“Mga Kabayo nga Nagsayaw sa Kahanginan”

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA ESPANYA

“Kinsay makasud-ong sa kompas nimong mga tikang, sa imong eksaktong panglihok, imong pagkamapugnganon, imong pagsabot sa mga sukod, ug unya dili mobatig kalalim?”​—RAFAEL ALBERTI, KATSILANG MAGBABALAK.

NAPALONG ang mga suga, dayon misugod ang musika. Sa luyong seksiyon sa pasundayagan, mipatim-aw ang usa ka magkakabayo nga nagsakayg puting kabayo nga nagsayaw duyog sa kompas sa musika. Dayon ang unang magkakabayo gikuyogan ug usa ka grupo sa mga magkakabayo kansang mga kabayo milibot paabante, dayon mibalhig direksiyon nga dungan kaayo. Nahingangha gayod ang mga tumatan-aw sa pagkakita niadtong ambongan nga mga hayop nga nagpasundayag niadtong madanihong mga lihok.

Ang Royal Andalusian School of Equestrian Art, sa Jerez de la Frontera, Espanya, nabantog sa tibuok kalibotan tungod sa iyang mosayaw nga mga kabayo. Ang pasundayag maoy samag-ballet nga sayaw sa mga kabayo, nga naglakip sa mga paagi sa pagsayaw “nga gibase sa naandang mga ehersisyo sa pagbansay ug kabayo.” Ang pasundayag gipanindot pa tungod sa tradisyonal Espanyol nga musika ug sa mga magkakabayo nga nagsul-ob ug besting urog pa sa ika-18ng siglo.

Puro nga Kabayong Espanyol

Ang mga kabayong gigamit sa pasundayag maoy puro nga kabayong Espanyol, nga nailhan usab ingon nga mga kabayong Andalusian. Ang kabayong Espanyol maoy karaang kaliwat nga nabuhi libolibo ka tuig kanhi sa kabukiran sa Iberian Peninsula. Ang maong kaliwat ilado sa mga Romano ingon nga maayong kabayo nga pangsundalo.

 Ang talagsaong mga kinaiya sa kabayong Andalusian mao ang kusog, kaliksi, taas ug barog, ug pagkadaling-mosunod. Sila bililhon tungod sa ilang talagsaong kinaiya sa pagkaabtik ug pagkadaling-mosunod. Tungod sa ilang kusog ug kaliksi, ang maong mga kabayo makahimog lisod kaayong mga lihok ug mga paglukso. Bisan pa niana, ang paghimo sa dinayeg nga hayop ngadto sa usa ka madanihong mananayaw dili sayon nga trabaho.

Pagbansay sa Dinayeg nga Hayop

Ang Royal Andalusian School of Equestrian Art gitukod ni Álvaro Domecq niadtong 1972. Ang tunghaan nag-andam sa mga kabayo pinaagig mainampingong mga ehersisyo nga makapalig-on sa kaunoran sa mga hayop. Ngadtongadto, sila makaarang na sa paghimog lisod nga mga ehersisyo nga bug-os dungan. Kining matanga sa pagbansay ginahimo diha sa duha ka inilang mga sentro: ang Spanish Riding School of Vienna sa Austria ug ang Royal School sa Espanya. Sa maong duha ka sentro, ang pasundayag makapalingaw kaayo sa mga bisita ug makapahingangha bisan sa labing estrikto nga mga tigbansayg kabayo.

Ang magkakabayo ug ang kabayo nagkinahanglag dakong pagbansay aron makabaton sa maong linaing katakos. Kasagaran, ang magkakabayo ug ang kabayo dungan nga magbansayg pito ka oras kada adlaw sulod sa lima ka adlaw sa semana latas sa upat ka tuig. Ang pagbansay magsugod sa paninugdang ehersisyo diin ang magkakabayo magtudlo sa kabayo sa pag-abante paglakaw sa dihang iya kining mandoan. Human mahingpit paghimo sa kabayo kining pasiunang lihok, ang kabayo kinahanglang makakat-on sa pagtiad samtang nagaabante kini, nga magbalhin sa sentro sa grabidad o iyang gibug-aton sa luyo. Tungod sa maong pagbansay makusgan ang luyong mga bitiis sa kabayo, nga maoy teknik nga gikinahanglan aron makahimo sa mas lisod nga mga lihok.

Ang mga kalaki nga makat-onan sa kabayo iya sa duha ka grupo: ang kinaiyanhon ug ang artipisyal. Alang sa kinaiyanhong mga kalaki, kinahanglang pauswagon sa kabayo ang kinaiyanhong mga lihok niini​—paglakaw, pagdagan nga inug-og, ug pagdagan-paglukso. Alang sa artipisyal nga mga kalaki nga naugmad sa Royal School, kinahanglang magkasuod pag-ayo ang kabayo ug magkakabayo. Ang maong mga kalaki nagkinahanglag pagkaeksakto ug dakong pisikal nga kusog.​—Tan-awa “Ang Paninugdang mga Kalaki sa Ballet nga Sayaw sa mga Kabayo.”

