‘Nagkapuliki Ko!’

ANG mga barbelista nga moapil sa Olimpik dili adlaw-adlawng modugang ug gibug-aton sa barbel nga ilang alsahon. Mag-anad una sila sa gagmayng mga barbel una sila moalsa ug mas bug-at nga mga barbel. Kon kanunay silang moalsa ug labaw sa ilang madaog, madaot ang ilang kaunoran ug mga lutahan ug lagmit dili na sila makaalsa pa ug barbel.

Ingong estudyante, lagmit naningkamot ka usab pag-ayo diha sa eskuylahan. Sa dihang ikaw adunay lisod nga mga asaynment o magtuon alang sa eksamin, ikaw andam ug makahimo ug mas labaw pang paningkamot. a Apan komosta kon pulos buluhaton sa eskuylahan ug asaynment na lang ang imong himoon kada adlaw? Mahimong dili ka na makakaon ug tarong o wala nay maayong kinatulgan. Kon pirme lang kang tensiyonado, ngadtongadto masakit ka. Tingali mao na kanay imong gibati karon. b

Way Puas nga Homwork

“Samtang magkataas ang ang-ang, ang akong homwork magkadaghan ug magkalisod. Dugay kaayo kining mahuman,” miingon si Hiroko, c 15-anyos nga estudyante sa Japan. “Daghan pa unta kaayo kog gustong himoon, apan kinahanglang ihatag na ang homwork pagkaugma. Usahay matarantar ko.” Mahitungod sa iyang homwork, ang 14-anyos nga si Svetlana, sa Rusya misulat: “Nag-anam kalisod ang paghimog homwork. Kada tuig magkadaghan ang subject nga akong tun-an ug ang asaynment nga ihatag sa mga magtutudlo. Gawas pa niana, giisip sa matag magtutudlo nga mas importante ang iyang subject kay sa uban. Kulang kaayo ang panahon sa pagtuon sa tanang subject ug paghimo sa mga asaynment.”

Nganong magsige mag hatag ug homwork ang mga magtutudlo? Ang 18-anyos nga si Gilberto sa Brazil misulat: “Nag-ingon ang mga magtutudlo nga gusto nilang andamon kami aron dili mi maglisod pagpangitag trabaho.” Bisan pag mao kanay hinungdan, tingali nabug-atan ka pag-ayo tungod sa kadaghan sa imong homwork. Mahimong mamenosan ang tensiyon kon imong usbon ang imong panglantaw maylabot sa homwork ug himoon ang praktikal nga mga lakang sa pag-organisar sa imong buluhaton.

Isipa ang nagkadaghang homwork ingong pagbansay nga imong gikinahanglan aron magmalamposon sa umaabot. Bisan tuod morag walay kataposan ang paghimog homwork, dili ra nimo mamatikdan nga mograduwar ka na. Sa dihang manarbaho ka na aron suportahan ang imong kaugalingon, dili ka magmahay nga imong gihimo kadtong malisod nga mga asaynment. Ikaw ‘makapahimulos  sa imong paghago’ sa pag-eskuyla.​—Ecclesiastes 2:24.

Mamenosan pag-ayo ang tensiyon kon ikaw kugihan ug organisado. (Tan-awa ang kahong  “Praktikal nga mga Paagi sa Pagpamenos sa Tensiyon.”) Kon maanad ka na sa paghimo dayon sa imong homwork ug ayohon kini paghimo, ang imong mga magtutudlo hayan mosalig ug motabang kanimo. Ibutang ta nga ingon niana ang usa sa imong mga magtutudlo. Kon kalit nga motungha ang problema ug imo siyang gisultian daan nga dili pa nimo mahuman ang imong asaynment, lagmit hatagan ka niyag konsiderasyon. Ang usa sa mga alagad sa Diyos nga ginganlag Daniel nailhan ingong “kasaligan ug wala gayoy pagpasagad o daotang butang nga nakaplagan diha kaniya.” Tungod sa pagkakugihan ni Daniel, siya gidayeg ug gisaligan sa hari. (Daniel 6:4) Kon imong sundogon si Daniel sa paagi sa paghimo nimo sa mga asaynment, mahimong hatagan kag dugang konsiderasyon sa dihang gikinahanglan kini.

Bug-os bang mawala ang tensiyon kon ikaw maminaw pag-ayo sa klase ug mohimo sa imong mga homwork ug project? Dili, apan matensiyon ka na lang tingali tungod sa imong tinguha nga mohimo sa imong kinamaayohan. Imbes maghunahuna ka kon unsaon nga makalingkawas sa imong homwork, basin gusto ka pa ganing mokat-on ug dugang gikan sa imong mga klase.

Kanang matanga sa tensiyon makaayo ug kinahanglanon. Apan, adunay tensiyon nga makadaot ug wala kinahanglana.

