Mga Balo—Unsay Ilang Panginahanglan? Unsay Imong Ikatabang Kanila?

Sa medyo dulom nga kosina sa gamayng apartment nga gipuy-an ni Jeanne, siya nagbutang ug plato sa lamesa kay gusto siyang mokaon. Kalit siyang nahatutok sa duha ka plato sa iyang atubangan . . . ug mihilak. Naandan niya nga mag-andam ug duha ka plato kon tingpangaon! Duha na ka tuig ang milabay sukad namatay ang iyang bana.

KON ang usa wala makasinati nga mamatyan ug kapikas, dili niya masabtan kon unsa ka sakit kana. Sa pagkatinuod, ang utok sa tawo dili dayon makadawat nianang sakit nga kasinatian. Ang 72-anyos nga si Beryl wala makadawat sa kalit nga pagkamatay sa iyang bana. “Dili ko makatuo nga wala na siya,” matod pa niya.

Sa dihang ang usa ka tawo maputlag tiil o kamot, siya mobati usahay nga kini daw anaa ra. Sa susama, ang nagbangotan nga kapikas maghunahuna usahay nga iyang nakita ang iyang minahal taliwala sa daghang tawo o makamatikod sa iyang kaugalingon nga nakigsulti sa usa nga wala na.

Ang mga higala ug mga membro sa pamilya sagad dili mahibalo kon unsay buhaton sa dihang ang usa ka minahal mabalo. Duna ka bay nailhan nga namatyag kapikas? Unsaon nimo siya pagtabang? Unsay angay nimong mahibaloan aron matabangan siya sa pagsagubang sa iyang pagbangotan? Unsay imong mahimo aron magmalipayon siya pag-usab?

Mga Butang nga Likayan

Ang mga higala ug mga membro sa pamilya maguol nga magtan-aw sa ilang minahal nga nag-antos, ug buot nila nga mahupay dayon siya. Apan, ang usa ka tigdukiduki nga nagsurbi sa 700 ka balo misulat: “Walay ‘tinong’ gidugayon ang pagbangotan.” Busa inay pugngan, hatagi siyag igong panahon nga makapahungaw sa iyang kaguol.​—⁠Genesis 37:​34, 35; Job 10:1.

 Bisan tuod mahimo kang motabang sa mga kahikayan sa paglubong, dili kinahanglan nga ikaw ang modesisyon sa tanang butang maylabot niana. Si Paul, usa ka biyudo nga 49 anyos, miingon: “Nalipay ko nga kadtong mitanyag ug tabang mihatag gihapon kanakog higayon sa paghimog mga desisyon. Para nako, hinungdanon kaayo nga hapsay ang paglubong sa akong asawa. Kadto ang kataposang butang nga akong mahimo para niya.”

Siyempre, ang kadaghanan malipay kon sila tabangan. Si Eileen, usa ka biyuda nga 68 anyos, miingon: “Ang paghikay sa lubong ug sa mga papeles dili sayon kay dili ko makahunahunag tarong. Maayo na lang kay gitabangan ko sa akong anak ug sa iyang asawa.”

Ayaw usab pagpanuko sa paghisgot bahin sa namatay. Si Beryl, nga gihisgotan ganina, miingon: “Dako kaayog natabang ang akong mga higala. Apan, daghan kanila milikay sa paghisgot sa akong bana nga si John. Mora bag wala sila makaila kaniya, ug medyo nasakitan ko niana.” Sa ngadtongadto, ang mga balo tingali gustong maghisgot bahin sa ilang kapikas. Duna ka bay nahinumdoman nga maayong nahimo sa namatay o kaha makalingawng estorya bahin kaniya? Kon aduna, ayaw pagpanuko sa pagsulti niana. Kon sa imong tan-aw gusto siyang makighisgot bahin sa iyang kapikas, suginli siya kon unsay imong naapresyar o nahinumdoman bahin sa namatay. Lagmit mahupayan siya sa pagkahibalo nga dunay laing tawo nga naguol usab sa pagkawala sa iyang kapikas.​—⁠Roma 12:15.