“Aron makahimo sa lisod nga mga ehersisyo sa Royal School, ang kabayo ug magkakabayo kinahanglang magkasuod kaayo,” matod ni José María Sánchez Cobos, direktor sa eksibisyon sa Royal School. “Ang kabayong Andalusian giisip nga usa sa labing dinayeg sa tanang nagkadaiyang kaliwat sa mga kabayo, ug ang pipila nianang maong mga hayop mahimo gayong suod nga higala sa magkakabayo. Bisan pa niana, ang usa ka kabayo ug magkakabayo dili usahay magkasinabot, ug kinahanglang adunay pagbayloay.”

Sa gisukna bahin sa sanong sa mga kabayo ngadto sa musika, si José María misaysay: “Ang pagsabot sa mga kabayo bahin sa musika dili sama sa atong pagsabot, apan ang musika nga ilang madungog diha sa eksibisyon adunay epekto kanila. Sila dayag nga mosanong sa naandang musika nga nahimo nang bahin sa pasundayag, ug sila daw mosanong sa pagpakpak sa publiko.”

Ang mga kabayo mosanong usab sa mainampingong pag-atiman ug pagtagad nga ilang madawat diha sa tunghaan. Sila hinloan ug maayo alang sa eksibisyon, ug sila digoon kada adlaw human sa pagbansay aron mahanaw ang singot ug mapreskohan sila. Sanglit ang ilang panit mas sensitibo kay sa iya sa mga tawo, kini nagkinahanglag espesyal nga pagtagad.

“Adunay Espanyol nga panultihon,” midugang si José María, “nga sulod sa unang 7 ka tuig, ang kabayo iya sa imong higala aron bansayon; gikan sa 7 ngadto sa 14 ka tuig, kini imoha aron kalingawan; ug paglabay sa 14 ka tuig, kini wala nay kapuslanan. Apan kini dili tinuod diha sa among tunghaan. Usa sa among mga kabayo, si Zamorano, nagpasundayag pa sa edad 22!”

Ang resulta niining tanang makutihong pag-atiman ug pagbansay mao ang eksibisyon nga himoon sa mga kabayo. Niini nga pasundayag ang publiko makakita sa ilang kaugalingon kon sa unsang paagi ang kabayo ug magkakabayo nahimong labing maayong parisan ug kon sa unsang paagi ang maong madanihon apan kusgang mga kabayo maghimo sa mga kalaki duyog sa naandang Espanyol nga musika. Dili katingad-ang si Alberti, sa panapos nga linya sa iyang balak nga gikutlo ganina, nagbatbat niining madanihong mga hayop ingong “mga kabayo nga nagsayaw sa kahanginan.”

 [Kahon/Mga hulagway sa panid 17]

Ang Paninugdang mga Kalaki sa Ballet nga Sayaw sa mga Kabayo

Ang mga kalaki nagtumong sa nagkadaiyang mga lihok nga himoon sa mga kabayo. Ang mosunod mao ang pipila ka pangunang mga kalaki.

Piaffe: Ang kabayo motindog sa usa ka dapit samtang daw nagdagan nga inug-og, nga dili moabante o moatras.

Passage: Ang kabayo magdagan nga inug-og nga hinay samtang gipataas ang mga tiil niini, sa maong paagi kini daw nagsayaw.

Levade: Ipataas sa kabayo ang pangunahang mga bitiis niini ug ang posisyon niini maoy 45-degree sa salog. Nagkinahanglan kinig dakong kontrol sa kaunoran ug hingpit nga panimbang.

Curvet: Ang kabayo mohimog sunodsunod nga mga paglukso pinaagi sa luyong mga bitiis niini nga ang pangunahang mga bitiis niini dili magdapat sa yuta.

Capriole: Ang kabayo molayat, nga ang pangunahang mga bitiis ikupkop sa dughan niini inig-abot sa kinahabogang punto, samtang ipatidpatid ang luyong mga bitiis niini.

Mga Kabayo nga Giparisparis

Ang laing ehersisyo nga gilakip sa pasundayag maoy enganche, o mga kabayo nga giparisparis. Ang mga kabayo magaguyod sa naandang mga karwahe nga bug-os magkadungan ang mga lihok. Nagkinahanglan usab kinig katuigan nga pagbansay. Nga nagsul-ob sa ilang kinanindotang mga besti, ang mga kabayo ug mga magkakabayo maoy talagsaong talan-awon nga makapahinumdom sa mga tumatan-aw sa panahon diin ang karwaheng ginuyod ug kabayo maoy pangunang paagi sa transportasyon.

[Credit Lines]

Piaffe, passage, and capriole: Fotografía cedida por la Real Escuela Andaluza; curvet, levade, and carriage: Fundación Real Escuela Andaluza del Arte Ecuestre

[Picture Credit Line sa panid 15]

Fotografía cedida por la Real Escuela Andaluza