Kon Nganong Daghan ang Wala Makaila sa Ngalan sa Diyos

DUNAY usa nga dili gustong makaila ka ug masuod kang Jehova. Kinsa kining daotan nga kaaway? Ang Bibliya nag-ingon: “Ang diyos niini nga sistema sa mga butang nagbuta sa mga hunahuna sa mga dili-magtutuo.” Ang diyos niining daotang kalibotan mao si Satanas nga Yawa. Gusto niya nga magpabilin ka sa kangitngit aron ang imong kasingkasing dili malamdagan sa “mahimayaong kahibalo sa Diyos.” Dili gusto ni Satanas nga makaila ka kang Jehova. Apan giunsa niya pagbuta ang hunahuna sa mga tawo?—2 Corinto 4:4-6.

Gigamit ni Satanas ang bakak nga relihiyon aron ang mga tawo dili makaila sa ngalan sa Diyos. Pananglitan, ang ubang Hudiyo sa karaang panahon wala maggamit sa ngalan sa Diyos kay ilang gisunod ang tradisyon imbes ang inspiradong Kasulatan. Pag-abot sa unang siglo C.E., ang mga Hudiyo gisugo nga dili litokon ang ngalan sa Diyos sa dihang magbasa sa Kasulatan diha sa publiko kondili pulihan kanag ʼAdho·naiʹ, nga nagkahulogang “Ginoo.” Sa walay duhaduha, kanay hinungdan nga ang mga tawo napahilayo sa Diyos ug wala nila mabatoni ang mga benepisyo sa pagkahimong suod kaniya. Apan kon bahin kang Jesus, unsay iyang panglantaw sa ngalan ni Jehova?

Gipaila ni Jesus ug sa Iyang mga Tinun-an ang Ngalan sa Diyos

Si Jesus miampo sa iyang Amahan: “Gipaila ko ang imong ngalan . . . ug igapaila pa kini.” (Juan 17:26) Segurado nga makadaghan gilitok ni Jesus ang ngalan sa Diyos sa dihang siya nagbasa, nagkutlo, o nagpatin-aw sa mga bahin sa Hebreohanong Kasulatan nga naghisgot sa balaang ngalan. Busa sama sa karaang mga propeta, si Jesus subsob nga naggamit sa ngalan sa Diyos. Kon ang ubang Hudiyo wala na maggamit sa ngalan sa Diyos sa panahon ni Jesus, seguradong wala sunda ni Jesus ang maong tradisyon. Iyang gisaway pag-ayo ang relihiyosong mga lider sa dihang siya miingon: “Gihimo ninyo nga walay pulos ang pulong sa Diyos tungod sa inyong tradisyon.”—Mateo 15:6.

Ang matinumanong mga tinun-an ni Jesus nagpadayon sa pagpaila sa ngalan sa Diyos human mamatay ug mabanhaw si Jesus. (Palihog basaha ang kahon nga  “Gigamit ba sa Unang mga Kristohanon ang Ngalan sa Diyos?”) Sa Pentekostes 33 C.E., sa dihang si apostol Pedro nagpakigpulong atubangan sa daghang Hudiyo ug mga kinabig panahon sa pagkatukod sa Kristohanong kongregasyon, iyang gikutlo ang tagna ni Joel: “Ang matag usa nga magatawag  sa ngalan ni Jehova maluwas.” (Buhat 2:21; Joel 2:32) Gitabangan sa unang mga Kristohanon ang mga tawo sa daghang kanasoran nga makaila sa ngalan ni Jehova. Busa, panahon sa miting sa mga apostoles ug mga ansiyano sa Jerusalem, ang tinun-ang si Santiago miingon: ‘Ang Diyos miliso sa iyang pagtagad ngadto sa kanasoran aron sa pagkuha gikan kanila ug usa ka katawhan alang sa iyang ngalan.’—Buhat 15:14.

Apan ang kaaway sa Diyos wala mohunong. Sa dihang namatay ang mga apostoles, nagpugas dayon si Satanas ug mga binhi sa apostasya, o bakak nga mga pagtulon-an. (Mateo 13:38, 39; 2 Pedro 2:1) Pananglitan, si Justin Martyr, usa ka magsusulat nga nangangkong Kristohanon kinsa natawo human mamatay ang kataposang apostol nga si Juan, balik-balik nga miingon diha sa iyang mga sinulat nga ang Diyos nga Magtatagana sa tanang butang “walay ngalan.”