Puliki Kaayo Sila Tungod sa Ekstrakurikular nga mga Kalihokan

Ibutang ta nga dunay usa ka drayber nga tulin kaayong mopadagan sa iyang awto dayon mokalit  ug hunong sa stop light. Unya tumban niya ang gasolinador ug mopahaguros. Unsa may mahitabo sa awto niining paspasero nga drayber? Lagmit madaot ang makina ug ang ubang mga piyesa niini. Apan sa dili pa kana mahitabo, hayan madaot na kini sa grabeng aksidente.

Sa susama, daghang estudyante ang puliki kaayo sa mga buluhaton sa eskuylahan ug sa uban pang kalihokan. Sa iyang librong Doing School, si Denise Clark Pope misulat bahin sa pipila ka estudyante nga iyang nakaila: “Sayo magsugod ang ilang klase, abante ug usa o duha ka oras kay sa kasagarang eskedyul sa trabaho, ug sagad gabii na kaayo kining matapos, human sa pagpraktis ug saker, pag-ensayo sa sayaw, miting sa student council, partaym nga trabaho, ug homwork.”

Kon puliki kaayo ang mga estudyante kada adlaw, lagmit motungha ang mga problema. Tungod sa grabeng tensiyon, tingali sakitan silag tiyan ug labdan ug ulo. Sanglit kanunay silang gikapoy, moluya ang ilang resistensiya, ug hayan masakit sila. Dayon dili na sila makahimo sa ilang mga buluhaton ug basin dugay pang maulian ang ilang lawas. Nahitabo na ba na nimo?

Maayong maningkamot aron makab-ot ang imong maayong mga tumong, apan bisag unsa pa kalig-on ang imong lawas, dunay limitasyon sa imong mahimo kada adlaw. Ang Bibliya naghatag niining maalamong tambag: “Ipaila ang inyong pagkamakataronganon sa tanang tawo.” (Filipos 4:5) Apil sa kahulogan sa pulong “makataronganon” mao ang “dili sobra” ug “pagbaton ug maayong panghukom.” Ang tawong makataronganon mohimog mga desisyon nga dili makadaot kaniya o sa uban. Siya magpakitag hamtong nga panghunahuna, nga hinungdanon kaayo niining kalibotana. Busa aron magpabilin kang himsog, magmakataronganon ka​—hunonga na ang dili kaayo importanteng mga kalihokan.

Pagpangagpas ug Bahandi

Apan, alang sa pipila ka batan-on ang pagkamakataronganon morag makababag inay makatabang sa pagkab-ot sa ilang mga tumong. Ang maong mga estudyante nagtuo nga ang sekreto sa kalamposan mao ang dakog-suweldo nga trabaho ug ang mga bahandi nga mabatonan tungod niana. Mao usab kanay panghunahuna sa pipila ka batan-ong nakaila ni Pope. Siya miingon: “Gusto sa maong mga estudyante nga taas-taas ang ilang tulog ug moarang-arang ang ilang panglawas, apan tungod sa ilang puliki nga eskedyul, lakip na sa ilang mga obligasyon sa eskuylahan, pamilya, ug sa trabahoan, imposible kining  mahitabo. Buot usab nilang mogugol ug taas-taas nga panahon uban sa ilang mga higala, mohimog ubang mga butang, o mobakasyon, apan kadaghanan nagtuo nga mous-os ang ilang grado kon ila pa kanang buhaton. Nahibalo sila nga kinahanglan silang mopili, ug alang kanila, ang kalamposan sa umaabot mas importante kay sa kalipay karon.”

Angayng tagdon sa puliki kaayong mga estudyante ang giingon sa usa ka maalamong tawo: “May makuha ba ang tawo kon maangkon niya ang tibuok kalibotan apan kawad-an siya sa iyang kinabuhi? Wala gayod! Walay bisan unsa nga ikahatag ang tawo aron mabawi niya ang iyang kinabuhi.” (Mateo 16:26, Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia) Pinaagi nianang mga pulonga, nagpasidaan si Jesu-Kristo nga ang mga tumong nga ato tingaling gipaningkamotan nga makab-ot niining kalibotana dili mapuslanon tungod kay mahimong makadaot kini kanato sa pisikal, emosyonal, ug sa espirituwal.

Sa iyang librong The Price of Privilege, ang sikologong si Madeline Levine misulat nga “ang salapi, edukasyon, gahom, kadungganan, ug materyal nga mga butang dili proteksiyon batok sa kagul-anan o emosyonal nga balatian.” Si Pope, nga gikutlo ganina, mikomento: “Daghang kabataan ug ginikanan ang naningkamot nga makab-ot ang kahingpitan​—tungod sa sayop nga pagtuo nga gikinahanglan kini aron molampos.” Ug siya midugang: “Kita angayng maningkamot nga magmahimsog​—sa mental, pisikal, ug espirituwal.”

Dunay mga butang nga mas hinungdanon kay sa salapi. Kini naglakip sa maayong emosyonal ug pisikal nga kahimtang, hinlo nga konsensiya, ug suod nga relasyon sa atong Maglalalang. Kini maoy bililhon kaayong mga gasa gikan sa Diyos. Kon mawala kini tungod sa pagpangagpas nimo sa kadungganan o bahandi, basin dili na nimo kini mabatonan pag-usab. Matikdi kon unsay gitudlo ni Jesus: “Malipayon kadtong mahunahunaon sa ilang espirituwal nga panginahanglan, sanglit ila ang gingharian sa mga langit.”​—Mateo 5:3.

