Pagpaniid sa Kalibotan

Mga Pagpangabig sa Relihiyon sa Britanya

Ang mga taga-Britanya nag-ilis ug mga relihiyon nga mas kusog sukad masukad, nga moabot ug duolan sa 1,000 ka kinabig matag semana, nagtaho ang The Sunday Telegraph. “Ang mga Anglikano nangahimong mga Romano Katoliko, ug ang mga Romano Katoliko nangahimong mga Anglikano, ang mga Hudiyo nangahimong mga Budhista, ang mga Muslim nangahimong mga Anglikano ug ang mga Romano Katoliko nangahimong mga Hudiyo.” Ang Islam, Budhismo, Bag-ong Panahong mga kalihokan, ug paganismo ang nakabaton ug labing daghang kinabig. Si Dr. Ahmed Andrews sa Derby University sa Inglaterra, nga usa usab ka kinabig, nag-ingon: “Dihay tali sa 5,000 ug 10,000 ka puti nga Muslim nga mga kinabig niining nasora, ug ang kadaghanan sa akong nailhan maoy kanhi mga Katoliko.” Ang mga Hudiyo naglangkob sa 10 ngadto sa 30 porsiyento sa mga kinabig ngadto sa Budhismo. Ang pagkakabig sa Anglikano ngadto sa Katolisismo nakaabot sa kinatas-ang gidaghanon human midesisyon ang Iglesya sa Inglaterra nga ordinahan ang mga babaye. Sumala kang Rabbi Jonathan Romain, “ang katawhan mibati ug kakulang sa espirituwal busa nangita sila sa gawas sa ilang kaugalingong relihiyon.”

Estilo-sa-Kinabuhi ug Kanser

“Ang kanser motakboy gumikan sa kon diin ka nagpuyo, kon unsay imong ginabuhat, ug kon unsay mahitabo kanimo sa imong kinabuhi, inay kay sa kon unsa ka, sumala sa gipakita sa pagtuon sa halos 90,000 ka kaluha,” nagtaho ang mantalaan sa London nga The Guardian. Si Dr. Paul Lichtenstein sa Karolinska Institute sa Sweden maoy nanguna sa tem nga nanukiduki niini nga pagtuon. Siya nagkanayon: “Mas dakog kalabotan ang palibot inay ang mga gene.” Ang mga siyentipiko nagtuo nga ang pagpanabako maoy hinungdan sa halos 35 porsiyento sa mga kanser, samtang ang laing 30 porsiyento mopatim-aw nga may kalabotan sa pagkaon. Ang gene dakog kalabotan sa kanser sa prostate, sa dakong tinai, ug sa suso, apan si Dr. Tim Key sa Imperial Cancer Research Fund sa Oxford, Inglaterra, nagtambag: “Bisag duna ka pay . . . membro sa pamilya sa miagi [nga gikanser] ang ginabuhat nimo sa imong kinabuhi ang mas hinungdanon. Dili ka angayng manabako, angay nimong atimanon ang imong pagkaon. Dako kaayong kalainan ang mahimo niining mga butanga.”

Gamita ang Imong Utok

“Ang kaabtik sa utok mahimong magpabiling lig-on sulod sa atong tibuok nga kinabuhi, kana kon kanunay natong gamiton kini,” nag-ingon ang mantalaang Vancouver Sun. “Pagbasa, pagbasa, pagbasa,” matod ni Dr. Amir Soas sa Case Western Reserve University Medical School sa Ohio, T.B.A. Aron magpabilin ang intelektuwal nga katakos samtang magkatigulang ka, pagpilig makapaabtik-sa-hunahuna nga mga pasatiempo, pagtuon ug usa ka bag-ong pinulongan, pagtuon sa pagpatokar ug musikal nga instrumento, o pakigbahin sa makapadasig nga mga panagsultihanay. “Bisag unsa nga makapadasig sa utok sa paghunahuna,” matod ni Dr. Soas. Siya usab nagdasig nga menosan ang pagtan-awg TV. “Kon motan-aw kag telebisyon, ang imong utok dili mapalihok,” matod niya. Ang Sun midugang nga ang usa ka himsog nga utok nagkinahanglan usab ug oksiheno nga ibomba ngadto sa himsog nga kaugatan. Busa, ang ehersisyo ug hustong pagkaon, ang samang mga butang nga makatabang sa pagsumpo sa sakit sa kasingkasing ug diabetes, makatabang usab sa utok.

