Si Aristotle may mga sinulat bahin sa art, astronomiya, biolohiya, pamatasan, pinulongan, balaod, lohika, magnetismo, metapisika, motion, kalipay, balak, politika, sikolohiya, teknik sa maayong pagpakigpulong ug pagsulat, ug bahin sa kalag, nga iyang gituohan nga mamatay. Apan mas daghan siyag nasulat bahin sa biolohiya ug lohika.

Ang karaang mga eskolar sa Gresya naghatag ug eksplinasyon bahin sa kinaiyahan base sa ilang obserbasyon, konklusyon, ug pangatarongan. Naghatag silag eksplinasyon bahin sa dayag nga mga kamatuoran, kay sila nagtuo nga kon maanalisar nila pag-ayo ang maong mga kamatuoran, makakab-ot silag hustong mga konklusyon.

Base niana nga ideya, nakakab-ot silag hustong mga konklusyon—usa niana mao nga dunay balaod nga naggiya sa uniberso. Ang nakaapan lang kay limitado ang ilang katakos sa pag-obserbar, mao nga daghang tawong utokan, apil na si Aristotle, nakahimog sayop nga mga konklusyon. Pananglitan, sila nagtuo nga ang mga planeta ug mga bituon nagtuyok libot sa Yuta. Niadtong panahona, kana maoy dayag nga kamatuoran. Ang librong The Closing of the Western Mind nag-ingon nga “ang mga eksplinasyon  ug mga nasinatian daw nagpakita nga tinuod ang ideya sa mga Grego nga ang Yuta maoy sentro sa uniberso.”

Kanang sayop nga ideya dili ra unta kaayo dakog epekto kon kutob ra kana sa siyensiya. Pero dili kana ang nahitabo.

Sa kasaysayan sa “Kristiyanidad” sa Europe niadtong 500 C.E. hangtod 1500 C.E., ang ubang pagtulon-an ni Aristotle gidawat ingong kamatuoran—sa ato pa, gituohan kana sa daghan ingong husto. Gisagol sa Romano Katolikong mga teologo—ilabina si Thomas Aquinas (mga 1224-1274)—ang mga sinulat ni Aristotle diha sa ilang mga pagtulon-an. Busa ang ideya ni Aristotle nga ang Yuta mao ang sentro sa uniberso nahimong Katolikong doktrina. Kini nga doktrina gidawat usab sa mga lider sa Protestante, sama kang Calvin ug Luther, kinsa nag-ingon nga anaa kini sa Bibliya.—Tan-awa ang kahong “ Sayop ang Ilang Pagsabot sa Bibliya.”

“Ang kalainan sa [mga pagtulon-an ni Aristotle] ug sa Katolikong Simbahan halos dili na makita,” miingon ang magsusulat nga si Charles Freeman. Busa, gituohan nga “gibunyagan” ni Aquinas si Aristotle sa Katolikong Simbahan. Pero ang tinuod, “si Aquinas mao ang nakombertir ni Aristotle,” misulat si Freeman. Ug mahimong ikaingon nga ang Simbahan nakombertir usab. Busa, ang Italyanong astronomo ug matematiko nga si Galileo, kinsa nangusog sa pagpamatuod nga ang Yuta mao ang nagtuyok libot sa adlaw, gipatawag sa pag-atubang sa hukmanan sa Katolikong Simbahan ug gipugos sa pagbakwi sa iyang gisulti. * Pero sa katingalahan, si Aristotle miingon nga ang mga nadiskobrehan sa siyensiya nagakauswag ug nagakausab. Kon midawat pa lang unta ang mga relihiyon niini nga panglantaw ni Aristotle!