Sa dihang ikaw motabang, ayaw siya paulanig tambag. Ayaw siya pugsa sa paghimog dinalidaling desisyon.⁠ a Hinunoa, susiha ang situwasyon ug pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Unsay akong mahimo sa pagtabang sa usa ka higala o paryente nga masagubang ang usa sa kinalisorang yugto sa iyang kinabuhi?’

Kon Unsay Imong Mahimo

Lagmit pasalamatan gayod sa namatyan kon  duna kay ikatabang kaniya sa mga adlaw human gilayon sa pagkamatay sa iyang kapikas. Basin makaluto kag pagkaon, makapaestar sa miduaw niyang mga paryente, o kaha imong maubanan siya.

Angay usab nimong mahibaloan nga ang lalaki ug babaye lainlaig paagi sa pagsagubang sa kaguol ug kamingaw. Pananglitan, sa ubang bahin sa kalibotan, kapin sa katunga sa mga biyudo magminyo sulod lang sa 18 ka bulan human mamatay ang ilang asawa​—⁠butang nga talagsa rang himoon sa mga biyuda. Unsay hinungdan niini?

Sukwahi sa gituohan sa kadaghanan, ang mga lalaki magminyo pag-usab dili lang aron tagbawon ang ilang pisikal ug seksuwal nga panginahanglan. Ang mga lalaki kinaiyanhong mopahungaw sa ilang gibati ngadto lang sa ilang kapikas mao nga sila maguol pag-ayo sa dihang mamatay ang ilang asawa. Busa ang usa sa hinungdan kon nganong ang mga biyudo gustong magminyo pag-usab maoy aron mahupayan sila sa ilang kaguol​—⁠bisan pa sa mga problemang motungha tungod sa pagdalidalig minyo. Sa laing bahin, ang mga biyuda dali rang makakitag paagi nga mahupayan, bisan kon usahay sila dili na kaayo matagad sa mga higala sa ilang bana. Busa, ang mga biyuda mas daling makasagubang sa dihang mosugmat ang kaguol.

Biyudo man o biyuda ang imong higala o paryente, unsay imong mahimo aron mogaan ang iyang gibati? Ang 49-anyos nga biyudang si Helen miingon: “Daghan ang gustong motabang, apan kulang silag inisyatibo. Sagad sila moingon, ‘Kon duna kay kinahanglan pahibal-a lang ko.’ Apan magpasalamat ko sa dihang dunay moingon, ‘Mamalit ko, kuyog ta.’ ” Si Paul, kansang asawa namatay sa kanser, nagsugilon kon nganong malipay siya nga imbitahon. “Usahay,” matod niya, “dili ka gustong makig-uban sa laing tawo o mohisgot sa imong situwasyon. Apan human sa panag-ubanay, moarang-arang ang imong gibati; dili na kaayo ka maguol. Mobati ka nga ang uban nagmahal gayod kanimo, ug dako kaayo kanag ikatabang.”⁠ b

Kon Kanus-a Gikinahanglan Pag-ayo ang Tabang

Si Helen mibati nga siya nagkinahanglan kaayog paghupay sa dihang ang iyang mga paryente mibalik na sa ilang adlaw-adlaw nga  rutina. “Ang mga higala ug membro sa pamilya motabang sa sinugdanan,” matod niya, “human niana sila mobalik na sa ilang normal nga kinabuhi. Apan ikaw dili.” Ang tinuod nga mga higala nahibalo niana busa sila padayong motabang ug mopaluyo.

Lagmit ang usa ka biyuda o biyudo ilabinang nagkinahanglag kauban panahon sa mga anibersaryo, sama sa kasal o sa kamatayon sa kapikas. Si Eileen, nga gihisgotan ganina, nag-ingon nga ang iyang anak nga lalaki maoy nagtabang kaniya sa pagsagubang sa kaguol panahon sa iyang anibersaryo sa kasal. “Kada tuig,” matod niya, “manuroy mi sa akong anak nga si Kevin nianang adlawa. Maniudto mi sa gawas nga kami lang duha.” Mahimo usab nimong timan-an ang mga petsa diin ilabinang magul-anon ang nabalo nimong paryente o higala. Dayon, paghimog mga plano nga ikaw o ang uban makig-uban kaniya nianang adlawa.​—⁠Proverbio 17:17.

