Pagpaniid sa Kalibotan

Usa ka Torong Baka sa Tindahag Porselana

“Naghunahuna ka na ba sukad kon unsa kahay mahitabo kon ang usa ka masanglitanon nga torong baka makasulod sa usa ka baligyaanag mga produktong porselana? Aw, ang BBC News nagtaho nga nahitabo gayod ang ingon niana. Ang usa ka toro nakaeskapar gikan sa subasta ug mananap sa Lancashire, Inglaterra, ug dayon misulod sa usa ka tindahan ug karaang mga butang. “Ang tindahan nag-espesyalisar sa karaang mga produkto nga porselana ug, ingon sa dahomon, ubay-ubayng mahalon nga mga baligya ang nayatakyatakan,” matod sa usa ka mantalaan nga nagtaho sa maong sugilanon. Human konsultaha ang tag-iya sa toro ug human timbangtimbanga ang mga risgo nga nalangkit sa pagpaningkamot sa pagdakop sa mananap, nadesisyonan sa mga awtoridad nga labing maayo nga patyon na lang ang toro. Busa wala pasudli sa mga polis ang maong tindahan ug gipusil ang natanggong nga toro diha sa tindahan.

 Kinadaghanang Kilat

Ang mga tigdukiduki nga nag-analisar sa impormasyon nga nakuha sa satelayt nakadiskobre nga “ang Brazil ang adunay kinadaghanag nalista nga hitabo sa paghapak sa kilat sa kalibotan,” nagtaho ang mantalaang O Globo. “Tali sa duha ug tulo ka kilat ang mahitabo [sa Brazil] matag segundo, nga mokabat ug 70 ka milyon kada tuig.” Unsay hinungdan? Ang daghang bagang kalasangan, dinuyogan sa init nga klima. Kini nagpatungha ug hingpit nga palibot alang sa kanunayng mga pagkilat ug pagdalugdog. Gawas pa nga nakakalas kini sa kinabuhi sa mga 100 ka Braziliano kada tuig, ang kilat nakapahinabo sa gibanabanang 200 ka milyong dolyar nga kadaot sa mga kable sa telepono ug koryente maingon man ngadto sa mga industriya ug sa ubang mga pasilidad. Ug, kasukwahi sa popular nga pagtuo, “ang kilat mohapak katulo, kalima, o bisan kanapulo sa mao gihapong dapit,” nag-ingon ang siyentipikong si Osmar Pinto, Jr., sa National Institute for Space Research.

Pagpangespiya Pinaagig Cell Phone

Ang mga cell phone nga adunay kamera nagpameligro sa kompidensiyal nga mga kalihokan sa negosyo, nagtaho ang mantalaang Frankfurter Allgemeine Zeitung. Bisan tuod ang mga kamera gituohan kanhi nga lain lamang himan aron mousbaw ang halin, ang mga letrato nga digital nga gikuha pinaagi niining kinaulahiang mga modelo sa mga cell phone mas tin-aw ug giisip nga usa ka nagkadakong problema sa mga opisyal sa seguridad diha sa daghang kompaniya. Dili lang kay dili daling makita ang mga telepono nga may kamera kondili dili sama sa naandang mga kamera, ang hulagway mahimong ipadala dayon, nga naghimo niining maayo kaayo nga himan alang sa industriyal nga pagpangespiya. Bisan pag masakpan ang nangespiya, nakakuha na siyag letrato. Tungod niini, daghang kompaniya ang nagdili na sa paggamit ug mga cell phone nga adunay kamera diha sa higpit-ug-seguridad nga mga dapit, sama sa mga departamento sa disenyo ug mga dapit diin ang bag-ong mga produkto ginasulayan.

Makaguol nga Epekto sa mga Aksidente sa Trapiko

“Libolibo pang mga kinabuhi ang makalas kada tuig tungod sa mga aksidente sa trapiko kay sa mapintas nga krimen,” nagtaho ang mantalaang Kinatsila nga El País. Kada tuig, ang total nga gidaghanon sa mga tawo nga mangamatay didto sa Uropa gumikan sa aksidente sa trapiko maoy 55,000 ug ang nangaangol maoy 3.5 ka milyon. Sa Espanya ang mga tawo nga nag-edad ug 15 ngadto sa 29 anyos maoy nabiktima sa 35 porsiyento sa tanang nangamatay gumikan aksidente sa kadalanan, nga nakapahimo sa mga aksidente sa trapiko ingong pangunang hinungdan sa kamatayon alang niining maong grupo. “Kini mao ang kinadak-ang problema sa panglawas sa publiko,” matod pa ni Jeanne Picard Mahaut, tigpamaba sa La Ligue, usa ka dili-iya-sa-gobyerno nga organisasyon nga dedikado sa pagpauswag sa kahilwas sa dalan. “Kon dili mo motuo nako,” midugang siya, “pangutan-a ang mga doktor nga maoy nag-atiman sa mga kasong emerhensiya kada hinapos sa semana.” Lakip sa ubang mga paagi, ang La Ligue ug ang duha pa ka laing grupo sa Uropa naghangyo sa mga pabrika nga taoran ang mga sakyanan ug mga himan nga molimite sa gikusgon sa dagan ug mga himan nga magpadayag sa posibleng hinungdan sa aksidente.

