DILI lang si Kari ang nakasinati niana. Sumala sa usa ka institusyon sa United Kingdom nga naghatag ug libreng serbisyo para sa mental health, 1 sa 5 ka trabahante sa Britain miingon nga sila nasakit gumikan sa tensiyon, ug 1 sa 4 ang nakahilak diha sa trabahoan tungod sa sobrang presyur. Misaka ang gidaghanon sa gireseta nga tambal para sa depresyon niadtong 2009 tungod sa pagkahugno sa ekonomiya.

Unsay nakapatensiyon nimo?

• Kawalay kasegurohan sa pinansiyal o uban pa

• Makapakapoyng rutina

• Dili-pagsinabtanay

• Pait nga kasinatian

Unsay epekto sa tensiyon kanimo?

• Problema sa panglawas

• Kaluya sa emosyon

• Problema sa katulog

• Depresyon

• Pagkadaot sa relasyon sa uban

 Ang tensiyon makapukaw sa katingalahang sistema sa imong lawas—sistema nga moobra kon dunay emerhensiya. Ang lawas magpagawas ug mga hormone nga makapakusog sa pinitik sa kasingkasing ug pagginhawa ug makapataas sa presyur sa dugo. Ang reserba pod nimo nga mga selula sa dugo ug glucose mobuhagay diha sa imong kaugatan. Kini nga mga reaksiyon mag-andam kanimo sa pagsagubang sa hinungdan sa tensiyon. Pagkawala sa hinungdan sa tensiyon, ang imong lawas mobalik sa normal. Pero kon kini dili mawala, mahimo kang tensiyonado kanunay, nga morag makina nga nagsigeg rebolusyon. Busa importante nga makakat-on ka sa pagsagubang sa tensiyon aron mohimsog ka sa pisikal ug mental.

Dili sa tanang higayon nga makadaot ang tensiyon. Ang American Psychological Association misulat: “Ang tensiyon sa tawo samag tensiyon sa kuwerdas sa biolin: kon kulang, ang tingog bungol; kon sobra, ang tingog tagning o kaha ang kuwerdas mabugto. Ang tensiyon mahimong makamatay o kaha lamas sa kinabuhi. Ang punto mao, kon unsaon kini pagdumala.”

Dugang pa, ang mga tawo lainlain ug disposisyon ug kahimtang sa panglawas. Ang makapatensiyon sa usa tingali dili makapatensiyon sa uban. Kon mao, ikaw tingali sobra ka tensiyonado kon ang imong naandang buluhaton makapatensiyon kaayo nimo nga dili ka na makarelaks o makasagubang sa panalagsang emerhensiya.

Aron kuno masagubang ang sobrang tensiyon, ang uban magsugod sa pag-inom, pagdroga, o pagpanigarilyo. Ang uban usab dili na normal ug batasan sa pagkaon o magsiga lang ang mata atubangan sa TV o computer—mga batasan nga dili makasulbad sa problema kondili makapasamot pa hinuon. Kon mao, unsay epektibong paagi sa pagdumala sa tensiyon?

Daghan ang milampos pinaagi sa pagpadapat sa praktikal nga tambag sa Bibliya. Kini bang napamatud-ang epektibo nga kaalam sa Bibliya makatabang kanimo? Palandonga kini nga pangutana samtang atong hisgotan ang upat ka komong hinungdan sa tensiyon.

 1 KAWALAY KASEGUROHAN

Walay bisan usa kanato ang dunay bug-os nga kasegurohan. Ang Bibliya nag-ingon nga “ang panahon ug ang wala damhang panghitabo modangat [kanatong] tanan.” (Ecclesiastes 9:11) Unsaon nimo pagsagubang sa pagbati sa pagkawalay kasegurohan? Sulayi kini nga mga sugyot.

• Isulti ngadto sa kasaligang membro sa pamilya o higala ang imong problema. Ang mga pagtuon nagpakita nga ang pagpaluyo sa mga minahal tinuod nga makahatag ug proteksiyon batok sa mga sakit nga nalangkit sa tensiyon. Oo, “ang tinuod nga higala mahigugma sa tanang panahon, ug maoy usa ka igsoon nga natawo alang sa panahon sa kasakit.”—Proverbio 17:17.

• Ayaw pagsigeg hunahuna nga basig dunay daotang mahitabo. Makapaluya lang kana sa imong emosyon. Kanang imong gikahadlokan basig dili mahitabo! Husto ang giingon sa Bibliya: “Ayaw gayod kamo kabalaka bahin sa sunod nga adlaw, kay ang sunod nga adlaw adunay iyang kaugalingong mga kabalaka.”—Mateo 6:34.

• Pahimusli ang gahom sa pag-ampo. Ang 1 Pedro 5:7 nag-ingon: “Itugyan [sa Diyos] ang tanan ninyong mga kabalaka, kay siya may kahingawa kaninyo.” Ipakita sa Diyos ang iyang kahingawa pinaagi sa paghatag kanatog kalinaw sa hunahuna ug sa pagpasalig kanato nga ‘dili gayod niya biyaan’ kadtong kinasingkasing nga moduol kaniya alang sa kahupayan ug tabang panahon sa kalisod.—Hebreohanon 13:5; Filipos 4:6, 7.

