Nahibalo Ka Ba?
Unsang mga hagit ang giatubang ni Herodes sa pagtukod pag-usab sa templo sa Jerusalem?
Sa sinugdan, gitukod ni Solomon ang templo sa Jerusalem ibabaw sa bukid. Ang sidlakan ug kasadpan nga bahin sa bukid gitukoran niyag estruktura nga gipalibotan ug paril aron motupong sa salog sa templo. Gusto ni Herodes ug templo nga mas nindot pa kay sa natukod ni Solomon, busa iya kining gibag-o ug gipadak-an.
Gipalapdan sa mga inhenyero ni Herodes ang patag nga bahin sa amihanan sa templo. Ang patag nga bahin sa habagatan gipalapdan sab nilag 32 metros. Aron mahimo kini, nagtukod silag mga arko nga hinimo sa bato ug baga nga paril. Sa ubang bahin, 50 metros ang gihabogon sa paril.
Gipaningkamotan ni Herodes nga dili masuko ang mga Hudiyo o madisturbo ang buluhaton ug mga paghalad sa templo. Matod sa Hudiyong historyano nga si Josephus, gibansay pa gani ni Herodes ang ubang Hudiyo nga saserdote nga mahimong mga mason ug panday aron walay mga trabahanteng dili awtorisado nga makasulod sa balaang dapit.
Namatay si Herodes nga wala mahuman ang templo. Pagka-30 C.E., 46 ka tuig na ang gidugayon sa pagtukod. (Juan 2:20) Sa tungatunga sa unang siglo C.E., natapos ni Agripa II, apo sa tuhod ni Herodes, ang pagtukod.
Nganong nakaingon ang mga taga-Malta nga mamumuno si apostol Pablo?
Ang ubang tawo sa Malta lagmit naimpluwensiyahan sa relihiyon sa mga Grego. Tagda ang nahitabo human malunod ang barko nga gisakyan ni Pablo sa Malta, sumala sa basahon sa Mga Buhat. Dihang gisugnoran sa apostol ang kalayo ug usa ka bangan nga kahoy aron mainitan ang iyang kaubang mga pasahero, gipaak sa bitin ang iyang kamot. Busa miingon ang mga taga-didto: “Segurado nga kining tawhana usa ka mamumuno, ug bisan tuod naluwas siya gikan sa dagat, ang mapanimaslong hustisya dili motugot nga siya mabuhi.”
Dinhi, ang Gregong termino sa “hustisya” maoy “di’ke.” Kini puwedeng magkahulogan ug hustisya. Pero sa Gregong mitolohiya, Dike usab ang ngalan sa diyosa sa hustisya. Gikaingon nga siya maoy tigbantay sa mga kalihokan sa tawo ug iyang itaho kang Zeus ang mga inhustisya nga wala mahibaloi aron masilotan ang nakasala. Busa, sumala pa sa usa ka reperensiya, ang mga taga-Malta lagmit naghunahuna: “Bisag si Pablo nakaikyas sa dagat, siya markado ug karon silotan na siya sa diyosa nga si Dike . . . pinaagi sa bitin.” Nabag-o ang panghunahuna sa mga tawo dihang wala ray nahitabo kang Pablo.