HANDURAWA kini nga situwasyon: Dunay usa ka tawo nga nagdrayb diha sa karsada diin gidili ang pag-overtake. Ang dagan sa awto sa babaye nga nag-una kaniya wala makaabot sa maximum speed limit. Alang niining tawhana nga walay pasensiya, hinay ra kaayo ang pagpadagan sa babaye. Siya nagsigeg dutdot sa awto sa babaye, ug siya mikalit ug overtake nga puwerteng kusoga. Tungod sa iyang gihimo, siya nakalapas ug balaod ug may posibilidad pang madisgrasya.

Komosta ang usa ka babaye nga walay pailob motrabaho uban sa mga tawo nga dili niya sama ka paspas motrabaho o kaabtik ug hunahuna? O ang tawo kinsa dihang maghulat ug elebetor magsigeg pislit sa button? Pirme ka bang mawad-ag pasensiya sa imong tigulang nga mga ginikanan? O ikaw ba ginikanan nga mawad-an dayog pailob sa imong mga anak? Masuko ka ba dayon sa mga sayop sa uban?

Ang tanan usahay mawad-ag pailob. Apan lagmit dunay dili maayong mga sangpotanan kon adlaw-adlaw ka na lang mawad-ag pailob.

Una sa tanan, kadtong walay pailob sagad mahiga­wad, sapoton, ug masuk-anon. Kini nga mga emosyon makapasamot sa tensiyon, nga mahimong moresultag kadaot sa panglawas. Ang dili pa dugayng panukiduki sa American Medical Association espesipikong naghisgot nga ang pagkawalay-pailob maoy usa sa mga hinungdan sa alta presyon, bisan sa mga batan-on.

Ang kawalay pailob makahatag usab ug uban pang problema sa panglawas. Ang panukiduki dili pa dugay nagpakita nga ang pagkawalay-pailob mahimong hinungdan usab sa sobrang katambok. “Nakita sa panukiduki nga ang mga tawo nga walay pasensiya lagmit mosobra ka tambok kay sa mga tawong mapailobong maghulat,” nagreport ang The Washington Post. Sa ubang dapit, ang barato nga fast food mapalit sa tanang panahon, ug daghang tawo nga dili pasensiyoso dili makapugong sa pagpalit.

Nakita sa usa ka panukiduki sa Centre for Economic Policy Research sa London nga ang mga tawong walay pailob lagmit grabe ka langay-langayan. Mahimo kaha nga tinuyo nilang gipaangan-angan ang mga trabaho nga usik ug panahon tungod kay kulang silag pasensiya sa pagtapos niana? Bisan unsa pay rason, ang pag-angan-angan sa trabaho dunay dili maayong resulta alang sa tawong langay-langayan maingon man sa ekonomiya. Ang tigdukiduki nga si Ernesto Reuben miingon diha sa The Telegraph, nga mantalaan sa Britain, nga ang “pagkalangay-langayan makaapektar sa gidaghanon sa trabahong matapos ug dakong kantidad ang mawala kay dili man dayon taposon [sa mga tawong walay pasensiya] ang mga trabaho sa opisina.”

Ang mantalaang South Wales Echo sa Britain nag-ingon nga “ang mga tawong walay pasensiya lagmit makakitag away sa gabii nang dako tungod sa kahubog.” Kana ang nadiskobrehan sa mga tigdukiduki sa Cardiff University sa ilang pagsusi sa ginatos ka lalaki ug babaye. Sumala sa Echo, ang panukiduki nagpakita nga “ang tawong walay pasensiya lagmit kusog moinom ug bayolente.”

Nakita sa mga analyst sa Pew Research Center sa Washington, D.C., nga ang tawong walay pailob “sagad magdali-dalig desisyon nga dili una mamensar ug maayo.” Mao usab kanay nakita ni Dr. Ilango Ponnuswami, propesor ug pangulo sa Department of Social Work sa Bharathidasan University sa India. Siya miingon: “Ang kawalay pailob makahatag ug kapildihan nimo. Ang tawong walay pasensiya mawad-ag kuwarta ug higala, maguol ug mag-antos, o makaagom ug ubang kapildihan kay sagad siya makahimog dili maayong mga desisyon.”

Ang tawong walay pailob “dagkog utang,” matod pa sa Research Review, nga gipatik sa Federal Reserve Bank sa Boston, U.S.A. Pananglitan, ang bag-ong minyo nga mubog pailob gusto dayong mohayahay ang pagkabutang human sa kasal bisag wala pa kaayoy pondo. Busa mamalit silag balay, muwebles, sakyanan, ug uban pa—nga inutang. Kini nga batasan makadaot sa kaminyoon. Ang mga tigdukiduki sa University of Arkansas, U.S.A., nag-ingon nga “ang mga bag-ong minyo nga magsugod dayon sa pagpangutang dili kaayo malipayon kon itandi sa mga magtiayon nga gamay rag utang o walay utang.”

Ang pagkawalay-pailob gituohan sa uban nga maoy hinungdan sa pagkahugno sa ekonomiya sa United States dili pa dugay. Ang magasing Forbes nag-ingon nga “ang presenteng kahimtang sa ekonomiya maoy resulta sa grabeng pagkawalay-pailob ug sobrang kadalo. Pagkawalay-pailob usab ang hinungdan kon nganong ang ordinaryong mga tawo mamalit ug mahal kaayong mga butang nga dili nila maarangan. Busa mangutang silag dagkong kantidad nga bayran sa daghang tuig—o kaha dili na nila mabayran.”

Kon kita walay pailob, dili kita maayong makig-estorya sa uban. Ang tawong walay pasensiya mosulti dayon nga dili una maghunahuna. Tingali mapikal usab siya kon mosulti ang uban. Kining tawhana dili makahulat sa uban nga makatapos sa pagsulti. Busa siyay mosumpay sa gustong isulti sa uban o mangitag paagi aron mahuman dayon ang panag-estorya.

Ang pagkawalay-pasensiya makawalag mga higala. Si Dr. Jennifer Hartstein, espesyalista sa pangutok nga gihisgotan sa nag-unang artikulo, miingon: “Kinsay gustong makig-uban ug tawong magsigeg pitik-pitik sa iyang tiil diha sa salog [o] magsigeg tan-aw sa relo?” Oo, dili maayong kinaiya ang pagkawalay-pailob. Kini makaabog sa imong mga higala.

Pipila lang kini sa dili maayong mga resulta sa kawalay pailob. Ang sunod nga artikulo maghisgot kon unsay imong himoon aron mahimo kang mapailobon.