Daghang batan-on ang miuyon niana. Bisan tuod naningkamot sila pag-ayo sa eskuylahan, nahibalo sila nga ang kahawod sa klase ug ang materyal nga bahandi dili makahatag ug dumalayong kalipay. Nakaamgo sila nga ang pagpangagpas sa maong mga tumong magpahinabog grabeng tensiyon. Nasayran sa maong mga estudyante nga ang pagtagbaw sa ilang espirituwal nga panginahanglan mao ang pundasyon sa usa ka malipayon gayod nga umaabot. Ang magpapatik niining magasina ug ang mga Saksi ni Jehova sa inyong lugar andam nga motabang kanimo sa pagkahibalo kon sa unsang paagi ikaw magmalipayon samtang imong ginatagbaw ang imong espirituwal nga panginahanglan.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 6]

Bisag lig-on kag lawas, dunay limitasyon sa imong mahimo kada adlaw

[Blurb sa panid 8]

Ang pagkuhag kahibalo bahin sa imong Maglalalang mao ang kinamaayohang edukasyon nga imong mabatonan

[Kahon/​Hulagway sa panid 5]

 PRAKTIKAL NGA MGA PAAGI SA PAGPAMENOS SA TENSIYON

❑ Daghan bang panahon ang imong mausik tungod sa pagpangita nimo sa imong mga butang? Ang pipila nagkinahanglag tabang aron mahimong organisado. Ayawg kaulaw sa pagpangayog sugyot sa uban.

❑ Langayan ka ba? Sulayi nga humanon nimog sayo ang asaynment. Ang wala damhang kalipay ug katagbawan nga imong bation mahimong mopalihok kanimo nga himoon dayon ang imong homwork.

❑ Kanunay bang maglatagaw ang imong hunahuna panahon sa klase? Sulayi kini sulod sa usa ka bulan: Paminaw pag-ayo sa klase, ug pagkuhag mga nota nga magamit nimo sa ulahi. Hayan imong maamgohan nga dili diay lisod ang imong homwork. Kanang maayong resulta makapamenos sa imong tensiyon sa eskuylahan.

❑ Mikuha ka bag mga subject nga makahatag kanimo ug labawng bentaha kay sa ubang mga estudyante pero nagkinahanglag mas dakong panahon ug paningkamot? Kinahanglan ba gyod na nimong kuhaon? Pakigsulti sa imong ginikanan. Pangayog opinyon sa usa nga dunay balanseng panglantaw sa edukasyon. Basin imong masayran nga makagraduwar ka gihapon bisag dili nimo kuhaon ang maong mga subject.

[Kahon sa panid 6]

HINANDURAW NGA PROTEKSIYON

“Ang bililhong mga butang sa [tawong] dato mao ang iyang lig-on nga lungsod, ug sila maoy ingon sa salipod nga paril diha sa iyang hunahuna.” (Proverbio 18:11) Kaniadto, ang mga tawo nagdepende sa tag-as nga mga paril aron mapanalipdan batok sa pag-atake. Apan handurawa nga nagpuyo ka sa usa ka siyudad nga sa imo lang hunahuna adunay paril. Bisag unsaon pa nimog patuo ang imong kaugalingon nga tinuod ang maong paril, kana dili gayod makapanalipod kanimo batok sa mga kaaway.

Sama sa mga tawo nga nagpuyo sa usa ka siyudad nga walay proteksiyon, ang mga batan-on nga nangagpas ug bahandi mahigawad gayod. Ikaw ba usa ka ginikanan? Maayong tabangan nimo ang imong anak nga dili malit-agan sa materyalismo ug dili maghunahuna nga ang bahandi maoy usa ka panalipod.

Ang mosunod nga binase-sa-Bibliya nga mga kamatuoran makatabang kanimo sa pagpangatarongan uban sa imong anak:

◼ Ang daghang bahandi sagad magdalag mas daghang problema imbes magsulbad niini. “Ang kadagaya sa dato dili magpakatulog kaniya.”​—Ecclesiastes 5:12; 1 Timoteo 6:9, 10.

◼ Kon ang usa maayong moplano, wala siya magkinahanglag bahandi aron magmalipayon. “Ang mga plano sa kugihan mosangpot gayod sa kaayohan.”​—Proverbio 21:5; Lucas 14:28.

◼ Ang kasarangang kita nga makasapar sa mga panginahanglan makahatag ug katagbawan. “Ayaw ako hatagi ug kakabos ni mga bahandi.”​—Proverbio 30:8. d

[Footnote]

 [Mga hulagway sa panid 7]

Dili nimo makab-ot ang imong tumong kon daghan ra kaayo kag buhatonon

[Hulagway sa panid 7]

AYAWG isipa ang homwork ingong problema kondili ingong bahin sa imong pagbansay sa umaabot