Ang uban natabangan sa ilang isigka-balo. Si Annie, nga walo ka tuig nang biyuda, mikomento bahin sa iyang pagpakig-uban sa laing balo, “Ang iyang determinasyon nakatabang ug nakadasig kanako sa paglahutay.”

Oo, human masagubang ang unang mga yugto sa kaguol, ang mga balo mahimong tuboran sa inspirasyon ug paglaom alang sa uban. Ang duha ka biyuda nga gihisgotan sa Bibliya, ang batan-ong si Ruth ug ang iyang ugangan nga si Noemi, nakabenepisyo sa pagpaluyo nga gihatag nila sa usag usa. Ang maong makapatandog nga asoy nagbatbat kon sa unsang paagi ang ilang pag-atiman sa usag usa nakatabang sa pagbuntog sa ilang kaguol ug sa pagsagubang sa ilang mga kalisdanan.​—⁠Ruth 1:15-17; 3:⁠1; 4:​14, 15.

Panahon sa Pag-ayo

Aron mobalik sa normal ang kinabuhi, ang mga balo kinahanglang balanse sa ilang paghandom sa namatay nga kapikas ug sa pag-atiman sa ilang presenteng panginahanglan. Ang maalamon nga si Haring Solomon miingon nga adunay “panahon sa paghilak.” Apan siya miingon usab nga kinahanglang adunay “panahon sa pag-ayo.”​—⁠Ecclesiastes 3:​3, 4.

Si Paul, nga gihisgotan ganina, naghubit kon unsa ka lisod ang paglikay nga mabilanggo sa kagahapon. Siya miingon: “Kami sa akong asawa samag duha ka kahoy nga mitubong nagbalikisay. Unya ang usa ka kahoy namatay ug nawala, mao nga ang nahibiling kahoy bati nang tan-awon. Haw-ang kaayo nga mag-inusara.” Ang uban naghunahuna nga ilang giluiban ang ilang namatayng kapikas kon sila maglingawlingaw, mao nga dili sila makig-uban sa ubang tawo. Sila padayong nabilanggo sa kagahapon. Sa unsang paagi matabangan ang mga balo nga magmalipayon pag-usab?

Ang unang lakang mao ang pagtabang sa balo nga ipahayag ang iyang gibati. Si Herbert, nga unom ka tuig nang biyudo, miingon: “Akong gipabilhan pag-ayo ang mga panahon nga ang akong mga bisita naminaw samtang akong gisulti ang anaa sa akong hunahuna. Nahibalo ko nga usahay laay kong ikauban, apan akong giapresyar ang ilang pagkamasinabtanon.” Si Paul natandog gayod sa gihimo sa usa ka hamtong nga higala kinsa regular nga nagsusi kon komosta na siya. Si Paul miingon, “Akong gipabilhan ang iyang sinsero ug mahigugmaong pagkomosta kanako ug sagad nga akong isulti kon unsay akong gibati nianang tungora.”​—⁠Proverbio 18:24.

Ang pagpahayag sa nagkadaiyang pagbati​—⁠sama sa pagmahay, pagkasad-an, o kasuko​—⁠maoy hinungdanong lakang nga madawat sa namatyan ang nahitabo. Sa kahimtang ni Haring David, ang pagpahungaw sa iyang gibati ngadto sa kinasuoran niyang higala, si Jehova nga Diyos, nakatabang kaniya nga  makabatog kusog sa ‘pagtindog’ ug sa pagdawat sa kamatayon sa iyang anak.​—⁠2 Samuel 12:19-23.

