ababire batwire omu bugabe bw’omuri Buperesi batayitwa.—Esiteri 1:1; 2:5, 21-23; 8:1,2; 9:16.

Bamwe omu banyabwenge omu by’amateka b’omu kinyigana ca 20 bakagamba ku ebiri omu kitabo ca Esiteri bitarabireho kandi ku Morodekayi na we atarabireho. Konka omu gwa 1941, abajumbuzi b’omu by’obutaka bakabona ekihamya ekiri kwereka ku enkuru y’omuri Bibuli eri kugamba ahari Morodekayi eri ey’amazima. Ni enki eki babwine?

Abo bajumbuzi bakajumbura ekibumbano kihandikireho izina Moroduka (omu rukiga Morodekayi). Akaba ari omutegeki kandi nabasa kuba yabire nakora omu by’esente omu rurembo rwa Shushani. Arthur Ungnad omunyabwenge omu by’amateka owabire ariho omuri obwo bwire akagamba ku “ari go gwabire guri omurundi g’okubanza ogu Morodekayi yabire yagambwa aha kihandiko ekitari Bibuli.”

Kwiha obu Ungnad yagambire ebyo bigambo abandi bantu abashomire bakahindura ebindi bihandiko by’omu rurimi rw’Oruperesi byingi kandi bimwe omuri ebyo bikashangwa aha bibumbano ebyashangirwe omu matongo g’enkuta z’etawuni ya Pasepori. Ebyo bibumbano nibyereka ku byabireho omu bwire bw’omugabe Xerxes I.Ebyo bibumbano biriho amazina agari kushangwa omu kitabo ca Esiteri. a

Ebibumbano byingi nibigamba izina Moroduka omuhandiki w’omugabe omu tawuni ya Shushani omu bwire bw’omugabe Ahasuwero. Ekibumbano kimwe nikigamba ku Moroduka yabire ari omuhinduzi. Ebyo byona nibigambwa ahari Morodekayi. Akaba ari omutegeki owabire nakora omu kikari c’omugabe Ahasuwero (XerxesI) kandi akaba nagamba endimi eziri kuhika ahari ibiri. Burijo Morodekayi akaba nasitama aha muryango g’orurembo gw’ekikari c’omugabe omu rurembo rwa Shushani. (Esiteri 2:19, 21; 3:3) Ogo mwanya gukaba guriho enju mpango ahu abategeki babire nibakorera.

Hariho ebintu ebiri kushushana ebiri kutangaza ebiri kugamba ahari Moroduka ebiri aha bibumbano kandi bishuba bigamba n’ahari Morodekayi ori kugambwa omuri Bibuli. Bakabaho omu bwire bumwe n’omu mwanya gumwe kandi bona bari abategeki kandi bari kukorera omu mwanya gumwe. Ebyo bihamya byona nibyereka ku Moroduka yabire ari Morodekayi ori kugambwa omu kitabo ca Esiteri.