Dili Maayong Tuig Alang sa mga Bukid nga Yelo sa Alpino

Ang init kaayong ting-init sa 2003 mao “ang labing dili-maayong panahon nga mahinumdoman sa mga tawo” alang sa mga bukid nga yelo, nag-ingon ang Italyanhong mantalaan nga Corriere della Sera. Samtang ang mga ting-init misamot ka init ug ang kasarangang mga temperatura miusbaw, ang natigom nga niyebe ug yelo diha sa kabukiran sa amihanang Italya nag-anam ka tunaw “sa dili-hitupngang gikusgon.” Lakip sa gikatingad-ang mga butang nga di pa dugayng migimaw gikan sa natunaw nga yelo mao ang usa ka 3,300 kilos nga gama-sa-Austria nga kanyon, nga nakita diha sa gihabogong 3,178 ka metros ibabaw sa lebel sa dagat. Ang kanyon gigamit aron sa pag-atake sa Italyanong mga sundalo panahon sa unang gubat sa kalibotan. “Ang pagkakaplag ug mga butang diha sa mga gihabogon nga sama niini nag-anam ka subsob sulod sa milabayng 20 ka tuig,” nag-ingon ang artikulo. “Ang mas init nga mga ting-init nakapahimo sa atong mga bukid sa yelo nga samag mga freezer nga abli ang pultahan.”

Ang Problema sa Paghikog Didto sa Habagatang Korea

Nagkadaghan ang naghikog sa Habagatang Korea kada tuig sukad sa 1999, nagtaho ang The Korea Times. “Sa di pa dugayng mga bulan,” ang mantalaan nag-ingon, “ang makapaguol nga mga sugilanon sa mga tawo nga nagtubok ginataho halos kada adlaw, nga sa panguna nahitabo tungod sa mga problema sa panalapi, sama sa mga utang pinaagig kredit kard, ug usab tungod sa kawalay-paglaom. Sumala sa estadistika sa National Police Agency, ang total nga 13,055 ka tawo naghikog [sa 2002], usa ka 6.3 porsiyentong pag-uswag kon itandi sa 12,277 sa miaging tuig. Kini nagpasabot nga 36 ka tawo ang naghikog kada adlaw ug 1.5 ka tawo kada oras.” Apan duna pay mas makapalisang. Nag-ingon ang Times: “Ang mga ginikanan nga nawad-ag paglaom nakahukom sa pagpatay sa ilang mga anak ayha pa sila maghikog.” Ang usa ka pananglitan mao kanang sa usa ka 37-anyos nga babaye nga naghikog human niya mahibaloi nga ang iyang bana naalkanse ug katumbas sa $140,000 (T.B.) sa negosyo sa aksiyones. Ang iyang duha ka anak​—usa ka 14 anyos nga lalaki ug usa ka 12 anyos nga babaye​—nakaplagang patay usab. “Ang mga sikologo nag-ingon nga ang nag-usbawng gidaghanon sa mga tawo napugos sa paghikog samtang ang katilingban napakyas sa paghatag kanilag paglaom nga mabuntog ang ilang mga kalisdanan,” mihinapos ang artikulo.

Mga Biyahedor Daling Mataptan ug Sakit

“Sa tibuok kalibotan, kapin sa usa sa siyam ka biyahedor ang nataptan ug mga sakit sa respiratoryo,” nag-ingon ang The Medical Post sa Canada. Ang konklusyon mao ang resulta sa pagtuon nga gihimo sa GeoSentinel​—usa ka panagsosyo sa International Society of Travel Medicine ug sa Centers for Disease Control and Prevention sa T.B. Kini naniid sa impormasyon bahin sa panglawas pinaagi sa usa ka sistema sa komunikasyon ug pagtigom ug impormasyon sa 25 ka travel-medicine clinic sa tibuok kalibotan. Tali sa Enero 1997 ug Disyembre 2002, dihay 18,817 ka biyahedor nga miadto sa mga klinika niini, ug 2,173 ang nadayagnos nga dunay mga sakit nga naglakip sa karat nga tutonlan ug impeksiyon sa dalunggan ug sa sinus, pulmonya, brongkitis, ug tesis. Ang mga biyahedor nga moadto sa peligroso kaayong mga nasod gitambagan sa pagseguro nga bag-o pa silang nagpabakuna ug sa pagpabakuna batok sa trangkaso bisan unsa pang panahona sa tuig. Sumala kang Dra. Isabelle Nuttall, usa ka espesyalista sa mananakod nga mga sakit sa World Health Organization, ang kahinlo mao ang unang depensa batok sa sakit nga gipahinabo sa bakterya ug virus. Siya miingon: “Kon dunay usa ka eslogan nga buot namong sublisublion, kini maoy, ‘Panghunaw.’”