Bisan tuod lisod sa sinugdan, ang usa ka balo kinahanglang mobalik sa iyang naandang rutina. Mahimo ba nimo siyang iapil sa uban nimong kalihokan, sama sa pagpamalit o pagpanuroy? Mahimo ba nimo siyang hangyoon sa pagtabang kanimo sa pipila ka buluhaton? Usa kana ka paagi nga dili siya mag-inusara. Pananglitan, puwede ba siyang hangyoon nga mobantay sa mga bata o motudlo kanimog potahe? Mahimo ba siyang patabangon sa pipila ka alayohon sa balay? Ang paghangyo kaniya nga tabangan ka maghatag kaniyag kalipay ug mopabati kaniya nga dunay kapuslanan ang iyang kinabuhi.

Ang balo anam-anam nga magmalipayon pag-usab ug makahimog bag-ong mga tumong pinaagi sa pagsulti sa iyang gibati ngadto sa uban. Mao kanay kahimtang ni Yonette, usa ka 44-anyos nga biyuda ug inahan. Siya nahinumdom: “Lisod ang pagbalik sa naandang rutina! Ang paghimo sa adlaw-adlawng buluhaton, pagbadyet, ug pag-atiman sa tulo ka anak lisod kaayo.” Apan sa ngadtongadto, si Yonette nakakat-on sa pagdumala niana ug sa pagbatog mas maayong komunikasyon uban sa iyang mga anak. Siya midawat usab sa tabang sa iyang suod nga mga higala.

“Duna Gihapoy Katarongan nga Magmalipayon”

Aron epektibo ang pagtabang, ang mga higala ug mga membro sa pamilya angayng magmarealistiko. Sulod sa pipila ka bulan, o katuigan pa gani, mag-usab-usab ang pagbati sa usa ka balo​—⁠usahay malinawon, usahay magul-anon. Lagmit, ang “hampak sa iyang kaugalingong kasingkasing” grabe kaayo.​—⁠1 Hari 8:​38, 39.

Sa mga panahon nga grabe ang kaguol, ang usa ka balo nagkinahanglag pagdasig aron iyang madawat ang nahitabo ug dili ilain ang iyang kaugalingon. Ang maong pagdasig nakatabang sa mga balo sa pagbaton ug bag-ong direksiyon sa ilang kinabuhi. Si Claude, usa ka 60-anyos nga biyudo ug karon usa ka bug-os-panahong ministro didto sa Africa, miingon: “Bisan sa kasakit nga mamatyag kapikas, duna gihapoy katarongan nga magmalipayon.”

Lahi na kaayo ang kinabuhi sa dihang mamatay ang kapikas. Bisan pa niana, kadtong nakasagubang sa kamatayon sa kapikas nakaamgo nga sila daghan pag mahimo sa pagtabang sa uban.​—⁠Ecclesiastes 11:​7, 8.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 11]

Ang tinuod nga mga higala padayong motabang ug mopaluyo

[Kahon/Hulagway sa panid 12]

 Bililhong Handomanan o Makadugang sa Pagbangotan?

“Gihiposan nako ang daghang gamit sa akong bana,” matod pa ni Helen, kansang bana namatay pipila lang ka tuig ang milabay. “Ang maong mga butang makapahinumdom kanako sa among malipayong panag-uban. Wala dayon nako idispatsar ang maong mga butang tungod kay nahibalo ko nga ang mga pagbati mausab paglabay sa panahon.”

Sa kasukwahi, si Claude, nga namatyag asawa mga lima ka tuig na ang milabay, miingon: “Bisag wala na koy gitipigang gamit niya, nagpabilin gihapon siya sa akong handomanan. Nagtuo ko nga ang pagdispatsar sa iyang gamit nakatabang nako sa pagdawat sa kamatuoran ug mas dali nakong nasagubang ang kaguol.”

Gipakita sa maong mga pahayag nga magkalahi gayod ang desisyon kon unsay himoon sa mga gamit sa namatay. Busa, dili iinsistir sa maalamong mga higala ug mga paryente ang ilang opinyon labot niini.​—⁠Galacia 6:​2, 5.

[Mga hulagway sa panid 9]

Aduna bay espesipikong mga petsa diin ang imong tabang ilabinang gikinahanglan?

[Hulagway sa panid 9]

Ayawg kalimot sa pag-imbitar kanila

[Mga hulagway sa panid 10]

Iapil ang mga balo sa imong adlaw-adlawng kalihokan o paglulinghayaw