 Sa dihang ang apostata nga mga Kristohanon naghimog mga kopya sa Kristohanon Gregong Kasulatan, dayag nga ilang gitangtang ang ngalan ni Jehova ug gipulihan kanag Kyʹri·os, ang Gregong pulong sa “Ginoo.” Sama usab niana ang nahitabo sa Hebreohanong Kasulatan. Kay wala na litoka sa Hudiyong mga apostata ang ngalan sa Diyos, ila kanang gipulihag ʼAdho·naiʹ kapin sa 130 ka beses diha sa Kasulatan nga ilang gikopya. Gitangtang usab ang ngalan sa Diyos diha sa Vulgate, ang popular nga hubad sa Bibliya sa Latin nga nahuman ni Jerome niadtong 405 C.E.

Mga Paningkamot Karon nga Wad-on ang Ngalan sa Diyos

Karon, ang mga eskolar nahibalo nga ang ngalang Jehova makita ug mga 7,000 ka beses diha sa Bibliya. Busa kanang ngalana makadaghan mabasa diha sa popular nga Katolikong mga hubad sama sa Jerusalem Bible, Kinatsila nga La Biblia Latinoamérica, maingon man sa Kinatsila nga Reina-Valera. Ang ubang bersiyon naggamit sa ngalang “Yahweh.”

Ikasubo, daghang relihiyon nga nag-esponsor sa paghubad sa Bibliya nagpugos sa mga eskolar nga wad-on ang ngalan sa Diyos diha sa ilang mga hubad. Pananglitan, diha sa sulat alang sa mga presidente sa kapunongan sa Katolikong mga obispo nga pinetsahan ug Hunyo 29, 2008, ang Vatican miingon: “Niining milabayng katuigan, anam-anam nang nabatasan ang paglitok sa ngalan sa Diyos sa mga Israelitas.” Ang maong sulat direktang nagsugo: “Ang ngalan sa Diyos . . . dili angayng gamiton o litokon.” Kini midugang: “Sa dihang hubaron ang Bibliya diha sa modernong pinulongan, . . . ang balaang tetragrammaton pulihag pulong nga katumbas sa Adonai/Kyrios: ‘Ginoo.’” Tin-aw nga tuyo niining sulat sa Vatican nga wad-on ang ngalan sa Diyos.

Ang mga Protestante usab walay pagtahod sa ngalan ni Jehova. Ang hawas sa New International Version, usa ka hubad nga giesponsoran sa mga Protestante ug gipatik sa Iningles niadtong 1978, misulat: “Ang Jehova mao ang ngalan sa Diyos ug angay gayod unta namo kining gamiton. Apan mausik ang 2¹⁄4 milyones dolyares nga among gigasto sa paghubad kon pananglitan among hubaron ang Salmo 23 nga ‘Si Yahweh ang akong magbalantay.’ Maanugon lang ang among paghubad kay walay gustong mogamit niini.”

Dugang pa, gibabagan sa mga relihiyon ang mga taga-Latin America nga mailhan ang ngalan sa Diyos. Si Steven Voth, usa ka konsultant sa United Bible Societies (UBS), misulat: “Usa sa gidebatehan sa mga Protestante sa Latin America  mao ang paggamit sa ngalang Jehová . . . Gani dunay usa ka bag-o ug nagkadako nga grupo sa pentekostal . . . nga nag-ingong gusto nila ang 1960 nga edisyon sa Reina-Valera, apan kinahanglang tangtangon ang ngalang Jehová. Gusto nilang pulihan kinig Señor [Ginoo].” Si Voth miingon nga sa primero wala mosugot ang UBS apan sa ulahi sila misugot sa pag-imprentag edisyon sa Reina-Valera “nga walay ngalang Jehová.”

Tungod kay gitangtang ang ngalan sa Diyos diha sa Bibliya ug gipulihan kanag “Ginoo,” ang mga tawo wala na makaila kon kinsa ang Diyos. Gani nakapalibog na hinuon kini kanila. Pananglitan, ang mobasag Bibliya malibog kon ang “Ginoo” ba nagtumong kang Jehova o sa iyang Anak nga si Jesus. Busa, diha sa teksto diin gikutlo ni apostol Pedro si David nga nag-ingong: “Si Jehova miingon sa akong Ginoo [ang gibanhawng si Jesus]: ‘Lingkod sa akong tuong kamot,’” daghang bersiyon sa Bibliya naghubad niini nga: “Ang Ginoo miingon sa akong Ginoo.” (Buhat 2:34, Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia) Dugang pa, si David Clines, diha sa iyang sinulat nga “Yahweh and the God of Christian Theology,” miingon: “Sanglit wala na si Yahweh sa hunahuna sa mga Kristiyano, ang gihatagag pagtagad mao na si Kristo.” Busa daghan ang wala mahibalo nga ang matuod nga Diyos nga giampoan ni Jesus mao si Jehova.

Si Satanas naningkamot gayod sa pagbuta sa hunahuna sa mga tawo bahin sa Diyos. Bisan pa niana, mahimo nimong mailhan si Jehova.