Ang mga Elepante “Dili Malimot sa Ilang mga Higala”

“Ang mga elepante dili gayod malimot​—o labing menos, sila dili malimot sa ilang mga higala,” nagtaho ang magasing New Scientist. Girekord ni Dr. Karen McComb sa University of Sussex, Inglaterra, ang hinayng “mga tawag sa pagkontak” sa baye nga mga elepante sa Aprika sa Amboseli National Park, sa Kenya, nga nagtimaan kon haing mga elepanteha ang kanunayng magkita ug hain ang dili. Dayon gipatokar niya ang ilang mga tawag ngadto sa 27 ka pamilya sa elepante aron tun-an ang ilang mga reaksiyon. Kon ang mga mananap nakaila pag-ayo sa nagtawag, sila motubag dayon. Kon wala nila kaayo hiilhi ang nagtawag, maminaw sila apan dili motubag, ug ang dili pamilyar nga tawag nakapaukay ug nakapahimo kanila nga mapanagan-on. “Makaila sila sa mga membro sa labing menos 14 sa ubang mga pamilya gikan sa ilang mga tawag, nga nagsugyot nga ang matag elepante makahinumdom ug mga 100 ka ubang mga hingkod nga elepante,” nag-ingon ang artikulo. Ang mga elepante makahinumdom usab ug mga tawo. Si John Partridge, tinugyanan sa mga hayop nga sus-an sa Bristol Zoo sa Inglaterra, miingon nga ang usa ka elepante sa Asia nga iyang gitun-an sulod sa 18 ka tuig nakaila kaniya sa dihang mibalik siya human sa tulo-ka-tuig nga pagkabulag.

Moderno Kaayog Gamit nga mga Tigpayuhot ug Droga

Kaniadto, ang mga tigpayuhot ug droga sa Colombia nagtago sa ilang mga kargamento sa depasaherong mga ayroplano ug mga barko. Apan, karong bag-o ang mga  awtoridad nahingangha sa pagkasayod nga ang mga tigpayuhot naggamag moderno-kaayo, dobleg-kasko nga submarino, nga may gilapdong kapin sa tulo ka metros ang diyametro, nga masudlag mga 200 ka toneladang cocaine. Gitultolan sa natahap nga mga molupyo sa duol ang mga polis ngadto sa “usa ka bodega gawas sa Bogotá, 2,300 metros sa bukid sa Andes ug 300 kilometros gikan sa bisan haing pantalan,” matod sa The New York Times. “Tingali ang 30 metros nga submarino mitadlas sa lawod, mipaibabaw sa kadagatan sa Miami o sa ubang mga siyudad nga duol sa dagat ug sekretong gidiskarga ang luwan niini nga mga droga.” Bisag walay tawo ang submarino o walay nadakpan, gituohan nga nalangkit ang Ruso ug Amerikanong mga kriminal, lakip sa usa ka hawod nga inhenyero sa submarino. Tingali ang submarino gihatod sa mga traktor-triler ngadto sa baybay sa tulo ka seksiyon, nag-ingon ang mga opisyal. Sila nahingangha sa kaabtik ug sa paningkamot nga gihimo sa mga tigpayuhot ug droga sa paghatod sa ilang mga produkto.

Kahayopan Midaghan sa DMZ

“Sukad nga ang DMZ [Demilitarized Zone] natukod human sa Gubat sa Korea sa 1953, ang mga paagi sa seguridad nakatabang sa kinaiyanhong kalikopan didto ug sa palibot nga mga dapit sa pagpabiling malinawon,” nag-ingon ang The Wall Street Journal. “Samtang ang kaugmaran sa ekonomiya nakahatag ug dakong kadaot sa ubang mga lugar sa duha ka Korea, ang dapit sa utlanan nahimong labing hinungdanong dangpanan sa hayop sa maong peninsula.” Ang tagsaon ug nameligrong mga langgam ug mga hayop nanimuyo didto. Gituohang dunay mga tigre ug leopardo usab didto. Ang mga tigbantay sa kalikopan nabalaka karon nga ang di pa dugayng mga panagsabotsabot aron maangkon ang kalinaw tali sa Amihanan ug Habagatang Korea magdaot sa DMZ nga dangpanan sa hayop. Busa, sila naghangyog “usa ka utlanan nga ‘parke sa kalinaw’” aron mapreserbar ang kaihalasan didto ug pasagdang mosanay ang mga hayop sa Amihanan ug Habagatang Korea. Matod sa Journal: “Ang mga tigbantay sa kalikopan nadasig sa pagtuo nga ang kalinaw basig makatabang sa pagpabalik pag-usab niining mga hayopa, sa paagi nga ang mas mahigalaong mga relasyon nagpahiusa sa dugay nang nagbulag nga mga membro sa pamilya.”