2 MAKAPAKAPOYNG RUTINA

Ang rutina sa pagsigeg biyahe, pagtrabaho, pagtuon, o pag-atiman sa mga anak o sa tigulang nga mga ginikanan grabeng makapatensiyon. Dili usab puwede nga hunongon kining mga buluhatona. (1 Timoteo 5:8) Nan, unsay imong himoon aron ka makasagubang?

• Paggahig panahon sa pagrelaks ug sa pagpahulay. Ang Bibliya nag-ingon: “Mas maayo pa ang usa ka hakop nga pahulay kay sa duha ka hakop nga kahago ug paggukod sa hangin.”—Ecclesiastes 4:6.

• Tinoa kon unsa ang importante, ug magmakasaranganon sa imong kinabuhi. (Filipos 1:10) Pananglitan, himoang simple ang imong kinabuhi, tingali pinaagi sa pagpamenos sa galastohan o sa panahon nga igugol sa pagtrabaho.—Lucas 21:34, 35.

Si Kari, nga gihisgotan sa sinugdanan, namalandong sa iyang kinabuhi. “Nakita nako nga materyalistiko kaayo ko,” siya misulat. Iyang gibaligya ang iyang negosyo ug mipilig trabaho nga nakahatag kaniyag mas daghang panahon uban sa iyang pamilya. “Ang among pagkinabuhi dili na sama sa una,” matod pa niya, “pero karon ako ug ang akong asawa wala na kaayoy tensiyon, ug mas daghan nag panahon para sa among pamilya ug mga higala. Dili nako ikabaylo sa bisan unsang negosyo ang kalinaw nga akong gibati karon.”

 3 DILI-PAGSINABTANAY

Ang dili-pagsinabtanay, ilabina diha sa trabahoan, makapatensiyon kaayo. Kon duna kay problema nga ingon niini, dunay mga sugyot nga tingali makatabang.

• Kon dunay nakapasuko kanimo, kalma lang. Ayaw kana sugnori. “Ang tubag, kon malumo, makapahilayo sa kaaligutgot, apan ang pulong nga makapasakit makapapukaw sa kasuko,” nag-ingon ang Proverbio 15:1.

• Sulbara ang panagbingkil nga kamo-kamo ra sa matinahorong paagi, sa ingon nagpakita kag pagtahod sa maong tawo.—Mateo 5:23-25.

• Sabta ang iyang gibati ug panglantaw. Kana “magapahinay gayod sa [atong] kasuko” kay nakasabot kita sa iyang kahimtang. (Proverbio 19:11) Makatabang usab kini kanato sa pagtan-aw sa atong kaugalingon sumala sa panan-aw sa uban.

• Paningkamot sa pagpasaylo. Ang pagpasaylo dili lang maayo kondili maayo usab nga tambal. Sumala sa report sa usa ka pagtuon niadtong 2001, ang “dili mapinasayloong hunahuna” makapakusog sa presyur sa dugo ug sa pinitik sa kasingkasing samtang ang mapinasayloong tinamdan makapakunhod sa tensiyon.—Colosas 3:13.

4 PAIT NGA KASINATIAN

Si Nieng, nga taga-Cambodia, nakasinatig daghang trahedya. Niadtong 1974, siya nasamdan dihang mibuto ang bomba diha sa erport. Pagkasunod tuig, ang iyang duha ka anak, iyang inahan, ug iyang bana namatay. Sa tuig 2000, nasunog ang iyang balay ug ubang kabtangan, ug paglabayg tulo ka tuig, namatay ang iyang ikaduhang bana. Nianang tungora, gusto niyang taposon ang iyang kinabuhi.

Apan si Nieng nakakitag paagi sa pagsagubang niana. Sama kang Kari, iyang gitun-an ang Bibliya ug nakabenepisyo pag-ayo sa iyang nakat-onan nga iyang gigugol ang iyang panahon sa pagtabang sa uban nga makabenepisyo usab. Ang iyang kasinatian makapahinumdom bahin sa usa ka pagtuon nga gihimo sa mga tigdukiduki sa Britain niadtong 2008. Ang usa ka paagi sa pag-ugmad sa “kalig-on sa pag-atubang sa tensiyon,” sumala pa nila mao ang “pagpanghatag . . . ngadto sa uban”—usa ka tambag nga dugay nang gipadayag sa Bibliya.—Buhat 20:35.

Si Nieng nakabaton usab ug seguradong paglaom sa mas maayong umaabot, diin ang tanang problema nga naghatag ug kalisdanan sa katawhan mawala na. Hinunoa, ang pakigdait modagaya sa tibuok yuta.—Salmo 72:7, 8.

Ang tinuod nga paglaom ug ang kaalam sa pagsagubang sa mga tensiyon sa kinabuhi bililhon kaayo, ug kana makaplagan diha sa Bibliya. Minilyon na ang nakabenepisyo niining talagsaong basahon. Ikaw mahimong makabenepisyo usab.