Mahimo Nimong Mailhan ang Ngalan ni Jehova

Sa walay duhaduha, si Satanas nanlimbasog pag-ayo aron dili mailhan ang ngalan sa Diyos, ug gigamit niya sa pagpanglimbong ang bakak nga relihiyon. Apan ang tinuod, walay bisan kinsang gamhanan sa langit o sa yuta nga makapugong sa Soberanong Ginoo nga si Jehova sa pagpaila sa iyang ngalan ngadto sa mga tawong buot mahibalo sa kamatuoran bahin kaniya ug sa iyang talagsaong katuyoan alang sa matinumanong katawhan.

Ang mga Saksi ni Jehova malipay sa pagtabang kanimo nga masuod sa Diyos pinaagi sa pagtuon sa Bibliya. Ilang gisunod ang gihimo ni Jesus, kinsa miingon sa Diyos: “Gipaila ko ang imong ngalan kanila.” (Juan 17:26) Kon imong palandongon ang mga teksto nga naghisgot sa lainlaing papel nga gituman ni Jehova alang sa kaayohan sa mga tawo, imong makat-onan ang daghan niyang nindot nga mga hiyas.

Ang patriarkang si Job ‘suod sa Diyos,’ ug posible usab nga masuod ka sa Diyos. (Job 29:4) Pinaagi sa pagtuon sa Bibliya, imong mailhan si Jehova. Ang imong makat-onan mohatag kanimog pagsalig nga si Jehova molihok sumala sa kahulogan sa iyang ngalan—“Ako Mamahimong bisan unsa nga gusto nako.” (Exodo 3:14) Busa iya gayong tumanon ang tanan niyang mga saad alang sa katawhan.

[Kahon/Mga hulagway sa panid 6]

 Gigamit ba sa Unang mga Kristohanon ang Ngalan sa Diyos?

Sa panahon sa mga apostoles ni Jesus sa unang siglo C.E., ang Kristohanong mga kongregasyon naporma diha sa daghang kayutaan. Ang mga membro sa maong mga kongregasyon regular nga nagtigom sa pagtuon sa Kasulatan. Makaplagan ba diha sa ilang Kasulatan ang ngalang Jehova?

Sanglit Grego ang komon nga pinulongan kaniadto, daghang kongregasyon ang naggamit sa Gregong Septuagint, usa ka hubad sa Hebreohanong Kasulatan nga nakompleto paghubad niadtong ikaduhang siglo B.C.E. Ang ubang eskolar nag-ingon nga sukad sa unang kopya sa Septuagint, ang ngalan sa Diyos gitangtang na ug gipulihag Kyʹri·os, ang Gregong pulong alang sa “Ginoo.” Apan sukwahi kana sa mga ebidensiya.

Imong makita dinhi ang pipila ka bahin sa Gregong Septuagint sa unang siglo B.C.E. Tin-awng gipakita dinhi ang ngalang Jehova, nga gihawasan sa upat ka Hebreohanong letra יהוה (YHWH), o Tetragrammaton. Si Propesor George Howard misulat: “Kami adunay tulo ka lainlaing kopya sa Gregong Septuagint nga Bibliya ug ang Tetragrammaton wala gayod pulihig kyrios ug wala usab hubara. Busa kami nakaseguro nga batasan sa mga Hudiyo kaniadto nga ibutang ang ngalan sa Diyos . . . diha mismo sa Gregong hubad sa Kasulatan.”—Biblical Archaeology Review.

Gigamit ba sa mga tinun-an ug apostoles ni Jesus ang ngalan sa Diyos diha sa mga basahon sa Bibliya nga ilang gisulat? Si Propesor Howard miingon: “Sa dihang ang mga magsusulat sa Bag-ong Tugon magkutlo ug teksto nga dunay ngalan sa Diyos gikan sa Septuagint, nga maoy gigamit sa unang siglong kongregasyon, seguradong ilang giapil pagkopya ang ngalan sa Diyos.”

Busa makaingon gayod kita nga ang ngalan sa Diyos mabasa sa unang mga Kristohanon diha sa hubad sa Hebreohanong Kasulatan ug sa ilang mga kopya sa Kristohanon Gregong Kasulatan.

[Credit Line]

All photos: Société Royale de Papyrologie du Caire

[Hulagway sa panid 4, 5]

Usa ka bahin sa basahon ni Isaias diha sa Dead Sea Scroll diin makita ang ngalan sa Diyos

 [Credit Line]

Shrine of the Book, Photo © The Israel Museum, Jerusalem

[Hulagway sa panid 7]

Daghang relihiyon nagtangtang sa ngalan sa Diyos diha sa Bibliya tungod sa tradisyon sa mga Hudiyo o kaha aron mokita

[Hulagway sa panid 8]

Si Jesus naghatag ug panig-ingnan sa pagpaila sa ngalan sa Diyos