Makapapit-os nga mga Pahulay sa Udto

“Ang paniudto maoy alang lamang sa mga tawong luyahon diha sa malanaton-sa-trabaho nga Britanya samtang ang lunod-patayng mga trabahante dili na maniudto apan mokaon na lang ug sanwits diha sa ilang mga lamesa,” nagtaho ang Financial Times sa London. Ang dili pa dugayng panukiduki nagpakita nga ang aberids nga “oras sa paniudto” sa mga taga-Britanya maoy 36 minutos lamang ang gidugayon. Ang medikal nga mga eksperto nag-ingon nga ang pagpahulay sa udto makapahupay sa kapit-os. Apan ang pipila ka amo maghikayg mga tigom sa tingpaniudto, busa ang mga trabahante wala nay pahulay. Ang Datamonitor, ang organisasyon sa panukiduki nga naghimo sa taho, miingon: “Kay nabitik sa katilingban nga nagpangayo nga daghan ug matrabaho ang ilang mga trabahante ug nag-isip sa panahon nga bililhon kaayo, ang pagpahulay sa udto makasabal alang sa daghan.” Ang analista sa Datamonitor nga si Sarah Nunny midugang: “Kita nakigkompetensiya sa mga merkado sa kalibotan. Dili na mahimong moingon nga ‘Unya ra nako kini buhaton.’ Kinahanglang buhaton kini karon dayon.”

Pagkagiyan sa Tabako sa Mexico

Ingong bahin sa usa ka bag-ong programa sa pagsanta ug pagkontrol sa pagkagiyan sa tabako sa Mexico, si José Antonio González Fernández, kanhi sekretaryo sa panglawas sa nasod, miingon nga 27.7 porsiyento sa mga Mexicano ang manabako. Ang labing dakong gikabalak-an mao nga hapit usa ka milyon sa mga hinabako maoy tali sa 12 ug 17 anyos. Si G. González miingon nga ang gibanabanang 122 ka kamatayon sa mga Mexicano kada adlaw nalangkit sa bisyo sa tabako. Siya nagmulo “sa dakong kapildihan nga mausik niini nga bisyo sa pagpanabako diha sa kauswagan sa ekonomiya sa nasod, sa mawalang katuigan sa mabungahong kinabuhi sa tawo, . . . ug sa dili-direktang kadaot nga atong antoson tungod niadtong manabako libot kanato.”

Nakatagana ba sa Espirituwal nga Panginahanglan?

Ang nagdako nga popularidad sa mga guru nga naghatag ug giya sa pagpauswag sa kaugalingon kinsa nagpaluyo sa pagsalig-sa-kaugalingon, positibong panghunahuna, ug personal nga kalamposan “nahasibo sa hilig sa populasyon nga nagpalayo gikan sa organisadong relihiyon,” matod sa mantalaang Globe and Mail sa Canada. “Ang interes sa espirituwalidad buhi kaayo, apan ang tradisyonal nga mga tinubdan niini nagkahanaw.” Ang panukiduki nagpakita nga bisag 80 porsiyento sa mga taga-Canada nag-ingon nga sila nagtuo sa Diyos, 22 porsiyento niadtong nag-angkon sa Kristiyanidad naghatag ug labawng importansiya sa ilang kaugalingong pagtulon-an kay sa mga pagtulon-an sa bisan haing iglesya. Ang taho sa Globe nagtawag sa espirituwalidad nga gitanyag sa kalihokan nga naghatag ug giya sa pagpauswag sa kaugalingon nga “usa ka butang nga magtabang kanimo nga madasig pag-usab ug makapadayon sa pagpangagpas sa personal nga kalamposan.”